پرش به محتوا

کاربر:Puranzab/صفحه تمرین4: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۳۱: خط ۳۱:
بررسي آيات قرآن كريم نشان مي‌دهد بخش عظيمي از آيات در خصوص انذار و تبشير از سوي پيامبران است كه پيوسته به بيان نعمت‌هاي بهشتي و عذاب‌هاي الهي مشغول بودند. اين مسائل در قرآن به ‌قدري مهم است كه گاهي پيامبران را با عنوان «نذير» مي‌خواند: «وَإِنْ مِن أُمَّةٍ إِلاّ خَلا فِيها نَذِيرٌ»<ref>. سورۀ فاطر، آیۀ 24.</ref>؛ بيم دادن بارزترين صفت پيامبران است و ضرورتش هم كاملاً احساس مي‌شود؛ زيرا كسي بايد در جامعه باشد تا مردم را از خطرات پيش‌ رو آگاه كند. قرآن كريم، در چند آيۀ مختلف پيامبر اسلام(ص) را نيز با واژگان «بشير» و «نذير» توصيف مي‌فرمايد؛ از جمله: «إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا...»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 119.</ref>.
بررسي آيات قرآن كريم نشان مي‌دهد بخش عظيمي از آيات در خصوص انذار و تبشير از سوي پيامبران است كه پيوسته به بيان نعمت‌هاي بهشتي و عذاب‌هاي الهي مشغول بودند. اين مسائل در قرآن به ‌قدري مهم است كه گاهي پيامبران را با عنوان «نذير» مي‌خواند: «وَإِنْ مِن أُمَّةٍ إِلاّ خَلا فِيها نَذِيرٌ»<ref>. سورۀ فاطر، آیۀ 24.</ref>؛ بيم دادن بارزترين صفت پيامبران است و ضرورتش هم كاملاً احساس مي‌شود؛ زيرا كسي بايد در جامعه باشد تا مردم را از خطرات پيش‌ رو آگاه كند. قرآن كريم، در چند آيۀ مختلف پيامبر اسلام(ص) را نيز با واژگان «بشير» و «نذير» توصيف مي‌فرمايد؛ از جمله: «إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا...»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 119.</ref>.


==آثار و فواید نبوت (کارکردهای نبوت)==
==(آثار و فواید نبوت (کارکردهای نبوت)==
 
مقصود از کارکرد دین، اثر، نقش و تحوّلی است که دین در انسان یا جامعه ایفا می کند. آثار و تحوّلات دین را از یک دیدگاه می توان به دو بخش فرد و اجتماع تقسیم کرد. به دیگر سخن، قلمرو کارکرد دین می تواند فردی و اجتماعی شود.
مقصود از کارکرد دین، اثر، نقش و تحوّلی است که دین در انسان یا جامعه ایفا می کند. آثار و تحوّلات دین را از یک دیدگاه می توان به دو بخش فرد و اجتماع تقسیم کرد. به دیگر سخن، قلمرو کارکرد دین می تواند فردی و اجتماعی شود.
1. معرفت زایی و مبارزه با تحریف حقایق و خرافه زدایی: یکی از کارکردهای مهم انبیا در بُعد زندگی فردی، معرفت زایی در بُعد فردی و آشکار نمودن حقایق و مبارزه با تحریف‌ها و خرافات و آداب و رسوم نشاًت یافته از جهل و نادانی است تا اینکه انسان‌ها بتوانند شناخت درستی در رابطه با خود و جهان هستی و رابطۀ میان انسان و جهان پیدا کنند. نخستین نقش و کارکرد دین و پیامبران، مسأله شناخت است؛ خداوند یکی از وظایف پیامبران را تعلیم حکمت و دانش می داند که انسان از آن خالی الذهن بود: «وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیات 129، 151؛ سورۀ آل عمران، آیۀ 164؛ سورۀ جمعه، آیۀ 2.</ref>.
 
1. معرفت زایی: یکی از کارکردهای مهم انبیا در بُعد زندگی فردی، معرفت زایی در بُعد فردی و آشکار نمودن حقایق و مبارزه با تحریف‌ها و خرافات و آداب و رسوم نشاًت یافته از جهل و نادانی است تا اینکه انسان‌ها بتوانند شناخت درستی در رابطه با خود و جهان هستی و رابطۀ میان انسان و جهان پیدا کنند. نخستین نقش و کارکرد دین و پیامبران، مسأله شناخت است؛ خداوند یکی از وظایف پیامبران را تعلیم حکمت و دانش می داند که انسان از آن خالی الذهن بود: «وَیُعَلِّمُکُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیات 129، 151؛ سورۀ آل عمران، آیۀ 164؛ سورۀ جمعه، آیۀ 2.</ref>.
 
