ابولبابه در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'شان نزول' به 'شأن نزول'
(←مقدمه) |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
از او به نام [[رفاعه]] <ref>تاریخ یحیی‌بن معین، ج۱، ص۱۰۸؛ حلیة‌الاولیاء، ج۱، ص۳۶۶؛ رجال الطوسی، ص۳۹.</ref> نیز یاد شده است. برخی برآنند که "[[رفاعة بن‌المنذر]]" نام [[برادر]] وی است.<ref>الثقات، ج۳، ص۳۲؛ الاصابه، ج۲، ص۴۰۹.</ref> [[ابولبابه]] در [[بیعت]] [[عقبه دوم]] و در [[غزوه بدر]] نیز حضور داشت ؛<ref>رجال الطوسی، ص۲۷؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۳.</ref> ولی مشهور برآنند که [[پیامبر]]{{صل}} در غزوه بدر [[دستور]] داد: ابولبابه از [[روحاء]] به [[مدینه]] بازگردد و [[جانشین]] آن [[حضرت]] باشد و همانند حاضران در [[بدر]]، سهم او را از [[غنایم]] پرداخت.<ref> الطبقات، ج۳، ص۳۴۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۵۹؛ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۸۸.</ref> در [[غزوه]] "سویق و بنی‌قَینُقاع" نیز وی را در مدینه به جای خود گذاشت.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۸۰؛ السیرة النبویه، ج۳، ص۴۵ و ۴۹؛ تاریخ‌طبری، ج۲، ص۴۹ـ۵۰.</ref> وی در غزوه [[اُحد]] و دیگر [[جنگ‌ها]] حضور داشت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۳۴۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۴.</ref> در [[غزوه حنین]] ، [[پرچم]] [[قبیله]] [[بنی عمرو بن عوف]] <ref>المغازی، ج ۳، ۸۹۶.</ref> و در [[فتح مکه]]، پرچم بنی‌خطمه <ref>المغازی، ج۲، ص۸۰۰.</ref> یا [[بنی عمرو بن عوف]]<ref> الطبقات، ج۳، ص۳۴۹؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۴.</ref> را حمل می‌کرد؛ امّا بنا به [[نقل]] [[یعقوبی]]، پیامبر{{صل}} در [[فتح مکّه]]، او را جانشین خود در مدینه قرار داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۵۸.</ref> وی از [[راویان حدیث]] بود <ref>رجال الطوسی، ص۲۷؛ الجرح و التعدیل، ج۱، ص۳۷۵؛ الثقات، ج۳، ص۳۲.</ref> و عده‌ای از او [[روایت]] کرده‌اند.<ref>الجرح والتعدیل، ج۱، ص۳۷۵.</ref>[[ابن‌شهر آشوب]] او را در ردیف کسانی آورده که [[حدیث غدیر]] را روایت کرده‌اند.<ref>مناقب، ج۳، ص۳۵.</ref> بر اساس روایتی منسوب به [[امام عسکری]]{{ع}} ابولبابه در میان کسانی بود که پس از [[هجرت]] [[رسول خدا]]{{صل}} به مدینه، در پی ردّ و [[انکار حضرت]] برآمدند ؛ ولی با معجزه‌ای که به وقوع پیوست، به ناچار [[تسلیم]] شدند.<ref>تفسیر منسوب به امام عسکری{{ع}}، ص۹۲ـ۹۶.</ref> برخی نیز گفته‌اند: [[خصومت]] او بر سر نخله‌ای با [[یتیمی]] از [[انصار]] بود که پیامبر{{صل}} به نفع او [[حکم]] فرمود؛ ولی پس از [[مشاهده]] [[ناراحتی]] شدید آن [[یتیم]]، از او خواست نخله را به ازای نخله‌ای در [[بهشت]] به یتیم واگذارد و او نپذیرفت.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۸۱، و ج۲، ص۵۰۵.</ref> نیز گفته‌اند: پس از انهدام و [[تخریب]] [[مسجد]] [[ضرار]]، [[ابولبابه]] از چوب‌های آن منزلی بنا کرد؛ ولی در آن [[خانه]] هیچ خیر و برکتی حاصل نمی‌شد.<ref>المغازی، ج۳، ص۱۰۴۷.</ref> [[وفات]] او را در [[زمان]] خلافت علی{{ع}}<ref>الثقات، ج۳، ص۳۲؛ الطبقات، ج۳، ص۳۴۹.</ref> یا بعد از سال پنجاهم [[هجری]] ذکر کرده‌اند.<ref>تهذیب الکمال، ج۳۴، ص۲۳۳؛ الاصابه، ج۷، ص۲۹۰.</ref> آن‌چه سبب شهرت ابولبابه در [[تاریخ اسلام]] شده است، داستان [[خیانت]] او و توبه‌اش در جریان محاصره [[یهود]] [[بنی‌قریظه]] و نیز تخلّفش از [[غزوه تبوک]] و بستن خود به ستون مسجد و [[نزول]] آیاتی در [[شأن]] او است. | از او به نام [[رفاعه]] <ref>تاریخ یحیی‌بن معین، ج۱، ص۱۰۸؛ حلیة‌الاولیاء، ج۱، ص۳۶۶؛ رجال الطوسی، ص۳۹.