بحیرای راهب: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
برخی وی را [[راهب]] [[نصرانی]]<ref>ابن قتیبه، ص۵۹.</ref> و برخی او را از [[دانشمندان]] [[یهود]]<ref>ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۹.</ref> دانسته‌اند. سفارش راهب به نگهداری [[رسول خدا]]{{صل}} از [[شر]] [[یهودیان]]، تأکیدی بر نصرانی بودن وی است. | برخی وی را [[راهب]] [[نصرانی]]<ref>ابن قتیبه، ص۵۹.</ref> و برخی او را از [[دانشمندان]] [[یهود]]<ref>ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۹.</ref> دانسته‌اند. سفارش راهب به نگهداری [[رسول خدا]]{{صل}} از [[شر]] [[یهودیان]]، تأکیدی بر نصرانی بودن وی است. | ||
او [[منتظر ظهور]] رسول خدا{{صل}} بود<ref>صدوق، ج۱، ص۳۵۴.</ref>. [[مسعودی]]<ref>مسعودی، ج۱، ص۸۹.</ref> گوید: او رسول خدا{{صل}} را در [[نوجوانی]] (نه ـ سیزده سالگی) همراه [[ابوطالب]] در [[سفر به شام]] دید و به او سفارش کرد محمد را از یهودیان که از [[پیامبری]] او خبر دارند، [[حفظ]] کند. [[ابن قتیبه]] گوید: [[پیش از بعثت]] [[پیامبر]]، شنیده بودند ندا دهنده‌ای می‌‌گفت: [[بهترین]] [[مردم]] [[زمین]] سه کس‌اند: [[رئاب شِنِّی]]، بحیرای راهب و دیگری که هنوز نیامده؛ یعنی رسول خدا{{صل}} که [[مبعوث]] نشده است. سپس گفته است: هر یک از [[فرزندان]] رئاب که می‌مرد، همزادی بر [[قبر]] وی دیده می‌شد<ref>ابن قتیبه، ص۵۹.</ref>.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «بحیرا راهب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص:۲۰۲-۲۰۳.</ref> | او [[منتظر ظهور]] رسول خدا{{صل}} بود<ref>صدوق، ج۱، ص۳۵۴.</ref>. [[مسعودی]]<ref>مسعودی، ج۱، ص۸۹.</ref> گوید: او رسول خدا{{صل}} را در [[نوجوانی]] (نه ـ سیزده سالگی) همراه [[ابوطالب]] در [[سفر به شام]] دید و به او سفارش کرد محمد را از یهودیان که از [[پیامبری]] او خبر دارند، [[حفظ]] کند. [[ابن قتیبه]] گوید: [[پیش از بعثت]] [[پیامبر]]، شنیده بودند ندا دهنده‌ای می‌‌گفت: [[بهترین]] [[مردم]] [[زمین]] سه کس‌اند: [[رئاب شِنِّی]]، بحیرای راهب و دیگری که هنوز نیامده؛ یعنی رسول خدا{{صل}} که [[مبعوث]] نشده است. سپس گفته است: هر یک از [[فرزندان]] رئاب که می‌مرد، همزادی بر [[قبر]] وی دیده می‌شد<ref>ابن قتیبه، ص۵۹.</ref>.<ref>[[رمضان محمدی|محمدی، رمضان]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «بحیرا راهب»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص:۲۰۲-۲۰۳.</ref> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۳: | ||
==نسب== | ==نسب== | ||
بحیرا و [[بحیری]] واژه‌ای غیر [[عربی]]، از ریشۀ آرامی بخیره و به معنای منتخب و [[برگزیده]] است<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۱۹.</ref>. نام اصلی او سرجس، سرجیس، [[جرجیس]]، جرجیوس<ref>التنبیه و الاشراف، ج۱، ص۸۹؛ البدایة و النهایه، ج۲، ص۳۴۹؛ الاصابه، ج۱، ص۶۴۶.</ref> بود. او را [[عالم]]<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۵۳؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲؛ الکامل، ج۲، ص۳۷.</ref>و [[عابد]]<ref>سیرت رسول الله، ج۱، ص۱۵۸.</ref>و راهبی مسیحی از [[قبیله]] [[عبدالقیس]]<ref>السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۱، ص۲۴۶؛ الاصابه، ج۱، ص۴۷۵؛ سبل الهدی، ج۲، ص۱۴۵.</ref> دانسته‌اند. گروهی نیز او را از [[یهودیان]] منطقه تیما در شام شمرده‌اند<ref>الاصابه، ج۱، ص۴۷۵.</ref>. | بحیرا و [[بحیری]] واژه‌ای غیر [[عربی]]، از ریشۀ آرامی بخیره و به معنای منتخب و [[برگزیده]] است<ref>دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۱۹.</ref>. نام اصلی او سرجس، سرجیس، [[جرجیس]]، جرجیوس<ref>التنبیه و الاشراف، ج۱، ص۸۹؛ البدایة و النهایه، ج۲، ص۳۴۹؛ الاصابه، ج۱، ص۶۴۶.</ref> بود. او را [[عالم]]<ref>الطبقات، ج۱، ص۱۵۳؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۳۲؛ الکامل، ج۲، ص۳۷.</ref>و [[عابد]]<ref>سیرت رسول الله، ج۱، ص۱۵۸.</ref>و راهبی مسیحی از [[قبیله]] [[عبدالقیس]]<ref>السیرة النبویه، ابن کثیر، ج۱، ص۲۴۶؛ الاصابه، ج۱، ص۴۷۵؛ سبل الهدی، ج۲، ص۱۴۵.</ref> دانسته‌اند. گروهی نیز او را از [[یهودیان]] منطقه تیما در شام شمرده‌اند<ref>الاصابه، ج۱، ص۴۷۵.</ref>. | ||
==[[ملاقات]] با [[پیامبر]]== | ==[[ملاقات]] با [[پیامبر]]== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۲: | ||
از واکنش ابوطالب در برابر سخنان بحیرا به تفاوت یاد کرده‌اند. برخی گفته‌اند او از ادامه [[سفر]] منصرف شد و به [[مکه]] بازگشت. برخی دیگر گفته‌اند به سفر ادامه داد و [[محمد]]{{صل}} را همراه [[ابوبکر]] و [[بلال]] به مکه فرستاد. با توجه به سن اندک ابوبکر و بلال در آن هنگام و [[ناتوانی]] آن دو در محافظت از محمد، این [[روایت]]، ساختگی و ناشی از فضیلت‌سازی‌های فرقه‌ای دوره‌های بعد دانسته شده است<ref>الغدیر، ج۷، ص۲۷۲؛ سیرة المصطفی، ج۱، ص۱۲۷-۱۲۸؛ الصحیح من سیرة النبی، ج۲، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref>. | از واکنش ابوطالب در برابر سخنان بحیرا به تفاوت یاد کرده‌اند. برخی گفته‌اند او از ادامه [[سفر]] منصرف شد و به [[مکه]] بازگشت. برخی دیگر گفته‌اند به سفر ادامه داد و [[محمد]]{{صل}} را همراه [[ابوبکر]] و [[بلال]] به مکه فرستاد. با توجه به سن اندک ابوبکر و بلال در آن هنگام و [[ناتوانی]] آن دو در محافظت از محمد، این [[روایت]]، ساختگی و ناشی از فضیلت‌سازی‌های فرقه‌ای دوره‌های بعد دانسته شده است<ref>الغدیر، ج۷، ص۲۷۲؛ سیرة المصطفی، ج۱، ص۱۲۷-۱۲۸؛ الصحیح من سیرة النبی، ج۲، ص۱۷۶-۱۷۷.</ref>. | ||
==بحیرای راهب در قرآن== | ==بحیرای راهب در قرآن== | ||