قرآن کریم به عنوان منبع دین آسمانی و منشور پیامبر (ص) در معرفی منابع و ابزار شناخت نگاه عام و فراگیر داشته و آنرا مانند تجربه گرایان به حس و مانند عقلیون به تعقّل و مانند عارفان به شهود منحصر نکرده و بلکه از اعتبار مجموع آنها به تناسب افراد دفاع کرده است<ref>. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر پیام قرآن، ج 1.</ref>. دین افزون بر آموزش اصل شناخت در مقولات دینی به تعلیم انسان پرداخته است که به فهرست آنها اشاره می شود.
قرآن کریم به عنوان منبع دین آسمانی و منشور پیامبر (ص) در معرفی منابع و ابزار شناخت نگاه عام و فراگیر داشته و آنرا مانند تجربه گرایان به حس و مانند عقلیون به تعقّل و مانند عارفان به شهود منحصر نکرده و بلکه از اعتبار مجموع آنها به تناسب افراد دفاع کرده است<ref>. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر پیام قرآن، ج 1.</ref>. دین افزون بر آموزش اصل شناخت در مقولات دینی به تعلیم انسان پرداخته است که به فهرست آنها اشاره می شود.
الف) مبدأشناسی: آیات متعدّدی با فراخوانی انسان به تفکّر در مخلوقات<ref>. سورۀ جاثیه، آیۀ 3؛ سورۀ یونس، آیات 6 ، 100؛ سورۀ ابراهیم، آیۀ 10.</ref>، نظم حاکم بر جهان<ref>. سورۀ آل عمران، آیۀ 190. </ref>، حدوث جهان<ref>. سورۀ طور، آیات 35 ، 36؛ سورۀ ابراهیم، آیۀ 10. </ref>، فقر ماهوی جهان<ref>. سورۀ فاطر، آیۀ 15؛ سورۀ محمد، آیۀ 38؛ سورۀ عنکبوت، آیۀ 6.</ref> و فطرت<ref>. سورۀ عنکبوت، آیۀ 65، سورۀ یونس، آیۀ 22؛ سورۀ روم، آیۀ 33.</ref>، انسان را به براهین خداشناسی رهنمون می سازد. دربارۀ صفات خداوند، پیامبران به معرّفی و تبیین صفات کمالی و جمالی خداوند پرداختند.
الف) مبدأشناسی: آیات متعدّدی با فراخوانی انسان به تفکّر در مخلوقات<ref>. سورۀ جاثیه، آیۀ 3؛ سورۀ یونس، آیات 6 ، 100؛ سورۀ ابراهیم، آیۀ 10.</ref>، نظم حاکم بر جهان<ref>. سورۀ آل عمران، آیۀ 190. </ref>، حدوث جهان<ref>. سورۀ طور، آیات 35 ، 36؛ سورۀ ابراهیم، آیۀ 10. </ref>، فقر ماهوی جهان<ref>. سورۀ فاطر، آیۀ 15؛ سورۀ محمد، آیۀ 38؛ سورۀ عنکبوت، آیۀ 6.</ref> و فطرت<ref>. سورۀ عنکبوت، آیۀ 65، سورۀ یونس، آیۀ 22؛ سورۀ روم، آیۀ 33.</ref>، انسان را به براهین خداشناسی رهنمون می سازد. دربارۀ صفات خداوند، پیامبران به معرّفی و تبیین صفات کمالی و جمالی خداوند پرداختند.
ب) انسان شناسی: از منظر دین، انسان از دو عنصر مادّه (بدن) و مجرّد (روح) ترکیب یافته است<ref>. سورۀ سجده، آیۀ 9؛ سورۀ حجر، آیۀ 29؛ سورۀ اعراف، آیۀ 172.</ref>. ذات انسان از دو جهت خیر و شر تشکیل می شود که چهره خیریّت به ساحت فطری و چهره شرّیّت به ساحت مادّی و دنیایی و غریزی انسان تعلّق دارد<ref>. سورۀ اسراء، آیۀ 70؛ سورۀ انبیاء، آیۀ 73؛ سورۀ تین، آیۀ 5؛ سورۀ معارج، آیۀ 19؛ سورۀ عادیات، آیۀ 6؛ سورۀ عبس، آیۀ 17.</ref>.
ب) انسان شناسی: از منظر دین، انسان از دو عنصر مادّه (بدن) و مجرّد (روح) ترکیب یافته است<ref>. سورۀ سجده، آیۀ 9؛ سورۀ حجر، آیۀ 29؛ سورۀ اعراف، آیۀ 172.</ref>. ذات انسان از دو جهت خیر و شر تشکیل می شود که چهره خیریّت به ساحت فطری و چهره شرّیّت به ساحت مادّی و دنیایی و غریزی انسان تعلّق دارد<ref>. سورۀ اسراء، آیۀ 70؛ سورۀ انبیاء، آیۀ 73؛ سورۀ تین، آیۀ 5؛ سورۀ معارج، آیۀ 19؛ سورۀ عادیات، آیۀ 6؛ سورۀ عبس، آیۀ 17.</ref>.
ج) معادشناسی: دین با آیات متعدّد، از امکان<ref>. سورۀ ق ، آیۀ 362؛ سورۀ اسراء، آیۀ 51؛ سورۀ روم، آیۀ 27؛ سورۀ قیامت، آیۀ 3.</ref> و ضرورت وجود رستاخیز دیگر خبر می دهد<ref>.  سورۀ ص، آیۀ 27؛ سورۀ مؤمنون، آیۀ 5؛ سورۀ جاثیه، آیۀ 25.</ref> و به تصویر ماهیت و جزئیات آن می پردازد که عقل انسانی از معرفت ابتدایی آن ناتوان است.
ج) معادشناسی: دین با آیات متعدّد، از امکان<ref>. سورۀ ق ، آیۀ 362؛ سورۀ اسراء، آیۀ 51؛ سورۀ روم، آیۀ 27؛ سورۀ قیامت، آیۀ 3.</ref> و ضرورت وجود رستاخیز دیگر خبر می دهد<ref>.  سورۀ ص، آیۀ 27؛ سورۀ مؤمنون، آیۀ 5؛ سورۀ جاثیه، آیۀ 25.</ref> و به تصویر ماهیت و جزئیات آن می پردازد که عقل انسانی از معرفت ابتدایی آن ناتوان است.
2. معنابخشی و پشتیبانی از اصول اخلاقی: در عرصه اخلاق، دین با سه راهکار (عقلانیت بخشی، شناسایی بعض اصول اخلاقی و حمایت از اصول اخلاقی و ضمانت اجرایی آن) به مدد اخلاق آمده است.
2. معنابخشی و پشتیبانی از اصول اخلاقی: در عرصه اخلاق، دین با سه راهکار (عقلانیت بخشی، شناسایی بعض اصول اخلاقی و حمایت از اصول اخلاقی و ضمانت اجرایی آن) به مدد اخلاق آمده است.
الف) عقلانیت بخشی: برای عامۀ مردم، تأکید بر اخلاق از جانب دین، فوق العاده مهم و کارساز است. چنان نیست که عامۀ مردم بنشیند و خود محاسبۀ عقلانی بکنند تا به درک ارزش‌های اخلاقی برسند؛ اما اگر از یک منبع عالی و اطمینان بخش این ارزش ها توصیه و تأکید شود، مردم آسودگی خاطر و اطمینان می یابند که ارزش های اخلاقی، اصیل‌اند و به آنها گردن می نهند. معنای سخن این است که دین، پشتوانۀ اخلاق واقع می شود؛ یعنی دین به ما اطمینان می دهد که اخلاق به جای استواری تکیه زده و یک مرجع اصیل آنرا تأیید کرده است. بنابراین عمل به آن و تبعیت از فرمان های آن جای نگرانی نیست<ref>. خدمات و حسنات دین، مجلۀ کیان، ص 9 ـ 10، 15.</ref> و اگر به آن عمل کنند رنج هایشان بی اجر نخواهد ماند<ref>. حکمت و معیشت، ج 2، ص 258.</ref>.
الف) عقلانیت بخشی: برای عامۀ مردم، تأکید بر اخلاق از جانب دین، فوق العاده مهم و کارساز است. چنان نیست که عامۀ مردم بنشیند و خود محاسبۀ عقلانی بکنند تا به درک ارزش‌های اخلاقی برسند؛ اما اگر از یک منبع عالی و اطمینان بخش این ارزش ها توصیه و تأکید شود، مردم آسودگی خاطر و اطمینان می یابند که ارزش های اخلاقی، اصیل‌اند و به آنها گردن می نهند. معنای سخن این است که دین، پشتوانۀ اخلاق واقع می شود؛ یعنی دین به ما اطمینان می دهد که اخلاق به جای استواری تکیه زده و یک مرجع اصیل آنرا تأیید کرده است. بنابراین عمل به آن و تبعیت از فرمان های آن جای نگرانی نیست<ref>. خدمات و حسنات دین، مجلۀ کیان، ص 9 ـ 10، 15.</ref> و اگر به آن عمل کنند رنج هایشان بی اجر نخواهد ماند<ref>. حکمت و معیشت، ج 2، ص 258.</ref>.
ب) شناسایی بعض اصول اخلاقی: از آنجا که کارایی عقل، منحصر به کلیات اصول اخلاقی است، بنابراین درک جزئیات و مصادیق اصول اخلاقی بر عهدۀ دین است و در این موارد اخلاق به دین نیازمند است<ref>. ارتباط دین و اخلاق، مجلۀ کلام اسلامی، ص 7.</ref>. بر این اساس، عقل می تواند بعضی اصول اخلاقی را خود شناسایی کند و در برخی دیگر از دین کمک بگیرد. عقل انسان به دلیل آمیختگی به احساسات و گرانمندی اصل چه بسا در تشخیص حُسن از قبح و سره از ناسره دچار اشتباه شود که دین آنرا شفّاف می کند. مثال بارز آن، مسأله جنگ و صلح است. قرآن در این باره می فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ کُرْهٌ لَکُمْ وَعَسَی أَن تَکْرَهُوا شَیْئا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَعَسَی أَن تُحِبُّوا شَیْئا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 216.</ref>.
 