</ref> نیز یاد شده است. برخی برآنند که "[[رفاعة بن‌المنذر]]" نام [[برادر]] وی است.<ref>الثقات، ج۳، ص۳۲؛ الاصابه، ج۲، ص۴۰۹.</ref> [[ابولبابه]] در [[بیعت]] [[عقبه دوم]] و در [[غزوه بدر]] نیز حضور داشت ؛<ref>رجال الطوسی، ص۲۷؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۳.</ref> ولی مشهور برآنند که [[پیامبر]]{{صل}} در غزوه بدر [[دستور]] داد: ابولبابه از [[روحاء]] به [[مدینه]] بازگردد و [[جانشین]] آن [[حضرت]] باشد و همانند حاضران در [[بدر]]، سهم او را از [[غنایم]] پرداخت.<ref> الطبقات، ج۳، ص۳۴۸؛ المغازی، ج۱، ص۱۵۹؛ السیرة النبویه، ج۲، ص۶۸۸.</ref> در [[غزوه]] "سویق و بنی‌قَینُقاع" نیز وی را در مدینه به جای خود گذاشت.<ref>المغازی، ج۱، ص۱۸۰؛ السیرة النبویه، ج۳، ص۴۵ و ۴۹؛ تاریخ‌طبری، ج۲، ص۴۹ـ۵۰.</ref> وی در غزوه [[اُحد]] و دیگر [[جنگ‌ها]] حضور داشت.<ref>الطبقات، ج۳، ص۳۴۸؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۴.</ref> در [[غزوه حنین]] ، [[پرچم]] [[قبیله]] [[بنی عمرو بن عوف]] <ref>المغازی، ج ۳، ۸۹۶.</ref> و در [[فتح مکه]]، پرچم بنی‌خطمه <ref>المغازی، ج۲، ص۸۰۰.</ref> یا [[بنی عمرو بن عوف]]<ref> الطبقات، ج۳، ص۳۴۹؛ الاستیعاب، ج۴، ص۳۰۴.</ref> را حمل می‌کرد؛ امّا بنا به [[نقل]] [[یعقوبی]]، پیامبر{{صل}} در [[فتح مکّه]]، او را جانشین خود در مدینه قرار داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۵۸.</ref> وی از [[راویان حدیث]] بود <ref>رجال الطوسی، ص۲۷؛ الجرح و التعدیل، ج۱، ص۳۷۵؛ الثقات، ج۳، ص۳۲.</ref> و عده‌ای از او [[روایت]] کرده‌اند.<ref>الجرح والتعدیل، ج۱، ص۳۷۵.</ref>[[ابن‌شهر آشوب]] او را در ردیف کسانی آورده که [[حدیث غدیر]] را روایت کرده‌اند.<ref>مناقب، ج۳، ص۳۵.</ref> بر اساس روایتی منسوب به [[امام عسکری]]{{ع}} ابولبابه در میان کسانی بود که پس از [[هجرت]] [[رسول خدا]]{{صل}} به مدینه، در پی ردّ و [[انکار حضرت]] برآمدند ؛ ولی با معجزه‌ای که به وقوع پیوست، به ناچار [[تسلیم]] شدند.<ref>تفسیر منسوب به امام عسکری{{ع}}، ص۹۲ـ۹۶.</ref> برخی نیز گفته‌اند: [[خصومت]] او بر سر نخله‌ای با [[یتیمی]] از [[انصار]] بود که پیامبر{{صل}} به نفع او [[حکم]] فرمود؛ ولی پس از [[مشاهده]] [[ناراحتی]] شدید آن [[یتیم]]، از او خواست نخله را به ازای نخله‌ای در [[بهشت]] به یتیم واگذارد و او نپذیرفت.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۸۱، و ج۲، ص۵۰۵.</ref> نیز گفته‌اند: پس از انهدام و [[تخریب]] [[مسجد]] [[ضرار]]، [[ابولبابه]] از چوب‌های آن منزلی بنا کرد؛ ولی در آن [[خانه]] هیچ خیر و برکتی حاصل نمی‌شد.<ref>المغازی، ج۳، ص۱۰۴۷.</ref> [[وفات]] او را در [[زمان]] خلافت علی{{ع}}<ref>الثقات، ج۳، ص۳۲؛ الطبقات، ج۳، ص۳۴۹.</ref> یا بعد از سال پنجاهم [[هجری]] ذکر کرده‌اند.<ref>تهذیب الکمال، ج۳۴، ص۲۳۳؛ الاصابه، ج۷، ص۲۹۰.</ref> آن‌چه سبب شهرت ابولبابه در [[تاریخ اسلام]] شده است، داستان [[خیانت]] او و توبه‌اش در جریان محاصره [[یهود]] [[بنی‌قریظه]] و نیز تخلّفش از [[غزوه تبوک]] و بستن خود به ستون مسجد و [[نزول]] آیاتی در [[شأن]] او است. | ||
==ابولبابه در [[ | ==ابولبابه در [[شأن نزول]]== | ||
