|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| ==اهمیت بحث امامت==
| |
| {{اصلی|اهمیت بحث امامت}}
| |
| "[[امامت]]" و "[[ولایت]]" از چند جهت اهمیت بسزایی دارد:
| |
| #[[امامت]] و [[ولایت]] عصارۀ [[اسلام]] است؛ بدین‌معنا که کلیت [[دین اسلام]] در [[امامت]] و [[ولایت]] خلاصه میشود. ازاین‌رو، خطای در [[فهم]] موضوع آنها، خطای در کلّ [[اسلام]] است و [[انحراف]] در آن، [[انحراف]] از اصل [[اسلام]] خواهد بود.
| |
| #در طول [[تاریخ]]، همه [[نزاع‌ها]] و [[اختلاف‌ها]] ریشه در [[فهم]] [[نادرست]] از مسئلۀ [[امامت]] دارد؛ به‌تعبیر [[شهرستانی]] (مؤلف [[کتاب ملل و نحل]]): در [[تاریخ اسلام]] هیچ [[جنگی]] همچون [[جنگ]] بر سر [[امامت]] رخ نداده است<ref>{{عربی|ما سُلّ سیفٌ في الإسلام علی قاعدة دینیة مثل ما سُلّ علی الإمامة}}؛ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل والنحل، ج۱، ص۳۱.</ref>. این نکته را می‌توان تعمیم داد و گفت: همه [[جنگ‌ها]] در [[جهان]] [[بشر]] بر سر مسئلۀ [[امامت]] بوده است. نه‌تنها همۀ [[جنگ‌های تاریخ اسلام]]، بلکه همۀ [[جنگ‌ها]] و درگیری‌های [[انبیا]] با مخالفانشان و حتی [[جنگ]] [[طاغوت‌ها]] با یکدیگر بر سر همین مسئله بوده است. باید توجه داشت نخستین اختلافی که در [[جامعه بشر]] رخ داد، بر سر "[[فرمان‌روایی]]" و "[[ولایت‌امری]]" بوده است که در ماجرای [[هابیل و قابیل]] اتفاق افتاد و تا مسأله [[ولایت]] در [[اسلام]] حل نشود هیچ مسأله‌ای در [[اسلام]] حل نخواهد شد.
| |
| #[[امامت]] و [[ولایت]]، [[جامعه بشر]] را یکی می‌کند و اساساً [[جوامع بشر]] با [[ولایت]] شکل می‌گیرند. [[هویت اجتماعی|هویت یک جامعه]] را [[ولایت]] و [[امامت]] آن [[جامعه]] شکل می‌دهد، بلکه [[قدرت]] و [[عزت]] هر جامعه‌ای نیز وابسته به شکل [[ولایت]] و [[امامت]] در آن [[جامعه]] است. همچنین [[پیروزی]] و [[رستگاری]]، چه در این عالم و چه در [[عوالم]] دیگر، همه‌اش با مسئله [[امامت]] و [[ولایت]] شکل می‌گیرد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [https://www.aparat.com/v/FYjv0?playlist=376197 درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»]</ref>.
| |
|
| |
|
| ==علم لدنی ([[علم ویژه الهی]])==
| |
| {{اصلی|علم لدنی معصوم}}
| |
| [[علم لدنی]]، افاضۀ بی‌واسطۀ [[دانش]]، از ناحیۀ [[خداوند]] به برخی از [[بندگان]] [[شایسته]] است. [[شیعیان]] معتقدند [[امامان]] {{ع}} علاوه بر صفت [[عصمت]] و [[الهام]]، دارای [[علم غیب]] و [[علم لدنی|علم لدنی]] نیز هستند، به این معنی که [[علم]] و [[معرفت]] آنان مانند [[علم پیامبران]] از طرق غیرعادی مثل [[الهام]] و [[فرشتگان]] به دست می‌‌‌آید، یعنی از جمله راه‌های انتقال [[علوم]] به [[اهل بیت]]{{عم}}، اعطای آن از طریق [[علم لدنی]] یا [[علم حضوری]] است، مثل آنچه به [[پیامبران]] و بعضی از [[خالصان]] داده میشود. در [[قرآن کریم]] درباره حضرت [[خضر]] به این [[علم]] اشاره شده است: {{متن قرآن|عَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا}}<ref>«و او را از پیش خویش دانشی آموخته بودیم» سوره کهف، آیه ۶۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]، ص۱۵۵؛ [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص۲۰۱ ـ ۲۱۰؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص ۶۳؛ [[طیبه اکبری راد|اکبری راد، طیبه]]، [[فاطمه جمشیدی|جمشیدی، فاطمه]]، [[بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث (مقاله)|بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث]]، ص ۹۷.</ref>.
| |
|
| |
| ===ویژگی و [[ضرورت]] [[علم لدنی]]===
| |
| از ویژگی‌های [[علم لدنی]] این است که از راه‌های طبیعی به دست نیامده، بلکه موهبتی [[الهی]] است و [[خدا]] به هر که بخواهد اعطا می‌کند، حواس و [[تفکر]] در آن راهی ندارند و این [[علم]] به موجب ادلۀ [[عقلی]] و [[نقلی]] که آنرا اثبات می‌کند قابل هیچ گونه تخلفی نبوده و تغییر نمی‌پذیرد، لذا هیچ‌گونه تکلیفی به متعلق این‌گونه [[علم]] از آن جهت که حتمی‌الوقوع است تعلق نمی‌گیرد. [[علم لدنی]] و موهوبی از طریق مهارت [[باطن]] و ریاضت‌های [[شرعی]] و انجام فرائض و نوافل و در اثر [[اخلاص]] به انسان‌های [[پاک]] و مستعد [[افاضه]] میشود<ref>ر.ک. [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، [[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (کتاب)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]، ص ۴۱ و ۴۲؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، مکاتبه اختصاصی با [[دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]؛ [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، [[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]، ص ۷ و ... .</ref>.
| |
|
| |
| [[امام]] باید نسبت به [[معارف اسلامی]]، [[علم لدنی]] داشته باشد و نسبت به چگونگی اداره [[جامعه]] و [[اجرای قوانین اسلامی]] از [[علم الهی]] برخوردار باشد تا [[سعادت]] [[حقیقی]] [[انسان‌ها]] محقق شود، زیرا اگر [[امام]] فقط عالم به [[معارف]] بوده و [[علم]] [[مدیریت]] نداشته باشد، [[اجرای قوانین]] [[اسلام]] تعطیل می‌ماند<ref>ر.ک. [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|انسان‌شناسی]]، ص ۲۱۳ - ۲۱۴.</ref>.
| |
|
| |
| ==مرجعیت دینی اهل بیت (ع)==
| |
| {{اصلی|مرجعیت دینی اهل بیت}}
| |
| از جمله شئونی که برای [[انبیا]] و [[اوصیا]] به ویژه [[پیامبر خاتم]] و [[اهل بیت]]{{ع}} مطرح شده، [[مرجع دین]] بودن آنان در [[احکام]] و [[معارف]] است. [[مرجعیت]] به معنای محل [[رجوع]] بودن است و [[پیامبران]] با توجه به ارتباطشان با [[عالم غیب]] از [[طریق وحی]]، محل [[رجوع]] دیگران در [[امور دینی]] هستند که از آن به مرجعیت دینی تعبیر میشود و گفته ایشان در [[ابلاغ]] و [[تبیین آموزه‌های دینی]] [[حجت]] بر دیگران است و بعد از ایشان به [[دلیل]] [[جلوگیری از انحراف در دین]] و آموزه‌های آن، کسانی که همچون [[پیامبران]]، [[معصوم]] بوده و ارتباطشان با [[عالم غیب]] از طریق [[الهام]] و نه [[وحی]] برقرار است می‌‌توانند عهده دار این مسوولیت باشند<ref>ر.ک. قدردان قراملکی، محمد حسن، امامت، ص ۴۲؛ فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت ص: ۲۲۲ ـ ۲۳۵؛ سبحانی، سید محمد جعفر، مرجعیت علمی امامان{{ع}}، صراط، ش۱۱، زمستان ۱۳۹۲؛ رضوانی؛ علی اصغر، مرجعیت دینی اهل بیت و پاسخ به شبهات، ص۱۳.</ref>.
| |
|
| |
| ===[[ضرورت]] [[مرجعیت]] [[دینی]]===
| |
| [[خداوند]] به‌عنوان [[خالق]] [[انسان]] کاملترین [[شناخت]] را نسبت به او دارد و برای [[راهنمایی]] انسان دستوراتی را ارائه داده که از آن به [[دین]] تعبیر میشود و چون [[ارتباط مستقیم]] میان خداوند با [[انسان‌ها]] امکان‌پذیر نیست این [[دستورات]] در قالب [[کتاب آسمانی]] توسط [[پیامبران]] برای انسان فرستاده شده است و ایشان را به محتویات [[کتاب]] [[آگاه]] ساخته تا آن را به انسان‌ها [[ابلاغ]] کند و بعد از ایشان نیز از روی [[لطف]] این [[کار]] را به [[جانشینان]] آنها که همچون خودشان [[معصوم]] و آگاه به [[تفسیر]] [[کتاب الهی]] هستند سپرده است<ref>ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، قرآن در اسلام؛ رفیعی، محسن؛ شریفی، معصومه؛ مبانی مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا از دیدگاه اهل سنت؛ اندیشه تقریب؛ تابستان ۱۳۹۰؛ ص ۱۸.</ref>.
| |
|
| |
| ===[[دلایل مرجعیت دینی اهل بیت]]===
| |
| {{اصلی|اثبات مرجعیت دینی اهل بیت}}
| |
| #'''[[دلیل عقلی]]''': از طرفی در مدت زمانی که [[پیامبر]]{{صل}} نقش [[رسالت]] و [[پیامبری]] را عهده دار بود، این ظرفیت وجود نداشت که همۀ [[احکام]] برای [[مردم]] بیان شود؛ از طرفی دیگر ممکن نیست چنین [[دینی]] ناقص بیان شود، لذا نیاز به یک [[راهنما]] و [[مرجع]] [[دینی]] در [[جامعه]] کاملا [[احساس]] می‌‌شد و باتوجه به [[آیات]] و [[روایات]] درمی‌‌یابیم خلاء این [[مرجعیت]] تنها به واسطۀ [[ائمه]] پرمی‌‌شود، چراکه [[اهل‌بیت]] تمام [[علوم]] و [[معارف اسلامی]] را از [[پیامبر اکرم]]{{صل}} (باواسطه یا بدون واسطه) گرفته و بدون هیچ کم و کاست و [[خطا]] و اشتباهی به [[مردم]] و [[جامعۀ اسلامی]] [[ابلاغ]] نموده و [[تبیین]] و [[تفسیر]] آنرا به عهده دارند<ref>ر.ک: مطهری، مرتضی، امامت و رهبری، ص ۵۴؛ همان، ص ۹۳ ـ ۹۵؛ سبحانی، سید محمد جعفر، مرجعیت علمی امامان{{ع}}، صراط، ش۱۱، زمستان ۱۳۹۲؛ امینی، علی رضا؛ جوادی، محسن، معارف اسلامی، ص۱۰۱ ـ ۱۰۴.</ref>.
| |
| #'''[[دلیل نقلی]]''': آیاتی از [[قرآن کریم]] مانند: [[آیه تطهیر]]<ref>سورۀ احزاب، آیۀ ۳۳. </ref>؛ [[آیه اولی الامر]]<ref>سورۀ نساء، آیۀ ۵۹.</ref>؛ [[آیه مباهله]]<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ ۶۱.</ref> و برخی از روایات مانند: [[حدیث ثقلین]]<ref>کمال الدین، ج۱، ص ۲۳۴؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج ۱، ص ۱۸۵ و ۱۸۶</ref>؛ [[حدیث سفینه]]<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج ۲،ص ۳۴۳؛ طبرانی، المعجم الأوسط، ج ۵، ص ۳۰۶؛ سیوطی، الدرالمنثور، ج ۱، ص ۳۷۳.</ref>؛ [[حدیث منزلت]]<ref>کافی، ج۸، ص۱۰۷. </ref> و [[حدیث امان]]<ref>حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج ۳، ص ۱۴۹؛ متقی هندی، کنزالعمال، ج ۱۲، ص ۱۰۲.</ref> دلالت بر [[مرجعیت دینی ائمه]]{{ع}} بعد از [[رسول اکرم]]{{صل}} دارند<ref>ر.ک: رضوانی؛ علی اصغر، مرجعیت دینی اهل بیت و پاسخ به شبهات؛ رفیعی، محسن؛ شریفی، معصومه؛ مبانی مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا از دیدگاه اهل سنت؛ اندیشه تقریب؛ تابستان ۱۳۹۰؛ سبحانی، سید محمد جعفر، مرجعیت علمی امامان{{ع}}، صراط، ش۱۱، زمستان ۱۳۹۲؛ فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت.</ref>.
| |
|
| |
| ==مرجعیت علمی اهل بیت (ع)==
| |
| {{اصلی|مرجعیت علمی اهل بیت}}
| |
| مرجعیت علمی اهل بیت {{ع}} بدین‌معناست که [[ائمه]]{{ع}} به عنوان خلفای [[راستین]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}}، [[مفسر]] و [[مبیّن]] [[دین]] و بیان‌کنندۀ [[معارف]] و [[احکام الهی]] و حافظان و شارحان [[دین]] هستند<ref>ر.ک. سبحانی، سید محمد جعفر، مرجعیت علمی امامان{{ع}}، صراط، ش۱۱، زمستان ۱۳۹۲.</ref>. وقتی [[اهل بیت]] به [[حکم]] [[آیۀ تطهیر]] [[پاک]] و معصوم‌اند و [[علم خدا]] و [[رسول]] نزد آنان است، لازم است [[امت]] به آنان [[رجوع]] کنند و [[دین]] خود را از آنان بیاموزند و در موارد [[اختلاف]]، نظر آنان را [[حکم]] و [[فصل الخطاب]] قرار دهند. [[امام باقر]]{{ع}} به [[سلمة بن کهیل]] و [[حکم بن عتیبه]] فرمود: "به [[شرق]] و [[غرب]] بروید، هیچ [[دانش]] [[درستی]] نمی‌یابید جز آنکه از ما [[خاندان]] برآمده است"<ref>{{متن حدیث|شرقّا و غربّا، فلا تجدان علما صحیحا إلاّ شیئا خرج من عندنا أهل البیت}}؛ کافی، ج ۱ ص ۳۹۹.</ref>. همچنین در اصالت و [[ارزش]] و اعتبار [[علوم]] [[آل محمّد]] و غیرقابل [[اعتماد]] بودن [[علوم]] دیگران، آن فرمودند: "هردانشی که از این خانه و خاندان بیرون نیامده باشد، باطل است"<ref>{{متن حدیث|کلّ ما لم یخرج من هذا البیت فهو باطل}}؛ اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۱۸۶.</ref>.<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۵۳۸.</ref>
| |
|
| |
| ===مرجعیت علمی یکی از حکمت‌های [[امامت]]===
| |
| {{اصلی|حکمت امامت}}
| |
| یکی از فلسفه‌های [[خاتمیت نبوت]] [[تکامل]] و [[بلوغ عقلی مسلمانان]] [[صدر اسلام]] بود که در پرتو همین [[بلوغ]]، موفّق شدند [[کتاب آسمانی]] را [[حفظ]] و به نسل‌های بعدی منتقل نمایند، منتها چون از نظر تعلیمات و [[علوم نظری]] مانند: [[فلسفه]]، [[تفسیر]] و [[کلام]] در حد پایین بودند، لذا بر شناخت و [[فهم]] [[آیات متشابه]] و همچنین [[بواطن]] و [[لایه‌های ژرفای قرآن]] [[قادر]] نبودند، بنابراین به [[وجود امام]] و [[مرجع]] و [[مفسر]] [[معصوم]] [[قرآن]] نیاز بود.
