نماز جماعت: تفاوت میان نسخه‌ها
←معناشناسی
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==جستارهای وابسته== +== جستارهای وابسته ==)) |
|||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[نماز جماعت در کلام اسلامی]] - [[نماز جماعت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] - [[نماز جماعت در معارف و سیره معصوم]]| پرسش مرتبط = }} | |||
== مقدمه == | |||
«نماز جماعت» به نوعی از انواع [[نماز]] گفته می‌شود که به صورت گروهی، با [[اقتدا]] به پیشنماز خوانده می‌شود. در [[اسلام]] [[تشریع]] نماز در [[مکه]] و با جماعت همراه بوده و [[پیامبر]]{{صل}} و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} نماز را به جماعت برپا کرده‌اند. اصل تشریع نمازهای شبانه‌روز به جماعت بوده است<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref>. | |||
== | == معناشناسی == | ||
«[[نماز]]» مترادف واژه «[[صلاة]]» در عربی است که از ریشه «صلو» به معنای [[دعا]]<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۷/۱۵۴.</ref>، نرمش، [[تعظیم]]، کرنش و [[رحمت]]<ref>فیومی، المصباح المنیر، ۳۴۶.</ref> است. نماز جماعت در اصطلاح [[شرع]] و [[فقها]] به نوع ویژه یا به نوعی از انواع نماز گفته می‌شود<ref>مشکینی، ۳۳۴–۳۳۵.</ref> که به صورت گروهی، دو نفر یا بیشتر با اقتدا به پیشنماز خوانده می‌شود<ref>حلی، علامه، تبصرة المتعلمین، ۵۲؛ دهخدا، لغتنامه، ۱۳/۲۰۱۰۱.</ref>.<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref> | |||
== پیشینه == | |||
[[نماز]] عبادتی است که در [[ادیان آسمانی]] سابقه داشته است. [[ابراهیم]]{{ع}} و [[موسی]]{{ع}} به نماز می‌ایستادند<ref>هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۸۸۷–۸۸۹.</ref>. در [[آیین زرتشت]] نماز با تشریفات خاص انجام می‌شد<ref>رضایی، تاریخ ادیان جهان، ۳/۲۹۷.</ref>. در [[قرآن کریم]] نیز [[لقمان]]{{ع}} و [[عیسی]]{{ع}} به نماز سفارش شده‌اند<ref>سوره لقمان، آیه ۱۷.</ref>؛ چنان‌که [[اسماعیل]]{{ع}} [[اهل]] خود را به آن سفارش می‌کرد<ref>سوره مریم، آیه ۵۵.</ref> در [[آیین یهود]] نوعی نماز جماعت وجود دارد و از شرایط آن حضور ده [[مرد]] [[یهودی]] است<ref>یدیدیا و حیان، شرعیات یهود، ۲۲ و ۲۵؛ سلیمانی و قاسمی، نماز در آئین یهود، ۱۲۹، ۱۳۴؛ اشتاین سالتز، سیری در تلمود، ۱۵۹.</ref>. در [[روایات]] از نماز [[مسیحیان]] در کلیسا یاد شده است<ref>متقی هندی، کنز العمال، ۷/۴۸۵.</ref>. | |||
در اسلام [[تشریع]] نماز در [[مکه]] و با جماعت همراه بوده و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} نماز را به جماعت برپا کرده‌اند و آیه {{متن قرآن|وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ}}<ref>«و نماز را برپا دارید و زکات بدهید و با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.</ref> نیز در این باره نازل شده است<ref>حسکانی، شواهد التنزیل، ۱/۱۱۱.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} پس از [[هجرت به مدینه]] نماز را با جمع [[مسلمانان]] و به جماعت برپا می‌کرد<ref>ابن‌سیدالناس، عیون الاثر، ۱/۲۲۵.</ref> و کسانی را که در نماز جماعت شرکت نمی‌کردند [[سرزنش]] و به کیفری شدید [[تهدید]] می‌کرد<ref>طوسی، تهذیب الاحکام، ۳/۲۵.</ref>. [[فقیهان]] [[شیعه]] در کتاب‌های [[فقهی]] خود بخشی از «کتاب الصلاة» را به نماز جماعت و [[احکام]] مرتبط با آن از قبیل اهمیت، [[شرایط امام]] جماعت و برخی از مسائل دیگر اختصاص داده‌اند<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref>. | |||
== [[فلسفه]] [[تشریع]] == | |||
[[اسلام]] اساس [[آیین]] خود را بر پایه [[اجتماع]] قرار داده و در هیچ‌یک از [[شئون]] خود، به اجتماع بی‌اعتنا نبوده است<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، ۴/۹۴–۹۵.</ref>. [[حکمت]] تشریعِ برخی از عبادت‌های گروهی مانند [[نماز عید]] فطر و [[عید قربان]] در [[روایات]]، اجتماع [[مسلمانان]] شمرده شده است<ref>صدوق، من لایحضر، ۱/۵۲۲.</ref>. [[امام رضا]]{{ع}} نماز جماعت را موجب آشکارشدن [[نشانه‌ها]] و [[شعائر اسلامی]] همانند [[اخلاص]]، [[توحید]]، ارزش‌های اسلامی و [[عبادت]] و [[نیایش]] دانسته و افزوده است اظهار این [[شعائر]] حجتی است از [[خداوند]] بر [[اهل]] شرق و غرب. همچنین با نماز جماعت، [[منافقان]] و مسلمانانی که [[نماز]] را سبک می‌شمارند، از غیر آنان شناخته می‌شوند و زمینه‌ای پدید می‌آید که افراد بتوانند به [[صلاح]] و [[عدالت]] یکدیگر [[گواهی]] دهند. افزون بر همه اینها نماز جماعت [[نیکوکاری]] و ترویج [[فضیلت‌ها]] را به همراه دارد و بسیاری از افراد را از [[گناه]] و [[فساد]] بازمی‌دارد<ref>صدوق، علل الشرائع، ۱/۲۶۲؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۷.</ref>.<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref> | |||
