خاتم النبی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ج۱، ص:' به 'ج۱، ص'
جز (جایگزینی متن - ')| ' به ')|') |
جز (جایگزینی متن - 'ج۱، ص:' به 'ج۱، ص') |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
==واژه‌شناسی لغوی== | ==واژه‌شناسی لغوی== | ||
*خاتم، واژه‌ای [[عربی]] است که معانی مختلفی برای آن ذکر شده است؛ از جمله [[مُهر]]، انگشتری، پایان هر چیزی و موارد دیگر<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۶۳-۱۶۴؛ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۴، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، | *خاتم، واژه‌ای [[عربی]] است که معانی مختلفی برای آن ذکر شده است؛ از جمله [[مُهر]]، انگشتری، پایان هر چیزی و موارد دیگر<ref>ابن منظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۶۳-۱۶۴؛ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۴، ص۲۴۱-۲۴۲.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۴۶.</ref>. | ||
==[[جایگاه]] واژه خاتم در [[سیره نبوی]]== | ==[[جایگاه]] واژه خاتم در [[سیره نبوی]]== | ||
*علاوه بر استفاده مشهور این لغت درباره [[پیامبر]]{{صل}} با عنوان [[خاتم النبیین]] ([[آخرین پیامبر]])، که در [[قرآن کریم]] به آن اشاره شده{{متن قرآن|مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}<ref> «محمّد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده خداوند و واپسین پیامبران است و خداوند به هر چیزی داناست» سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref>، کاربردهای دیگری نیز در [[سیره]] ایشان دارد که به طور عمده در [[شمایل]] النبی{{صل}} به آن پرداخته می‌شود. در ذیل به دو معنای دیگر خاتم که مد نظر است اشاره می‌شود<ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، | *علاوه بر استفاده مشهور این لغت درباره [[پیامبر]]{{صل}} با عنوان [[خاتم النبیین]] ([[آخرین پیامبر]])، که در [[قرآن کریم]] به آن اشاره شده{{متن قرآن|مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا}}<ref> «محمّد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده خداوند و واپسین پیامبران است و خداوند به هر چیزی داناست» سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref>، کاربردهای دیگری نیز در [[سیره]] ایشان دارد که به طور عمده در [[شمایل]] النبی{{صل}} به آن پرداخته می‌شود. در ذیل به دو معنای دیگر خاتم که مد نظر است اشاره می‌شود<ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۴۶.</ref>: | ||
===خاتم به معنای "مهر [[نبوت]]"=== | ===خاتم به معنای "مهر [[نبوت]]"=== | ||
*در گزارش‌های [[تاریخی]] آمده است: بین دو شانه [[پیامبر]]{{صل}} یک برآمدگی به اندازه [[کف دست]] وجود داشت که بر آن موی رسته بود. از این برآمدگی که برخی هم آن را [[مشاهده]] کرده‌اند به مهر [[نبوت]] تعبیر شده است <ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، ج۲، ص۱۷۳؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۸۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ۱۸۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۰۸؛ ابوعیسی ترمزی، الشمائل المحمدیه، ص۲۸.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، | *در گزارش‌های [[تاریخی]] آمده است: بین دو شانه [[پیامبر]]{{صل}} یک برآمدگی به اندازه [[کف دست]] وجود داشت که بر آن موی رسته بود. از این برآمدگی که برخی هم آن را [[مشاهده]] کرده‌اند به مهر [[نبوت]] تعبیر شده است <ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، ج۲، ص۱۷۳؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۸۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ۱۸۰؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۲۰۸؛ ابوعیسی ترمزی، الشمائل المحمدیه، ص۲۸.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۴۶.</ref>. | ||
===خاتم به معنای "انگشتری"=== | ===خاتم به معنای "انگشتری"=== | ||
*در [[روایات]] آمده است: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} انگشترهای متعددی داشتند که از نگین‌ها و نوشته‌های گوناگون روی آنها استفاده می‌کردند؛ مانند: [[انگشتر]] نقره با نگینی مدوّر، [[انگشتر]] فیروزه و عقیق [[یمن]]. ایشان [[انگشتر]] را به دست راست می‌کردند و نگین آن را سمت داخل دست قرار می‌دادند<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۸۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۶۶.</ref>. | *در [[روایات]] آمده است: [[پیامبر اکرم]]{{صل}} انگشترهای متعددی داشتند که از نگین‌ها و نوشته‌های گوناگون روی آنها استفاده می‌کردند؛ مانند: [[انگشتر]] نقره با نگینی مدوّر، [[انگشتر]] فیروزه و عقیق [[یمن]]. ایشان [[انگشتر]] را به دست راست می‌کردند و نگین آن را سمت داخل دست قرار می‌دادند<ref>تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۵۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۸۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۳۶۶.</ref>. | ||
