روح القدس: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
روح القدس عنوانی است که چهار مرتبه در [[قرآن مجید]] آمده، گاهی دربارۀ [[حضرت عیسی]]{{ع}}<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۸۷ و سورۀ مائده، آیۀ ۱۱۰</ref> و گاهی دربارۀ [[پیامبر اسلام]]{{صل}} است<ref>سورۀ نحل، آیۀ ۱۰۲</ref>.<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه رسمی؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]، صفحه؟؟؟</ref> | روح القدس عنوانی است که چهار مرتبه در [[قرآن مجید]] آمده، گاهی دربارۀ [[حضرت عیسی]]{{ع}}<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۸۷ و سورۀ مائده، آیۀ ۱۱۰</ref> و گاهی دربارۀ [[پیامبر اسلام]]{{صل}} است<ref>سورۀ نحل، آیۀ ۱۰۲</ref>.<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه رسمی؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]، صفحه؟؟؟</ref> | ||
برای روح القدس در بیان [[قرآن]] و [[حدیث]] حداقل دو مصداق روشن ذکر شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] ([[جبرییل]]) و دیگری: [[نیروی مرموز غیبی]] خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است.<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه رسمی؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، | برای روح القدس در بیان [[قرآن]] و [[حدیث]] حداقل دو مصداق روشن ذکر شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] ([[جبرییل]]) و دیگری: [[نیروی مرموز غیبی]] خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است.<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه رسمی؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[محمد علی رضایی اصفهانی|رضایی اصفهانی، محمد علی]]، تفسیر قرآن مهر، ج ۱۰، ص۳۲۵؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، صفحه؟؟؟</ref> آیۀ مربوط به پیامبر اسلام{{صل}} با معنای اول تناسب دارد و [[آیات]] مربوط به حضرت عیسی{{ع}} با معنای دوم:<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه رسمی</ref> | ||
===روح القدس در بیان روایات=== | ===روح القدس در بیان روایات=== | ||
برخی از [[روایات]]<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه رسمی؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، | برخی از [[روایات]]<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه رسمی؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص۲۱۰؛ [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ص۴۳؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]، صفحه؟؟؟؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]، ص۱۹؛ [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، صفحه؟؟؟؛ [[محمد حسن وکیلی|وکیلی، محمد حسن]]، علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن؛ [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]]، صفحه؟؟؟؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[اکبر اقوام کرباسی|اقوام کرباسی، اکبر]]، مؤمن الطاق، ص۲۰۴؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، صفحه؟؟؟؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، صفحه؟؟؟؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۱۹۲؛ [[سید مجتبی حسینی|حسینی، سید مجتبی]]، [[مقامات اولیاء (کتاب)|مقامات اولیاء]]، ص۳۶؛ [[سید جواد حسینی|حسینی، سید جواد]]، [[خبرهای غیبی در نهج البلاغه (مقاله)|خبرهای غیبی در نهج البلاغه]]، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص۳۷ ـ ۳۸؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۱۷۱؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۷۴</ref> بیانگر آن است که روح القدس حقیقتی همراه [[اهل بیت]]{{عم}} بوده است که با آن حقایق بسیاری را [[درک]] می‌کرده‌اند<ref>ر.ک. [[ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر]]، وبگاه رسمی</ref> مانند: | ||
#یکی از [[اصحاب]] [[امام صادق]]{{ع}} از ایشان سؤال کرد:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، | #یکی از [[اصحاب]] [[امام صادق]]{{ع}} از ایشان سؤال کرد:<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۴۵۱</ref> "آیا شده است که از چیزی سؤال کنند، و [[علم]] آن نزد شما نباشد؟" [[حضرت]] فرمودند: «گاه چنین بوده است!» [[راوی]] عرض کرد: "در این هنگام چه می‌کنید؟" [[امام]] فرمودند «روح القدس به ما تلقین می‌کند».<ref>ر.ک. ناصر مکارم شیرازی|مکارم شیرازی، ناصر، وبگاه رسمی؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص۲۱۰؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۶۴ ـ ۶۵</ref> | ||
# [[مفضل بن عمر]] می‌گوید: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>[[محمد باقر مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحارالانوار، ج ۲۰، | # [[مفضل بن عمر]] می‌گوید: [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند:<ref>[[محمد باقر مجلسی|مجلسی، محمد باقر]]، بحارالانوار، ج ۲۰، ص۵۷</ref> «روح القدس نمی‌خوابد و [[غفلت]] نمی‌کند و [[لهو]] و [[سهو]] و [[خطا]] ندارد و روح القدس [[ثابت]] است و [[امام]] به واسطه آن [[شرق]] و [[غرب]] و خشکی و دریای [[زمین]] را می‌بیند». عرض کردم: "فدایت شوم امام می‌تواند آنچه را که در [[بغداد]] است با دست بگیرد؟" [[حضرت]] فرمودند: «بله تا آنچه را که زیر [[عرش]] است می‌تواند».<ref>ر.ک. [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰</ref> | ||
# [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، | # [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند:<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص۲۷۲</ref> «[[امامان]]{{عم}} به واسطه روح القدس آنچه را که زیر عرش است تا آنچه را که زیر [[ستاره]] ثریا می‌باشد می‌شناسند».<ref>ر.ک. [[حسین گنجی|گنجی، حسین]]، [[امام‌شناسی ۱ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ج ۱، ص۱۵۵</ref> | ||
==ویژگی‌های روح القدس== | ==ویژگی‌های روح القدس== | ||
ویژگی‌های روح القدس و برخی از نکاتی که می‌توان از این روایات برداشت کرد عبارتند از: | ویژگی‌های روح القدس و برخی از نکاتی که می‌توان از این روایات برداشت کرد عبارتند از: | ||
# [[اهل بیت]]{{عم}} به سبب [[زندگی]] عادی نمی‌خواهند همواره از روح القدس و بُعد عالی روحشان استفاده کنند بلکه هنگامی که لازم باشد به آن اشراف پیدا کنند، آن را به کار گرفته و از آن استفاده می‌کنند.<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، | # [[اهل بیت]]{{عم}} به سبب [[زندگی]] عادی نمی‌خواهند همواره از روح القدس و بُعد عالی روحشان استفاده کنند بلکه هنگامی که لازم باشد به آن اشراف پیدا کنند، آن را به کار گرفته و از آن استفاده می‌کنند.<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص۲۱۰</ref> | ||
#برخی از روایات دلالت دارد امام وقتی به [[امامت]] می‌رسد حامل روح القدس می‌شود ولی از برخی دیگر استفاده می‌شود پیش از امامت هم دارای چنین "[[روحی]]" است مانند [[روایت]]<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، | #برخی از روایات دلالت دارد امام وقتی به [[امامت]] می‌رسد حامل روح القدس می‌شود ولی از برخی دیگر استفاده می‌شود پیش از امامت هم دارای چنین "[[روحی]]" است مانند [[روایت]]<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج ۱، ص۴۵۳</ref> فرستاده شدن [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} به [[یمن]].<ref>ر.ک. محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد، امامت ۵ (کتاب)|امامت، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، صفحه؟؟؟</ref> | ||
#این [[روح]] همواره همراه امام هست و از او [[غایب]] نمی‌شود.<ref>ر.ک. محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد، امامت ۵ (کتاب)|امامت، | #این [[روح]] همواره همراه امام هست و از او [[غایب]] نمی‌شود.<ref>ر.ک. محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد، امامت ۵ (کتاب)|امامت، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ اصغر غلامی|غلامی، اصغر، آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی، صفحه؟؟؟</ref> و....<ref>ر.ک. [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۶۴ ـ ۶۵</ref> | ||
==[[تسدید روح القدس]]== | ==[[تسدید روح القدس]]== | ||
==روح القدس منبعی برای [[علم امام]]== | ==روح القدس منبعی برای [[علم امام]]== | ||
یکی از [[منابع علم]] [[امامان]]{{عم}}، القای روح القدس است،<ref>ر.ک. [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، | یکی از [[منابع علم]] [[امامان]]{{عم}}، القای روح القدس است،<ref>ر.ک. [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[محسن غرویان|غرویان، محسن]]، [[سید محمد حسین میرباقری|میرباقری، سید محمد حسین]]، [[محمد رضا غلامی|غلامی، محمد رضا]]، [[بحثی مبسوط در آموزش عقاید (کتاب)|بحثی مبسوط در آموزش عقاید]]، ص۴۳؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[علم غیب از نگاه عقل و وحی (کتاب)|علم غیب از نگاه عقل و وحی]]، ص۳۲۸؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص۹۶ ـ ۱۰۱؛ [[سید جواد حسینی|حسینی، سید جواد]]، [[خبرهای غیبی در نهج البلاغه (مقاله)|خبرهای غیبی در نهج البلاغه]]، ماهنامه مبلغان، ش ۹۵، ص۳۷ ـ ۳۸</ref> که آنان را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان [[القاء]] می‌کند<ref>ر.