علم الیقین: تفاوت میان نسخه‌ها

[[یقین]] عبارت از [[علم]] صد در صدی است که [[شک]] و تردید در آن راه نداشته باشد و علم الیقین عبارت است از علم به چیزی غایب از چشم و [[دل]] بر اساس دلایل عقلی و نظری. یکی از اوصافی که در [[قرآن کریم]] برای [[امامان]] {{عم}} بیان شده است یقین است: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}. باید دانست [[علم لدنی]] که امامان {{عم}} از آن برخوردار هستند، یقین تام می‌آورد که [[انسان]] نمی‌تواند چیز دیگری [[اراده]] کند و یکی از استلزاماتش [[عصمت]] است.

== معناشناسی علم الیقین و برخورداری [[امام]] از آن ==

[[یقین]] عبارت است از [[علم]] صد در صدی که به هیچ [[وجه]] [[شک]] و تردیدی در آن رخنه نداشته باشد و علم الیقین عبارت است از علم به چیزی غایب از چشم و [[دل]] بر اساس [[دلایل عقلی]] و نظری، مانند علم به وجود [[آتش]] به واسطه دیدن [[دود]] و [[عین الیقین]] عبارت است از دیدن آتش بدون واسطه و [[حق الیقین]] عبارت است از افتادن در آتش و سوختن در آن؛ یا مانند علم به [[مرگ]] که علم الیقین است، مشاهده مرگ و ملایکه آنکه عین الیقین و چشیدن مرگ حق الیقین است. یکی از اوصافی که در [[قرآن کریم]] برای [[امامان]] {{عم}} شده است یقین است: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون شکیب ورزیدند و به آیات ما یقین داشتند برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref> و برخی از موضوعات مانند [[رؤیت]] [[ملکوت آسمان‌ها و زمین]] مقدمۀ حصول مقام یقین قرار گرفته است. به تعبیری دیگر مقصود از رؤیت، مشاهدهٔ عاملان و کارگزان [[الهی]] در [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] و دیدن [[حقیقت]] [[زمین]] و [[آسمان]] و ساکنان پیدا و پنهان آن است و ثمرهٔ رؤیت ملکوت در آیهٔ [[قرآن]] یقین تعریف شده است. باید دانست [[علم لدنی]] که امامان {{عم}} از آن برخوردار هستند، یقین تام می‌آورد که [[انسان]] نمی‌تواند چیز دیگری [[اراده]] کند و یکی از استلزاماتش [[عصمت]] است. بنابراین امام به آن معنایی که قرآن آن را استعمال می‏‌کند، کسی است که [[حجاب]] از پیش رویش برداشته شده و با مشاهده ملکوت آسمان‌ها و زمین به [[باطن]] امور [[آگاه]] است، یعنی به [[اذن خداوند]] از [[علم غیب]] آگاه می‌شود<ref>ر.ک: [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امامان در قرآن و روایات]]، ص۳۰؛ [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، آشنایی با عرفان اسلامی، ص۴۶؛ [[سید محمد حسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی، سید محمد حسین]]، [[امام‌شناسی ۳ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۲؛ [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۱۵.</ref>.

== [[یقین]] و مراتب آن ==

حالتی که [[انسان]] به حقیقتی [[آگاه]] می‌شود و نسبت به آن هرگونه [[شک]] و تردیدی را از [[قلب]] و [[دل]] خود دور می‌‌کند [[یقین]] نام دارد<ref>ر.ک: [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۱۳-۳۱۴. </ref>. [[یقین]] دارای مراتبی است: علم الیقین، [[عین الیقین]] و [[حق الیقین]]<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ص ۲۷۵. </ref>. [[قرآن کریم]] در سه جا از مراتب یقین [[سخن]] به میان آورده است: ابتدا در [[سوره تکاثر]] که دو مرتبه [[یقین]] را مطرح کرده است: {{متن قرآن|كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ}}<ref>«هرگز! اگر به «دانش بی‌گمان» بدانید، به راستی دوزخ را خواهید دید، سپس آن را به «دیدار بی‌گمان» خواهید دید» سوره تکاثر، آیه ۵ ـ ۷.</ref> و سپس در [[سوره واقعه]]: {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا لَهُوَ حَقُّ الْيَقِينِ}}<ref>«به راستی این همان «حقیقت بی‌گمان» است» سوره واقعه، آیه ۹۵.</ref> و [[سوره حاقه]]: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ لَحَقُّ الْيَقِينِ}}<ref>«و اینکه این حقیقت بی‌گمان است» سوره حاقه، آیه ۵۱.</ref> که مرتبه سوم را نام برده است.  

 

تفاوت [[انسان‌ها]] به مقدار [[یقینی]] است که نسبت به موضوعی پیدا می‌‌کنند؛ در روایتی آمده است: در محضر [[رسول خدا]] {{صل}} [[سخن]] از [[عیسی بن مریم]] {{ع}} به میان آمد که بر روی آب راه می‌رفت، حضرت فرمود: اگر یقینش بیشتر می‌شد بر روی هوا هم راه می‌رفت<ref>{{متن حدیث|لَوْ زَادَ یَقِینُهُ لَمَشَی عَلَی اَلْهَوَاءِ}}؛ ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۰۲؛ میرزا حسین بن محمد تقی نوری، مستدرک الوسائل، ج۱۱، ص۱۹۸. </ref>. از این سخن استفاده می‌‌شود [[انبیا]] هم در مراتب مختلفی از [[یقین]] قرار دارند<ref>ر.ک: [[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۳۱۳-۳۱۴.</ref>.

== پانویس ==