آل یعقوب: تفاوت میان نسخه‌ها

*کلمه [[یعقوب]] در [[زبان عربی]] و [[عبری]] مأخوذ از ماده "ع ق ب" است و آن پسر [[اسحاق بن ابراهیم خلیل]] می‌باشد که ملقب به [[اسرائیل]] است<ref>التحقیق، ج۱۴، ص۴۰.</ref>؛ و جمع آن یعاقیب می‌باشد<ref>مجمع البحرین، ج۲، ص۱۲۸.</ref>؛ [[یعقوب]]، نام [[اسرائیل]] است. او را به این نام، نامیدند؛ زیرا که او با "عیصو" در یک شکم به [[دنیا]] آمده است<ref>العین، ج۱، ص۱۸۱.</ref>.

*آل یعقوب، عنوانی است که در [[قرآن]] درباره [[یعقوب پیامبر]] ([[بنی‌اسرائیل]]) به کار رفته است.[[مفسران]] [[قرآن]] در اینکه منظور از آل یعقوب چه کسانی هستند آراء گوناگونی دارند. برخی گفته‌اند مقصود، همه افراد منسوب به یعقوب‌اند که بنابر [[آیه]] {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و بدین گونه پروردگارت تو را برمی‌گزیند و به تو از (دانش) خوابگزاری می‌آموزد و نعمت خویش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام می‌گرداند چنان‌که پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام گردانید که پروردگار تو دانایی فرزانه است» سوره یوسف، آیه ۶.</ref>، [[خدا]] [[نعمت]] خود را بر آنان تمام کرده است. چه آنان که از [[نسل]] وی بوده‌اند و چه آنان که چنین نبوده‌اند<ref>الکشاف، ج۲، ص۴۴۵.</ref>. یعنی آل یعقوب به تمام [[خانواده]] [[یعقوب]]، شامل [[فرزندان]] و غیر فرزندانش گفته می‌شود<ref>روح المعانی، ج۱۲، ص۲۸۱.</ref>.

*برخی مقصود از آن را [[دوازده]] پسر [[یعقوب]] ([[یوسف]] و برادارنش) می‌دانند<ref>مجمع البیان.</ref>؛ و عده‌ای برآنند که آل یعقوب، تنها برادارن یوسف‌اند<ref>تفسیر قرطبی، ج۹، ص۸۶.</ref>؛ پاره‌ای از [[مفسران]] گفته‌اند: آل یعقوب عبارت‌اند از: [[یعقوب]]، [[همسر]] و یازده پسرش که [[یوسف]] آنها را در [[خواب]] به هیأت ماه و [[ستارگان]] دیده بود<ref>المیزان، ج۱۱، ص۱۰۷.</ref>. بر اساس این دیدگاه، آل یعقوب، شامل [[یوسف]] و مادرش نیز می‌شود.

*نظر دیگر این است که مقصود از [[یعقوب]] در این عنوان [[یعقوب پیامبر]] ([[بنی‌اسرائیل]]) نیست، بلکه مقصود [[یعقوب بن ماتان]] [[برادر]] [[عمران بن ماتان]] [[پدر]] [[مریم]] است<ref>تفسیر قرطبی، ج۶، ص۸۲.</ref>.

*برخی هم مقصود از آل یعقوب را [[پیامبران بنی‌اسرائیل]] از [[یوسف]] تا [[عیسی]] می‌دانند {{متن قرآن|إِذَا رَأَتْهُمْ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَهَا تَغَيُّظًا وَزَفِيرًا}}<ref>«هنگامی که آنان را از دور ببیند، خشم آهنگ  و خروشی از آن می‌شنوند» سوره فرقان، آیه ۱۲.</ref>؛ {{متن قرآن|يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا}}<ref>«ای وای! کاش فلانی را به دوستی نمی‌گرفتم!» سوره فرقان، آیه ۲۸.</ref>؛ به هر حال، در صورتی که مقصود از آل یعقوب، همه افراد منسوب به [[یعقوب پیامبر]] ([[اسرائیل]]) باشند، در نتیجه معروف‌ترین افراد آل یعقوب (که همه آنها به [[مقام نبوت]] رسیده‌اند و برخی [[مقام فرمانروایی]] نیز داشته‌اند) عبارتند از: [[یعقوب]]، [[یوسف]]، [[موسی]]، [[هارون]]، [[شعیب]]، [[داود]]، [[سلیمان]]، [[اسباط]]، [[زکریا]]، [[یحیی]]، [[عیسی]]، [[مریم بنت عمران]] [[مادر]] [[عیسی]]<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱، ص۱۸۳-۱۸۴.</ref>.

*عنوان "آل یعقوب" تنها دو بار در [[قرآن]] به کار رفته است: یک بار آنجا که [[زکریا]] [[بیم]] داشت که [[اموال]] رسیده به همسرش به دست افراد [[ناصالح]] و فرصت‌ طلب و زراندوز، یا [[فاسق]] و [[فاجر]] بیفتد و خود منشأ فسادی در [[جامعه]] گردد؛ زیرا همسرش از [[دودمان]] [[سلیمان بن داود]] بود و با توجه به وضع [[مالی]] فوق‌العاده [[سلیمان]] و [[داود]]، اموالی را به [[ارث]] برده بود. لذا از [[پروردگار]] خویش تقاضای [[فرزندی]] [[صالح]] کرد تا بر این [[اموال]] [[نظارت]] کند و آنها را در [[بهترین]] [[راه]] [[مصرف]] نماید {{متن قرآن|يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا}}<ref>«(همان) که از من و از خاندان یعقوب میراث می‌برد و پروردگارا! او را پسندیده گردان» سوره مریم، آیه ۶.</ref>؛ و بار دیگر آنجا که از [[برگزیده شدن]] [[یوسف]] از میان [[فرزندان]] [[یعقوب]] [[سخن]] به میان آمده است و [[یعقوب]] به فرزندش ([[یوسف]]) اعلام می‌دارد که [[خداوند]] به تو [[علم]] [[تعبیر خواب]] خواهد آموخت و این‌گونه نعمتش را بر آل یعقوب تمام می‌گرداند {{متن قرآن|وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و بدین گونه پروردگارت تو را برمی‌گزیند و به تو از (دانش) خوابگزاری می‌آموزد و نعمت خویش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام می‌گرداند چنان‌که پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام گردانید که پروردگار تو دانایی فرزانه است» سوره یوسف، آیه ۶.</ref>.

*در [[عهد عتیق]] آمده است: [[یوسف]]، هنگام [[مرگ]] به [[برادران]] خود گفت: من به زودی می‌میرم، ولی بدون [[شک]] [[خداوند]] شما را از [[مصر]] به کنعان سرزمینی که [[وعده]] آن را به [[نسل ابراهیم]] و [[اسحاق]] و [[یعقوب]] داده است، خواهد برد<ref>تورات، سفر پیدایش، ۲۴-۲۵.</ref>. آل یعقوب، ویژه [[قرآن]] است و در کتاب‌های [[عهدین]] چنین تعبیری نیست<ref>معارف و معاریف، ج۱، ص۱۲۹.</ref>.

*[[ابوبکر]] [[عتیق]] [[نیشابوری]] ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا}}<ref>«(همان) که از من و از خاندان یعقوب میراث می‌برد و پروردگارا! او را پسندیده گردان» سوره مریم، آیه ۶.</ref> این سؤال را مطرح می‌کند که چرا با وجود این سخن [[پیغمبر]]: {{متن حدیث| نَحْنُ مَعَاشِرَ الْأَنْبِيَاءِ لَا نُورَثُ مَا تَرَكْنَاهُ صَدَقَةٌ}} [[زکریا]] گفت: {{متن قرآن|يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ}}<ref>«(همان) که از من و از خاندان یعقوب میراث می‌برد» سوره مریم، آیه ۶.</ref> جواب گوییم: مراد [[زکریا]] از این [[میراث]]، [[علم]] و حبورت است و {{متن قرآن|وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ}} مراد از آن [[میراث]] ملکت است که حبورت در [[خاندان]] [[زکریا]] بود و ملکت در [[خاندان]] [[یعقوب]]<ref>تفسیر سورآبادی، ج۲، ص۱۴۶۲.</ref>.

*[[علامه طباطبایی]] [[دلیل]] اینکه در این خطاب، [[یوسف]] را اصل و آل یعقوب را معطوف بر او گرفته و فرموده: {{متن قرآن|عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ}}<ref>«بر تو و بر خاندان یعقوب» سوره یوسف، آیه ۶.</ref> این‌گونه بیان کرده است: به این منظور که با [[خواب]] او مطابق باشد، او در [[خواب]]، خود را مسجود [[یعقوب]] و آل یعقوب دید و ایشان را دید که در هیأت [[آفتاب]] و ماه و [[ستارگان]] بر او [[سجده]] می‌کنند. تمام شدن [[نعمت]] بر خود [[یوسف]] به همین بود که او را [[حکمت]] و [[نبوت]] و [[ملک]] و [[عزت]] بداد و او را از مخلصین قرار داد و بدو [[تأویل]] [[احادیث]] بیاموخت و تمام شدن آن بر آل یعقوب به این بود که چشم [[یعقوب]] را با داشتن چنین [[فرزندی]] روشن گردانیده، او و اهل‌بیتش را از بیابان و [[زندگی]] صحرانشینی به [[شهر]] بیاورد و در کاخ‌های سلطنتی، [[زندگی]] مرفهی روزی‌شان گرداند<ref>المیزان، ج۱۱، ص۱۱۳.</ref>.

*آل یعقوب شامل هر گروهی از افراد باشد [[خداوند]] آنان را از میان [[مردم]] برگزید و [[نعمت]] خود را بر آنان تمام گرداند. معنای [[اتمام نعمت]] بر [[یوسف]] این است که به او [[حکمت]]، [[نبوت]] و [[پادشاهی]] عطا نمود و [[اتمام نعمت]] بر آل یعقوب به این معنا است که چشم [[یعقوب]] با داشتن چنین [[فرزندی]] روشن گشت و اهل‌بیتش از بیابان و صحرانشینی [[نجات]] یافتند.<ref>[[مرضیه السادات کدخدایی|کدخدایی، مرضیه السادات]]، [[ آل یعقوب - کدخدایی (مقاله)|مقاله «آل یعقوب»]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص۵۷-۵۸.</ref>