|
|
| خط ۸: |
خط ۸: |
|
| |
|
| ==مقدمه== | | ==مقدمه== |
| بنیلیث، قبیله‌‌ای بزرگ<ref>وفیات الاعیان، ج ۲، ص ۹۲.</ref> از [[بنی کنانه عدنانی]]<ref>جامع انساب قبائل العرب، ص ۱۲۴؛ معجم قبائل العرب، ج ۳، ص ۱۰۱۹.</ref> و از [[نسل]] ابوحی<ref>تاج‌‌العروس، ج ۳، ص ۲۶۲، «لیث».</ref> [[لیث بن بکر بن عبد مناة بن کنانة]]<ref>انساب الاشراف، ج ۱۱، ص ۸۳ ـ ۸۴.</ref> بودند. نسل او بیشتر از جانب پسرانش [[عامر]]، سعد و جندع به تیره‌‌ها و طوایف بسیاری فزونی یافت<ref>جمهرة النسب، ج ۱، ص ۱۹۵؛ انساب الاشراف، ج ۱۱، ص ۸۵.</ref>. بنی‌‌جندع و بنی‌‌سعد (با دو تیره بنی غیرة و بنی‌‌جدی) از شاخه‌‌های اصلی بنولیث بودند.<ref>جمهرة النسب، ص ۱۹۵ ـ ۲۰۸؛ انساب الاشراف،، ج ۱۱، ص۸۵ ـ ۱۰۶.</ref>
| | بنیلیث در [[دوران جاهلیت]] بر امور [[مکه]] [[مدیریت]] داشت، و اجرای برخی از [[مناسک]] [[حج]] را برعهده داشتند، و [[بدعت‌ها]] و تغییر‌هایی نیز در [[مراسم]] و مناسک حج پدید آوردند. |
|
| |
|
| [[قبیله]] بنیلیث، پیش از [[اسلام]] در اطراف شهرهای [[مکه]]،<ref>جامع انساب قبائل العرب، ص ۱۲۴؛ معجم قبائل العرب، ج ۳، ص ۱۰۲۰.</ref> [[مدینه]] <ref>سیر اعلام النبلاء، ج ۷، ص ۳۷۴.</ref> و در مناطقی چون کدید <ref>المغازی، ج ۲، ص ۷۵۰.</ref> ودّان <ref>معجم البلدان، ج ۵، ص ۳۶۵؛ الطبقات، ابن خیاط، ص ۶۷.</ref>و [[ینبع]] <ref>معجم البلدان، ج ۵، ص ۴۵۰؛ معجم قبائل العرب، ج ۳، ص ۱۰۲۰.</ref>می‌‌زیستند. [[کوه]] بلند [[شراة]] یا شراء در عسفان به این قبیله و بنی‌‌ظفر و دو کوه بزرگ نهبان به این قبیله و مزینه اختصاص داشته است.<ref>معجم‌‌البلدان، ج ۳، ص ۳۳۱ ـ ۳۳۲؛ ج ۵، ص ۳۱۴ ـ ۳۱۵؛ معجم معالم‌‌الحجاز، ج ۵، ص ۲۷، ۲۹ ـ ۳۰؛ ج ۶، ص ۹۹ - ۱۰۲.</ref> بیشتر این مکان‌ها در منطقه تِهامه [[حجاز]] واقع شده است. تهامه به [[ناحیه]] جنوبی حجاز در امتداد دریای سرخ گفته می‌‌شود.<ref>قلائد الجمان، ص ۱۸؛ معجم معالم الحجاز، ج ۲، ص ۴۷ ـ ۵۱.</ref> از گزارش‌های پراکنده برمی‌‌آید که بنیلیث با توجه به [[موقعیت]] جغرافیایی خود از منابع آبی و زمین‌های حاصل‌خیز بهره‌‌مند بوده، به [[کشاورزی]] و [[دامداری]] اشتغال داشتند. آنان در [[سرزمین]] تهامه دارای نخلستان‌های خرما، باغ‌های میوه و کشتزارهای سبزی و دانه‌‌های روغنی بوده‌‌اند،<ref>معجم‌‌البلدان، ج ۵، ص ۳۱۴ ـ ۳۱۵؛ معجم معالم الحجاز، ج۱۰، ص ۳۷ ـ ۴۰؛ ج ۷، ص ۲۰۴ ـ ۲۰۶.</ref> افزون بر این، از گیاهان و درختان فراوان در کوه‌های [[شراة]] و نهبان برای مصارف گوناگون استفاده می‌‌برده‌‌اند.<ref>معجم‌‌البلدان، ج ۳، ص ۳۳۱؛ ج ۵، ص ۳۱۴ ـ ۳۱۵؛ معجم معالم الحجاز، ج ۵، ص ۲۷، ۲۹ ـ ۳۰؛ ج ۹، ص ۹۷ ـ ۹۸.</ref> از گزارش‌هایی که در خصوص [[پرستش]] [[بت]] [[هبل]] توسط [[خزیمه]]،<ref>الاصنام، ص ۲۸.</ref> جدّ [[کنانه]] و نیز بت سعد توسط [[فرزندان]] کنانه<ref>الاصنام، ص ۳۷.</ref> موجود است، چنین برمی‌‌آید که بنیلیث نیز چون نیاکان کنانی خود، آنها را می‌‌پرستیدند.