ک. [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص۲۱۰؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین]]، ص۱۹۲؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]]، ص۱۳۷ ـ ۱۴۰؛ [[اکبر اقوام کرباسی|اقوام کرباسی، اکبر]]، مؤمن الطاق، ص۲۰۴؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]، صفحه؟؟؟؛ [[منصف علی مطهری|مطهری، منصف علی]]، [[علم ائمه از نظر عقل و نقل (پایان‌نامه)|علم ائمه از نظر عقل و نقل]]، صفحه؟؟؟؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۱۷۱</ref> و لازمه‌اش پرده برداشتن از حقایق [[غیبی]] برای آنهاست.<ref>ر.ک. [[امام خمینی|خمینی، سید روح الله]]، شرح چهل حدیث، ص۵۴۵؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص۲۱۰؛ [[محمد حسن وکیلی|وکیلی، محمد حسن]]، علم غیب امام (تبیین دیدگاه اعتدالی و صحیح)، وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن؛ [[احد ایمانی|ایمانی، احد]]، وبگاه بهترین سخن‌ها؛ [[سید جعفر آشتیانی|آشتیانی، سید جعفر]]، [[روح در قرآن و عهدین (پایان‌نامه)|روح در قرآن و عهدین]]، ص۸۸ و ۹۰</ref> | ||
[[امامان]]{{عم}} به سبب داشتن ملکۀ [[عصمت]] در بالاترین مرتبه، از این [[نیروی غیبی]] برخوردار بودند؛ به طوری که از آن در [[هدایت مردم]] کمک می‌گرفتند.<ref>ر.ک. [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، | [[امامان]]{{عم}} به سبب داشتن ملکۀ [[عصمت]] در بالاترین مرتبه، از این [[نیروی غیبی]] برخوردار بودند؛ به طوری که از آن در [[هدایت مردم]] کمک می‌گرفتند.<ref>ر.ک. [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۱ ـ ۱۴۴</ref> روح القدس عنوانی است که بر کل مسئله [[علم]] و سرچشمهٔ [[علم امام]] [[سایه]] می‌افکند.<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]، ص۱۹</ref> ثمره [[تسدید]]، [[توفیق]] و تأییدی که روح القدس به همراه خود دارد، نلغزیدن، به [[خطا]] نرفتن و مؤدب شدن به [[آداب]] [[الهی]] است که همه اینها ریشه در [[معرفت]]، [[علم]] و [[رؤیت]] حقایق و [[جایگاه]] آن یعنی [[روح]] دارد.<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امام در قرآن و روایات]]، ص۱۹</ref> براساس آنچه در منابع [[دینی]] آمده، [[بندگان]] برگزیدۀ [[خداوند]] که دارای ضمیری صاف و پیراسته از آلایش‌های مادّی‌اند، گاهی به [[لطف الهی]] و از طریق "[[القاء]] روح" بر یک رشته حقایق و امور [[پنهان]] از حسّ، [[آگاه]] می‌گردند.<ref>ر.ک. [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۷۴</ref> | ||
===آثار علمی روح القدس=== | ===آثار علمی روح القدس=== | ||
با [[پذیرفتن]] این مطلب که نتیجۀ [[روح قدسی]]، [[علم]] و [[معرفت]] است و روایاتی نیز بر آن دلالت دارد، باید گفت دو اثر بر این روح قدسی و [[پاک]] مترتب است: | با [[پذیرفتن]] این مطلب که نتیجۀ [[روح قدسی]]، [[علم]] و [[معرفت]] است و روایاتی نیز بر آن دلالت دارد، باید گفت دو اثر بر این روح قدسی و [[پاک]] مترتب است: | ||
# علم و [[معرفتی]] که روح القدس بدون واسطه، آنها را کسب و مزین به [[آگاهی]] از آن می‌شود؛ به تعبیر دیگر، به همراه بهره‌مندی از روح القدس این آگاهی‌ها هم برای دریافت کننده روح وجود یافته است. | # علم و [[معرفتی]] که روح القدس بدون واسطه، آنها را کسب و مزین به [[آگاهی]] از آن می‌شود؛ به تعبیر دیگر، به همراه بهره‌مندی از روح القدس این آگاهی‌ها هم برای دریافت کننده روح وجود یافته است. | ||
# علم و معرفتی که ممکن است واسطه‌هایی [[الهی]] در رسیدن و بهره‌مندی روح القدس به آنها نقش داشته باشند؛ مانند [[وحی]] و [[جبرییل]] یا آگاهی و [[دانش]] کامل از [[حلال و حرام]] و نقش [[پیامبر]]{{صل}} در آن<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[محمود قیوم‌زاده|قیوم‌زاده، محمود]]، [[چیستی روح‌القدس و آثار آن (مقاله)|چیستی روح‌القدس و آثار آن]]، فصلنامه اندیشه نوین دینی، ش۳۰</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، فصلنامۀ امامت پژوهی، ش ۶، | # علم و معرفتی که ممکن است واسطه‌هایی [[الهی]] در رسیدن و بهره‌مندی روح القدس به آنها نقش داشته باشند؛ مانند [[وحی]] و [[جبرییل]] یا آگاهی و [[دانش]] کامل از [[حلال و حرام]] و نقش [[پیامبر]]{{صل}} در آن<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[محمود قیوم‌زاده|قیوم‌زاده، محمود]]، [[چیستی روح‌القدس و آثار آن (مقاله)|چیستی روح‌القدس و آثار آن]]، فصلنامه اندیشه نوین دینی، ش۳۰</ref>.<ref>ر.ک. [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، فصلنامۀ امامت پژوهی، ش ۶، ص۱۶۸</ref> | ||
==منابع== | ==منابع== | ||