ذیل چند [[آیه]] از بحیرای راهب نام برده شده و [[نزول]] آنها در [[شأن]] گروهی از [[مؤمنان]] [[اهل کتاب]] از جمله وی دانسته شده است. در این‌باره عبارات [[مفسران]]، گوناگون است و از بحیرای راهب، [[بحیرا]] و همراهان وی، ۸ نفر از [[راهبان]] [[شام]] از جمله بحیرا و در مواردی در کنار جمعی از [[دانشمندان]] [[یهود]] [[مسلمان]] شده از بحیرای راهب نیز یاد شده است. از نوع تعبیر برخی مفسران استفاده می‌شود که تلقی آنان از بحیرای راهب (دست کم در ذیل بعضی از [[آیات]]) همان بحیرای راهب معروف است<ref>کشف‌الاسرار، ج ۱، ص ۵۵۵؛ مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۳۶۱.</ref> که در منطقه بُصرای شام [[پیامبر]] را در [[نوجوانی]] (۹ یا ۱۲ سالگی) همراه با عمویش [[ابوطالب]] که در یک کاروان تجاری عازم شام بود، [[ملاقات]] کرده است. | ذیل چند [[آیه]] از بحیرای راهب نام برده شده و [[نزول]] آنها در [[شأن]] گروهی از [[مؤمنان]] [[اهل کتاب]] از جمله وی دانسته شده است. در این‌باره عبارات [[مفسران]]، گوناگون است و از بحیرای راهب، [[بحیرا]] و همراهان وی، ۸ نفر از [[راهبان]] [[شام]] از جمله بحیرا و در مواردی در کنار جمعی از [[دانشمندان]] [[یهود]] [[مسلمان]] شده از بحیرای راهب نیز یاد شده است. از نوع تعبیر برخی مفسران استفاده می‌شود که تلقی آنان از بحیرای راهب (دست کم در ذیل بعضی از [[آیات]]) همان بحیرای راهب معروف است<ref>کشف‌الاسرار، ج ۱، ص ۵۵۵؛ مجمع‌البیان، ج ۳، ص ۳۶۱.</ref> که در منطقه بُصرای شام [[پیامبر]] را در [[نوجوانی]] (۹ یا ۱۲ سالگی) همراه با عمویش [[ابوطالب]] که در یک کاروان تجاری عازم شام بود، [[ملاقات]] کرده است. | ||
امّا تلقی برخی سیره‌نگاران از مجموع [[روایات اسلامی]] این است که دو بحیرای راهب وجود داشته است: یکی بحیرای راهبِ معروف که جز روایتی مبهم و مرسل<ref>السیره‌النبویه، ج ۱، ص ۱۸۸، ۱۹۱.</ref> و در عین حال متهم به [[جعل]] و دارای [[ضعف]] متن<ref>السیرة الحلبیه، ج ۱، ص ۱۲۰؛ الصحیح من سیره، ج ۲، ص ۹۳ ـ ۹۴.</ref>، گزارشی از حال وی در دست نیست. دیگری یکی از ۸ [[مسیحی]] شامی است که در [[سال ششم هجری]] و پس از [[فتح خیبر]] همراه با [[جعفر بن ابی‌طالب]] به [[مدینه]] آمده، بر پیامبر وارد شدند<ref>اسد الغابه، ج ۱، ص ۳۵۵؛ الاصابه، ج ۱، ص ۴۰۴ ـ ۴۰۵.</ref> و به نظر می‌رسد تلقی برخی مفسران از بحیرای راهب در [[روایات]] [[شأن نزول]] [[نادرست]] است و بر فرض پذیرش [[روایت]] ملاقات وی با پیامبر در نوجوانی، بعید است وی تا سال‌های پس از [[هجرت]] زنده بوده باشد<ref> اسدالغابه، ج ۱، ص ۳۵۵؛ الاصابه، ج ۱، ص ۴۰۴.</ref>، بنابراین مراد از بحیرا در روایات شأن نزول یکی از ۸ نفر مسیحی شامی است. درباره این ۸ نفر نیز جز آنکه در چند [[روایت]] شأن نزولی به صورت مبهم از آنها یاد شده و برخی تنها به نام آنها تصریح کرده‌اند هیچ اطلاعی در دست نیست | امّا تلقی برخی سیره‌نگاران از مجموع [[روایات اسلامی]] این است که دو بحیرای راهب وجود داشته است: یکی بحیرای راهبِ معروف که جز روایتی مبهم و مرسل<ref>السیره‌النبویه، ج ۱، ص ۱۸۸، ۱۹۱.