عدالت صحابه: تفاوت میان نسخهها
←جستارهای وابسته
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
*[[ام سلمه]] میگوید شنیدم که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "هر کس به [[علی]] [[دشنام]] دهد به من [[دشنام]] داده است"<ref>تاریخ الخلفا، سیوطی، ص۱۷۳.</ref>. | *[[ام سلمه]] میگوید شنیدم که [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: "هر کس به [[علی]] [[دشنام]] دهد به من [[دشنام]] داده است"<ref>تاریخ الخلفا، سیوطی، ص۱۷۳.</ref>. | ||
*مسلم از [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] میکند که فرمودند: "[[سوگند]] به خدایی که دانه را میشکافد و میرویاند و هر صاحب [[روحی]] را میپروراند، [[پیامبر امی]] به من فرمودند: "مرا [[دوست]] نمیدارد مگر [[مؤمن]] و مرا [[دشمن]] نمیدارد مگر [[منافق]]" [[أبو سعید خدری]] نیز میگوید: "ما [[منافق]] را به [[کینه]] داشتن نسبت به [[علی بن ابی طالب]] میشناختیم"<ref>تاریخ الخلفا، سیوطی، ص۱۷۰.</ref>.<ref>[[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۱۰۳-۱۱۵.</ref> | *مسلم از [[امام علی]]{{ع}} [[نقل]] میکند که فرمودند: "[[سوگند]] به خدایی که دانه را میشکافد و میرویاند و هر صاحب [[روحی]] را میپروراند، [[پیامبر امی]] به من فرمودند: "مرا [[دوست]] نمیدارد مگر [[مؤمن]] و مرا [[دشمن]] نمیدارد مگر [[منافق]]" [[أبو سعید خدری]] نیز میگوید: "ما [[منافق]] را به [[کینه]] داشتن نسبت به [[علی بن ابی طالب]] میشناختیم"<ref>تاریخ الخلفا، سیوطی، ص۱۷۰.</ref>.<ref>[[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۱۰۳-۱۱۵.</ref> | ||
===بررسی [[نظریه]]"[[عادل]] بودن همه [[صحابه]]" با توجه به [[آیات قرآن]]=== | |||
*آیا میتوان از معانی [[آیات]] "[[عدالت]] همه [[صحابه]]" را فهمید؟ باید برای تحلیل و بررسی این نظریه همه [[آیات]] مربوط بررسی شود. [[پیروان]] این نظریه میگویند: از بررسی [[آیات قرآن]] نه تنها "[[عدالت]] همه [[صحابه]]"{{صل}} ثابت میشود بلکه [[مقام]] [[صحابه]]، [[پرهیزگاری]] و [[پاداش]] [[خشنودی خدا]] از ایشان نیز دانسته میشود. | |||
*ولی در [[آیات]]، به "[[عدالت]] همه [[صحابه]]" اشاره نشده است، بلکه بر فرض دانسته شدن این مطلب از برخی [[آیات]]، تنها [[عدالت]] گروه خاصی از [[صحابه]] ثابت میشود؛ مثلاً [[آیه]] {{متن قرآن|وَالسَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ مِنَ الْمُهَاجِرِينَ}}<ref>«و خداوند از نخستین پیشآهنگان مهاجران و انصار و کسانی که به نیکی از آنان پیروی کردهاند خشنود است» سوره توبه، آیه ۱۰۰.</ref>، فقط گروه خاصی از [[انصار]] و [[مهاجران]] را شامل میشود. این [[آیه]] تنها [[پیشگامان در اسلام]] و [[پرهیزگاری]] و سپس کسانی را که به خوبی از آنان [[پیروی]] کردند، شامل میشود. | |||
*[[آیه]] نازل شده در [[حدیبیه]] {{متن قرآن|لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ...}}<ref>«به راستی خداوند از مؤمنان خشنود شد.».. سوره فتح، آیه ۱۸.</ref> نیز گروه خاصی از [[صحابه]] حاضر در آنجا را شامل میشود. | |||
*اکنون [[آیات]] {{متن قرآن|كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ}}<ref>«شما بهترین گروهی بودهاید که (به عنوان سرمشق) برای مردم پدیدار شدهاید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۰.</ref> و {{متن قرآن|كَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا}}<ref>«و بدین گونه شما را امّتی میانه کردهایم» سوره بقره، آیه ۱۴۳.</ref> را بررسی میکنیم: | |||
#مفهوم این [[آیات]]، [[امت اسلامی]] را از آغاز [[اسلام]] تا [[قیامت]] در بر میگیرد، نه گروه ویژهای را؛ زیرا در بین [[امت اسلامی]] کسانی هستند که مصداق "خیر" و "[[امت وسط]]" نبوده و نیستند. بنابراین [[برتری]] امتی بر امتهای دیگر، [[دلیل]] بر [[عدالت]] همه افرادش نیست. | |||
#مفهوم [[آیات]]، فراگیر است و همه [[امت پیامبر]]{{صل}} را در بر میگیرد و نه فقط [[صحابه]] زمان ایشان را. | |||
#شرط [[برتری]] [[امت اسلامی]]، [[عمل به دستورات]] [[قرآن]] میباشد. | |||
#[[آیات قرآن]] هرگز بر [[الگو]] قرار دادن [[صحابه]] دلالت ندارد؛ زیرا هر [[فرد]] عادلی به [[دلیل]] [[فراموشی]]، [[غفلت]]، [[سهو]]، [[جهالت]] و [[غلبه]] [[هوای نفس]] دچار [[گناه]] و [[خطا]] میشود. از این رو، نمیتواند الگوی [[مسلمانان]] قرار گیرد. | |||
*[[اثبات]] "[[عدالت]] همه [[صحابه]]" با توجه به این [[آیات]]، نیاز به قرینه و [[دلیل]] دیگری دارد؛ زیرا [[قرآن]] به مصادیق و جزئیات نمیپردازد؛ از اینرو تشخیص جزئیات [[نیازمند]] [[دلیل]] دیگری است و [[دلیل]] دیگر میتواند [[روایات]] یا [[سیره عملی]] [[صحابه]] باشد که با بررسی آنها ثابت خواهد شد که هیچ کدام از آنها بر "[[عدالت]] همه [[صحابه]]" دلالت ندارد. | |||
*[[آیات]] دیگر [[قرآن]]، [[صحابی]] بودن را نشانه [[سعادت]] و [[فضیلت]] نمیداند بلکه [[ایمان]]، [[عمل صالح]]، [[تقوا]]، [[جهاد]] و [[علم]] را نشانه [[ارزش]] و [[فضیلت]] میداند. بر طبق [[آیات قرآن]]، [[بهشت]]، بدون داشتن [[ایمان]] و [[عمل صالح]] نصیب [[انسان]] نمیشود. اگر [[مسلمانی]] تمام اعمالش خوب باشد و در پایان [[زندگی]] [[رفتاری]] کند که همه [[کردار]] خوب او را نابود کند، او مصداق {{متن قرآن|وَمَنْ يَكْفُرْ بِالْإِيمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ}}<ref>«و هر کس گرویدن (به اسلام) را نپذیرد کردارش تباه میشود و او در جهان واپسین از زیانکاران است» سوره مائده، آیه ۵.</ref>. | |||
*[[خداوند]] در [[آیه]] دیگری میفرماید: {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُمْ بِظُلْمٍ أُولَئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُمْ مُهْتَدُونَ}}<ref>«آنان که ایمان آوردهاند و ایمانشان را به هیچ ستمی نیالودهاند، امن (و آرامش) دارند و رهیافتهاند» سوره انعام، آیه ۸۲.</ref>. [[ستم]] بیان شده در این [[آیه]] فراگیر است، و [[ستم]] به نفس و به دیگران در بر میگیرد و مفهوم این [[آیه]] غیر [[صحابه]] و [[صحابه]] را نیز شامل میشود. | |||
*[[صحابه]] [[معصوم]] نبودند، بنابراین، چنانچه برخی [[صحابه]] به خود یا به [[مردم]] [[ستم]] کرده باشند از مصادیق این [[آیه]] به شمار میروند و [[عدالت]] با [[ستم]] جمع نمیشود. این [[آیه]] برای [[اثبات]] "[[عادل]] نبودن همه [[صحابه]]" کافی است.<ref>[[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۱، ص:۷۹-۸۱.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |