پرش به محتوا

بردگی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۵۶: خط ۵۶:


==[[رفتار]] با بردگان==
==[[رفتار]] با بردگان==
بردگان نوعاً در [[جوامع]] مختلف از سوی صاحبان خویش با [[قساوت]] و بی‌رحمی مضاعفی مواجه بودند؛ چنان‌که گفته شده اگر بنده‌ای در انجام خدمات، اندک قصوری می‌ورزید به مجازات‌های [[سختی]] از قبیل: شلاق خوردن، به زنجیر کشیدن، به آسیاب بستن، حفر [[معادن]]، [[حبس]] در زیرزمین‌ها و سیاه‌چال‌های هولناک محکوم می‌شد؛ و اگر گناهش بزرگ‌تر بود به دارش میآویختند<ref>تاریخ البر ماله، ج۱، ص۱۵۰.</ref>. و نیز [[غلامان]] محکوم را در قفس درندگان میانداختند و اگر [[جان]] سالم به در می‌بردند درنده دیگری را وارد قفس او می‌کردند<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۳۷.</ref>. گوستاولوبون به داستان [[بردگی]] آمریکاییان اشاره دارد که آنان [[برده‌ها]] را در محبس‌ها به زنجیر بسته، با تازیانه و شلاق [[شکنجه]] کرده و قوت لایموتی به آنها میدادند<ref>گوستاولوبون، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه: سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، ص۴۹۳.</ref>. [[رومیان]] گاهی به قصد [[تفریح]]، بردگان را زیر ضربه‌های شدید تازیانه مجروح کرده و گاهی جانوران درنده و گرسنه نظیر شیر و پلنگ را به جانشان میانداختند و یا مجبور میکردند دست برهنه خود را داخل استوانه‌های پر از عقرب و زنبور فرو برده و وقتی از شدت درد و تشنج اعصاب فریاد می‌کشیدند اربابانشان [[شادی]] سر میدادند و گاهی دو گروه از بردگان را به جان هم انداخته و از این که آنان یکدیگر را مجروح کرده و یا می‌کشتند، [[لذت]] می‌بردند<ref>محمد قطب، شبهات حول الاسلام، ص۳۵-۳۶.</ref>.
بردگان نوعاً در [[جوامع]] مختلف از سوی صاحبان خویش با [[قساوت]] و بی‌رحمی مضاعفی مواجه بودند؛ چنان‌که گفته شده اگر بنده‌ای در انجام خدمات، اندک قصوری می‌ورزید به مجازات‌های [[سختی]] از قبیل: شلاق خوردن، به زنجیر کشیدن، به آسیاب بستن، حفر [[معادن]]، [[حبس]] در زیرزمین‌ها و سیاه‌چال‌های هولناک محکوم می‌شد؛ و اگر گناهش بزرگ‌تر بود به دارش میآویختند<ref>تاریخ البر ماله، ج۱، ص۱۵۰.</ref>. و نیز [[غلامان]] محکوم را در قفس درندگان می‌انداختند و اگر [[جان]] سالم به در می‌بردند درنده دیگری را وارد قفس او می‌کردند<ref>ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۳۷.</ref>.
در [[اعراب جاهلی]] نیز برده‌ها مثل کالا جزء ارثیه محسوب می‌شده و مَهر و شیربهای عروس هم قرار می‌گرفت و دیه آنها نصف دیه شخص [[آزاد]] بود<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱-۶۶۲.</ref>. نقل است که [[عبدالله بن جدعان]] تمیمی از برده‌فروشان نامی [[قریش]] وقتی برده‌ای خریداری می‌کرد ریسمانی را به گردنش میافکند و مانند حیوان او را به خانه‌اش می‌برد<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱.</ref>. در [[قانون]] [[افلاطون]] مقرر شده بود که [[غلام]] [[حق]] [[دفاع]] طبیعی از خود را ندارد و اگر به او [[حمله]] شود نباید از خود دفاع کند و یا به [[دادگاه]] مراجعه کند<ref>منتسکیو، روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، ص۴۲۴.</ref>. تقریبا همۀ [[زنان]] برده به کارهای خانگی یا ارضای [[شهوات]] صاحبان خود اختصاص می‌یافتند. عده‌ای از آنان بر اثر توجه برده‌فروش یا صاحبان توانگر، موسیقی، [[شعر]] و [[ادب]] یاد میگرفتند و با [[هنر]] خود اوقات [[فراغت]] اشراف را پر می‌کردند و گاهی به خودفروشی مجبور می‌شدند.
 
