آراستگی و پیراستگی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '"]]، دائر' به '»، [[دائر'
جز (جایگزینی متن - '{{یادآوری پانویس}}' به '') |
جز (جایگزینی متن - '"]]، دائر' به '»، [[دائر') |
||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
در پاره‌ای از [[آیات]]، [[افعال]] مربوط به [[تزیین]] بدون ذکر فاعل آمده‌اند {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ}}<ref>«زندگانی این جهان برای کافران آراسته شده است و (آنان) مؤمنان را به ریشخند می‌گیرند اما پرهیزگاران در روز رستخیز از آنان فراترند و خداوند به هر کس بخواهد بی‌شمار روزی می‌رساند» سوره بقره، آیه ۲۱۲.</ref>؛ {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ}}<ref>«دوستداری خواستنی‌ها از زنان و فرزندان و دارایی‌های فراوان انباشته از زر و سیم و اسب‌های نشاندار و چارپایان و کشتزاران، برای مردم آراستگی یافته است؛ اینها سرمایه زندگی نزدیک‌تر (در این جهان) است و خداوند است که نکوفرجامی ، (تنها) نزد او است» سوره آل عمران، آیه ۱۴.</ref> که برخی [[خداوند]] متعالی را [[تزیین]] کننده دانسته‌اند، زیرا او [[شهوت]] و متعلقات آن را [[آفریده]] و از لذتی که در نیل به آن متعلقات پدید می‌آید باخبر بوده و نیل به آن لذتها را نیز روا‌دانسته است؛<ref>التفسیر الکبیر، ج۷، ص۲۰۸.</ref> اما به گفته [[طبرسی]]<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref> و [[طباطبایی]]<ref>المیزان، ج۳، ص۹۷ ـ ۹۸.</ref> تزیین‌کننده، [[ شیطان]] است و این [[عقیده]] با شیوه بیان <ref> المیزان، ج۳، ص۹۷ ـ ۹۸.</ref> و نیز [[حکمت الهی]] تناسب بیشتری‌دارد،<ref> المیزان، ج۳، ص۹۶.</ref> به هر حال [[خداوند]] با اسناد زیباییهای [[جهان]] به خود بر [[حکمت]] و [[عنایت]] خود [[استدلال]] کرده است <ref>نثر طوبی، ج۱، ص‌ص۳۳۹، "زین".</ref> و تزیین‌های [[شیطان]] را نیز می‌توان از این باب که [[خداوند]] تنها [[آفریدگار]] و مبدأ [[آفرینش]] در [[جهان]] است به او اسناد داد.<ref>ر. ک: التفسیرالکبیر، ج۷، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸؛ المیزان، ج۳، ص۹۷.</ref> [[رسول اکرم]]{{صل}} نیز [[دنیا]] را سبز و [[زیبا]] نامیدند که [[خداوند]] [[انسان‌ها]] را [[وارث]] آن قرار داده تا ببیند چگونه عمل می‌کنند.<ref>جامع‌البیان، ج۱۵، ص۲۴۴.</ref> جدای از زینتهای طبیعی و [[تکوینی]] در برخی [[آیات]] نیز از [[تزیین]] و آراستن [[روحی]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! برای شما جامه‌ای را فرو فرستاده‌ایم که شرمگاه‌های شما را می‌پوشاند و (نیز) جامه‌ای را که زینت است و لباس پرهیزگاری، باری ، بهتر است؛ این از آیات خداوند است باشد که آنان در یاد گیرند» سوره اعراف، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}}<ref>«و بدانید که فرستاده خداوند در میان شماست، اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید امّا خداوند ایمان را در نظر شما محبوب ساخت و آن را در دل‌های شما آراست و کفر و بزهکاری و سرکشی را در نظر شما ناپسند گردانید؛ آنانند که راهدانند» سوره حجرات، آیه ۷.</ref>.<ref>نک: فقه القرآن، ج۱، ص۹۵.</ref> و بدنی {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref>.<ref>نک: تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۲.</ref> یاد شده و گاه از برخی آرایش‌ها و ابراز زینتها {{متن قرآن| وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند مگر آنچه از آن، که خود پیداست و باید روسری‌هایشان را بر گریبان خویش افکنند و زیور خود را آشکار نگردانند جز بر شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم آیین) شان یا کنیزهاشان یا مردان وابسته‌ای که نیاز (به زن) ندارند یا کودکانی که از شرمگاه‌های زنان آگاهی ندارند و چنان پا نکوبند که آنچه از زیورشان پوشیده می‌دارند آشکار گردد و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref> [[نهی]] شده است. | در پاره‌ای از [[آیات]]، [[افعال]] مربوط به [[تزیین]] بدون ذکر فاعل آمده‌اند {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَيَسْخَرُونَ مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ اتَّقَوْا فَوْقَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشَاءُ بِغَيْرِ حِسَابٍ}}<ref>«زندگانی این جهان برای کافران آراسته شده است و (آنان) مؤمنان را به ریشخند می‌گیرند اما پرهیزگاران در روز رستخیز از آنان فراترند و خداوند به هر کس بخواهد بی‌شمار روزی می‌رساند» سوره بقره، آیه ۲۱۲.</ref>؛ {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ}}<ref>«دوستداری خواستنی‌ها از زنان و فرزندان و دارایی‌های فراوان انباشته از زر و سیم و اسب‌های نشاندار و چارپایان و کشتزاران، برای مردم آراستگی یافته است؛ اینها سرمایه زندگی نزدیک‌تر (در این جهان) است و خداوند است که نکوفرجامی ، (تنها) نزد او است» سوره آل عمران، آیه ۱۴.</ref> که برخی [[خداوند]] متعالی را [[تزیین]] کننده دانسته‌اند، زیرا او [[شهوت]] و متعلقات آن را [[آفریده]] و از لذتی که در نیل به آن متعلقات پدید می‌آید باخبر بوده و نیل به آن لذتها را نیز روا‌دانسته است؛<ref>التفسیر الکبیر، ج۷، ص۲۰۸.</ref> اما به گفته [[طبرسی]]<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref> و [[طباطبایی]]<ref>المیزان، ج۳، ص۹۷ ـ ۹۸.</ref> تزیین‌کننده، [[ شیطان]] است و این [[عقیده]] با شیوه بیان <ref> المیزان، ج۳، ص۹۷ ـ ۹۸.</ref> و نیز [[حکمت الهی]] تناسب بیشتری‌دارد،<ref> المیزان، ج۳، ص۹۶.</ref> به هر حال [[خداوند]] با اسناد زیباییهای [[جهان]] به خود بر [[حکمت]] و [[عنایت]] خود [[استدلال]] کرده است <ref>نثر طوبی، ج۱، ص‌ص۳۳۹، "زین".</ref> و تزیین‌های [[شیطان]] را نیز می‌توان از این باب که [[خداوند]] تنها [[آفریدگار]] و مبدأ [[آفرینش]] در [[جهان]] است به او اسناد داد.<ref>ر. ک: التفسیرالکبیر، ج۷، ص۲۰۷ ـ ۲۰۸؛ المیزان، ج۳، ص۹۷.</ref> [[رسول اکرم]]{{صل}} نیز [[دنیا]] را سبز و [[زیبا]] نامیدند که [[خداوند]] [[انسان‌ها]] را [[وارث]] آن قرار داده تا ببیند چگونه عمل می‌کنند.<ref>جامع‌البیان، ج۱۵، ص۲۴۴.</ref> جدای از زینتهای طبیعی و [[تکوینی]] در برخی [[آیات]] نیز از [[تزیین]] و آراستن [[روحی]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ ذَلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ يَذَّكَّرُونَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! برای شما جامه‌ای را فرو فرستاده‌ایم که شرمگاه‌های شما را می‌پوشاند و (نیز) جامه‌ای را که زینت است و لباس پرهیزگاری، باری ، بهتر است؛ این از آیات خداوند است باشد که آنان در یاد گیرند» سوره اعراف، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمَانَ وَزَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَكَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْيَانَ أُولَئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ}}<ref>«و بدانید که فرستاده خداوند در میان شماست، اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید امّا خداوند ایمان را در نظر شما محبوب ساخت و آن را در دل‌های شما آراست و کفر و بزهکاری و سرکشی را در نظر شما ناپسند گردانید؛ آنانند که راهدانند» سوره حجرات، آیه ۷.</ref>.<ref>نک: فقه القرآن، ج۱، ص۹۵.</ref> و بدنی {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref>.<ref>نک: تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۲.</ref> یاد شده و گاه از برخی آرایش‌ها و ابراز زینتها {{متن قرآن| وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاء بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاء وَلا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«و به زنان مؤمن بگو دیدگان (از نگاه حرام) فرو دارند و پاکدامنی ورزند و زیور خود را آشکار نگردانند مگر آنچه از آن، که خود پیداست و باید روسری‌هایشان را بر گریبان خویش افکنند و زیور خود را آشکار نگردانند جز بر شوهرانشان یا پدرانشان یا پدران شوهرانشان یا پسرانشان یا پسران شوهرانشان یا برادرانشان یا پسران برادرانشان یا پسران خواهرانشان یا زنان (هم آیین) شان یا کنیزهاشان یا مردان وابسته‌ای که نیاز (به زن) ندارند یا کودکانی که از شرمگاه‌های زنان آگاهی ندارند و چنان پا نکوبند که آنچه از زیورشان پوشیده می‌دارند آشکار گردد و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref> [[نهی]] شده است. | ||
در [[متون مقدس]] [[ادیان پیشین]] نیز به موضوع [[تزیین]] پرداخته شده است. مطالعه [[تاریخ]] [[بنی‌اسرائیل]] این [[قوم]] را دارای تعلقی شدید به [[زیور]] بستن نشان می‌دهد.<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۵۴.</ref> [[قرآن]] نیز این [[واقعیت]] را [[تأیید]] می‌کند. {{متن قرآن| وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَذِهِ الأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي أَفَلا تُبْصِرُونَ أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلا يَكَادُ يُبِينُ فَلَوْلا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ }}<ref>«و فرعون در میان قوم خود بانگ برداشت و گفت: ای قوم من! آیا پادشاهی مصر از آن من نیست در حالی که این جویبارها از زیر (کاخ) من روان است؟ آیا نمی‌بینید؟ بلکه من از این کس بهترم که خوارمایه است و به درستی نمی‌تواند سخن گوید. پس چرا دستبندهایی زرّین برای او فرو نیفکنده‌اند یا فرشتگان، دوشادوش با او نیامده‌اند؟» سوره زخرف، آیه ۵۱-۵۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا اتَّخَذُوهُ وَكَانُوا ظَالِمِينَ}}<ref>«و قوم موسی در نبود او، از زیورهای (زراندود) خود گوساله‌ای ساختند، پیکری که بانگی داشت، آیا ندیدند که با آنان سخن نمی‌گوید و راهی به آنان نمی‌نماید؟ آن را (به پرستش) گرفتند و ستمکار بودند» سوره اعراف، آیه ۱۴۸.</ref>؛ {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>، {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}}<ref>«و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref>؛ {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref> در میان این [[قوم]] سنگ‌ها و فلزهای قیمتی دارای کاربردهای متعدّد [[دینی]] بودند. آراستن بتها،<ref> قاموس کتاب مقدس،، ص۸۸۶.</ref> [[لباس]] [[کاهنان]] با سنگهای تزیینی و قیمتی گوناگون<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۴۱.</ref> و نیز آویختن زنگوله‌های طلایی بر [[لباس]] [[کاهنان]] <ref> قاموس کتاب مقدس،، ص۴۵۱.</ref> و موارد دیگر<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۴۱.</ref> از این دست است. در دیگر آیینهای پیشین نیز اشکال مختلفی از توجه به زینتهای مذهبی را می‌توان دید؛<ref>دین و اسطوره، ص۲۹۲.</ref> برای نمونه در [[آیین زرتشت]]، نام برخی ماهها و [[فرشتگان]] مرتبط با زیباییهای [[زمین]] است؛<ref> اوستا، ج۲، ص۹۰۷.</ref> و از [[شادی]] و [[آراستگی]] و [[تزیین]] در برخی آیینهای شاد سخن رفته است.<ref> اوستا، ج۲، ص۱۰۵۹.</ref> از [[سلمان فارسی]] نقل شده است که گفت: ما در [[زمان]] ساسانیان بر این [[باور]] بودیم که [[خداوند]] یاقوت را در [[نوروز]] برای [[زیور]] [[مردمان]] بیافرید و زبرجد را در مهرگان، و این دو [[روز]] را بر دیگر روزهای سال [[برتری]] داد، چنان‌که یاقوت و زبرجد را بر دیگر گوهرها<ref> اوستا، ج۲،ص۱۰۶۰.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله " | در [[متون مقدس]] [[ادیان پیشین]] نیز به موضوع [[تزیین]] پرداخته شده است. مطالعه [[تاریخ]] [[بنی‌اسرائیل]] این [[قوم]] را دارای تعلقی شدید به [[زیور]] بستن نشان می‌دهد.<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۵۴.