</ref> و در عین حال متهم به [[جعل]] و دارای [[ضعف]] متن<ref>السیرة الحلبیه، ج ۱، ص ۱۲۰؛ الصحیح من سیره، ج ۲، ص ۹۳ ـ ۹۴.</ref>، گزارشی از حال وی در دست نیست. دیگری یکی از ۸ [[مسیحی]] شامی است که در [[سال ششم هجری]] و پس از [[فتح خیبر]] همراه با [[جعفر بن ابی‌طالب]] به [[مدینه]] آمده، بر پیامبر وارد شدند<ref>اسد الغابه، ج ۱، ص ۳۵۵؛ الاصابه، ج ۱، ص ۴۰۴ ـ ۴۰۵.</ref> و به نظر می‌رسد تلقی برخی مفسران از بحیرای راهب در [[روایات]] [[شأن نزول]] [[نادرست]] است و بر فرض پذیرش [[روایت]] ملاقات وی با پیامبر در نوجوانی، بعید است وی تا سال‌های پس از [[هجرت]] زنده بوده باشد<ref> اسدالغابه، ج ۱، ص ۳۵۵؛ الاصابه، ج ۱، ص ۴۰۴.</ref>، بنابراین مراد از بحیرا در روایات شأن نزول یکی از ۸ نفر مسیحی شامی است. درباره این ۸ نفر نیز جز آنکه در چند [[روایت]] شأن نزولی به صورت مبهم از آنها یاد شده و برخی تنها به نام آنها تصریح کرده‌اند هیچ اطلاعی در دست نیست<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[ بحیرای راهب (مقاله)|مقاله «بحیرای راهب»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۵ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۵.</ref>. | ||
==[[نقد]] [[سلسله]] [[روایات]] بحیرا== | ==[[نقد]] [[سلسله]] [[روایات]] بحیرا== | ||
در نقد سلسله روایات بحیرا گویند که همگی آنها به [[ | در نقد سلسله روایات بحیرا گویند که همگی آنها به [[ابوموسی اشعری]] برمی‌گردد و جز او کسی از صحابه، به چنین رویدادی اشاره نکرده است<ref>الاصابه، ج۱، ص۴۷۶؛ ابوطالب حامی الرسول، ص۱۳.</ref>. همچنین در این گزارش اشاره شده که پیامبر را [[ابوبکر]] و [[بلال]] بازگرداندند که سخنی [[غریب]] است؛ زیرا در آن هنگام، هنوز ابوبکر [[ازدواج]] نکرده و بلال را نخریده بود. وانگهی شرح این رویداد با [[اختلاف]] بسیار در منابع آمده است<ref>قس: الطبقات، ج۱، ص۸۰-۸۱؛ سیره ابن اسحق، ص۷۵؛ مروج الذهب، ج۱، ص۸۹؛ مروج الذهب، ج۲، ص۲۸۶.</ref>. افزون بر اینها، اصل این [[سفر]] پیامبر مورد نقد و تردید قرار گرفته و [[انکار]] شده است<ref>نک: نقد و بررسی منابع سیره نبوی، ص۳۱۴، «نقد و بررسی سفر پیامبر اکرم به شام. </ref>. این رویداد دستاویزی برای [[مسیحیان]] در نقد قرآن قرار گرفته است. آنان از این منظر به این روایات توجه کرده‌اند که [[رسالت پیامبر]] را برگرفته از عقاید [[نصارا]] و [[احبار]] [[یهود]] طی سفرهای وی به [[شام]] بشمرند و منبع [[وحیانی]] [[قرآن]] را [[انکار]] کنند<ref>الوحی المحمدی، ص۷۲.</ref>. البته اصل این رویداد با تصریح قرآن به [[شناخت]] [[اهل کتاب]] از [[پیامبر]] [[آخر الزمان]] ([[سوره بقره]]، [[آیه]] ۱۴۶) همخوانی دارد. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||