پرش به محتوا

جامعیت اسلام در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع'
جز (جایگزینی متن - 'مانع' به 'مانع')
خط ۴۰: خط ۴۰:
#'''دیدگاه [[برگزیده]]''': [[دین اسلام]] هم بیانگر امور [[اخروی]] مؤثر در کمال [[انسان]] است و هم [[امور دنیوی]] که در [[سعادت اخروی]] مؤثر است و چون [[زندگی]] [[دنیا]] مقدمۀ [[زندگی]] [[آخرت]] است هر امر [[دنیوی]] که برای تحقق [[سعادت اخروی]] لازم است باید در قلمرو [[اسلام]] باشد، از این‌رو جنبه‌های ارزشیِ امور [[دنیایی]] باید در محدودۀ [[معارف اسلامی]] باشد و [[معارف]] [[اسلام]] هم به دو بخش "هست‌ها و نیست‌ها" و "بایدها و نبایدها" تقسیم می‌شود، بنابراین [[اسلام]] باید بیانگر هر [[باور]] و ارزشی باشد که در [[سعادت]] نهایی [[انسان]] نقش دارد و در کمال [[حقیقی]] [[روح]] مؤثر واقع می‌شود<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۷۱.</ref>.
#'''دیدگاه [[برگزیده]]''': [[دین اسلام]] هم بیانگر امور [[اخروی]] مؤثر در کمال [[انسان]] است و هم [[امور دنیوی]] که در [[سعادت اخروی]] مؤثر است و چون [[زندگی]] [[دنیا]] مقدمۀ [[زندگی]] [[آخرت]] است هر امر [[دنیوی]] که برای تحقق [[سعادت اخروی]] لازم است باید در قلمرو [[اسلام]] باشد، از این‌رو جنبه‌های ارزشیِ امور [[دنیایی]] باید در محدودۀ [[معارف اسلامی]] باشد و [[معارف]] [[اسلام]] هم به دو بخش "هست‌ها و نیست‌ها" و "بایدها و نبایدها" تقسیم می‌شود، بنابراین [[اسلام]] باید بیانگر هر [[باور]] و ارزشی باشد که در [[سعادت]] نهایی [[انسان]] نقش دارد و در کمال [[حقیقی]] [[روح]] مؤثر واقع می‌شود<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۷۱.</ref>.
#'''دیدگاه حداکثری''': برخی، [[جامعیت]] [[دین اسلام]] را به معنای آمدن همۀ [[علوم]] "طبیعی و..." در [[قرآن]] می‌دانند یعنی حداقل ریشه‌های دستاوردهای [[علمی]] و فنی در [[قرآن]] وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مستمسک ‌های این دیدگاه آیۀ ۸۹ سورۀ نحل است. در پاسخ به این دیدگاه گفته شده است: مراد از [[جامعیت اسلام]]، [[جامعیت]] در امور مربوط به اصول [[معارف]] و [[فروع]] ناظر به [[هدایت]] است. زیرا:  
#'''دیدگاه حداکثری''': برخی، [[جامعیت]] [[دین اسلام]] را به معنای آمدن همۀ [[علوم]] "طبیعی و..." در [[قرآن]] می‌دانند یعنی حداقل ریشه‌های دستاوردهای [[علمی]] و فنی در [[قرآن]] وجود دارد. یکی از مهم‌ترین مستمسک ‌های این دیدگاه آیۀ ۸۹ سورۀ نحل است. در پاسخ به این دیدگاه گفته شده است: مراد از [[جامعیت اسلام]]، [[جامعیت]] در امور مربوط به اصول [[معارف]] و [[فروع]] ناظر به [[هدایت]] است. زیرا:  
##وجه [[ضرورت]] [[دین]]، [[ابلاغ]] [[معارف]] مورد نیاز برای رسیدن به [[سعادت]] است، [[جامعیت قرآن]] هم باید بر همین اساس، تعریف شود. البته جنبۀ ارزشی اموری مثل: صنایع، [[کشاورزی]]، [[خوراک]] و پوشاک و... در [[سعادت انسان]] تأثیر دارد، پس [[علوم تجربی]] نباید به دستاوردهایی منجر شوند که موجب [[ظلم]] به [[مردم]] و [[مانع]] از تحقق کمال [[انسان]] می‌شود. ولی [[بیان]] جزئیات این [[علوم]] ارتباطی با [[سعادت]] [[حقیقی]] [[انسان]] ندارد.  
##وجه [[ضرورت]] [[دین]]، [[ابلاغ]] [[معارف]] مورد نیاز برای رسیدن به [[سعادت]] است، [[جامعیت قرآن]] هم باید بر همین اساس، تعریف شود. البته جنبۀ ارزشی اموری مثل: صنایع، [[کشاورزی]]، [[خوراک]] و پوشاک و... در [[سعادت انسان]] تأثیر دارد، پس [[علوم تجربی]] نباید به دستاوردهایی منجر شوند که موجب [[ظلم]] به [[مردم]] و مانع از تحقق کمال [[انسان]] می‌شود. ولی [[بیان]] جزئیات این [[علوم]] ارتباطی با [[سعادت]] [[حقیقی]] [[انسان]] ندارد.  
##[[خداوند]] برای رفع نیازهای مادی [[انسان‌ها]]، [[عقل]] و تجربه و... را قرار داده است و بروز [[خطا]] در این امور مشکلی در [[سعادت اخروی]] به وجود نمی‌آورد.  
##[[خداوند]] برای رفع نیازهای مادی [[انسان‌ها]]، [[عقل]] و تجربه و... را قرار داده است و بروز [[خطا]] در این امور مشکلی در [[سعادت اخروی]] به وجود نمی‌آورد.  
##چون [[قرآن]] کتاب [[هدایت]] است، مراد از "[[بیان]] همۀ امور" [[بیان]] اموری که برای رسیدن به [[سعادت]] مورد [[نیاز]] است، برای مثال وقتی می‌گویند "در این داروخانه همه چیز وجود دارد" در عرف عقلا مراد همۀ داروهاست نه همۀ امور مربوط به [[انسان]]، حتی [[ساعت]] دیواری. یکی از [[دلایل]] این برداشت آیاتی است که [[قرآن]] را کتاب [[هدایت]] معرفی کرده است مانند: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست،  رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> و [[دلیل]] دیگر اینکه در [[قرآن کریم]] نه اصول و نه [[فروع]] بسیاری از [[علوم]] موجود نیامده است. [[قرآن]] وقتی ادعای کمال می‌کند و می‌گوید: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«امروز دين شما را به كمال رسانيدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> از این جهت است که بر [[کرسی]] [[تشریع]] نشسته نه [[کرسی]] [[تکوین]].  
##چون [[قرآن]] کتاب [[هدایت]] است، مراد از "[[بیان]] همۀ امور" [[بیان]] اموری که برای رسیدن به [[سعادت]] مورد [[نیاز]] است، برای مثال وقتی می‌گویند "در این داروخانه همه چیز وجود دارد" در عرف عقلا مراد همۀ داروهاست نه همۀ امور مربوط به [[انسان]]، حتی [[ساعت]] دیواری. یکی از [[دلایل]] این برداشت آیاتی است که [[قرآن]] را کتاب [[هدایت]] معرفی کرده است مانند: {{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>«این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست،  رهنمودی برای پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۲.</ref> و [[دلیل]] دیگر اینکه در [[قرآن کریم]] نه اصول و نه [[فروع]] بسیاری از [[علوم]] موجود نیامده است. [[قرآن]] وقتی ادعای کمال می‌کند و می‌گوید: {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«امروز دين شما را به كمال رسانيدم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> از این جهت است که بر [[کرسی]] [[تشریع]] نشسته نه [[کرسی]] [[تکوین]].  
خط ۶۰: خط ۶۰:
#اولاً برخی تغییرات [[اجتماعی]]، بنیادین نیست و تنها تغییر در شکل و قالب هستند. مثلاً قراردادهای بیع و اجاره هم در گذشته بوده و هم امروز که امروزه قالبی پیچیده و متفاوت یافته است.  
#اولاً برخی تغییرات [[اجتماعی]]، بنیادین نیست و تنها تغییر در شکل و قالب هستند. مثلاً قراردادهای بیع و اجاره هم در گذشته بوده و هم امروز که امروزه قالبی پیچیده و متفاوت یافته است.  