ج) پشتیبانی از اصول اخلاقی و ضمانت اجرایی آن: انسان ها که به طور فطری به انجام اصول اخلاقی و ارزشی تمایل دارند، ممکن است به علل گوناگون مانند سودجویانه از انجام آن اصول استنکاف کنند.( جمله به لحاظ  ادبی اشتباه است.) دین در این مرحله در ترغیب و تحریک انسان به انجام فضایل اخلاقی و گریز از رذایل، با سه راهکار: مقام قدسی انسان و خداوند؛ وعده پاداش بهشت و تهدید به کیفر جهنّم، به تکامل اخلاقی انسان کمک می کند.
ب) شناسایی بعض اصول اخلاقی: از آنجا که کارایی عقل، منحصر به کلیات اصول اخلاقی است، بنابراین درک جزئیات و مصادیق اصول اخلاقی بر عهدۀ دین است و در این موارد اخلاق به دین نیازمند است<ref>. ارتباط دین و اخلاق، مجلۀ کلام اسلامی، ص 7.</ref>. بر این اساس، عقل می تواند بعضی اصول اخلاقی را خود شناسایی کند و در برخی دیگر از دین کمک بگیرد. عقل انسان به دلیل آمیختگی به احساسات و چه بسا در تشخیص حُسن از قبح و سره از ناسره دچار اشتباه شود که دین آنرا شفّاف می کند. مثال بارز آن، مسأله جنگ و صلح است. قرآن در این باره می فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ کُرْهٌ لَکُمْ وَعَسَی أَن تَکْرَهُوا شَیْئا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَعَسَی أَن تُحِبُّوا شَیْئا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَاللّهُ یَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 216.</ref>.
 
ج) پشتیبانی از اصول اخلاقی و ضمانت اجرایی آن: انسان ها که به طور فطری به انجام اصول اخلاقی و ارزشی تمایل دارند، ممکن است به علت‌های گوناگون سودجویانه از انجام آن اصول استنکاف کنند. دین در این مرحله در ترغیب و تحریک انسان به انجام فضایل اخلاقی و گریز از رذایل، با سه راهکار: مقام قدسی انسان و خداوند؛ وعده پاداش بهشت و تهدید به کیفر جهنّم، به تکامل اخلاقی انسان کمک می کند.
 
پیامبران با نشان دادن مقام قدسی انسان و اشتقاق روح وی از مقام قدسی الاهی شخصیت و کرامت فرامادّی انسان را به او تذکر می دهند و خاطرنشان می سازند انسان در این دنیا مسافری بیش نیست که به سوی خداوند حرکت می کند؛ پس نباید نفس پاک خود را با رذایل و زشتی های غیراخلاقی آلوده و مکدر کند و گرنه از سیر و عروج عرفانی خود بازخواهد ماند، به دیگر سخن، انسان برای رساندن «خود» به «خدا» باید به فضایل اخلاقی ملتزم شود تا به مقصود اصلی خود نایل آید. این راهکارها به انسان های کامل و وارسته اختصاص دارد و ممکن است این راهکار برای بیش تر انسان ها جلوه ای نداشته باشد. دین برای این گونه انسان ها از دو راهکار دیگر یعنی راهبرد تطمیع و تهدید استفاده کرده است؛ یعنی به ملتزمان اصول اخلاقی وعده پاداش و بهشت می دهد و آنان که ارزش های اخلاقی را مخدوش می کنند به عذاب و کیفر دنیایی و آخرتی تهدید می کند. بدین سان پیامبران و ادیان در ظهور ملکات و فضایل اخلاقی و پروراندن انسان های متخلّق به صفات نیکو، سهمی عمده ای در جامعه و تاریخ ایفا می کنند.
پیامبران با نشان دادن مقام قدسی انسان و اشتقاق روح وی از مقام قدسی الاهی شخصیت و کرامت فرامادّی انسان را به او تذکر می دهند و خاطرنشان می سازند انسان در این دنیا مسافری بیش نیست که به سوی خداوند حرکت می کند؛ پس نباید نفس پاک خود را با رذایل و زشتی های غیراخلاقی آلوده و مکدر کند و گرنه از سیر و عروج عرفانی خود بازخواهد ماند، به دیگر سخن، انسان برای رساندن «خود» به «خدا» باید به فضایل اخلاقی ملتزم شود تا به مقصود اصلی خود نایل آید. این راهکارها به انسان های کامل و وارسته اختصاص دارد و ممکن است این راهکار برای بیش تر انسان ها جلوه ای نداشته باشد. دین برای این گونه انسان ها از دو راهکار دیگر یعنی راهبرد تطمیع و تهدید استفاده کرده است؛ یعنی به ملتزمان اصول اخلاقی وعده پاداش و بهشت می دهد و آنان که ارزش های اخلاقی را مخدوش می کنند به عذاب و کیفر دنیایی و آخرتی تهدید می کند. بدین سان پیامبران و ادیان در ظهور ملکات و فضایل اخلاقی و پروراندن انسان های متخلّق به صفات نیکو، سهمی عمده ای در جامعه و تاریخ ایفا می کنند.
پیامبران و ادیان آسمانی برای ترغیب مؤمنان، خود به رعایت اصول اخلاقی در متون دینی به صورت متعدّد و مؤکّد و شفّاف به ذکر اصول اخلاقی پرداخته و در قالب امر، موعظه و نصیحت، به سفارش و رعایت آنها پرداخته اند، از جمله پیامبر (ص)، فلسفه نبوّت و بعثت خود را تکمیل اخلاق نیکوی مردم ذکر می کند: «انما بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق»<ref>. مستدرک الوسایل، ج 11، شماره 12701.</ref>.<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کارکرد دین در جامعه و اسلام، سایت پرتال جامعه علوم انسانی.</ref>
پیامبران و ادیان آسمانی برای ترغیب مؤمنان، خود به رعایت اصول اخلاقی در متون دینی به صورت متعدّد و مؤکّد و شفّاف به ذکر اصول اخلاقی پرداخته و در قالب امر، موعظه و نصیحت، به سفارش و رعایت آنها پرداخته اند، از جمله پیامبر (ص)، فلسفه نبوّت و بعثت خود را تکمیل اخلاق نیکوی مردم ذکر می کند: «انما بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق»<ref>. مستدرک الوسایل، ج 11، شماره 12701.</ref>.<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کارکرد دین در جامعه و اسلام، سایت پرتال جامعه علوم انسانی.</ref>
3. بهداشت جسمانی و روانی: از آنجا که انسان موجودی دو بُعدی (مادی و معنوی) است. قرآن مجید به هردو بُعد نظر دارد و می خواهد جسم و جان هردو را شفا دهد. برخی آیات مربوط به پزشکی و بهداشتی عبارت‌اند از:  
3. بهداشت جسمانی و روانی: از آنجا که انسان موجودی دو بُعدی (مادی و معنوی) است. قرآن مجید به هردو بُعد نظر دارد و می خواهد جسم و جان هردو را شفا دهد. برخی آیات مربوط به پزشکی و بهداشتی عبارت‌اند از:  
الف) دعوت به خوردن غذاهای پاکیزه و پرهیز از غذاهای مضر: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 72.</ref>؛ «وَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا»<ref>. سورۀ مائده، آیۀ 88.</ref>؛ دو دستور خوردن غذاهای پاکیزه و پرهیز از غذاهای مضر سلامت و بهداشت جسم انسان را تأمین می کند.  
الف) دعوت به خوردن غذاهای پاکیزه و پرهیز از غذاهای مضر: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ وَاشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 72.</ref>؛ «وَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا»<ref>. سورۀ مائده، آیۀ 88.</ref>؛ دو دستور خوردن غذاهای پاکیزه و پرهیز از غذاهای مضر سلامت و بهداشت جسم انسان را تأمین می کند.  
ب) حرمت خوردن چیزهای پلید: «...وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ...»<ref>. سورۀ اعراف، آیۀ 157.</ref>؛ خوردن چیزهای پلید و فاسد که طبع انسان آنرا نمی پسندد از نظر پزشکی برای سلامت انسان ضرر دارد.
ب) حرمت خوردن چیزهای پلید: «...وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ...»<ref>. سورۀ اعراف، آیۀ 157.</ref>؛ خوردن چیزهای پلید و فاسد که طبع انسان آنرا نمی پسندد از نظر پزشکی برای سلامت انسان ضرر دارد.
راهکارهای تعالیم اسلامی در بهداشت روانی برای مقابله با ناکامی ها و سازگاری با سختی ها در سه بخش (روش‌های رفتاری، شناختی و عاطفی) مورد بررسی قرار می گیرد.  
راهکارهای تعالیم اسلامی در بهداشت روانی برای مقابله با ناکامی ها و سازگاری با سختی ها در سه بخش (روش‌های رفتاری، شناختی و عاطفی) مورد بررسی قرار می گیرد.  
1. در روش‌های شناختی که بر شناخت های فرد نسبت به جهان و زندگی فردی و اجتماعی تأکید می شود، فرد با استفاده از شناخت ها درصدد مقابله با تنیدگی ها برمی آید و به کمک توانایی فکری و ذهنی خود با مشکل برخورد می کند مثل:  
1. در روش‌های شناختی که بر شناخت های فرد نسبت به جهان و زندگی فردی و اجتماعی تأکید می شود، فرد با استفاده از شناخت ها درصدد مقابله با تنیدگی ها برمی آید و به کمک توانایی فکری و ذهنی خود با مشکل برخورد می کند مثل:  
الف) ایمان به خدا: «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا»<ref>. سورۀ فتح، آیۀ 4.</ref>؛ ایمان به خدا وتقویت آن باعث می شود فرد متکی بر موجودی شود که علم، قدرت و خیر خواهی بی نهایت دارد؛ لذا ترس و دلهره و اضطراب و تزلزل در فرد ایجاد نمکی شود و احساس بی نیازی و آرامش به او دست می دهد.  
 
الف) ایمان به خدا: «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ السَّكِينَةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ لِيَزْدَادُوا إِيمَانًا مَعَ إِيمَانِهِمْ وَلِلَّهِ جُنُودُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيمًا حَكِيمًا»<ref>. سورۀ فتح، آیۀ 4.</ref>؛ ایمان به خدا وتقویت آن باعث می شود فرد متکی بر موجودی شود که علم، قدرت و خیر خواهی بی نهایت دارد؛ لذا ترس و دلهره و اضطراب و تزلزل در فرد ایجاد نمی شود و احساس بی نیازی و آرامش به او دست می دهد.  
 
ب) اعتقاد به مقدرات الهی: «قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»<ref>. سورۀ توبه، آیۀ 51.</ref>؛ توکل به خدا پشتیبانی قدرتمند برای انسان در حل مشکلات است، آنان که توکل کرده اند، ناامید نشده و از انجام تکالیف باز نمانده اند و نگران آینده نیستند؛ چون در هر صورت به وظیفۀ خود عمل می کنند.
ب) اعتقاد به مقدرات الهی: «قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»<ref>. سورۀ توبه، آیۀ 51.</ref>؛ توکل به خدا پشتیبانی قدرتمند برای انسان در حل مشکلات است، آنان که توکل کرده اند، ناامید نشده و از انجام تکالیف باز نمانده اند و نگران آینده نیستند؛ چون در هر صورت به وظیفۀ خود عمل می کنند.
2. در روش های رفتاری، دستورات و توصیه های عملی از جمله آداب برخورد و رفتار متقابل مورد نظر است مثل: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»<ref>. سورۀ روم، آیۀ 21.</ref>؛ توصیه به ازدواج در اسلام، حکایت از تأثیر عمیق دینی، اجتماعی و روانی آن بر فرد است.
2. در روش های رفتاری، دستورات و توصیه های عملی از جمله آداب برخورد و رفتار متقابل مورد نظر است مثل: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ»<ref>. سورۀ روم، آیۀ 21.</ref>؛ توصیه به ازدواج در اسلام، حکایت از تأثیر عمیق دینی، اجتماعی و روانی آن بر فرد است.
در روش های معنوی و عاطفی فرد نوعی ارتباط عاطفی با خدا و اولیای دین برقرار می کند، به گونه ای که این روابط انسان را در مواجهۀ با مشکلات و حل آنها یاری می رساند از جمله: «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ»<ref>. سورۀ نمل، آیۀ 62.</ref>؛ یاری خواستن از قدرت بی نهایت خداوند نوعی رابطه بین انسان و خدا برقرار می کند<ref>. ر.ک: مسائل بهداشتی و پزشکی در قرآن، سایت حوزه.</ref>.
در روش های معنوی و عاطفی فرد نوعی ارتباط عاطفی با خدا و اولیای دین برقرار می کند، به گونه ای که این روابط انسان را در مواجهۀ با مشکلات و حل آنها یاری می رساند از جمله: «أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ»<ref>. سورۀ نمل، آیۀ 62.</ref>؛ یاری خواستن از قدرت بی نهایت خداوند نوعی رابطه بین انسان و خدا برقرار می کند<ref>. ر.ک: مسائل بهداشتی و پزشکی در قرآن، سایت حوزه.</ref>.
ب) کارکردهای انبیاء در قلمرو اجتماع:
ب) کارکردهای انبیاء در قلمرو اجتماع:
1. همبستگی و رفع اختلافات قومی و نژادی: زندگی اجتماعی و مدنی برای انسان، اصل فطری یا ضروری به شمار می آید که در گرو اجتماع و جامعه سالم و واحد و عاری از هرگونه اختلاف و تشتّت بتواند نیازهای مادّی و معنوی خود را تأمین کند، پس اجتماع و جامعه که ضرورت رفع نیازهای بشری است، برای حفظ آرامش خود و جلوگیری از بروز و رشد اختلافات، نیازمند عامل قوی و فراتر از محورهای مادّی است که منافع همه شهروندان را تأمین کند. پیامبران و ادیان آسمانی برای همبستگی جوامع گوناگون از عامل فرامادّی یعنی معنویّت و دیانت استفاده کرده اند. اجرای شعائر مذهبی در عبادت‌گاه، عامل وحدت و اشتراک گروه ها و طیف های مختلفی از هر زبان، قوم، نژاد و ملّیّت شد و به جای اینکه قبایل و شهروندان و ملت ها به عامل مادّی یعنی منافع قبیله و شهر و ملیت خود توجّه کنند به منافع فراتر از آن یعنی منافع هم کیشان و مؤمنان توجّه کرده اند که ممکن است در سرزمین ها و کشورهای گوناگون باشند. برخی از موارد چگونگی برخورد قرآن کریم و پیامبر اسلام (ص) برای رفع اختلافات قومی و تعصّبی و ایجاد همبستگی و همدلی برای امّت اسلامی عبارت‌اند از: «إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِن ذَکَرٍ وَأُنثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ»<ref>. سورۀ حجرات، آیۀ 13.</ref>؛ قرآن کریم، همۀ انسان ها را برابر و مساوی وصف می کند که همگی از فرزندان آدم هستند و بر یک دیگر دارای فضل و برتری خاصّی نیستند، مگر با تقوا و پارسایی پیش خداوند که آن نیز سبب برتری و تبعیض دنیایی نمی شود. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز با الهام از قرآن، بذر همدلی و هم صدایی را در امّت خود افشاند و به صورت شفّاف فرمود: «ای مردم! همه شما از آدم هستید و آدم نیز از خاک خلق شده است؛ پس هیچ گونه برتری برای عرب بر عجم نیست، مگر با صفت تقوا»<ref>. «ایها الناس کلکم لآدم و آدم من تراب لافضل لعربی علی عجمی الا بالتقوی»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج 2، ص 164.</ref>.