بردگان [[مرد]] [[وظایف]] گسترده‌ای داشتند از محافظت [[جان]] اشخاص مهم گرفته تا تشکیل [[سپاه]]<ref>خواجه نظام‌الملک طوسی، سیاست‌نامه، ص۹۵.</ref>. [[جرجی زیدان]] آورده است که کار بردگان مرد شخم زدن [[زمین]]، گله‌چرانی، [[خدمت‌گذاری]] در [[خانه]]، ساختن تیر و پیکان، جمع کردن تیرهای افتاده در میدان [[جنگ]] و مانند آن بوده است<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱-۶۸۶.</ref>. منتسکیو [[معتقد]] است قبل از الغای [[بردگی]] در اروپا توسط [[مسیحیت]]، کارهای پر [[زحمت]] را به بردگان و یا مجرمین می‌دادند<ref>منتسکیو، روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، ص۴۱۵-۴۱۶.</ref>. آلبر ماله در کتاب [[تاریخ]] [[روم]] آورده است [[غلامان]] و بردگان بایستی کارهای سخت از قبیل سنگ‌فرش نمودن جاده‌ها، بریدن خارها، بیل زدن باغ‌ها، [[خرد]] کردن گندم‌ها و... را انجام میدادند<ref>آلبر ماله و ژول ایزاک، تاریخ روم، ترجمه: میرزا غلام حسین‌خان زیرک‌زاده، ص۱۴۹۔ ۱۵۰ به نقل از مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: محسن مؤیدی، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref>.<ref>[[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده]] و [[حسن مجتبی‌زاده|مجتبی‌زاده]]، [[بردگی - باقی‌زاده و مجتبی‌زاده (مقاله)|مقاله «بردگی»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱.</ref>
گوستاولوبون به داستان [[بردگی]] آمریکاییان اشاره دارد که آنان [[برده‌ها]] را در محبس‌ها به زنجیر بسته، با تازیانه و شلاق [[شکنجه]] کرده و قوت لایموتی به آنها می‌دادند<ref>گوستاولوبون، تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه: سید محمدتقی فخر داعی گیلانی، ص۴۹۳.</ref>. [[رومیان]] گاهی به قصد [[تفریح]]، بردگان را زیر ضربه‌های شدید تازیانه مجروح کرده و گاهی جانوران درنده و گرسنه نظیر شیر و پلنگ را به جانشان می‌انداختند و یا مجبور می‌کردند دست برهنه خود را داخل استوانه‌های پر از عقرب و زنبور فرو برده و وقتی از شدت درد و تشنج اعصاب فریاد می‌کشیدند اربابانشان [[شادی]] سر می‌دادند و گاهی دو گروه از بردگان را به جان هم انداخته و از این که آنان یکدیگر را مجروح کرده و یا می‌کشتند، [[لذت]] می‌بردند<ref>محمد قطب، شبهات حول الاسلام، ص۳۵-۳۶.</ref>.
 
در [[اعراب جاهلی]] نیز برده‌ها مثل کالا جزء ارثیه محسوب می‌شده و مَهر و شیربهای عروس هم قرار می‌گرفت و دیه آنها نصف دیه شخص [[آزاد]] بود<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱-۶۶۲.</ref>. نقل است که [[عبدالله بن جدعان تمیمی]] از برده‌فروشان نامی [[قریش]] وقتی برده‌ای خریداری می‌کرد ریسمانی را به گردنش می‌افکند و مانند حیوان او را به خانه‌اش می‌برد<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱.</ref>.
 
در [[قانون]] [[افلاطون]] مقرر شده بود که [[غلام]] [[حق]] [[دفاع]] طبیعی از خود را ندارد و اگر به او [[حمله]] شود نباید از خود دفاع کند و یا به [[دادگاه]] مراجعه کند<ref>منتسکیو، روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، ص۴۲۴.</ref>.
 
تقریبا همۀ [[زنان]] برده به کارهای خانگی یا ارضای [[شهوات]] صاحبان خود اختصاص می‌یافتند. عده‌ای از آنان بر اثر توجه برده‌فروش یا صاحبان توانگر، موسیقی، [[شعر]] و [[ادب]] یاد می‌گرفتند و با [[هنر]] خود اوقات [[فراغت]] اشراف را پر می‌کردند و گاهی به خودفروشی مجبور می‌شدند.
 
بردگان [[مرد]] [[وظایف]] گسترده‌ای داشتند از محافظت [[جان]] اشخاص مهم گرفته تا تشکیل [[سپاه]]<ref>خواجه نظام‌الملک طوسی، سیاست‌نامه، ص۹۵.</ref>. [[جرجی زیدان]] آورده است که کار بردگان مرد شخم زدن [[زمین]]، گله‌چرانی، [[خدمت‌گذاری]] در [[خانه]]، ساختن تیر و پیکان، جمع کردن تیرهای افتاده در میدان [[جنگ]] و مانند آن بوده است<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه: علی جواهرکلام، ص۶۶۱-۶۸۶.</ref>.
 
منتسکیو [[معتقد]] است قبل از الغای [[بردگی]] در اروپا توسط [[مسیحیت]]، کارهای پر [[زحمت]] را به بردگان و یا مجرمین می‌دادند<ref>منتسکیو، روح القوانین، ترجمه: علی‌اکبر مهتدی، ص۴۱۵-۴۱۶.</ref>. آلبر ماله در کتاب [[تاریخ]] [[روم]] آورده است [[غلامان]] و بردگان بایستی کارهای سخت از قبیل سنگ‌فرش نمودن جاده‌ها، بریدن خارها، بیل زدن باغ‌ها، [[خرد]] کردن گندم‌ها و... را انجام می‌دادند<ref>آلبر ماله و ژول ایزاک، تاریخ روم، ترجمه: میرزا غلام حسین‌خان زیرک‌زاده، ص۱۴۹۔ ۱۵۰ به نقل از مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: محسن مؤیدی، ص۱۹۹-۲۰۰.</ref>.<ref>[[رضا باقی‌زاده|باقی‌زاده]] و [[حسن مجتبی‌زاده|مجتبی‌زاده]]، [[بردگی - باقی‌زاده و مجتبی‌زاده (مقاله)|مقاله «بردگی»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص: 86-88.</ref>
 
==[[اسلام]] و بردگی==
==[[اسلام]] و بردگی==
با دقت در [[آیات]]، [[روایات]] و [[سیره پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[اهل بیت]] [[عصمت]]{{عم}} و [[مسلمانان]] [[صدر اسلام]] روشن می‌شود که برخورد اسلام با مسأله [[برده‌داری]]، برخوردی کاملاً منطقی و [[انسانی]] بوده است. اسلام کوشیده است تا از یک سو اسباب بردگی رایج میان [[بشر]] را محدود سازد و از سوی دیگر [[راه]] آزادسازی بردگان را فراهم کند و بالاتر از همه [[منزلت]] و [[کرامت]] از دست رفته بردگان را به آنان باز گرداند. در [[آیین]] [[مقدس]] اسلام، از اسباب سه‌گانه برده‌داری که پیش از این بیان شد، تنها یک سبب آن پذیرفته شده و دو سبب دیگر مردود دانسته شده است:
با دقت در [[آیات]]، [[روایات]] و [[سیره پیامبر اکرم]]{{صل}}، [[اهل بیت]] [[عصمت]]{{عم}} و [[مسلمانان]] [[صدر اسلام]] روشن می‌شود که برخورد اسلام با مسأله [[برده‌داری]]، برخوردی کاملاً منطقی و [[انسانی]] بوده است. اسلام کوشیده است تا از یک سو اسباب بردگی رایج میان [[بشر]] را محدود سازد و از سوی دیگر [[راه]] آزادسازی بردگان را فراهم کند و بالاتر از همه [[منزلت]] و [[کرامت]] از دست رفته بردگان را به آنان باز گرداند. در [[آیین]] [[مقدس]] اسلام، از اسباب سه‌گانه برده‌داری که پیش از این بیان شد، تنها یک سبب آن پذیرفته شده و دو سبب دیگر مردود دانسته شده است:
۱۱۵٬۱۸۳

ویرایش