#ثانیاً در [[فقه]] و [[شریعت اسلامی]]، عناصری مانند [[اجتهاد]]، باعث انعطاف بخشی از [[تعلیم]] با [[مقتضیات زمان]] شده است و همچنین باید دانست که [[دین اسلام]] با [[مسیحیت]] تفاوت‌های عمده‌ای دارد<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۸۰.</ref>.  
#ثانیاً در [[فقه]] و [[شریعت اسلامی]]، عناصری مانند [[اجتهاد]]، باعث انعطاف بخشی از [[تعلیم]] با [[مقتضیات زمان]] شده است و همچنین باید دانست که [[دین اسلام]] با [[مسیحیت]] تفاوت‌های عمده‌ای دارد<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۸۰.</ref>.  
*همچنین [[سکولاریسم]]، [[معتقد]] است بر اساس [[حقیقت توحید]]، مالکیت مطلق از آنِ [[خداوند]] است و [[انسان]]، [[فقر]] محض است و همۀ [[شئون]] [[زندگی]] ‌اش باید بر اساس [[رضایت الهی]] باشد و محدود کردن [[دین]] به امور فردی، خلاف [[توحید]] و [[مانع]] از رسیدن به [[سعادت]] است وقتی [[هدف]] رسیدن به [[قرب الهی]] است چگونه می‌توان بخش عظیمی از [[افعال]] اختیاری مؤثر در [[سعادت]] را به خودِ [[انسان]] واگذار کرد؟ [[عقل]] هم باید با روش‌شناسی مطلوب و در راستای اهداف [[دین]] به حل امور بپردازد و در [[آیات]] کثیری از [[قرآن]] و [[روایات]] فراوانی از [[معصومین]]{{ع}} به [[تبیین]] و ارائۀ دستورها در حوزۀ مسائل [[اجتماعی]] پرداخته شده است. مثل: [[سیاست]] داخلی و خارجی، شرایط [[حاکم]]، [[حقوق]] [[اقتصادی]]، [[حقوق]] متقابل [[رهبر]] و [[مردم]]، همچنین [[پیامبر]] {{صل}} و [[حضرت امیر]]{{ع}} [[تشکیل حکومت]] دادند و این بر خلاف ادعای سکولارها است که [[دین]] را محدود به امور فردی می‌‌دانند و ادعایشان با [[متون دینی]] سازگار نیست<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۸۵.</ref>.
*همچنین [[سکولاریسم]]، [[معتقد]] است بر اساس [[حقیقت توحید]]، مالکیت مطلق از آنِ [[خداوند]] است و [[انسان]]، [[فقر]] محض است و همۀ [[شئون]] [[زندگی]] ‌اش باید بر اساس [[رضایت الهی]] باشد و محدود کردن [[دین]] به امور فردی، خلاف [[توحید]] و مانع از رسیدن به [[سعادت]] است وقتی [[هدف]] رسیدن به [[قرب الهی]] است چگونه می‌توان بخش عظیمی از [[افعال]] اختیاری مؤثر در [[سعادت]] را به خودِ [[انسان]] واگذار کرد؟ [[عقل]] هم باید با روش‌شناسی مطلوب و در راستای اهداف [[دین]] به حل امور بپردازد و در [[آیات]] کثیری از [[قرآن]] و [[روایات]] فراوانی از [[معصومین]]{{ع}} به [[تبیین]] و ارائۀ دستورها در حوزۀ مسائل [[اجتماعی]] پرداخته شده است. مثل: [[سیاست]] داخلی و خارجی، شرایط [[حاکم]]، [[حقوق]] [[اقتصادی]]، [[حقوق]] متقابل [[رهبر]] و [[مردم]]، همچنین [[پیامبر]] {{صل}} و [[حضرت امیر]]{{ع}} [[تشکیل حکومت]] دادند و این بر خلاف ادعای سکولارها است که [[دین]] را محدود به امور فردی می‌‌دانند و ادعایشان با [[متون دینی]] سازگار نیست<ref>ر.ک: [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص۱۸۵.</ref>.


==منابع==
==منابع==
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش