علت پیدایش ادعاهای دروغین نیابت: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = امام مهدی

| عنوان مدخل  = امام مهدی

| مداخل مرتبط = [[امام مهدی در قرآن]] - [[امام مهدی در حدیث]] - [[امام مهدی در کلام اسلامی]]

| پرسش مرتبط  = امام مهدی (پرسش)

== پیدایش ادعاهای دروغین نیابت در درسنامه ==

* از آنجا که پس از [[شهادت امام عسکری]] {{ع}} و [[آغاز غیبت صغرا]]، ارتباط رودرروی [[مردم]] با پیشوای [[معصوم]] قطع شد، "[[سفیران خاص]]" به گونه‌ای ویژه، برای [[راهنمایی]] [[مردم]]، تلاش‌های پردامنه‌ای را آغاز کردند. ایشان از پراکندگی [[پیروان مکتب اهل بیت]] {{عم}} جلوگیری کرده و [[رهبری]] [[شیعیان]] را به دست گرفتند. [[پیروان اهل بیت]] {{عم}} رفته‌رفته، با این روش خو گرفته و کارهای خود را از راه "[[سفیران چهارگانه]]" انجام دادند. و این خود [[جایگاه]] بلندی را برای این سفیران رقم زد. در این میان، افرادی [[سست‌ایمان]] و کژاندیش برای رسیدن به اهدافی چند، به [[دروغ]] مدعی [[نیابت]] [[امام غایب]] شدند.

* در یک بررسی کوتاه می‌توان برخی سرچشمه‌های این ادعاهای دروغین را در موارد زیر خلاصه کرد:

# '''[[سستی]] ایمان‌''': یکی از عوامل مهم در چنین ادعاهای نادرستی، [[سستی]] [[باورهای دینی]] است؛ چرا که کسانی که دارای قوت مناسب [[ایمان]] هستند، هرگز برابر خواست پیشوای [[معصوم]]- در [[پیروی]] از سفیران خود- به [[بیراهه]] نمی‌روند. بیشترین افرادی که به [[دروغ]] چنین ادعایی کردند، از این [[کاستی]] برخوردار بودند. یکی از افرادی که به [[دلیل]] [[سستی]] [[ایمان]]، دست به ادعاهای نادرست پرداخت، [[شلمغانی]] بود. پس از این، اشاره خواهد شد که [[شلمغانی]] از [[یاران امام حسن]] [[عسکری]] {{ع}} و از [[دانشمندان]]، دبیران و [[محدثان]] زمان خود در [[بغداد]] بود. کتاب‌های بسیاری داشت که در آنها، انبوه سخنان [[اهل بیت]] {{عم}} به چشم می‌خورد<ref>رجال نجاشی، ج ۲، ص ۲۳۹.</ref>. هنگامی که راه [[انحراف]] و ارتجاع را پیش گرفت و از نظر [[اندیشه]]، [[عقیده]] و [[رفتار]] تغییر کرد، در [[روایات]] تغییراتی پدید می‌آورد؛ هرچه می‌خواست بر آنها می‌افزود و هر چه می‌خواست کم می‌کرد. [[نجاشی]] در [[رجال]] خود به این [[انحراف]] اشاره کرده است<ref>شیخ طوسی، الفهرست، ص ۳۰۵؛ رجال نجاشی، ح ۲، ص ۲۹۴.</ref>.

# '''[[طمع]] در [[اموال]] امام‌''': در [[زمان غیبت صغرا]]، برخی برای آن که [[اموال]] [[امام زمان]] {{ع}} را به [[وکیل]] و [[نماینده]] واقعی‌اش تحویل ندهند، [[ادعای نیابت]] و [[بابیت]] کردند. [[ابو طاهر محمد بن علی بن بلال]] از کسانی است که برای [[ثروت‌اندوزی]]، [[ادعای بابیت]] کرد. وی در آغاز کار، نزد [[امام عسکری]] {{ع}} فردی مورد [[وثوق]] بود و روایاتی از آن [[حضرت]] [[نقل]] کرده است؛ ولی رفته‌رفته به [[دلیل]] [[پیروی]] از [[هوای نفس]]، راه [[انحراف]] در پیش گرفت و مورد [[مذمت]] [[خاندان وحی]] واقع شد. وی ادعا کرد که [[وکیل]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. او [[نیابت]] [[نایب دوم]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را منکر شد و درباره اموالی که نزد وی جمع شده بود تا به [[حضرت مهدی]] {{ع}} برساند، [[خیانت]] کرد<ref>ر. ک: کتاب الغیبة، ص ۴۰۰.</ref>. [[نایب دوم]]، راه [[دیدار]] وی را با [[حضرت مهدی]] {{ع}} آسان نمود و [[امام]] {{ع}} به وی [[دستور]] داد: [[اموال]] را به نایبشان برگرداند؛ اما او در [[دشمنی]] و کژی خود باقی ماند. پایان کارش آن شد که توقیعی از [[ناحیه مقدسه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} بر [[لعن]] و نفرین و بیزاری از وی- در ضمن افرادی دیگر از جمله [[حلاج]] و [[شلمغانی]]- صادر شد<ref>طبرسی، الاحتجاج، ح ۲، ص ۴۷۴.</ref>.

# '''رسیدن به شهرت‌''': شهرت‌طلبی نیز از عوامل بسیار مهم در پیدایی باورهای [[خرافی]] و مذهب‌های ساختگی است. [[اشتیاق]] به بزرگ شدن و [[خودنمایی]] از [[صفات نکوهیده]] [[اخلاقی]] است که [[انسان]] را به سوی کارهای خطرناک می‌کشاند<ref>ر. ک: تاریخ الغیبة الصغری، ص ۴۹۰.</ref>.

# '''انگیزه‌های سیاسی‌''': یکی دیگر از عوامل پدید آمدن [[مدعیان بابیت]]، انگیزه‌های [[سیاسی]] است. [[دشمنان]]، گاهی به طور مستقیم و زمانی غیر مستقیم- برای آن که [[باور]] [[شیعیان]] را [[سست]] کرده و آنان را در پراکندگی فرو برند- برخی را تحریک می‌کنند تا [[ادعای بابیت]] کنند. در این راه، برخی عناصر را به دلخواه خویش [[تربیت]] کرده، به آنان [[دستور]] دادند [[ادعای بابیت]] کنند و آنان را با همه امکانات در این راه [[یاری]] کردند که برای نمونه می‌توان به "[[علی محمد باب]]" اشاره کرد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۲]]، ص۱۶۸-۱۷۱.</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص ۳۸۷ - ۳۸۸.</ref>

== پیدایش ادعاهای دروغین نیابت در موعودنامه ==

* پس از [[شهادت]] [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} و آغاز[[غیبت صغری]] در سال ۲۶۰ ه‍‌. ق، ارتباط‍‌ مستقیم [[مردم]] با [[امام]] خویش قطع گردید و "[[نواب خاص]]" کار و فعالیت خود را آغاز نمودند. در این میان، بعضی از افراد ضعیف‌الایمان و کج‌اندیش که زمینه [[انحراف]] از قبل در وجود آنها بوده، پیدا شده و مدّعی دروغین [[نیابت]] [[صاحب الامر]] {{ع}} شدند. سرچشمه ادّعای دروغین این افراد در سه چیز خلاصه می‌شود:  

# [[ضعف ایمان]] و زمینه [[انحراف]].  

# [[طمع]] کردن به اموالی که از سراسر [[بلاد اسلامی]] به سوی "نوّاب" سرازیر می‌شد.  

# رسیدن به شهرت و [[ریاست]]. شروع [[تفکر]] ادّعای دروغین [[نیابت]] به دوران [[نایب دوم]] برمی‌گردد<ref>زندگانى نواب خاص امام زمان {{ع}}، على غفّارزاده، ص ۱۷۶. </ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۸۲.</ref>.

== پرسش مستقیم ==

== منابع ==

== پانویس ==

{{پانویس}}