دادخواهی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

دادخواهی در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۱

۴ بایت حذف‌شده ، ‏۲۲ آوریل ۲۰۲۱

جز

جایگزینی متن - 'فراگیری' به 'فراگیری'

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۱۵

ویرایش

@@ خط ۳۳: / خط ۳۳: @@
 ==[[حق]] [[دادخواهی]]==
-*[[قرآن کریم]] [[دادخواهی]] را [[حق]] افراد ستمدیده دانسته و در حالی که [[بدگویی]] و [[غیبت]] [[برادران]] [[مسلمان]] از یکدیگر را روا نمی‌خواند، به [[مظلوم]] اجازه می‌دهد که با [[بدگویی]] از [[ظالم]] و رسوا کردن وی برای احقاق [[حق]] خویش گام بردارد: {{متن قرآن|لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا}}<ref>«خداوند بانگ برداشتن به بدگویی را دوست نمی‌دارد مگر (از) کسی که بر او ستم رفته است و خداوند شنوایی داناست» سوره نساء، آیه ۱۴۸.</ref><ref>جامع‌البیان، ج ۶، ص ۲ ـ ۵؛ التبیان، ج ۳، ص ۳۷۰ ـ ۳۷۲؛ تیسیرالکریم الرحمن، ص ۲۲۷.</ref>. [[فقها]] در این زمینه سخن گفته‌اند که آیا ستمدیده باید تنها نزد [[حاکم]] از [[ستمکار]] [[بدگویی]] بکند؛ یا به کلی [[حرمت]] [[غیبت]] [[مسلمان]] از او برداشته شده است: برخی ظاهر [[آیه]] و اخباری را که در [[تفسیر آیه]] آمده‌اند، عام دانسته و [[بدگویی]] [[ظالم]] را نزد [[حاکم]] یا هر کسی را که [[امید]] [[یاری]] از او می‌رود، جایز خوانده‌اند<ref>الحدائق، ج ۱۸، ص ۱۶۱.</ref> و بعضی محدوده [[فراگیری]] [[آیه]] را گسترش داده و گفته‌اند حتی نزد کسی نیز که [[امید]] [[یاری]] از او نمی‌رود، [[بدگویی]] از [[ظالم]] جایز است<ref> منهاج الفقاهه، ج ۲، ص ۵۴.</ref>.
+*[[قرآن کریم]] [[دادخواهی]] را [[حق]] افراد ستمدیده دانسته و در حالی که [[بدگویی]] و [[غیبت]] [[برادران]] [[مسلمان]] از یکدیگر را روا نمی‌خواند، به [[مظلوم]] اجازه می‌دهد که با [[بدگویی]] از [[ظالم]] و رسوا کردن وی برای احقاق [[حق]] خویش گام بردارد: {{متن قرآن|لَا يُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ وَكَانَ اللَّهُ سَمِيعًا عَلِيمًا}}<ref>«خداوند بانگ برداشتن به بدگویی را دوست نمی‌دارد مگر (از) کسی که بر او ستم رفته است و خداوند شنوایی داناست» سوره نساء، آیه ۱۴۸.</ref><ref>جامع‌البیان، ج ۶، ص ۲ ـ ۵؛ التبیان، ج ۳، ص ۳۷۰ ـ ۳۷۲؛ تیسیرالکریم الرحمن، ص ۲۲۷.</ref>. [[فقها]] در این زمینه سخن گفته‌اند که آیا ستمدیده باید تنها نزد [[حاکم]] از [[ستمکار]] [[بدگویی]] بکند؛ یا به کلی [[حرمت]] [[غیبت]] [[مسلمان]] از او برداشته شده است: برخی ظاهر [[آیه]] و اخباری را که در [[تفسیر آیه]] آمده‌اند، عام دانسته و [[بدگویی]] [[ظالم]] را نزد [[حاکم]] یا هر کسی را که [[امید]] [[یاری]] از او می‌رود، جایز خوانده‌اند<ref>الحدائق، ج ۱۸، ص ۱۶۱.</ref> و بعضی محدوده فراگیری [[آیه]] را گسترش داده و گفته‌اند حتی نزد کسی نیز که [[امید]] [[یاری]] از او نمی‌رود، [[بدگویی]] از [[ظالم]] جایز است<ref> منهاج الفقاهه، ج ۲، ص ۵۴.</ref>.
 *به هر روی، [[ستمدیدگان]] برای [[دفاع]] از [[حقوق]] خویش و [[رفع ظلم]] [[حق]] دارند ضمن [[شکایت]] از [[ستمگر]]، آشکارا از او بد گفته و از توانمندان بر [[رفع ظلم]] [[دادخواهی]] کنند<ref>المکاسب، ج ۱، ص ۳۴۷ - ۳۴۸؛ مفتاح الکرامه، ج ۱۲، ص ۲۱۸؛ سبل السلام، ج ۴، ص ۱۹۳.</ref>. افزون بر این، [[آیات]] {{متن قرآن|وَجَزَاء سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ وَلَمَنِ انتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَئِكَ مَا عَلَيْهِم مِّن سَبِيلٍ}}<ref>«و کیفر هر بدی بدی‌یی، مانند آن است پس هر که درگذرد و به راه آید پاداش وی بر خداوند است، بی‌گمان او ستمگران را دوست نمی‌دارد و بر آنانکه پس از ستم دیدن داد ستانند ایرادی نیست» سوره شوری، آیه ۴۰-۴۱.</ref> نیز بیانگر جواز [[دادخواهی]] از [[ظالم]] هستند<ref>احکام القرآن، ج ۵، ص ۲۶۳؛ عمدة القاری، ج ۱۲، ص ۲۹۱؛ البحر المدید، ج ۱، ص ۵۸۲.</ref>. برپایه روایتی، [[پیامبر]]{{صل}} درباره بدهکاری که می‌تواند [[دین]] خود را ادا کند ولی نمی‌پردازد، فرمود که ریختن [[آبرو]] و عقوبتش [[مباح]] است<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۲۲۲؛ جامع احادیث الشیعه، ج ۱۸، ص ۳۰۰.</ref>.
 *به [[اعتقاد]] برخی، در [[دادخواهی]] و بیان [[عیوب]] [[ستمکار]] باید به بازگویی همان قسمت [[ظلم]] وی بسنده کرد<ref>جامع البیان، ج ۶، ص ۳، ۵؛ القواعد و الفوائد، ج ۲، ص ۱۴۹.</ref>. به توصیه [[قرآن]]، [[دادخواهی]] نباید از مسیر [[حق]] و [[عدالت]] بیرون رفته و به [[کینه‌توزی]] و [[تجاوز]] از حد [[الهی]] انجامد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُوا اعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! برای خداوند بپاخیزید و با دادگری گواهی دهید  و نباید دشمنی با گروهی شما را وادارد که دادگری نکنید، دادگری ورزید که به پرهیزگاری نزدیک‌تر است و از خداوند پروا کنید که خداوند از آنچه انجام می‌دهید آگاه است» سوره مائده، آیه ۸.</ref>؛ نیز {{متن قرآن|الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«(این) ماه حرام در برابر (آن) ماه حرام است و حرمت شکنی‌ها قصاص دارد پس هر کس بر شما ستم روا داشت همان‌گونه که با شما ستم  روا داشته است با وی ستم روا دارید، و از خداوند پروا کنید و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref>، {{متن قرآن|وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و کیفر هر بدی بدی‌یی، مانند آن است پس هر که درگذرد و به راه آید پاداش وی بر خداوند است، بی‌گمان او ستمگران را دوست نمی‌دارد» سوره شوری، آیه ۴۰.</ref>؛ حتی [[قرآن]] [[مظلوم]] را به [[صبر]]، [[عفو]] و [[رفتار نیکو]] توصیه کرده و این کار را نشان [[همت]] والای او می‌داند: {{متن قرآن|وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ}}<ref>«و کیفر هر بدی بدی‌یی، مانند آن است پس هر که درگذرد و به راه آید پاداش وی بر خداوند است، بی‌گمان او ستمگران را دوست نمی‌دارد» سوره شوری، آیه ۴۰.</ref>، {{متن قرآن|وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ}}<ref>«و هر آنکه شکیب ورزد و درگذرد بی‌گمان این از کارهایی است که آهنگ آن می‌کنند» سوره شوری، آیه ۴۳.</ref> گفتنی است برخی از [[دانشمندان اسلامی]] در این زمینه سخن گفته‌اند که دادخواه در دادخواهی‌های گوناگون چگونه و پیش چه کسی باید [[دادخواهی]] کند <ref>ر. ک: شرائع الاسلام، ج ۴، ص ۸۷۱ ـ ۸۷۲؛ الدروس، ج ۲، ص ۸۱.</ref><ref>[[محمود گودرزی|گودرزی، محمود]]، [[دادخواهی (مقاله)|دادخواهی]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲.</ref>.