پرش به محتوا

اجرای حدود: تفاوت میان نسخه‌ها

۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ ژوئن ۲۰۲۱
جز
جایگزینی متن - ' آنرا ' به ' آن را '
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' آنرا ' به ' آن را ')
خط ۲۱: خط ۲۱:
از دیدگاه فقها یکی از [[شئون]] فرعی رهبر جامعه اسلامی اجرای حدود است. [[شیخ مفید]] در آثار خود به این [[شأن]] تصریح کرده است<ref>محمد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، اوائل المقلات، ص۶۵؛ الجمل، ص۲۱۲؛ الفصول العشرة، ص۱۰۵-۱۰۶.</ref>. علاوه بر آن، او در آثار فقهی‌اش بارها از [[لزوم]] [[اجرای حد]] یا [[تعزیر]] به وسیله [[امام]]{{ع}} سخن به میان آورده است<ref>برای نمونه، ر.ک: شیخ مفید، المقنعة، ص۷۲۱، ۷۷۴-۷۷۶ و ۷۷۹.</ref>. شیخ در گفتاری دیگر تأکید می‌کند [[اقامه حدود]] از سوی [[خداوند]] به [[امامان]] واگذار شده است و این [[مسئولیت]] در غیاب ایشان به فقهای [[شیعی]] می‌رسد<ref>شیخ مفید، المقنعة، ص۸۱۰.</ref>.
از دیدگاه فقها یکی از [[شئون]] فرعی رهبر جامعه اسلامی اجرای حدود است. [[شیخ مفید]] در آثار خود به این [[شأن]] تصریح کرده است<ref>محمد بن محمد بن نعمان (شیخ مفید)، اوائل المقلات، ص۶۵؛ الجمل، ص۲۱۲؛ الفصول العشرة، ص۱۰۵-۱۰۶.</ref>. علاوه بر آن، او در آثار فقهی‌اش بارها از [[لزوم]] [[اجرای حد]] یا [[تعزیر]] به وسیله [[امام]]{{ع}} سخن به میان آورده است<ref>برای نمونه، ر.ک: شیخ مفید، المقنعة، ص۷۲۱، ۷۷۴-۷۷۶ و ۷۷۹.</ref>. شیخ در گفتاری دیگر تأکید می‌کند [[اقامه حدود]] از سوی [[خداوند]] به [[امامان]] واگذار شده است و این [[مسئولیت]] در غیاب ایشان به فقهای [[شیعی]] می‌رسد<ref>شیخ مفید، المقنعة، ص۸۱۰.</ref>.


به [[باور]] [[سید مرتضی]] نیز اجرای حدود یکی از [[شئون امام]] به شمار می‌رود<ref>سید مرتضی علم الهدی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. او تعطیلی حدود را برنمی‌تابد<ref>سید مرتضی، الرسائل،  ص۳۱۳.</ref>، با وجود این، وقتی با مسئله [[غیبت امام عصر]]{{ع}} مواجه می‌شود، تعطیلی حدود را می‌پذیرد و [[گناه]] آنرا به گردن کسانی می‌اندازد که با [[ظلم]] خود مانع [[حضور امام]] می‌شوند<ref> سید مرتضی، الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۱۰؛ تنزیه الانبیاء، ص۱۸۲.</ref>. پس اگر وقتی [[امام]]{{ع}} [[ظهور]] کرد و مستحق حد، زنده بود، [[امام]]{{ع}} حد را بر او جاری می‌سازد<ref> سید مرتضی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۲، ص۳۰۰؛ الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۰۸.</ref>. این دیدگاه سید را برخی [[متکلمان]] پس از وی همچون [[شیخ طوسی]]<ref>محمد بن حسن طوسی، النهایة، ص۳۷۶.</ref>، [[نوبختی]]<ref>ابراهیم بن اسحاق نوبختى، الیاقوت فی علم الکلام، تحقیق علی اکبر ضیائی، ص۷۵.</ref> و [[فاضل مقداد]] نیز پذیرفته‌اند<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، اللوامع الالهیة، تحقیق شهید قاضی طباطبایی، ص۳۴۷.</ref>.
به [[باور]] [[سید مرتضی]] نیز اجرای حدود یکی از [[شئون امام]] به شمار می‌رود<ref>سید مرتضی علم الهدی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. او تعطیلی حدود را برنمی‌تابد<ref>سید مرتضی، الرسائل،  ص۳۱۳.</ref>، با وجود این، وقتی با مسئله [[غیبت امام عصر]]{{ع}} مواجه می‌شود، تعطیلی حدود را می‌پذیرد و [[گناه]] آن را به گردن کسانی می‌اندازد که با [[ظلم]] خود مانع [[حضور امام]] می‌شوند<ref> سید مرتضی، الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۱۰؛ تنزیه الانبیاء، ص۱۸۲.</ref>. پس اگر وقتی [[امام]]{{ع}} [[ظهور]] کرد و مستحق حد، زنده بود، [[امام]]{{ع}} حد را بر او جاری می‌سازد<ref> سید مرتضی، الرسائل، تحقیق مهدی رجایی، ج۲، ص۳۰۰؛ الشافی فی الامامة، تحقیق سید عبدالزهرا حسینی، ج۱، ص۲۰۸.</ref>. این دیدگاه سید را برخی [[متکلمان]] پس از وی همچون [[شیخ طوسی]]<ref>محمد بن حسن طوسی، النهایة، ص۳۷۶.</ref>، [[نوبختی]]<ref>ابراهیم بن اسحاق نوبختى، الیاقوت فی علم الکلام، تحقیق علی اکبر ضیائی، ص۷۵.</ref> و [[فاضل مقداد]] نیز پذیرفته‌اند<ref>فاضل مقداد سیوری حلی، اللوامع الالهیة، تحقیق شهید قاضی طباطبایی، ص۳۴۷.</ref>.


[[ابوالصلاح حلبی]] که علاوه بر [[متکلم]] بودن، گرایش‌های [[فقهی]] نیز دارد، به جزئیات نقش [[امام]] در اجرای حدود اشاره کرده است. برای نمونه، بیان می‌کند هنگام [[اجرای حد]] بر زناکار، [[امام]] باید نخستین کسی باشد که سنگ می‌زند<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص۴۰۶.</ref>. [[ابوالفتح کراجکی]] و [[ابراهیم نوبختی]] نیز اجرای حدود را از جمله [[شئون امام]] می‌دانند، اما جزئیات آنرا بیان نکرده‌اند<ref>ابوالفتح محمد بن علی کراجکی، التعجب، ص۴۹-۵۱.</ref>. همچنین [[شیخ طوسی]] در آثار کلامی خود بر اصل شأن اجرای حدود برای [[امام]]{{ع}} تأکید کرده است<ref>محمد بن حسن طوسی، الغیبة، تحقیق عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، ص۹۴-۹۵.</ref>. به باور وی، این مدعا به وسیله نقل ـ  نه عقل ـ ثابت می‌شود<ref>شیخ طوسی، تمهید الأصول فی علم الکلام، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۵۹.</ref>. او همچنین در آثار فقهی‌اش، با تفصیل بیشتری به بیان جزئیات این شأن پرداخته است<ref>شیخ طوسی، النهایة، ص۷۰۰.</ref>.
[[ابوالصلاح حلبی]] که علاوه بر [[متکلم]] بودن، گرایش‌های [[فقهی]] نیز دارد، به جزئیات نقش [[امام]] در اجرای حدود اشاره کرده است. برای نمونه، بیان می‌کند هنگام [[اجرای حد]] بر زناکار، [[امام]] باید نخستین کسی باشد که سنگ می‌زند<ref>ابوالصلاح حلبی، الکافی فی الفقه، تحقیق رضا استادی، ص۴۰۶.</ref>. [[ابوالفتح کراجکی]] و [[ابراهیم نوبختی]] نیز اجرای حدود را از جمله [[شئون امام]] می‌دانند، اما جزئیات آن را بیان نکرده‌اند<ref>ابوالفتح محمد بن علی کراجکی، التعجب، ص۴۹-۵۱.</ref>. همچنین [[شیخ طوسی]] در آثار کلامی خود بر اصل شأن اجرای حدود برای [[امام]]{{ع}} تأکید کرده است<ref>محمد بن حسن طوسی، الغیبة، تحقیق عبادالله تهرانی و علی احمد ناصح، ص۹۴-۹۵.</ref>. به باور وی، این مدعا به وسیله نقل ـ  نه عقل ـ ثابت می‌شود<ref>شیخ طوسی، تمهید الأصول فی علم الکلام، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۵۹.</ref>. او همچنین در آثار فقهی‌اش، با تفصیل بیشتری به بیان جزئیات این شأن پرداخته است<ref>شیخ طوسی، النهایة، ص۷۰۰.</ref>.