#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! به خداوند و پیامبر خیانت نکنید و در امانت‌های خود دانسته خیانت نورزید» سوره انفال، آیه ۲۷.</ref>، {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ}}<ref>«و بدانید که دارایی‌ها و فرزندانتان مایه آزمونند و اینکه خداوند است که پاداشی سترگ نزد اوست» سوره انفال، آیه ۲۸.</ref> [[واحدی]]،<ref>اسباب النزول، ص۱۹۳.</ref> [[زمخشری]]،<ref> الکشاف، ج۲، ص۲۱۳ـ۲۱۴.</ref> [[طبرسی]]،<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۸۲۳.</ref> از کلبی، [[زهری]] و [[قتاده]]، [[روایت]] کرده‌اند که در ماجرای محاصره یهود بنی‌قریظه، پس از آنکه پیامبر{{صل}} پیشنهاد [[صلح]] آنان را رد کرد بنا به تقاضای آنان، ابولبابه را نزدشان فرستاد و فرمود: تنها باید [[حکمیّت]] سعدبن [[معاذ]] را بپذیرند. آنها با ابولبابه [[مشورت]] کردند که آیا [[شایسته]] است [[حکمیّت]] [[سعد بن معاذ]] را بپذیرند؟ ابولبابه با اشاره به گلوی خود به آنان فهماند که اگر بپذیرند کشته خواهند شد و بدین ترتیب به خدا و پیامبر خیانت کرد و این [[آیه]] درباره او نازل شد. بر اساس روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} مراد از خیانت، [[معصیت]] است.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۲۷۰.</ref> برخی معتقدند [[اموال]] و [[فرزندان]] [[ابولبابه]] که نزد [[بنی‌قریظه]] بود، او را به چنین خیانتی واداشت.<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۸۲۳.</ref> | #{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! به خداوند و پیامبر خیانت نکنید و در امانت‌های خود دانسته خیانت نورزید» سوره انفال، آیه ۲۷.</ref>، {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّمَا أَمْوَالُكُمْ وَأَوْلَادُكُمْ فِتْنَةٌ وَأَنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِيمٌ}}<ref>«و بدانید که دارایی‌ها و فرزندانتان مایه آزمونند و اینکه خداوند است که پاداشی سترگ نزد اوست» سوره انفال، آیه ۲۸.</ref> [[واحدی]]،<ref>اسباب النزول، ص۱۹۳.</ref> [[زمخشری]]،<ref> الکشاف، ج۲، ص۲۱۳ـ۲۱۴.</ref> [[طبرسی]]،<ref>مجمع البیان، ج۴، ص۸۲۳.</ref> از کلبی، [[زهری]] و [[قتاده]]، [[روایت]] کرده‌اند که در ماجرای محاصره یهود بنی‌قریظه، پس از آنکه پیامبر{{صل}} پیشنهاد [[صلح]] آنان را رد کرد بنا به تقاضای آنان، ابولبابه را نزدشان فرستاد و فرمود: تنها باید [[حکمیّت]] سعدبن [[معاذ]] را بپذیرند. آنها با ابولبابه [[مشورت]] کردند که آیا [[شایسته]] است [[حکمیّت]] [[سعد بن معاذ]] را بپذیرند؟ ابولبابه با اشاره به گلوی خود به آنان فهماند که اگر بپذیرند کشته خواهند شد و بدین ترتیب به خدا و پیامبر خیانت کرد و این [[آیه]] درباره او نازل شد. بر اساس روایتی از [[امام باقر]]{{ع}} مراد از خیانت، [[معصیت]] است.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۲۷۰.</ref> برخی معتقدند [[اموال]] و [[فرزندان]] [[ابولبابه]] که نزد [[بنی‌قریظه]] بود، او را به چنین خیانتی واداشت.<ref>مجمع‌البیان، ج۴، ص۸۲۳.</ref> | ||
#[[نقل]] است که [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! یهودیان و مسیحیان را دوست مگیرید که آنان (در برابر شما) هوادار یکدیگرند و هر کس از شما آنان را دوست بگیرد از آنان است؛ بی‌گمان خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۵۱.</ref> درباره ابولبابه در داستان [[خیانت]] او نازل شده است.<ref> جامع‌البیان، مج۴، ج۶، ص۳۷۳؛ مجمع البیان، ج۳، ص۳۱۸.</ref> | #[[نقل]] است که [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! یهودیان و مسیحیان را دوست مگیرید که آنان (در برابر شما) هوادار یکدیگرند و هر کس از شما آنان را دوست بگیرد از آنان است؛ بی‌گمان خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۵۱.</ref> درباره ابولبابه در داستان [[خیانت]] او نازل شده است.<ref> جامع‌البیان، مج۴، ج۶، ص۳۷۳؛ مجمع البیان، ج۳، ص۳۱۸.</ref> | ||