*{{متن حدیث| مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ}}، {{متن حدیث|بِسْمِ اللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّه}}، {{متن حدیث|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِيٌّ وَلِيُّ اللَّهِ }}، {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّه}} و {{متن حدیث|صَدَقَ اللَّه}} عبارت‌هایی است که طبق [[روایات]]، روی انگشترهای ایشان حک شده بود. | *{{متن حدیث| مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ}}، {{متن حدیث|بِسْمِ اللَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّه}}، {{متن حدیث|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِيٌّ وَلِيُّ اللَّهِ }}، {{متن حدیث|لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّه}} و {{متن حدیث|صَدَقَ اللَّه}} عبارت‌هایی است که طبق [[روایات]]، روی انگشترهای ایشان حک شده بود. | ||
*همچنین ایشان [[نهی]] فرموده بودند که دیگران چنین نقشی را بر [[انگشتر]] خود حک کنند<ref>ابوعیسی ترمزی، الشمائل المحمدیه، ص۶۹-۷۶؛ سید جعفر مرتضی، نقش خواتیم النبی{{صل}} و الائمه{{عم}}، ص۱۲-۱۳.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، | *همچنین ایشان [[نهی]] فرموده بودند که دیگران چنین نقشی را بر [[انگشتر]] خود حک کنند<ref>ابوعیسی ترمزی، الشمائل المحمدیه، ص۶۹-۷۶؛ سید جعفر مرتضی، نقش خواتیم النبی{{صل}} و الائمه{{عم}}، ص۱۲-۱۳.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۴۷.</ref>. | ||
==استفاده از نگین انگشتری به عنوان مهر [[حکومتی]]== | ==استفاده از نگین انگشتری به عنوان مهر [[حکومتی]]== | ||
*پیش از توضیح این مطلب باید یادآور شد که در گذشته، صاحبان [[مقام]] و [[منصب]]، علاوه بر [[استفاده از انگشتر]] به عنوان [[زینت]]، نوشته‌ای را روی آن حک و برای مهر زدن نوشته‌های رسمی از آن استفاده می‌کردند. | *پیش از توضیح این مطلب باید یادآور شد که در گذشته، صاحبان [[مقام]] و [[منصب]]، علاوه بر [[استفاده از انگشتر]] به عنوان [[زینت]]، نوشته‌ای را روی آن حک و برای مهر زدن نوشته‌های رسمی از آن استفاده می‌کردند. | ||
*در [[روایات]] [[تاریخی]] آمده است: [[پیامبر]]{{صل}} پس از [[تشکیل حکومت اسلامی]] در [[مدینه]]، برای [[دعوت]] [[پادشاهان]] سایر کشورها به [[اسلام]]، [[تصمیم]] به نامه‌نگاری گرفتند که به ایشان اطلاع دادند [[پادشاهان]] [[عجم]]، نامه‌های بدون مهر را نمی‌پذیرند؛ به همین [[دلیل]]، ایشان برای تهیه مهر، [[فرمان]] دادند انگشتری از جنس نقره تهیه و عبارت {{متن حدیث| مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ}} را روی آن حک کنند. (گفته می‌شود [[حضرت]]، آن را به انگشت نمی‌کردند)<ref>احمد میانجی، مکاتیب رسول{{صل}}، ج۱، ص۱۸۵؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۳۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۲۸۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۹۸.</ref>. | *در [[روایات]] [[تاریخی]] آمده است: [[پیامبر]]{{صل}} پس از [[تشکیل حکومت اسلامی]] در [[مدینه]]، برای [[دعوت]] [[پادشاهان]] سایر کشورها به [[اسلام]]، [[تصمیم]] به نامه‌نگاری گرفتند که به ایشان اطلاع دادند [[پادشاهان]] [[عجم]]، نامه‌های بدون مهر را نمی‌پذیرند؛ به همین [[دلیل]]، ایشان برای تهیه مهر، [[فرمان]] دادند انگشتری از جنس نقره تهیه و عبارت {{متن حدیث| مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ}} را روی آن حک کنند. (گفته می‌شود [[حضرت]]، آن را به انگشت نمی‌کردند)<ref>احمد میانجی، مکاتیب رسول{{صل}}، ج۱، ص۱۸۵؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۳۸؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۲، ص۲۸۲؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۹۸.</ref>. | ||
*همچنین آمده است انگشتری که به عنوان مهر [[حکومتی]] استفاده می‌شد پس از [[رحلت رسول اکرم]]{{صل}} در [[اختیار]] [[خلفا]] بود و در زمان [[عثمان]] به [[چاه]] اریس افتاد و دیگر پیدا نشد. ایشان تنها از همان انگشتری و عبارت روی آن به عنوان مهر [[حکومتی]] استفاده می‌کردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۸۲؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۳۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۸۳.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، | *همچنین آمده است انگشتری که به عنوان مهر [[حکومتی]] استفاده می‌شد پس از [[رحلت رسول اکرم]]{{صل}} در [[اختیار]] [[خلفا]] بود و در زمان [[عثمان]] به [[چاه]] اریس افتاد و دیگر پیدا نشد. ایشان تنها از همان انگشتری و عبارت روی آن به عنوان مهر [[حکومتی]] استفاده می‌کردند<ref>محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۲۸۲؛ تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة والمتاع، ج۷، ص۳۶؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۴، ص۱۸۳.</ref><ref>[[منیره شریعت‌جو|شریعت‌جو، منیره]]، [[خاتم النبی (مقاله)|خاتم النبی]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ج۱، ص۳۴۷-۳۴۸.</ref>. | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||