در قرن ششم هجری، مرحوم [[سدیدالدین حمصی]] از جمله شئونی که برای [[امام]] در نظر می‌گیرد، شأن اجرای حدود است<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۲.</ref>. حمصی معتقد است کیفیت این حدود از [[شریعت]] گرفته می‌شود<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۵.</ref>. البته نفس انزجار از قبایح و تشویق به خیرات متوقف بر [[شریعت]] نیست، ازاین‌رو در تمام کشورها و [[ملت‌ها]]، فرمانروا [[مردم]] را از [[قبایح]] می‌ترساند و به [[خوبی‌ها]] [[تشویق]] می‌کند<ref> سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> در [[مذهب تشیع]] نیز [[امام]] چنان‌که با [[نص الهی]] به [[امامت]] می‌رسد، از راه [[شریعت]] با [[حدود الهی]] آشنا می‌شود و بر اساس آنها، [[جامعه]] را [[مدیریت]] می‌کند و به امر اجرای حدود [[همت]] می‌گمارد<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۸.</ref>.
در قرن ششم هجری، مرحوم [[سدیدالدین حمصی]] از جمله شئونی که برای [[امام]] در نظر می‌گیرد، شأن اجرای حدود است<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۲.</ref>. حمصی معتقد است کیفیت این حدود از [[شریعت]] گرفته می‌شود<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۵.</ref>. البته نفس انزجار از قبایح و تشویق به خیرات متوقف بر [[شریعت]] نیست، ازاین‌رو در تمام کشورها و [[ملت‌ها]]، فرمانروا [[مردم]] را از [[قبایح]] می‌ترساند و به [[خوبی‌ها]] [[تشویق]] می‌کند<ref> سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۴۴-۲۴۵.</ref> در [[مذهب تشیع]] نیز [[امام]] چنان‌که با [[نص الهی]] به [[امامت]] می‌رسد، از راه [[شریعت]] با [[حدود الهی]] آشنا می‌شود و بر اساس آنها، [[جامعه]] را [[مدیریت]] می‌کند و به امر اجرای حدود [[همت]] می‌گمارد<ref>سدیدالدین محمود بن على حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج۲، ص ص۲۴۸.</ref>.
خط ۳۹: خط ۳۹:
یادآوری این نکته لازم است که [[فقه اسلامی]] در باب حدود از مسأله ویژه دیگری به نام "تعزیر" بحث و گفتگو می‌کند که جمع آن "تعزیرات" است. در تفاوت این دو گفته شده است: حدود در جرایمی است که [[میزان]] و کیفیت [[مجازات]] [[مجرم]] در آن موارد از طرف [[شارع]] اسلام دقیقاً معلوم و مشخص شده است و حاکم شرع نمی‌تواند کمتر یا بیشتر از آن حد معین، مجرم را [[تأدیب]] کند، مانند [[زنا]] که حد مجازات و [[کیفر]] آن در موارد متعدد دقیقاً معیّن شده است، مثلاً اگر کسی با [[زنان]] [[خویشاوند]] و مُحرِم خود مانند خواهر، خاله و... [[زنا]] کند حتماً باید اعدام شود و اگر با داشتن [[زن]] و حصول [[تمکین]] او و عدم سفرش با کسی [[زنا]] کند حد او “رجم” است، یعنی باید سنگباران بشود و این، زنای محصنه نامیده می‌شود و زانی غیر محصن را (اگر زن نداشته باشد و یا زنش تمکین ننماید و مرد مرتکب زنا شود) شلاق می‌زنند. [[زن]] نیز مانند مرد، محصنه و غیر محصنه دارد. یا مانند حدّمحارب که دقیقاً در [[قرآن]] معیّن شده است. پس، [[کیفر]] جرایمی که مجازاتشان از طرف [[شرع]] معیّن شده "حد" یا "حدود" نامیده می‌شود.
یادآوری این نکته لازم است که [[فقه اسلامی]] در باب حدود از مسأله ویژه دیگری به نام "تعزیر" بحث و گفتگو می‌کند که جمع آن "تعزیرات" است. در تفاوت این دو گفته شده است: حدود در جرایمی است که [[میزان]] و کیفیت [[مجازات]] [[مجرم]] در آن موارد از طرف [[شارع]] اسلام دقیقاً معلوم و مشخص شده است و حاکم شرع نمی‌تواند کمتر یا بیشتر از آن حد معین، مجرم را [[تأدیب]] کند، مانند [[زنا]] که حد مجازات و [[کیفر]] آن در موارد متعدد دقیقاً معیّن شده است، مثلاً اگر کسی با [[زنان]] [[خویشاوند]] و مُحرِم خود مانند خواهر، خاله و... [[زنا]] کند حتماً باید اعدام شود و اگر با داشتن [[زن]] و حصول [[تمکین]] او و عدم سفرش با کسی [[زنا]] کند حد او “رجم” است، یعنی باید سنگباران بشود و این، زنای محصنه نامیده می‌شود و زانی غیر محصن را (اگر زن نداشته باشد و یا زنش تمکین ننماید و مرد مرتکب زنا شود) شلاق می‌زنند. [[زن]] نیز مانند مرد، محصنه و غیر محصنه دارد. یا مانند حدّمحارب که دقیقاً در [[قرآن]] معیّن شده است. پس، [[کیفر]] جرایمی که مجازاتشان از طرف [[شرع]] معیّن شده "حد" یا "حدود" نامیده می‌شود.


