سیاست‌های اجتماعی امام علی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[امام علی]]{{ع}}‌- در سفارش‌نامه‌اش به [[مالک اشتر]]-: بر دلت [[مهربانی]] بر [[شهروندان]] و [[دوستی]] و [[لطف]] به آنان را وارد ساز و بر آنان، درنده‌ای آسیب‌رسان مباش که خوردن شکارش را [[غنیمت]] داند؛ چراکه [[شهروندان]]، دو دسته‌اند: دسته‌ای [[برادر دینی]] تواند، و دسته دیگر، در آفرینشْ همانند تو. لغزش‌هایی از آنان سر می‌زند و عیب‌هایی بر آنان عارض می‌گردد و خواسته یا نخواسته، خطایی بر دستشان می‌رود. پس به آنان، از [[بخشش]] و [[گذشت]] خود، [[نصیبی]] رسان، چنان که [[دوست]] می‌داری [[خداوند]] به تو از [[بخشش]] و گذشتش عطا کند؛ چه، تو بالا دستِ آنانی و حکمرانِ بر تو بالا دستِ توست، و [[خدا]]، بالادستِ کسی است که تو را به [[ولایت]] رساند؛ و [[خداوند]]، ساماندهی کارشان را از تو خواست و تو را به وسیله آنان، [[آزمایش]] کرد؛ و خود را آماده [[جنگ]] با [[خدا]] مکن که [[کیفر]] او را تاب نیاوری و از [[عفو]] و [[مهربانی]] او بی‌نیاز نیستی... بدان که هیچ چیز به [[خوش‌گمانی]] [[زمامدار]] به [[شهروند]]، وادارکننده‌تر نیست از [[نیکی]] [[زمامدار]] در [[حق]] [[شهروندان]] و سبُک کردن هزینه‌ها بر آنان و [[آزاد]] گذاشتن ابراز ناخوشی از آنچه در آن زمینه، حقی ندارد. پس [[رفتار]] تو چنان باشد که [[خوش‌گمانی]] به [[شهروندان]] را برایت فراهم سازد؛ چرا که [[خوش‌گمانی]]، [[رنج]] دراز را از تو بزداید و سزاوارترین کس به [[خوش‌گمانی]] تو کسی است که [[رفتار]] نیکت درباره اوست، و سزاوارترین کس به [[بدگمانی]]، کسی است که از تو به او [[بدی]] رسید. [در تحف العقول این زیادی وجود دارد:] این [[جایگاه]] را به سود یا زیان خود، بشناس، تا بینایی‌ات در [[کار نیک]]، بالا رود و خوش‌ابتلایی‌ات نزد [[عامه]] افزون گردد، علاوه بر آنچه [[خداوند]]، بدین سبب در [[قیامت]] برایت مهیا سازد<ref>{{متن حدیث|الإمام علی{{ع}}- فی عَهدِهِ إلی‌ مالِک الأَشتَرِ-: وأشعِر قَلبَک الرحمَةَ لِلرعِیةِ، وَالمَحَبةَ لَهُم، وَاللطفَ بِهِم، ولا تَکونَن عَلَیهِم سَبُعاً ضارِیاً تَغتَنِمُ أکلَهُم؛ فَإِنهُم صِنفانِ: إما أخٌ لَک فِی الدینِ، وإما نَظیرٌ لَک فِی الخَلقِ، یفرُطُ مِنهُمُ الزلَلُ، وتَعرِضُ لَهُمُ العِلَلُ، ویؤتی‌ عَلی‌ أیدیهِم فِی العَمدِ وَالخَطَأَ، فَأَعطِهِم مِن عَفوِک وصَفحِک مِثلَ الذی تُحِب وتَرضی‌ أن یعطِیک اللهُ مِن عَفوِهِ وصَفحِهِ؛ فَإنک فَوقَهُم، ووالِی الأَمرِ عَلَیک فَوقَک، واللهُ فَوقَ مَن وَلاک. وقَدِ استَکفَاک أمرَهُم وَابتَلاک بِهِم. ولا تَنصِبَن نَفسَک لِحَربِ اللهِ؛ فَإِنهُ لا یدَ لَک بِنِقمَتِهِ، ولا غِنی بِک عَن عَفوِهِ ورَحمَتِهِ... وَاعلَم أنهُ لَیسَ شَی‌ءٌ بِأَدعی‌ إلی‌ حُسنِ ظَن راعٍ بِرَعِیتِهِ مِن إحسانِهِ إلَیهِم، وتَخفیفِهِ المَؤوناتِ عَلَیهِم، وتَرک استِکراهِهِ إیاهُم عَلی‌ ما لَیسَ لَهُ قِبَلَهُم، فَلیکن مِنک فی ذلِک أمرٌ یجتَمِعُ لَک بِهِ حُسنُ الظن بِرَعِیتِک؛ فَإِن حُسنَ الظن یقطَعُ عَنک نَصَباً طَویلًا، وإن أحَق مَن حَسُنَ ظَنک بِهِ لَمَن حَسُنَ بَلاؤُک عِندَهُ. وإن أحَق مَن ساءَ ظَنک بِهِ لَمَن ساءَ بَلاؤُک عِندَهُ}}. وزاد فی تحف العقول: {{متن حدیث|فَاعرِف هذِهِ المَنزِلَةَ لَک وعَلَیک لِتَزِدک بَصیرَةً فی حُسنِ الصنعِ، وَاستِکثارِ حُسنِ البَلاءِ عِندَ العامةِ، مَعَ ما یوجِبُ اللهُ بِها لَک فِی المَعادِ}} (تحف العقول، ص ۱۲۶- ۱۳۰).</ref><ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین (کتاب)|گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین]]، ص ۲۹۳-۲۹۷.</ref>.