| | بنیلیث با دیگر طوایف و تیره‌های هم‌عصر خود [[جنگ‌ها]] و کشمکش‌های گوناگون داشتند، و در برخی موارد این [[اختلافات]] تا [[دوران پیامبر]] نیز ادامه داشت. |
|
| |
|
| آنچه از [[آداب]] [[دوره جاهلی]] بنی لیث بیش از همه [[شهرت]] دارد و در [[قرآن]] نیز انعکاس یافته، مهمان‌‌نوازی آنان است. گزارش‌های موجود همگی بر این نکته تأکید دارند که هیچ یک از اعضای بنیلیث بدون مهمان [[غذا]] نمی‌‌خوردند. آنها جداگانه [[غذا خوردن]] را بر خود [[حرام]] کرده بودند. گاه از صبح تا [[شب]] به [[انتظار]] مهمان می‌‌ماندند و اگر شتر شیردهی همراه داشتند، [[منتظر]] می‌‌نشستند تا کسی بیاید و با هم شیر بیاشامند.<ref>تفسیر بغوی، ج ۳، ص ۳۰۴؛ کشف‌‌الاسرار، ج ۶، ص ۵۶۸؛ مجمع‌‌البیان، ج۷، ص ۲۴۶.</ref>
| | بعد از [[دعوت پیامبر]]{{صل}} به [[اسلام]] برخی از بنیلیث به [[مخالفت با پیامبر]] برخاسته و در جنگ‌ها بر علیه [[مسلمانان]]، [[قریش]] را [[همراهی]] کردند، در [[فتح مکه]] نیز از کسانی بودند که در مقابل مسلمانان جنگیدند، و نقشه [[ترور]] [[پیامبر]] یکی دیگر از توطئه‌های آنان بود. |
|
| |
|
| برخی گزارش‌ها با اشاره به [[عادت]] بنیلیث گفته‌‌اند: اگر کسی را نمی‌‌یافتند تا با هم غذا بخورند چیزی نمی‌‌خوردند.<ref>التفسیر الکبیر، ج ۲۴، ص ۳۷.</ref> گفته شده: بنیلیث [[خوی]] مهمان‌‌نوازی را از [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} به [[ارث]] [[برده]] بودند <ref>تفسیر قرطبی، ج ۱۲، ص ۲۰۸.</ref> و تا پس از آمدن [[اسلام]] نیز بر آن بودند. با [[نزول آیه]] {{متن قرآن|لَيْسَ عَلَى الْأَعْمَى حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى أَنْفُسِكُمْ أَنْ تَأْكُلُوا مِنْ بُيُوتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ آبَائِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أُمَّهَاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ إِخْوَانِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخَوَاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَعْمَامِكُمْ أَوْ بُيُوتِ عَمَّاتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ أَخْوَالِكُمْ أَوْ بُيُوتِ خَالَاتِكُمْ أَوْ مَا مَلَكْتُمْ مَفَاتِحَهُ أَوْ صَدِيقِكُمْ لَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ أَنْ تَأْكُلُوا جَمِيعًا أَوْ أَشْتَاتًا فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُيُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِكُمْ تَحِيَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَكَةً طَيِّبَةً كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ}}<ref>«بر نابینا و بر لنگ و بر بیمار و بر شما گناهی نیست که از (خوراک و آذوقه) خانه‌های خویش بخورید یا از خانه‌های پدرانتان یا خانه‌های مادرانتان یا خانه‌های برادرانتان یا خانه‌های خواهرانتان یا خانه‌های عموهایتان یا خانه‌های عمّه‌هایتان یا خانه‌های دایی‌هایتان یا خانه‌های خاله‌هایتان یا آن خانه‌ای که کلیدش را در اختیار دارید یا (خانه) دوستتان؛ نیز (بر شما گناهی نیست) در اینکه با هم یا پراکنده غذا بخورید پس چون به هر خانه‌ای در آمدید به همدیگر درود گویید، درودی خجسته پاکیزه از نزد خداوند؛ بدین گونه خداوند آیات را برای شما روشن می‌دارد باشد که خرد ورزید» سوره نور، آیه ۶۱.</ref>، [[مسلمانان]] بنیلیث در عمل به این [[سنت]] خود مخیر شدند<ref> اسباب‌‌النزول، ص ۲۷۶ ـ ۲۷۷؛ تفسیر بغوی، ج ۳، ص ۳۰۴؛ مجمع‌‌البیان، ج ۷، ص ۲۴۶.</ref> | | در مقابل آنان برخی از لیثیان [[دعوت]] [[رسول خدا]]{{صل}} را در آغازین روزهای [[بعثت]] پذیرفتند و با [[هجرت به مدینه]] و شرکت در جنگ‌ها [[حضرت]] را همراهی کردند<ref>[[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[بنی‌کنانه (مقاله)|مقاله «بنی‌کنانه]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|دانشنامه حج و حرمین شریفین]]، ج۴، ص:۵۳۱.</ref>. |
| | |
| درگیری بنیلیث با [[قریش]]،<ref>المحبر، ص ۲۴۶؛ المنمق، ص ۱۱۳ ـ ۱۲۳.</ref> [[هذیل]]،<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۲۴؛ الطبقات، ابن سعد، ج ۴، ص ۳۵؛ تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۱۱۰.</ref> [[هوازن]]،<ref>المنمق، ص۱۸۴؛ الاغانی، ج۱۴، ص ۱۴۴؛ ج۲۲، ص ۷۵ ـ ۷۷.</ref> [[خزاعه]]،<ref>انساب الاشراف، ج ۱۱، ص ۸۶؛ جامع انساب قبائل العرب، ص۱۲۴؛ تفسیر بغوی، ج ۴، ص ۵۱۰. </ref> بنی [[غفار]]،<ref>الاغانی، ج ۲۱، ص ۲۱.</ref> بنی‌‌ضمره،<ref>المنمق، ص ۱۳۲ ـ ۱۳۵.</ref> بنی‌‌الدیل<ref>الاغانی، ج ۱۲، ص ۳۵۲.</ref> و [[همکاری]] آنان با بنوکنانه در جنگ‌های "ایام الفجار" بخشی از تاخت و تازهای این [[قوم]] در [[زمان]] [[جاهلی]] بوده است.<ref>[[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[بنی لیث بن بکر (مقاله)|مقاله «بنی لیث بن بکر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۶.</ref>
| |
|
| |
|
| | ==[[نسب]]== |
| | ==[[موقعیت]] جغرافیایی== |
| | ==[[آداب و رسوم]]== |
| | ==[[جنگ‌ها]]== |
| ==بنی لیث در [[عصر پیامبر]]== | | ==بنی لیث در [[عصر پیامبر]]== |
| | | ==بنی لیث پس از [[پیامبر]]== |
| ==بنی لیث پس از پیامبر== | | ==مشاهیر بنیلیث== |
| | ===مشاهیر [[جاهلی]]=== |
| | ===مشاهیر دوره [[اسلامی]]=== |
|
| |
|
| == جستارهای وابسته == | | == جستارهای وابسته == |
|
| |
|
| ==منابع== | | ==منابع== |
| *[[پرونده:000057.jpg|22px]] [[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[بنی لیث بن بکر (مقاله)|مقاله «بنی لیث بن بکر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۶ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۶''']] | | *[[پرونده:54567.jpg|22px]] [[علی محمدی یدک|محمدی یدک، علی]]، [[بنی کنانه (مقاله)|مقاله «بنی کنانه»]]، [[دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴ (کتاب)|'''دانشنامه حج و حرمین شریفین ج۴''']] |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| خط ۳۳: |
خط ۳۷: |
| [[رده:بنی لیث بن بکر]] | | [[رده:بنی لیث بن بکر]] |
| [[رده:مدخل]] | | [[رده:مدخل]] |
| | {{قبایل عرب}} |