1. همبستگی و رفع اختلافات قومی و نژادی: زندگی اجتماعی و مدنی برای انسان، اصل فطری یا ضروری به شمار می آید که در گرو اجتماع و جامعه سالم و واحد و عاری از هرگونه اختلاف و تشتّت بتواند نیازهای مادّی و معنوی خود را تأمین کند، پس اجتماع و جامعه که ضرورت رفع نیازهای بشری است، برای حفظ آرامش خود و جلوگیری از بروز و رشد اختلافات، نیازمند عامل قوی و فراتر از محورهای مادّی است که منافع همه شهروندان را تأمین کند. پیامبران و ادیان آسمانی برای همبستگی جوامع گوناگون از عامل فرامادّی یعنی معنویّت و دیانت استفاده کرده اند. اجرای شعائر مذهبی در عبادت‌گاه، عامل وحدت و اشتراک گروه ها و طیف های مختلفی از هر زبان، قوم، نژاد و ملّیّت شد و به جای اینکه قبایل و شهروندان و ملت ها به عامل مادّی یعنی منافع قبیله و شهر و ملیت خود توجّه کنند به منافع فراتر از آن یعنی منافع هم کیشان و مؤمنان توجّه کرده اند که ممکن است در سرزمین ها و کشورهای گوناگون باشند. برخی از موارد چگونگی برخورد قرآن کریم و پیامبر اسلام (ص) برای رفع اختلافات قومی و تعصّبی و ایجاد همبستگی و همدلی برای امّت اسلامی عبارت‌اند از: «إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِن ذَکَرٍ وَأُنثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ»<ref>. سورۀ حجرات، آیۀ 13.</ref>؛ قرآن کریم، همۀ انسان ها را برابر و مساوی وصف می کند که همگی از فرزندان آدم هستند و بر یک دیگر دارای فضل و برتری خاصّی نیستند، مگر با تقوا و پارسایی پیش خداوند که آن نیز سبب برتری و تبعیض دنیایی نمی شود. پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز با الهام از قرآن، بذر همدلی و هم صدایی را در امّت خود افشاند و به صورت شفّاف فرمود: «ای مردم! همه شما از آدم هستید و آدم نیز از خاک خلق شده است؛ پس هیچ گونه برتری برای عرب بر عجم نیست، مگر با صفت تقوا»<ref>. «ایها الناس کلکم لآدم و آدم من تراب لافضل لعربی علی عجمی الا بالتقوی»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج 2، ص 164.</ref>.
2. آزادی اجتماعی: همواره در طول تاریخ، قشر اکثریّت محض در جایگاه طبقه حاکم، اقلیّت جامعه را استثمار می کنند و خود را بر جان، مال و ناموس آنان مسلّط می دانند. امّا پیامبران در برابر حکومت های جور و طاغوت زمانه به مخالفت و مقابله برخاستند و از آنان خواستند، حقوق فطری و آزادی های مردم را به رسمیّت شناخته از تعدّی به حقوق آنان خودداری کنند که در قرآن نیز  به این حقیقت اشاره شده است: «وَلَقَد‌ بَعَثنَا فِی‌ کُلٍّ‌ أُمَّةٍ‌ رَسُولاً‌ أَنِ‌ اعبُدُوا اَ‌ وَ‌اجتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»<ref>. سورۀ نحل، آیۀ 36.</ref>. پیامبران با الهام از وحی آسمانی، امّت ها را به آزادی از یوغ حاکمان ظالم هر چند از راهکار جنگ، تشویق می کردند و اختیار سکوت و بی تفاوتی در این امر را ناروا و مذمت می کردند: «وَمَا لَکُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّه ِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 61؛ سورۀ نساء؛ آیۀ 155.</ref>. قرآن کریم یکی از اهداف بعثت پیامبر (ص) را آزادی مردم از انواع یوغ ها و زنجیرهای دوره جاهلیّت وصف می کند: «وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأغْلاَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ»<ref>. بحارالانوار، ج 21، ص 285.</ref>. خود حضرت نیز در نامه ای به مردم سرزمین نجوان که کیش مسیحیّت داشتند، فلسفه دعوت خویش را رهایی مردم از عبادت و ولایت بندگان به سوی مقام قدس الهی ذکر می کند: «من شما را دعوت می ‌كنم بندۀ خدا باشید، نه بندۀ بشر؛ دعوت می ‌كنم تن به حاكمیت خدا بدهید، نه حاكمیت بشر. حال، اگر مسلمان شدید، خدا را شكر می‌ كنم كه چنین موفّقیتی نصیب شما كرده است و اگر از قبول اسلام امتناع كردید، باید جزیه بدهید(جزیه در پاورقی توضیح داده شود) [تا ما بدانیم كه با ما سر جنگ ندارید] و اگر آنرا هم نپذیرفتید در این صورت من اعلان جنگ با شما می‌ كنم.»<ref>. «اما بعد فانی أدعوکم الی عبادة اللّه من عبادة العباد و أدعوکم الی ولایة اللّه من ولایة العباد»؛ بحارالانوار، ج 18، ص 234.</ref>.
 