</ref> [[قرآن]] نیز این [[واقعیت]] را [[تأیید]] می‌کند. {{متن قرآن| وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَذِهِ الأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي أَفَلا تُبْصِرُونَ أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلا يَكَادُ يُبِينُ فَلَوْلا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ }}<ref>«و فرعون در میان قوم خود بانگ برداشت و گفت: ای قوم من! آیا پادشاهی مصر از آن من نیست در حالی که این جویبارها از زیر (کاخ) من روان است؟ آیا نمی‌بینید؟ بلکه من از این کس بهترم که خوارمایه است و به درستی نمی‌تواند سخن گوید. پس چرا دستبندهایی زرّین برای او فرو نیفکنده‌اند یا فرشتگان، دوشادوش با او نیامده‌اند؟» سوره زخرف، آیه ۵۱-۵۳.</ref>؛ {{متن قرآن|وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا اتَّخَذُوهُ وَكَانُوا ظَالِمِينَ}}<ref>«و قوم موسی در نبود او، از زیورهای (زراندود) خود گوساله‌ای ساختند، پیکری که بانگی داشت، آیا ندیدند که با آنان سخن نمی‌گوید و راهی به آنان نمی‌نماید؟ آن را (به پرستش) گرفتند و ستمکار بودند» سوره اعراف، آیه ۱۴۸.</ref>؛ {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>، {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}}<ref>«و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref>؛ {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref> در میان این [[قوم]] سنگ‌ها و فلزهای قیمتی دارای کاربردهای متعدّد [[دینی]] بودند. آراستن بتها،<ref> قاموس کتاب مقدس،، ص۸۸۶.</ref> [[لباس]] [[کاهنان]] با سنگهای تزیینی و قیمتی گوناگون<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۴۱.</ref> و نیز آویختن زنگوله‌های طلایی بر [[لباس]] [[کاهنان]] <ref> قاموس کتاب مقدس،، ص۴۵۱.</ref> و موارد دیگر<ref> قاموس کتاب مقدس، ص۴۴۱.</ref> از این دست است. در دیگر آیینهای پیشین نیز اشکال مختلفی از توجه به زینتهای مذهبی را می‌توان دید؛<ref>دین و اسطوره، ص۲۹۲.</ref> برای نمونه در [[آیین زرتشت]]، نام برخی ماهها و [[فرشتگان]] مرتبط با زیباییهای [[زمین]] است؛<ref> اوستا، ج۲، ص۹۰۷.</ref> و از [[شادی]] و [[آراستگی]] و [[تزیین]] در برخی آیینهای شاد سخن رفته است.<ref> اوستا، ج۲، ص۱۰۵۹.</ref> از [[سلمان فارسی]] نقل شده است که گفت: ما در [[زمان]] ساسانیان بر این [[باور]] بودیم که [[خداوند]] یاقوت را در [[نوروز]] برای [[زیور]] [[مردمان]] بیافرید و زبرجد را در مهرگان، و این دو [[روز]] را بر دیگر روزهای سال [[برتری]] داد، چنان‌که یاقوت و زبرجد را بر دیگر گوهرها<ref> اوستا، ج۲،ص۱۰۶۰.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله "تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
==نگاه کلی [[قرآن]] به [[تزیین]]== | ==نگاه کلی [[قرآن]] به [[تزیین]]== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
[[خداوند]] در آیه {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ بگو: آن (ها) در زندگی این جهان برای کسانی است که ایمان آورده‌اند، در روز رستخیز (نیز) ویژه (ی مؤمنان) است؛ این چنین ما آیات خود را برای گروهی که دانشورند روشن می‌داریم» سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref> این [[پندار]] را که [[تحریم]] زینتها و روزی‌های [[پاک]] و [[حلال]] [[نشانه]] [[زهد]] و [[پارسایی]] باشد، [[باطل]] می‌کند<ref> نمونه، ج۶، ص۱۴۹.</ref>. اضافه [[زینت]] به [[اللّه]] در [[آیه]] مزبور برای [[نیکو]] شمردن آن و [[منت نهادن]] [[خداوند]] بر [[بندگان]] <ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸.</ref> است و نشان می‌دهد که زینتهای [[الهی]] باید در [[راه]] [[عبادت]] به کار روند. ادامه [[آیه]] نیز تصریح می‌کند که در اصل، [[اهل]] [[ایمان]] سزاوار بهره‌برداری از این زینتها هستند.<ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۹۰.</ref> غرایزی که [[خداوند]] در [[انسان‌ها]] قرار داده ـ از جمله [[حب]] [[زینت]] ـ نهایتی ندارند <ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸.</ref> و خود بزرگ‌ترین سبب [[پیشرفت]] و تنوع‌آفرینی [[بشر]] در امور زراعت، [[صنعت]] و دیگر اسباب [[آبادانی]] هستند.<ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.</ref> [[خداوند]] متعالی [[انسان‌ها]] را در هیئتی [[نیکو]] <ref>موسوعة اخلاق القرآن، ج۵، ص۷۱.</ref> آفرید؛ زیبایی‌هایی در [[طبیعت]] قرار داد و آنها را برای [[بشر]] تبیین؛ و او را به آنها [[نیازمند]] کرد؛<ref>المیزان، ج۸، ص۸۱.</ref> و [[امور خیر]] را نیز از طریق [[تشریع]] برای [[انسان]] آراست. | [[خداوند]] در آیه {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ بگو: آن (ها) در زندگی این جهان برای کسانی است که ایمان آورده‌اند، در روز رستخیز (نیز) ویژه (ی مؤمنان) است؛ این چنین ما آیات خود را برای گروهی که دانشورند روشن می‌داریم» سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref> این [[پندار]] را که [[تحریم]] زینتها و روزی‌های [[پاک]] و [[حلال]] [[نشانه]] [[زهد]] و [[پارسایی]] باشد، [[باطل]] می‌کند<ref> نمونه، ج۶، ص۱۴۹.</ref>. اضافه [[زینت]] به [[اللّه]] در [[آیه]] مزبور برای [[نیکو]] شمردن آن و [[منت نهادن]] [[خداوند]] بر [[بندگان]] <ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸.</ref> است و نشان می‌دهد که زینتهای [[الهی]] باید در [[راه]] [[عبادت]] به کار روند. ادامه [[آیه]] نیز تصریح می‌کند که در اصل، [[اهل]] [[ایمان]] سزاوار بهره‌برداری از این زینتها هستند.<ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۹۰.</ref> غرایزی که [[خداوند]] در [[انسان‌ها]] قرار داده ـ از جمله [[حب]] [[زینت]] ـ نهایتی ندارند <ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸.</ref> و خود بزرگ‌ترین سبب [[پیشرفت]] و تنوع‌آفرینی [[بشر]] در امور زراعت، [[صنعت]] و دیگر اسباب [[آبادانی]] هستند.<ref> تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۸ ـ ۳۸۹.</ref> [[خداوند]] متعالی [[انسان‌ها]] را در هیئتی [[نیکو]] <ref>موسوعة اخلاق القرآن، ج۵، ص۷۱.</ref> آفرید؛ زیبایی‌هایی در [[طبیعت]] قرار داد و آنها را برای [[بشر]] تبیین؛ و او را به آنها [[نیازمند]] کرد؛<ref>المیزان، ج۸، ص۸۱.</ref> و [[امور خیر]] را نیز از طریق [[تشریع]] برای [[انسان]] آراست. | ||
از سویی دیگر [[قرآن‌کریم]] از [[آراستگی]] [[زندگی دنیوی]] در نظر افراد [[بی‌ایمان]] سخن می‌گوید: {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا}}<ref>«زندگانی این جهان برای کافران آراسته شده است » سوره بقره، آیه ۲۱۲.</ref> و از شیفته شدن [[مؤمنان]] به ظاهر آراسته [[زندگی]] آنان [[پرهیز]] می‌دهد: {{متن قرآن|وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref>.<ref> جوامع الجامع، ج۲، ص۵۰۹.</ref> اینان کسانی هستند که همتشان به بهره‌برداری از لذتهای [[دنیا]] و گردآوری [[مال]] و کسب [[جاه]] مصروف گردید.<ref> تفسیر المنار، ج۲، ص۲۱۲.</ref> [[دنیا]] برای این گروه جز همین [[زینت]] ظاهری نیست و چنین تزیینی، [[شیطانی]] و [[مذموم]] است.<ref>المیزان، ج۳، ص۹۷.</ref> این [[واقعیت]] در آیاتی تبیین شده است. {{متن قرآن|اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ}}<ref>«بدانید که زندگانی این جهان بازیچه و سرگرمی و زیور و نازشی است میان شما و افزون خواهی در دارایی‌ها و فرزندان است؛ چون بارانی که رستنی آن شگفتی کشتکاران را برانگیزد سپس خشک گردد و آن را زرد بینی، آنگاه ریز و خرد شود و در جهان واپسین، عذابی سخت و (نیز) آمرزش و خشنودی از سوی خداوند خواهد بود و زندگانی این جهان جز مایه فریب نیست» سوره حدید، آیه ۲۰.</ref>، {{متن قرآن|وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِرًا}}<ref>«و برای آنان زندگانی این جهان را مثل بزن که به آبی مانند است که آن را از آسمان فرو فرستیم و گیاه روی زمین با آن در آمیزد آنگاه (خشک و) کوفته گردد و بادها آن را (به هر سو) بردارند و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره کهف، آیه ۴۵.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْأَنْعَامُ حَتَّى إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِيدًا كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«جز این نیست که داستان زندگانی این جهان مانند آبی است که آن را از آسمان فرو فرستیم که رستنی (های) زمین- آنچه مردم و چارپایان از آن (ها) می‌خورند- با آن درآمیزد تا چون زمین زیورهای خود را برگیرد و آرایش یابد و مردم گمان کنند که بر آن (در بهره‌گیری) توانایی دارند (ناگهان) «امر» ما شب یا روز در رسد و آن را چنان درویده بر جای نهیم که گویی روز پیش هیچ نبوده است؛ بدین‌گونه نشانه‌های خود را برای گروهی که می‌اندیشند روشن می‌داریم» سوره یونس، آیه ۲۴.</ref> تشبیه‌های موجود در این دسته از [[آیات]] فریبندگی [[دنیا]] را نشان داده‌اند؛<ref>مجمع‌البیان، ج۵، ص۱۵۵.</ref> [[شادمانی]] به مظاهر [[دنیوی]] در آنها تقبیح <ref> التفسیر الکبیر، ج۲۱، ص۱۳۰.</ref> و وخامت این دلبستگی‌ها <ref> التفسیر الکبیر، ج۷، ص۲۰۹.</ref> و حال دنیامداران تبیین شده است. سخن [[فرعون]] هنگام مواجهه با [[موسی]] نمونه‌ای از [[غرور]] ناشی از [[فریفتگی]] به [[زینت]] دنیاست: {{متن قرآن| وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَذِهِ الأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي أَفَلا تُبْصِرُونَ أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلا يَكَادُ يُبِينُ فَلَوْلا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ }}<ref>«و فرعون در میان قوم خود بانگ برداشت و گفت: ای قوم من! آیا پادشاهی مصر از آن من نیست در حالی که این جویبارها از زیر (کاخ) من روان است؟ آیا نمی‌بینید؟ بلکه من از این کس بهترم که خوارمایه است و به درستی نمی‌تواند سخن گوید. پس چرا دستبندهایی زرّین برای او فرو نیفکنده‌اند یا فرشتگان، دوشادوش با او نیامده‌اند؟» سوره زخرف، آیه ۵۱-۵۳.</ref> در چنین محیطی [[قارون]] [[رشد]] یافت و تجمل‌پرستی او موجب [[سرکشی]] و هلاک وی شد. {{متن قرآن|فَخَسَفْنَا بِهِ وَبِدَارِهِ الْأَرْضَ فَمَا كَانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنْتَصِرِينَ}}<ref>«پس او و خانه او را به زمین فرو بردیم آنگاه هیچ گروهی نداشت که در برابر خداوند یاریش کنند و از کسانی نبود که داد خویش می‌ستانند» سوره قصص، آیه ۸۱.</ref> [[خداوند]] همچنین به [[توبیخ]] کسانی پرداخت که [[زر و زیور]] [[قارون]][[چشم]] آنان را پر کرده، از [[مشاهده]] حقایق [[غافل]] ساخت: {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>، {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}}<ref>«و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref> در نهایت در همین محیط که چشم و [[دل]] [[مردم]]، فریفته [[زینت]] [[دنیوی]] بود، [[سامری]] با زیورهای [[بنی‌اسرائیل]] گوساله‌ای طلایی ساخت <ref>التبیان، ج۱، ص۲۳۷.</ref> و آن را در نظر آنان به جای [[خداوند]] یگانه نشاند: {{متن قرآن|وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا اتَّخَذُوهُ وَكَانُوا ظَالِمِينَ}}<ref>«و قوم موسی در نبود او، از زیورهای (زراندود) خود گوساله‌ای ساختند، پیکری که بانگی داشت، آیا ندیدند که با آنان سخن نمی‌گوید و راهی به آنان نمی‌نماید؟ آن را (به پرستش) گرفتند و ستمکار بودند» سوره اعراف، آیه ۱۴۸.</ref>.<ref>التبیان، ج۱، ص۲۳۷.</ref> [[موسی]] نیز چون در دربار [[فرعون]] به سن [[جوانی]] رسید و با عادات [[فرعونیان]] آشنا بود، در پی [[دعوت]] [[فرعون]] [[جهت]] [[تعیین]] موعدی برای هماوردی، "[[یوم]] الزینه" را [[تعیین]] کرد که [[روز]] [[عید]] [[فرعونیان]] بود و‌همگان در آن ضمن دست کشیدن از کار، خود را [[زینت]] کرده، گرد هم می‌آمدند {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref>.<ref>جامع البیان، ج۱۶، ص۲۲۱ ـ ۲۲۲.</ref> [[تزیین]] به قصد [[تفاخر]] و [[فریفتگی]] در برابر آن نیز موجب [[غضب خداوند]] است و [[خداوند]] هنگام نقل داستان [[قارون]] این نوع [[تزیین]] و فرجام آن را نشان می‌دهد. {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله " | از سویی دیگر [[قرآن‌کریم]] از [[آراستگی]] [[زندگی دنیوی]] در نظر افراد [[بی‌ایمان]] سخن می‌گوید: {{متن قرآن|زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا}}<ref>«زندگانی این جهان برای کافران آراسته شده است » سوره بقره، آیه ۲۱۲.</ref> و از شیفته شدن [[مؤمنان]] به ظاهر آراسته [[زندگی]] آنان [[پرهیز]] می‌دهد: {{متن قرآن|وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى}}<ref>«و به آنچه با آن دسته‌هایی از آنان را بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز، آراستگی زندگی این جهان را (به آنان داده‌ایم) تا آنان را در آن بیازماییم و روزی پروردگارت بهتر و پایاتر است» سوره طه، آیه ۱۳۱.</ref>.<ref> جوامع الجامع، ج۲، ص۵۰۹.</ref> اینان کسانی هستند که همتشان به بهره‌برداری از لذتهای [[دنیا]] و گردآوری [[مال]] و کسب [[جاه]] مصروف گردید.<ref> تفسیر المنار، ج۲، ص۲۱۲.</ref> [[دنیا]] برای این گروه جز همین [[زینت]] ظاهری نیست و چنین تزیینی، [[شیطانی]] و [[مذموم]] است.<ref>المیزان، ج۳، ص۹۷.</ref> این [[واقعیت]] در آیاتی تبیین شده است. {{متن قرآن|اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا وَفِي الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ}}<ref>«بدانید که زندگانی این جهان بازیچه و سرگرمی و زیور و نازشی است میان شما و افزون خواهی در دارایی‌ها و فرزندان است؛ چون بارانی که رستنی آن شگفتی کشتکاران را برانگیزد سپس خشک گردد و آن را زرد بینی، آنگاه ریز و خرد شود و در جهان واپسین، عذابی سخت و (نیز) آمرزش و خشنودی از سوی خداوند خواهد بود و زندگانی این جهان جز مایه فریب نیست» سوره حدید، آیه ۲۰.</ref>، {{متن قرآن|وَاضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ وَكَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ مُقْتَدِرًا}}<ref>«و برای آنان زندگانی این جهان را مثل بزن که به آبی مانند است که آن را از آسمان فرو فرستیم و گیاه روی زمین با آن در آمیزد آنگاه (خشک و) کوفته گردد و بادها آن را (به هر سو) بردارند و خداوند بر هر کاری تواناست» سوره کهف، آیه ۴۵.</ref>، {{متن قرآن|إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْأَنْعَامُ حَتَّى إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِيدًا كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ}}<ref>«جز این نیست که داستان زندگانی این جهان مانند آبی است که آن را از آسمان فرو فرستیم که رستنی (های) زمین- آنچه مردم و چارپایان از آن (ها) می‌خورند- با آن درآمیزد تا چون زمین زیورهای خود را برگیرد و آرایش یابد و مردم گمان کنند که بر آن (در بهره‌گیری) توانایی دارند (ناگهان) «امر» ما شب یا روز در رسد و آن را چنان درویده بر جای نهیم که گویی روز پیش هیچ نبوده است؛ بدین‌گونه نشانه‌های خود را برای گروهی که می‌اندیشند روشن می‌داریم» سوره یونس، آیه ۲۴.</ref> تشبیه‌های موجود در این دسته از [[آیات]] فریبندگی [[دنیا]] را نشان داده‌اند؛<ref>مجمع‌البیان، ج۵، ص۱۵۵.</ref> [[شادمانی]] به مظاهر [[دنیوی]] در آنها تقبیح <ref> التفسیر الکبیر، ج۲۱، ص۱۳۰.</ref> و وخامت این دلبستگی‌ها <ref> التفسیر الکبیر، ج۷، ص۲۰۹.</ref> و حال دنیامداران تبیین شده است. سخن [[فرعون]] هنگام مواجهه با [[موسی]] نمونه‌ای از [[غرور]] ناشی از [[فریفتگی]] به [[زینت]] دنیاست: {{متن قرآن| وَنَادَى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قَالَ يَا قَوْمِ أَلَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَهَذِهِ الأَنْهَارُ تَجْرِي مِن تَحْتِي أَفَلا تُبْصِرُونَ أَمْ أَنَا خَيْرٌ مِّنْ هَذَا الَّذِي هُوَ مَهِينٌ وَلا يَكَادُ يُبِينُ فَلَوْلا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ }}<ref>«و فرعون در میان قوم خود بانگ برداشت و گفت: ای قوم من! آیا پادشاهی مصر از آن من نیست در حالی که این جویبارها از زیر (کاخ) من روان است؟ آیا نمی‌بینید؟ بلکه من از این کس بهترم که خوارمایه است و به درستی نمی‌تواند سخن گوید. پس چرا دستبندهایی زرّین برای او فرو نیفکنده‌اند یا فرشتگان، دوشادوش با او نیامده‌اند؟» سوره زخرف، آیه ۵۱-۵۳.</ref> در چنین محیطی [[قارون]] [[رشد]] یافت و تجمل‌پرستی او موجب [[سرکشی]] و هلاک وی شد. {{متن قرآن|فَخَسَفْنَا بِهِ وَبِدَارِهِ الْأَرْضَ فَمَا كَانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنْتَصِرِينَ}}<ref>«پس او و خانه او را به زمین فرو بردیم آنگاه هیچ گروهی نداشت که در برابر خداوند یاریش کنند و از کسانی نبود که داد خویش می‌ستانند» سوره قصص، آیه ۸۱.</ref> [[خداوند]] همچنین به [[توبیخ]] کسانی پرداخت که [[زر و زیور]] [[قارون]][[چشم]] آنان را پر کرده، از [[مشاهده]] حقایق [[غافل]] ساخت: {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>، {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ لِمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا وَلَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ}}<ref>«و دانشوران گفتند: وای بر شما! پاداش خداوند برای آن کس که ایمان آورد و کرداری شایسته دارد بهتر است و آن را جز به شکیبایان فرا نیاموزند» سوره قصص، آیه ۸۰.</ref> در نهایت در همین محیط که چشم و [[دل]] [[مردم]]، فریفته [[زینت]] [[دنیوی]] بود، [[سامری]] با زیورهای [[بنی‌اسرائیل]] گوساله‌ای طلایی ساخت <ref>التبیان، ج۱، ص۲۳۷.</ref> و آن را در نظر آنان به جای [[خداوند]] یگانه نشاند: {{متن قرآن|وَاتَّخَذَ قَوْمُ مُوسَى مِنْ بَعْدِهِ مِنْ حُلِيِّهِمْ عِجْلًا جَسَدًا لَهُ خُوَارٌ أَلَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لَا يُكَلِّمُهُمْ وَلَا يَهْدِيهِمْ سَبِيلًا اتَّخَذُوهُ وَكَانُوا ظَالِمِينَ}}<ref>«و قوم موسی در نبود او، از زیورهای (زراندود) خود گوساله‌ای ساختند، پیکری که بانگی داشت، آیا ندیدند که با آنان سخن نمی‌گوید و راهی به آنان نمی‌نماید؟ آن را (به پرستش) گرفتند و ستمکار بودند» سوره اعراف، آیه ۱۴۸.</ref>.<ref>التبیان، ج۱، ص۲۳۷.</ref> [[موسی]] نیز چون در دربار [[فرعون]] به سن [[جوانی]] رسید و با عادات [[فرعونیان]] آشنا بود، در پی [[دعوت]] [[فرعون]] [[جهت]] [[تعیین]] موعدی برای هماوردی، "[[یوم]] الزینه" را [[تعیین]] کرد که [[روز]] [[عید]] [[فرعونیان]] بود و‌همگان در آن ضمن دست کشیدن از کار، خود را [[زینت]] کرده، گرد هم می‌آمدند {{متن قرآن|قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى}}<ref>«گفت: وعده (ما با) شما روز (جشن) «آرایش» و آنکه مردم در روز روشن گردآوری شوند» سوره طه، آیه ۵۹.</ref>.<ref>جامع البیان، ج۱۶، ص۲۲۱ ـ ۲۲۲.</ref> [[تزیین]] به قصد [[تفاخر]] و [[فریفتگی]] در برابر آن نیز موجب [[غضب خداوند]] است و [[خداوند]] هنگام نقل داستان [[قارون]] این نوع [[تزیین]] و فرجام آن را نشان می‌دهد. {{متن قرآن|فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا يَا لَيْتَ لَنَا مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ}}<ref>«آنگاه با زیورهایش در پیش قوم خویش آشکار شد؛ کسانی که زندگی این جهان را می‌خواستند گفتند: ای کاش ما نیز همانند آنچه به قارون داده شده است می‌داشتیم، بی‌گمان او را بهره‌ای سترگ است» سوره قصص، آیه ۷۹.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله "تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
==زینتهای طبیعی== | ==زینتهای طبیعی== | ||
طبق گزارش [[قرآنی]]، [[آفرینش]] هر یک از اشیا در قالبی [[زیبا]] و [[نیکو]]، صورت پذیرفته است: {{متن قرآن|الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِينٍ}}<ref>«اوست که هر چه آفرید نیکو آفرید و آفرینش آدمی را از گلی آغازید» سوره سجده، آیه ۷.</ref> و [[زمین]] با زینتهای [[الهی]] آراسته شده است {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا}}<ref>«ما هر چه را بر زمین است، (در کار) آرایش آن کرده‌ایم تا آنان را بیازماییم که کدام نیکوکردارترند» سوره کهف، آیه ۷.</ref>.<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۱، ص۸۱.</ref> همان گونه که [[آسمان]] نیز آراسته معرفی می‌شود: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاءِ بُرُوجًا وَزَيَّنَّاهَا لِلنَّاظِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان در آسمان کوشک هایی آفریده‌ایم و آن را برای بینندگان آراسته‌ایم» سوره حجر، آیه ۱۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ}}<ref>«ما آسمان نزدیک‌تر را به آرایه ستارگان، آراسته‌ایم» سوره صافات، آیه ۶.</ref> و در [[سوره نحل]] از [[جمال]] و [[زینت]] [[چارپایان]] برای [[انسان]] سخن آمده است: {{متن قرآن|وَالأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ }}<ref>«و چارپایان را آفرید که در (پوست) آنان برای شما گرما و سودهایی (دیگر) است و از آنها می‌خورید. و شامگاهان که (آنها را) به آغل باز می‌گردانید و پگاهان که به چراگاه می‌برید برای شما در آنها زیبایی (نهفته) است. و بارهایتان را تا شهری می‌برند که جز با دشواری جانکاه بدان نمی‌رسیدید؛ بی‌گمان پروردگارتان مهربانی بخشاینده است. و نیز اسبان و استران و درازگوشان را (آفرید) تا سوارشان شوید و تا مایه آراستگی (باشند) و چیزهایی می‌آفریند که نمی‌دانید» سوره نحل، آیه ۵-۸.</ref> هریک از شتر، گاو، گوسفند، اسب و قاطر به تناسب در راه‌رفتن فردی و گروهی، [[تولید]] پشم و کرک و مو و شیر و گوشت و چربی یا در [[راه رفتن]] و تاختن و شیهه کشیدن و برآوردن یال و ترکیب [[بدن]]،<ref> احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> پستان‌های پُر از شیر و کوهان‌های برآمده،<ref>مجمع‌البیان، ج۶، ص۵۳۹.</ref> توان باربری و [[جنگی]] در شتر و [[تولید]] [[پوشاک]] و [[خوراک]] و نوشیدنی و کثرت [[تولید مثل]] <ref>احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> و نیز وجاهتی که از داشتن آنها نصیب [[انسان]] می‌گردد <ref>روح المعانی، ج۸، ص۱۴۶.</ref> و موارد دیگر دارای زیباییهای متعددی هستند.<ref>احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> | طبق گزارش [[قرآنی]]، [[آفرینش]] هر یک از اشیا در قالبی [[زیبا]] و [[نیکو]]، صورت پذیرفته است: {{متن قرآن|الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الْإِنْسَانِ مِنْ طِينٍ}}<ref>«اوست که هر چه آفرید نیکو آفرید و آفرینش آدمی را از گلی آغازید» سوره سجده، آیه ۷.</ref> و [[زمین]] با زینتهای [[الهی]] آراسته شده است {{متن قرآن|إِنَّا جَعَلْنَا مَا عَلَى الْأَرْضِ زِينَةً لَهَا لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا}}<ref>«ما هر چه را بر زمین است، (در کار) آرایش آن کرده‌ایم تا آنان را بیازماییم که کدام نیکوکردارترند» سوره کهف، آیه ۷.</ref>.<ref>التفسیر الکبیر، ج۲۱، ص۸۱.</ref> همان گونه که [[آسمان]] نیز آراسته معرفی می‌شود: {{متن قرآن|وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاءِ بُرُوجًا وَزَيَّنَّاهَا لِلنَّاظِرِينَ}}<ref>«و بی‌گمان در آسمان کوشک هایی آفریده‌ایم و آن را برای بینندگان آراسته‌ایم» سوره حجر، آیه ۱۶.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ}}<ref>«ما آسمان نزدیک‌تر را به آرایه ستارگان، آراسته‌ایم» سوره صافات، آیه ۶.</ref> و در [[سوره نحل]] از [[جمال]] و [[زینت]] [[چارپایان]] برای [[انسان]] سخن آمده است: {{متن قرآن|وَالأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَّمْ تَكُونُواْ بَالِغِيهِ إِلاَّ بِشِقِّ الأَنفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِيمٌ وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ }}<ref>«و چارپایان را آفرید که در (پوست) آنان برای شما گرما و سودهایی (دیگر) است و از آنها می‌خورید. و شامگاهان که (آنها را) به آغل باز می‌گردانید و پگاهان که به چراگاه می‌برید برای شما در آنها زیبایی (نهفته) است. و بارهایتان را تا شهری می‌برند که جز با دشواری جانکاه بدان نمی‌رسیدید؛ بی‌گمان پروردگارتان مهربانی بخشاینده است. و نیز اسبان و استران و درازگوشان را (آفرید) تا سوارشان شوید و تا مایه آراستگی (باشند) و چیزهایی می‌آفریند که نمی‌دانید» سوره نحل، آیه ۵-۸.