اما اگر [[مجازات]] جرمی از طرف شرع معیّن نشده باشد و او را به عهده حاکم شرع و [[قاضی]] گذاشته باشند که خود تشخیص بدهد، آنرا "تعزیر" می‌نامند، مانند [[تأدیب]] نوجوانی که هنوز به [[بلوغ]] [[شرعی]] نرسیده و مرتکب زنا شود. حاکم شرع او را به تناسب جسمی و [[روحی]] او مجازات و تأدیب می‌کند. تعزیرات حتماً باید کمتر از حدود باشند<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۱۸۵.</ref>.
اما اگر [[مجازات]] جرمی از طرف شرع معیّن نشده باشد و او را به عهده حاکم شرع و [[قاضی]] گذاشته باشند که خود تشخیص بدهد، آن را "تعزیر" می‌نامند، مانند [[تأدیب]] نوجوانی که هنوز به [[بلوغ]] [[شرعی]] نرسیده و مرتکب زنا شود. حاکم شرع او را به تناسب جسمی و [[روحی]] او مجازات و تأدیب می‌کند. تعزیرات حتماً باید کمتر از حدود باشند<ref>[[ابوالفضل شکوری|شکوری، ابوالفضل]]، [[فقه سیاسی اسلام (کتاب)|فقه سیاسی اسلام]]، ص ۱۸۵.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
۲۱۸٬۶۲۱

ویرایش