3. عدالت اجتماعی: عدالت اجتماعی آرمان انسانی است که تحقّق آن به آموزه های آسمانی نیاز دارد. آفریدگار جهان و انسان، بهتر از همه به نیازهای طبیعی، فردی و اجتماعی انسان آگاه است؛ پس بشر باید اصول کلّی قوانین خود را از آفریدگار و سازنده خویش بگیرد و این در گرو بعثت سفیران آسمانی است. روشن است که صِرف به دست آوردن قانون در اجرای عدالت کفایت نمی کند؛ بلکه انسان باید قوّه عقلانیّت و اخلاقش بر غریزۀ نفع و استخدام گری اش فایق آید و این محتاج تعلیم و تزکیه نفس است تا پس از دریافت قانون و شریعت آسمانی، در اجرای آن، عدالت و حق را مرعات کند. در صورت عدم کفایت تعلیم و تزکیه در پایبندی انسان به عدالت، نوبت به سایر تضمین ها از قبیل کیفرهای دنیایی و آخرتی می رسد. نکته قابل توجّه اینکه محتمل است برخی قانون شکنان و متجاوزان به حقوق دیگران خود را از کیفر دنیایی رفتار خود با انواع حیله ها و راهکارها برهانند و در این فرض است که عدالت اجتماعی با بن بست مواجهه می شود؛ امّا وجود کیفر آخرتی آن هم با اشدّ مجازات که هیچ گریزی از آن نیست به اجرای عدالت اجتماعی و رعایت آن تضمین بیش تری می بخشد و این کارکرد اختصاصی نبوّت و پیامبران است که بدون اقبال به نبوّت و پیامبران، اصل عدالت اجتماعی با بحران مواجه خواهد شد. وظیفه‌ و مأموریت‌ پیامبران‌ فقط‌ در دعوت‌ به‌ خدا و مقابله‌ با حاکمان‌ جور و براندازی‌ آنان‌ خلاصه‌ نشده‌ است؛ بلکه‌ خداوند و پیامبران‌ به‌ فکر حکومت‌ پس‌ از فروپاشی‌ حکومت‌های‌ جور هستند که‌ مشخصه‌ آن، توجه‌ و اهتمام‌ خاص‌ به‌ اصل‌ عدالت‌ اجتماعی‌ است: «قُل‌ أَمَرَ‌ رَبٍّی‌ بِالقِسطِ»<ref>. سورۀ اعراف، آیۀ 29.</ref>. پیامبران‌ در برابر ناعدالتی‌ها ساکت‌ نمی‌نشستند؛ بلکه‌ وظیفۀ‌ دینی‌ خود را امر به‌ اجرای‌ قسط‌ می‌دانستند و تا پای‌ شهادت‌ نیز بر این‌ وظیفۀ‌ خود پایبند بودند؛ چنان‌ که‌ آیۀ‌ «وَیَقتُلُونَ‌ النَّبِیٍّینَ‌ بِغَیرِ‌ حَق‌ وَیَقتُلُونَ‌ الَّذِینَ‌ یَأمُرُونَ‌ بالقِسطِ‌ مِنَ‌ النَّاسِ‌ فَبَشٍّر‌هُم‌ بِعَذَ‌ابٍ‌ أَلِیمٍ»<ref>. سورۀ آل عمران، آیۀ 21.</ref>، گوشه‌ای‌ از تاریخ‌ امت‌های‌ پیشین‌ مانند بنی‌اسرائیل‌ را روایت‌ می‌کند که‌ آنان‌ پیامبران‌ آسمانی‌ را که‌ به‌ عدالت‌ امر می‌کردند به‌ شهادت‌ رساندند<ref>. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیرالمیزان، ج‌ 3، ص‌ 123.</ref> روشن‌ است‌ اگر پیامبران‌ در باب‌ عدالت‌ و جور حاکمان‌ وظیفۀ‌ دینی‌ نداشتند می‌توانستند با ترک‌ آن‌ به‌ آسانی‌ به‌ موعظه‌ و نصیحت‌ در معابد بسنده‌ کنند و تهدیدی‌ برای‌ حاکمان‌ نباشند تا آنان‌ نیز پیامبران‌ را به‌ شهادت‌ رسانند<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کارکرد دین در جامعه و اسلام، سایت پرتال جامعه علوم انسانی.</ref>.( بهتر است خلاصه تر نوشته شود)
2. آزادی اجتماعی: همواره در طول تاریخ، قشر اکثریّت محض در جایگاه طبقه حاکم، اقلیّت جامعه را استثمار می کنند و خود را بر جان، مال و ناموس آنان مسلّط می دانند. امّا پیامبران در برابر حکومت های جور و طاغوت زمانه به مخالفت و مقابله برخاستند و از آنان خواستند، حقوق فطری و آزادی های مردم را به رسمیّت شناخته از تعدّی به حقوق آنان خودداری کنند که در قرآن نیز  به این حقیقت اشاره شده است: «وَلَقَد‌ بَعَثنَا فِی‌ کُلٍّ‌ أُمَّةٍ‌ رَسُولاً‌ أَنِ‌ اعبُدُوا اَ‌ وَ‌اجتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»<ref>. سورۀ نحل، آیۀ 36.</ref>. پیامبران با الهام از وحی آسمانی، امّت ها را به آزادی از یوغ حاکمان ظالم هر چند از راهکار جنگ، تشویق می کردند و اختیار سکوت و بی تفاوتی در این امر را ناروا و مذمت می کردند: «وَمَا لَکُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّه ِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هذِهِ الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 61؛ سورۀ نساء؛ آیۀ 155.</ref>. قرآن کریم یکی از اهداف بعثت پیامبر (ص) را آزادی مردم از انواع یوغ ها و زنجیرهای دوره جاهلیّت وصف می کند: «وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأغْلاَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ»<ref>. بحارالانوار، ج 21، ص 285.</ref>. خود حضرت نیز در نامه ای به مردم سرزمین نجران<ref>. نَجْران شهری است در جزیرة العرب که مابین حجاز و یمن واقع شده و در دوران قبل از اسلام، جمعیتی بسیار از مسیحیان در آنجا سکونت گزیده بودند.</ref> که کیش مسیحیّت داشتند، فلسفه دعوت خویش را رهایی مردم از عبادت و ولایت بندگان به سوی مقام قدس الهی ذکر می کند: «من شما را دعوت می ‌كنم بندۀ خدا باشید، نه بندۀ بشر؛ دعوت می ‌كنم تن به حاكمیت خدا بدهید، نه حاكمیت بشر. حال، اگر مسلمان شدید، خدا را شكر می‌ كنم كه چنین موفّقیتی نصیب شما كرده است و اگر از قبول اسلام امتناع كردید، باید جزیه<ref>. جِزْیه‌ مالیات‌ غیرمسلمانان‌ اهل کتاب ساکن‌ در سرزمین‌های‌ اسلامی‌ به دولت اسلامی برای‌ تأمین‌ جان‌ و حفظ‌ دین‌ خود و کسب‌ حمایت‌ دولت‌ اسلامی‌ است.</ref> بدهید [تا ما بدانیم كه با ما سر جنگ ندارید] و اگر آنرا هم نپذیرفتید در این صورت من اعلان جنگ با شما می‌ كنم.»<ref>. «اما بعد فانی أدعوکم الی عبادة اللّه من عبادة العباد و أدعوکم الی ولایة اللّه من ولایة العباد»؛ بحارالانوار، ج 18، ص 234.</ref>.
 
3. عدالت اجتماعی: پیامبران‌ در برابر ناعدالتی‌ها ساکت‌ نمی‌نشستند؛ بلکه‌ وظیفۀ‌ دینی‌ خود را امر به‌ اجرای‌ قسط‌ می‌دانستند و تا پای‌ شهادت‌ نیز بر این‌ وظیفۀ‌ خود پایبند بودند؛ چنان‌ که‌ آیۀ‌ «وَیَقتُلُونَ‌ النَّبِیٍّینَ‌ بِغَیرِ‌ حَق‌ وَیَقتُلُونَ‌ الَّذِینَ‌ یَأمُرُونَ‌ بالقِسطِ‌ مِنَ‌ النَّاسِ‌ فَبَشٍّر‌هُم‌ بِعَذَ‌ابٍ‌ أَلِیمٍ»<ref>. سورۀ آل عمران، آیۀ 21.</ref>، گوشه‌ای‌ از تاریخ‌ امت‌های‌ پیشین‌ مانند بنی‌اسرائیل‌ را روایت‌ می‌کند که‌ آنان‌ پیامبران‌ آسمانی‌ را که‌ به‌ عدالت‌ امر می‌کردند به‌ شهادت‌ رساندند<ref>. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیرالمیزان، ج‌ 3، ص‌ 123.</ref> روشن‌ است‌ اگر پیامبران‌ در باب‌ عدالت‌ و جور حاکمان‌ وظیفۀ‌ دینی‌ نداشتند می‌توانستند با ترک‌ آن‌ به‌ آسانی‌ به‌ موعظه‌ و نصیحت‌ در معابد بسنده‌ کنند و تهدیدی‌ برای‌ حاکمان‌ نباشند تا آنان‌ نیز پیامبران‌ را به‌ شهادت‌ رسانند<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کارکرد دین در جامعه و اسلام، سایت پرتال جامعه علوم انسانی.</ref>.
 
4. بستر سازی برای فرهنگ و تمدن: تمدن به عنوان مجموعه ای از دستاوردهای بشری که در طول تاریخ به‌وجود آمده و از عناصر مختلفی تشکیل شده و فرهنگ به عنوان نظام ارزشی و اخلاقی (به‌معنای عام شامل عقاید, افکار, اندیشه ها, سیره ها و سنت ها ...) حاکم بر جامعه و عصاره زندگی اجتماعی انسان که زیر بنا و روح تمدن به شمار می رود, مرهون روحیه جمعی افراد جامعه در سایه علم، قانون، نظم، امنیت و آزادی است و در این راستا نمی توان نقش محوری دین و انبیاء الهی را در تمدن سازی و فرهنگ سازی برای بشریت نادیده گرفت.
4. بستر سازی برای فرهنگ و تمدن: تمدن به عنوان مجموعه ای از دستاوردهای بشری که در طول تاریخ به‌وجود آمده و از عناصر مختلفی تشکیل شده و فرهنگ به عنوان نظام ارزشی و اخلاقی (به‌معنای عام شامل عقاید, افکار, اندیشه ها, سیره ها و سنت ها ...) حاکم بر جامعه و عصاره زندگی اجتماعی انسان که زیر بنا و روح تمدن به شمار می رود, مرهون روحیه جمعی افراد جامعه در سایه علم، قانون، نظم، امنیت و آزادی است و در این راستا نمی توان نقش محوری دین و انبیاء الهی را در تمدن سازی و فرهنگ سازی برای بشریت نادیده گرفت.
دستاورد انبیاء الهی در جهت تمدن سازی برای بشریت از دیدگاه دانشمندان و فرهیختگان غرب, امری انکار ناپذیر و قطعی است. اندیشمندان بزرگ غرب, انبیاء الهی را در تمدن سازی پیشگام آیین انسان‌ها و مذهب را اولین عامل در به وجود آوردن نظم تمدن, دانسته اند علم که از اساسی ترین ارکان و لایه های تمدن است از مهم ترین دستاوردهای انبیاء الهی و فرهنگ نیز در ابعاد مختلف آن فرآیند بعثت انبیاء الهی بوده است. علم در عرصه تمدن از ریشه وحی آغاز می شود. تمام انبیای الهی دستاوردهای مهم و زیربنایی به نام علم برای بشریت داشته و به تناسب درک و کشش انسان ها و مقتضای زمان خود به ترویج انواع علوم در عصر خویش پرداخته اند و اصولا یکی از ابزارهای کاربردی آنها تعلیم بوده است: «كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 151.</ref>.  
دستاورد انبیاء الهی در جهت تمدن سازی برای بشریت از دیدگاه دانشمندان و فرهیختگان غرب, امری انکار ناپذیر و قطعی است. اندیشمندان بزرگ غرب, انبیاء الهی را در تمدن سازی پیشگام آیین انسان‌ها و مذهب را اولین عامل در به وجود آوردن نظم تمدن, دانسته اند علم که از اساسی ترین ارکان و لایه های تمدن است از مهم ترین دستاوردهای انبیاء الهی و فرهنگ نیز در ابعاد مختلف آن فرآیند بعثت انبیاء الهی بوده است. علم در عرصه تمدن از ریشه وحی آغاز می شود. تمام انبیای الهی دستاوردهای مهم و زیربنایی به نام علم برای بشریت داشته و به تناسب درک و کشش انسان ها و مقتضای زمان خود به ترویج انواع علوم در عصر خویش پرداخته اند و اصولا یکی از ابزارهای کاربردی آنها تعلیم بوده است: «كَمَا أَرْسَلْنَا فِيكُمْ رَسُولًا مِنْكُمْ يَتْلُو عَلَيْكُمْ آيَاتِنَا وَيُزَكِّيكُمْ وَيُعَلِّمُكُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَيُعَلِّمُكُمْ مَا لَمْ تَكُونُوا تَعْلَمُونَ»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 151.</ref>.  
در مورد نظم و قانون نیز پیامبران الهی براساس نیاز فطری انسان مجهز به کامل ترین قوانین مربوط به زمان خود بوده اند و تمام پیامبران برای ایجاد نظم اجتماعی, تمام قوانین مربوط به وظایف فردی و اجتماعی را بیان نموده اند: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»<ref>. سورۀ حدید، آیۀ 25.</ref>.  
در مورد نظم و قانون نیز پیامبران الهی براساس نیاز فطری انسان مجهز به کامل ترین قوانین مربوط به زمان خود بوده اند و تمام پیامبران برای ایجاد نظم اجتماعی, تمام قوانین مربوط به وظایف فردی و اجتماعی را بیان نموده اند: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»<ref>. سورۀ حدید، آیۀ 25.</ref>.  
در خصوص تعاون و همکاری مردم نیز پیامبران الهی جز مسیری که منتهی به وحدت و همکاری انسان‌ها باشد پیموده اند.( جمله غلط است ظاهرا درست نپیموده  اند است) همکاری, هم فکری و تعاون در سرلوحه دعوت پیامبران بوده است. «وَتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوىٰ وَلا تَعاوَنوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ»<ref>. سورۀ مائده، آیۀ 2.</ref>؛ همچنین قوانینی که انبیاء برای بشریت اعلام و اجرا کرده اند زمینه مناسب و امنیت لازم را برای آزادی انسانها فراهم می نماید. عاملی که از عناصر تشکیل دهنده تمدن است. آزادی در ادیان الهی تضمین کننده بقای اصول و ارزش های انسانی و نظم اجتماعی است دین اسلام و تعالیم انبیای الهی با برخورداری از اصول محکمی چون عدالت و برادری و مساوات, تضمین کننده آزادی مقبول و معقول اند و مدنیت را به انسان تعلیم می دهد در حالی که آزادی ارائه شده در غرب که بر پایه الحاد بنیان نهاده شده بوالهوسی و عیاشی و افسار گسیخته و خوش گذرانی و محو کرامت انسانی زن و انسان و از بین بردن عزت نفس و آزادگی را به بشریت تحمیل نموده است چیزی که شایسته نام تمدن انسانی نیست؛ بنابراین دین و تعالیم انبیای الهی نقش محوری در عناصر تشکیل دهنده تمدن و فرهنگ دارند و تمام ابعاد وجودی انسان را در برمی گیرند و تمدن به‌معنای واقعی را برای انسان به ارمغان آورده اند و آنچه ماورای دین و خارج از تعالیم انبیاء الهی به عنوان تمدن مطرح شده در واقع تمدنی ناقص و مدنیتی صوری و ظاهری است و نمی تواند زمینه سعادت مادی و معنوی انسان را فراهم نماید<ref>. ر.ک: نقش انبیاء الهی در تمدن و فرهنگ سازی، سایت پرسمان دانشگاهیان.</ref>.
 
در خصوص تعاون و همکاری مردم نیز پیامبران الهی جز مسیری که منتهی به وحدت و همکاری انسان‌ها باشد نپیموده اند. همکاری, هم فکری و تعاون در سرلوحه دعوت پیامبران بوده است. «وَتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوىٰ وَلا تَعاوَنوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ»<ref>. سورۀ مائده، آیۀ 2.</ref>؛ همچنین قوانینی که انبیاء برای بشریت اعلام و اجرا کرده اند زمینه مناسب و امنیت لازم را برای آزادی انسانها فراهم می نماید. عاملی که از عناصر تشکیل دهنده تمدن است. آزادی در ادیان الهی تضمین کننده بقای اصول و ارزش های انسانی و نظم اجتماعی است دین اسلام و تعالیم انبیای الهی با برخورداری از اصول محکمی چون عدالت و برادری و مساوات, تضمین کننده آزادی مقبول و معقول اند و مدنیت را به انسان تعلیم می دهد در حالی که آزادی ارائه شده در غرب که بر پایه الحاد بنیان نهاده شده بوالهوسی و عیاشی و افسار گسیخته و خوش گذرانی و محو کرامت انسانی زن و انسان و از بین بردن عزت نفس و آزادگی را به بشریت تحمیل نموده است چیزی که شایسته نام تمدن انسانی نیست؛ بنابراین دین و تعالیم انبیای الهی نقش محوری در عناصر تشکیل دهنده تمدن و فرهنگ دارند و تمام ابعاد وجودی انسان را در برمی گیرند و تمدن به‌معنای واقعی را برای انسان به ارمغان آورده اند و آنچه ماورای دین و خارج از تعالیم انبیاء الهی به عنوان تمدن مطرح شده در واقع تمدنی ناقص و مدنیتی صوری و ظاهری است و نمی تواند زمینه سعادت مادی و معنوی انسان را فراهم نماید<ref>. ر.ک: نقش انبیاء الهی در تمدن و فرهنگ سازی، سایت پرسمان دانشگاهیان.</ref>.
 
انبیای الهی از راه تشویق به فراگیری علم و دانش و ارج نهادن به کار و توسعه، نقش مهم در رشد فرهنگ و تمدن بشری داشته است از جمله: پیامبر اسلام (ص) شخصا مردم را به فراگیری علوم نظری و تجربی تشویق می کرد؛ به گونه ای که آموزش علم را «فریضه» نامید: «طلب علم و دانش بر هر مسلمانی واجب است»<ref>. «طلب العلم فریضة علی کل مسلم»؛ آداب المتعلمین، ص 111؛ کتاب الوافی، ج 1، ص 126؛ تفسیر قمی، ج 2، ص 401.</ref>.
انبیای الهی از راه تشویق به فراگیری علم و دانش و ارج نهادن به کار و توسعه، نقش مهم در رشد فرهنگ و تمدن بشری داشته است از جمله: پیامبر اسلام (ص) شخصا مردم را به فراگیری علوم نظری و تجربی تشویق می کرد؛ به گونه ای که آموزش علم را «فریضه» نامید: «طلب علم و دانش بر هر مسلمانی واجب است»<ref>. «طلب العلم فریضة علی کل مسلم»؛ آداب المتعلمین، ص 111؛ کتاب الوافی، ج 1، ص 126؛ تفسیر قمی، ج 2، ص 401.</ref>.
قرآن کریم و پیامبر (ص) برخلاف بعضی توّهمات، پیروان خود را به آبادانی و توسعه و دخل و تصّرف در طبیعت دعوت و تشویق می کردند از جمله: رسول خدا عبادت را هفتاد جزء برشمرد که طلب روزی حلال، بهترین آنهاست<ref>. «ان اللّه غافر کل ذنب الا ... من اغتصب اجیرا اجره»؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 55.</ref> و به کارگیری نیروی کارگر بدون پرداخت حق و مزد را از گناهان نابخشودنی و مورد لعن الهی<ref>. «من منع اجیرا اجره فعلیه لعنة اللّه»؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 108.</ref> برشمرد. خداوند در آیۀ «هُوَ أَنشَأَکُم مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیَها»<ref>. سورۀ هود، آیۀ 61.</ref> ضمن اشاره به اینکه زمین و خاک مبدأ کالبد انسان است از آدمیان می خواهد در عمران و آبادانی آن بکوشند و آیات دیگری نیز وجود دارد که هر آن چه در زمین و آسمان وجود دارد، برای انسان و در تسخیر او است: «هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُم مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعا»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 29.</ref>؛ «وَسَخَّرَ لَکُم مَا فِی السَّماوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ»<ref>. سورۀ جاثیه، آیۀ 13.</ref>.<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کار کرد دین در جامعه و انسان، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>
قرآن کریم و پیامبر (ص) برخلاف بعضی توّهمات، پیروان خود را به آبادانی و توسعه و دخل و تصّرف در طبیعت دعوت و تشویق می کردند از جمله این روایت که فرهنگ سازی طلب روزی حلال را می‌رساند: رسول خدا (ص) عبادت را هفتاد جزء برشمرد که طلب روزی حلال، بهترین آنهاست<ref>. «ان اللّه غافر کل ذنب الا ... من اغتصب اجیرا اجره»؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 55.</ref> و به کارگیری نیروی کارگر بدون پرداخت حق و مزد را از گناهان نابخشودنی و مورد لعن الهی<ref>. «من منع اجیرا اجره فعلیه لعنة اللّه»؛ وسائل الشیعه، ج 16، ص 108.</ref> برشمرد. خداوند در آیۀ «هُوَ أَنشَأَکُم مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیَها»<ref>. سورۀ هود، آیۀ 61.</ref> ضمن اشاره به اینکه زمین و خاک مبدأ کالبد انسان است از آدمیان می خواهد در عمران و آبادانی آن بکوشند و آیات دیگری نیز وجود دارد که هر آن چه در زمین و آسمان وجود دارد، برای انسان و در تسخیر او است: «هُوَ الَّذِی خَلَقَ لَکُم مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعا»<ref>. سورۀ بقره، آیۀ 29.</ref>؛ «وَسَخَّرَ لَکُم مَا فِی السَّماوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ»<ref>. سورۀ جاثیه، آیۀ 13.</ref>.<ref>. ر.ک: قدردان قراملکی، محمدحسن، کار کرد دین در جامعه و انسان، سایت پرتال جامع علوم انسانی.</ref>


==وظایف و شؤون نبوت)(مقامات پیامبران)==  
==وظایف و شؤون نبوت)(مقامات پیامبران)==  
۳۶۲

ویرایش