| |
|
| |
| نکته دیگر اینکه در حوزه [[معرفتی]] و تفسیری [[نیاز به مرجع]] و [[امام]] [[معصوم]] همیشه لازم است و دیگران به [[دلیل]] فقدان [[عصمت]] [[محتمل الخطا]] هستند، [[امامان]] توانستند مبانی و اصول لازم [[دین‌شناسی]] را به مخاطبان [[القا]] و با [[تربیت]] [[مفسران]] و [[متکلمان]] برجسته؛ همچون: [[هشام بن الحکم|هشام]]، ضریب [[نیاز به امام]] در [[عصر غیبت]] را کاهش دهند. آنان مبانی و [[اصول دین]] را به صورت [[ناب]] تحویل [[جامعه]] داده و از ابتلای [[آموزه‌های دینی]] به آفت [[تحریف]] و [[بدعت]] جلوگیری کنند و یا حداقل چنین هدفی در میان [[پیروان]] خود تحقق یابد<ref>ر.ک. [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|امامت]]، ص ۴۵-۴۶.</ref>.
| |
|
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده:3073589.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [https://www.aparat.com/v/2dil0?playlist=376197 درس اول «امامت در اندیشه اسلامی»]
| |
| # [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]
| |
| # [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']]
| |
| # [[پرونده:978964298273.jpg|22px]] [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت ۲ (کتاب)|'''امامت''']]
| |
| # [[پرونده:Moasseseimamkhomeini.jpg|22px]] [[ناصرالدین اوجاقی|اوجاقی، ناصرالدین]]، '''[[علم امام از دیدگاه کلام امامیه (پایان‌نامه)|علم امام از دیدگاه کلام امامیه]]'''
| |
| # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، '''[[ویژگی‌های علوم ائمه]] از دیدگاه علمای [[امامیه]]'''
| |
| # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید محمد فائز باقری|باقری، سید محمد فائز]]، '''[[بررسی علم اولیای الهی (پایان‌نامه)|بررسی علم اولیای الهی]]'''
| |
| # [[پرونده:1368921.jpg|22px]] [[صفدر الهی راد|الهی راد، صفدر]]، [[انسان‌شناسی (کتاب)|'''انسان‌شناسی''']]
| |
| # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|'''علم لدنی در قرآن و حدیث''']]
| |
| # [[پرونده:02356250.jpg|22px]] [[طیبه اکبری راد|اکبری راد، طیبه]]، [[فاطمه جمشیدی|جمشیدی، فاطمه]]، [[بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث (مقاله)|'''بررسی مفهوم علم و کیفیت انتقال آن در احادیث''']]
| |
| # [[پرونده:457575.jpeg|22px]] [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|'''بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت''']]
| |
| # [[پرونده:11126.gif|22px]] [[سید محمد جعفر سبحانی |سبحانی، سیدمحمد جعفر]]، [[مرجعیت علمی امامان (مقاله)|مرجعیت علمی امامان]]
| |
| # [[پرونده:2e5bb 7.jpg|22px]] [[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[مرجعیت دینی اهل بیت و پاسخ به شبهات (کتاب)|مرجعیت دینی اهل بیت و پاسخ به شبهات]]
| |
| # [[پرونده:11131.jpg|22px]] [[محسن رفیعی|رفیعی، محسن]] و [[معصومه شریفی|شریفی، معصومه]]، [[مبانی مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا از دیدگاه اهل سنت (مقاله)|مبانی مرجعیت علمی اهل بیت رسول خدا از دیدگاه اهل سنت]]
| |
| # [[پرونده:1368903.jpg|22px]] [[علی رضا امینی|امینی، علی رضا]]؛ [[محسن جوادی|جوادی، محسن]]، [[معارف اسلامی ج۲ (کتاب)|'''معارف اسلامی ج۲''']]
| |
| {{پایان}}
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