</ref> هریک از شتر، گاو، گوسفند، اسب و قاطر به تناسب در راه‌رفتن فردی و گروهی، [[تولید]] پشم و کرک و مو و شیر و گوشت و چربی یا در [[راه رفتن]] و تاختن و شیهه کشیدن و برآوردن یال و ترکیب [[بدن]]،<ref> احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> پستان‌های پُر از شیر و کوهان‌های برآمده،<ref>مجمع‌البیان، ج۶، ص۵۳۹.</ref> توان باربری و [[جنگی]] در شتر و [[تولید]] [[پوشاک]] و [[خوراک]] و نوشیدنی و کثرت [[تولید مثل]] <ref>احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> و نیز وجاهتی که از داشتن آنها نصیب [[انسان]] می‌گردد <ref>روح المعانی، ج۸، ص۱۴۶.</ref> و موارد دیگر دارای زیباییهای متعددی هستند.<ref>احکام القرآن، ابن العربی، ج۳، ص۱۱۴۲.</ref> | ||
[[قرآن‌کریم]] به زیباییهای [[چارپایان]] با بیان‌های دیگر نیز اشاره کرده است. {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لِدَاوُودَ سُلَيْمَانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِنَاتُ الْجِيَادُ فَقَالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَن ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ}}<ref>«و ما به داود سلیمان را بخشیدیم؛ (او) نیکو بنده بود که اهل بازگشت (و توبه) بود. (یاد کن) آنگاه را که در پایان روز بر او اسبانی استوار ایستاده تیز تک را عرضه کردند. گفت: من دوستی این اسبان را به یاد پروردگارم دوست می‌دارم (و فرمان داد آنها را دواندند و به تماشا ایستاد) تا (از دیدگانش) پنهان شدند» سوره ص، آیه ۳۰-۳۲.</ref> [[خداوند]] در این [[دنیا]] اشیای [[زیبا]] را [[جهت]] [[امتحان]] [[انسان‌ها]] قرار داده و آنان را از فریب ظواهر [[دنیوی]] برحذر داشته است،<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref> زیرا تنها در این حالت است که [[تکلیف]] برای [[انسان]] معنا می‌یابد. این مطلب، بیانگر سخن [[رسول اکرم]]{{صل}} است که فرمود: [[بهشت]] به ناخوشایندیها و [[جهنم]] به خوشایندیها پیچیده شده است<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله " | [[قرآن‌کریم]] به زیباییهای [[چارپایان]] با بیان‌های دیگر نیز اشاره کرده است. {{متن قرآن|وَوَهَبْنَا لِدَاوُودَ سُلَيْمَانَ نِعْمَ الْعَبْدُ إِنَّهُ أَوَّابٌ إِذْ عُرِضَ عَلَيْهِ بِالْعَشِيِّ الصَّافِنَاتُ الْجِيَادُ فَقَالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَن ذِكْرِ رَبِّي حَتَّى تَوَارَتْ بِالْحِجَابِ}}<ref>«و ما به داود سلیمان را بخشیدیم؛ (او) نیکو بنده بود که اهل بازگشت (و توبه) بود. (یاد کن) آنگاه را که در پایان روز بر او اسبانی استوار ایستاده تیز تک را عرضه کردند. گفت: من دوستی این اسبان را به یاد پروردگارم دوست می‌دارم (و فرمان داد آنها را دواندند و به تماشا ایستاد) تا (از دیدگانش) پنهان شدند» سوره ص، آیه ۳۰-۳۲.</ref> [[خداوند]] در این [[دنیا]] اشیای [[زیبا]] را [[جهت]] [[امتحان]] [[انسان‌ها]] قرار داده و آنان را از فریب ظواهر [[دنیوی]] برحذر داشته است،<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref> زیرا تنها در این حالت است که [[تکلیف]] برای [[انسان]] معنا می‌یابد. این مطلب، بیانگر سخن [[رسول اکرم]]{{صل}} است که فرمود: [[بهشت]] به ناخوشایندیها و [[جهنم]] به خوشایندیها پیچیده شده است<ref>مجمع‌البیان، ج۲، ص۵۴۱.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله "تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
==زینتهای [[انسانی]]== | ==زینتهای [[انسانی]]== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
لفظ {{متن قرآن|رِيشًا}} که بر [[لباس]] عطف شده، به معنای [[تجمل]] و پوششهای آراینده و [[زیبا]] و [[مباح]] دانسته شده که فراتر از [[میزان]] حداقلی مورد اشاره در آیه‌اند.<ref>فقه القرآن، ج۱، ص۹۵.</ref> گذشته از اطلاقی که در امر [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> وجود دارد<ref>المیزان، ج۸، ص۷۹.</ref> و هرگونه خیر و نعمتی را دربر‌می‌گیرد،<ref>تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۴۸.</ref> در‌پاره‌ای از [[روایات]] نیز برخی موارد آراستن ظاهری <ref>تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۳.</ref> همانند شانه کردن موها هنگام [[نماز]]،<ref> تفسیر عیاشی، ج۲،ص۱۲.</ref> [[غسل]] و [[پوشیدن لباس]] سفید <ref>الصافی، ج۲، ص۱۸۹.</ref> و نیز آراستن [[بدن]] و [[جامه]] برای [[نمازهای جمعه]] و عیدین <ref>مجمع‌البیان، ج۳، ص۶۳.</ref> از مصادیق [[زینت]] معرفی شده‌اند. در [[آیه]] بعد نیز از [[تحریم]] زینتها منع شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ » سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref>. در [[حدیثی]] [[عثمان بن مظعون]] با [[رسول‌الله]]{{صل}} از قصد خود مبنی بر [[رهبانیت]] و ترک دنیا و مواردی دیگر همچون عدم بهره‌مندی از همسر خود و بوی خوش و خوردن گوشت، سخن گفت و رسول‌اکرم{{صل}} وی را از [[افراط و تفریط]] برحذر داشتند.<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۳.</ref> | لفظ {{متن قرآن|رِيشًا}} که بر [[لباس]] عطف شده، به معنای [[تجمل]] و پوششهای آراینده و [[زیبا]] و [[مباح]] دانسته شده که فراتر از [[میزان]] حداقلی مورد اشاره در آیه‌اند.<ref>فقه القرآن، ج۱، ص۹۵.</ref> گذشته از اطلاقی که در امر [[آیه]] {{متن قرآن|يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ}}<ref>«ای فرزندان آدم! در هر نمازگاهی زیور خود را بردارید و بخورید و بیاشامید و گزافکاری نکنید که او گزافکاران را دوست نمی‌دارد» سوره اعراف، آیه ۳۱.</ref> وجود دارد<ref>المیزان، ج۸، ص۷۹.</ref> و هرگونه خیر و نعمتی را دربر‌می‌گیرد،<ref>تفسیر نمونه، ج۶، ص۱۴۸.</ref> در‌پاره‌ای از [[روایات]] نیز برخی موارد آراستن ظاهری <ref>تفسیر عیاشی، ج۲، ص۱۳.</ref> همانند شانه کردن موها هنگام [[نماز]]،<ref> تفسیر عیاشی، ج۲،ص۱۲.</ref> [[غسل]] و [[پوشیدن لباس]] سفید <ref>الصافی، ج۲، ص۱۸۹.</ref> و نیز آراستن [[بدن]] و [[جامه]] برای [[نمازهای جمعه]] و عیدین <ref>مجمع‌البیان، ج۳، ص۶۳.</ref> از مصادیق [[زینت]] معرفی شده‌اند. در [[آیه]] بعد نیز از [[تحریم]] زینتها منع شده است: {{متن قرآن|قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ}}<ref>«بگو: چه کسی زیوری را که خداوند برای بندگانش پدید آورده و (نیز) روزی‌های پاکیزه را، حرام کرده است؟ » سوره اعراف، آیه ۳۲.</ref>. در [[حدیثی]] [[عثمان بن مظعون]] با [[رسول‌الله]]{{صل}} از قصد خود مبنی بر [[رهبانیت]] و ترک دنیا و مواردی دیگر همچون عدم بهره‌مندی از همسر خود و بوی خوش و خوردن گوشت، سخن گفت و رسول‌اکرم{{صل}} وی را از [[افراط و تفریط]] برحذر داشتند.<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۳.</ref> | ||
در [[عصر جاهلی]]، [[قبایل]] مختلف [[عرب]]،<ref>روح البیان، ج۳، ص۱۵۳.</ref> زینت لباس را به [[قصد قربت]] و تعبّد بر خود [[حرام]] کرده،<ref>تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۷.</ref> مردان در [[روز]] و [[زنان]] در شب به صورت عریان گرد [[کعبه]] [[طواف]] کرده، می‌گفتند: ما در لباسی [[طواف]] نمی‌کنیم که در آن [[گناه]] کرده‌ایم.<ref>جامع البیان، ج۸، ص۲۱۰.</ref> برخی از آنان نیز به قصد زدن فال [[نیک]] می‌گفتند که امیدواریم همان‌گونه که از [[لباس]] خود خارج می‌شویم از [[گناهان]] خود نیز به درآییم،<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۰.</ref> بنابراین تمامی زینتها در [[اسلام]] جز آنچه مستثنا و [[حرام]] شمرده‌شده، [[مباح]] به شمار می‌روند.<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۳.</ref> [[تزیین]] در [[زندگی]] [[زن]] نقشی متمایز دارد. [[زن]] از [[کودکی]] با زیورآلات سر و کار دارد {{متن قرآن|أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ}}<ref>«و آیا آن کس که در زیور پرورش می‌یابد و در چالش ناتوان است (شایسته فرزندی خداوند است)؟» سوره زخرف، آیه ۱۸.</ref>.<ref>برای آگاهی بیشتر نک: المیزان، ج۱۸، ص۹۰.</ref> که امری [[پسندیده]] و برای تقویت [[نهاد خانواده]] مفید است. [[قرآن‌کریم]] زینت‌آرایی [[زن]] را هنگامی [[نهی]] کرده که برای نامحرم آشکار باشد: {{متن قرآن|وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ}}<ref>« زیور خود را آشکار نگردانند » سوره نور، آیه ۳۱.</ref>.<ref>الکشاف، ج۳، ص۲۳۰.</ref> برخی از این [[آیه]]، استفاده کرده‌اند که [[زن]]، [[مأذون]] به بلند کردن صدای خود نیز برای نامحرم نیست، زیرا [[فتنه‌انگیزی]] صدای [[زن]] از [[فتنه]] [[زینت]] آرایی او بیشتر است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج۳، ص۴۶۵.</ref> به هر روی [[زینت]] مورد استعمال [[زنان]]، از نظر [[قرآن‌کریم]] به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: آنچه اظهار آن برای نامحرم ناروا و آنچه اظهار آن رواست <ref>الکشاف، ج۳، ص۲۳۰؛ التفسیر الکبیر، ج۲۳، ص۲۰۵.</ref> که در بیان مصادیق آن نیز [[فقها]] آرایی دارند.<ref>ر. ک: مجمع البیان، ج۷، ص۲۱۷؛ الهدایه، ج۳ ـ ۴، ص۳۶۸.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله " | در [[عصر جاهلی]]، [[قبایل]] مختلف [[عرب]]،<ref>روح البیان، ج۳، ص۱۵۳.</ref> زینت لباس را به [[قصد قربت]] و تعبّد بر خود [[حرام]] کرده،<ref>تفسیر المنار، ج۸، ص۳۸۷.</ref> مردان در [[روز]] و [[زنان]] در شب به صورت عریان گرد [[کعبه]] [[طواف]] کرده، می‌گفتند: ما در لباسی [[طواف]] نمی‌کنیم که در آن [[گناه]] کرده‌ایم.<ref>جامع البیان، ج۸، ص۲۱۰.</ref> برخی از آنان نیز به قصد زدن فال [[نیک]] می‌گفتند که امیدواریم همان‌گونه که از [[لباس]] خود خارج می‌شویم از [[گناهان]] خود نیز به درآییم،<ref>التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۰.</ref> بنابراین تمامی زینتها در [[اسلام]] جز آنچه مستثنا و [[حرام]] شمرده‌شده، [[مباح]] به شمار می‌روند.<ref> التفسیر الکبیر، ج۱۴، ص۶۳.</ref> [[تزیین]] در [[زندگی]] [[زن]] نقشی متمایز دارد. [[زن]] از [[کودکی]] با زیورآلات سر و کار دارد {{متن قرآن|أَوَمَنْ يُنَشَّأُ فِي الْحِلْيَةِ وَهُوَ فِي الْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍ}}<ref>«و آیا آن کس که در زیور پرورش می‌یابد و در چالش ناتوان است (شایسته فرزندی خداوند است)؟» سوره زخرف، آیه ۱۸.</ref>.<ref>برای آگاهی بیشتر نک: المیزان، ج۱۸، ص۹۰.</ref> که امری [[پسندیده]] و برای تقویت [[نهاد خانواده]] مفید است. [[قرآن‌کریم]] زینت‌آرایی [[زن]] را هنگامی [[نهی]] کرده که برای نامحرم آشکار باشد: {{متن قرآن|وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ}}<ref>« زیور خود را آشکار نگردانند » سوره نور، آیه ۳۱.</ref>.<ref>الکشاف، ج۳، ص۲۳۰.</ref> برخی از این [[آیه]]، استفاده کرده‌اند که [[زن]]، [[مأذون]] به بلند کردن صدای خود نیز برای نامحرم نیست، زیرا [[فتنه‌انگیزی]] صدای [[زن]] از [[فتنه]] [[زینت]] آرایی او بیشتر است.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج۳، ص۴۶۵.</ref> به هر روی [[زینت]] مورد استعمال [[زنان]]، از نظر [[قرآن‌کریم]] به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: آنچه اظهار آن برای نامحرم ناروا و آنچه اظهار آن رواست <ref>الکشاف، ج۳، ص۲۳۰؛ التفسیر الکبیر، ج۲۳، ص۲۰۵.</ref> که در بیان مصادیق آن نیز [[فقها]] آرایی دارند.<ref>ر. ک: مجمع البیان، ج۷، ص۲۱۷؛ الهدایه، ج۳ ـ ۴، ص۳۶۸.</ref>.<ref>[[ابوالفضل خوش منش|خوش منش، ابوالفضل]]، [[تزیین - خوش‌منش (مقاله)|مقاله "تزیین»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||