== اهمیت و جایگاه == | |||
نماز جماعت در [[اسلام]] از مهم‌ترین [[مستحبات]] و از [[شعائر اسلامی]] و نشانه‌های اسلام است<ref>حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷–۲۲۹.</ref>. در [[آیات]] {{متن قرآن|وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ}}<ref>«و نماز را برپا دارید و زکات بدهید و با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.</ref>، {{متن قرآن|يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ}}<ref>«ای مریم! پروردگارت را به فروتنی فرمان بر و سجده کن و با نمازگزاران نماز بگزار» سوره آل عمران، آیه ۴۳.</ref> و [[روایات]] بسیار<ref>صدوق، من لایحضر، ۱/۳۷۵؛ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۸/۲۸۹–۲۹۰.</ref> از [[مسلمانان]] خواسته شده که [[نماز]] را با جماعت بخوانند. [[مفسران]] از تعبیر {{متن قرآن|وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ}}<ref>«با نمازگزاران نماز بگزارید» سوره بقره، آیه ۴۳.</ref> برداشت کرده‌اند که سزاوار است نماز به جماعت برپایی شود<ref>فاضل مقداد، کنز العرفان، ۱/۱۹۴.</ref>. | |||
[[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]]{{ع}} همواره بر انجام نماز جماعت سفارش می‌کردند<ref>کلینی، الکافی، ۳/۳۷۶ و ۳۸۰؛ حلی، علامه، تذکرة الفقهاء، ۴/۲۲۷؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۴/۱۸۸.</ref>. [[پیامبر]]{{صل}} مسلمانان را به شرکت در نماز جماعت هرچند در شرایط بسیار سخت سفارش کرده است<ref>مجلسی، بحار الانوار، ۸۵/۵.</ref>. [[امام حسین]]{{ع}} نیز در [[روز عاشورا]] با وجود حمله [[دشمن]]، نماز ظهر و عصر را به جماعت برگزار کرد<ref>بن‌طاووس، اللهوف، ۱۱۰–۱۱۱؛ امام خمینی، صحیفه، ۱۲/۳۹۲.</ref>.<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref> | |||
==[[احکام]] نماز جماعت == | |||
در [[وجوب]] و [[استحباب]] نماز جماعت میان مذاهب اسلامی [[اختلاف]] است. فقهای امامیه نماز جماعت خصوصاً در نمازهای روزانه را [[مستحب]] مؤکد می‌دانند<ref>طوسی، المبسوط، ۱/۱۵۲؛ نراقی، مستند الشیعة، ۸/۷؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳/۱۳۴–۱۳۵.</ref>. در میان [[اهل سنت]]، بیشتر [[حنفیان]] و مالکیان و برخی از شافعیان نیز آن را مستحب مؤکد می‌دانند<ref>نووی، المجموع، ۴/۱۹۴؛ شربینی، مغنی المحتاج، ۱/۲۲۹–۲۳۰؛ جزیری، الفقه، ۱/۳۶۸؛ وهبه زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ۲/۱۱۶۷–۱۱۶۸.</ref>؛ ولی [[حنبلیان]] و برخی از حنفیان جماعت را در نمازهای یومیه واجب عینی دانسته‌اند<ref>ابن‌اثیر، جامع الاصول، ۵/۵۶۴–۵۶۶؛ کاسانی، بدائع الصنائع، ۱/۱۵۵؛ ابن‌قدامه، المغنی، ۲/۲–۳؛ حنبلی، کشف القناع، ۱/۴۵۴.</ref>.<ref>[[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۱۰]]، ص۱۰۰–۱۱۰.</ref> | |||
== نماز جماعت در عصر ظهور == | |||
در عصر ظهور [[حضرت مهدی]] {{ع}}، استقبال و [[پذیرش مردم]] به مظاهر [[دینی]] بی‌سابقه است. استقبال [[مردم]] از نماز جماعت چنان چشمگیر است که مساجد کنونی و حتی مساجدی که در [[آینده]] ساخته می‌شود، برطرف‌کننده [[نیاز]] آنان نخواهد بود<ref>کافی، ج ۴، ص ۴۲۷؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۵.</ref>. | |||
آنچه در [[روایت]] است مبنی بر اینکه در یک [[مسجد]]، دوازده بار نماز جماعت خوانده می‌شود<ref>بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۵.</ref>، [[دلیل]] روشن بر اندازه [[پذیرش مردم]]، نسبت به مظاهر [[دینی]] است. این مطلب با توجه به اینکه هنگام ظهور [[امام]]، جمعیت [[جهان]] در اثر [[کشتار]] کاهش می‌یابد، قابل‌توجه است. در آن شرایط، نقش اداره یا وزارتخانه‌ای که [[مسؤولیت]] امور [[فرهنگی]] و [[دینی]] را دارد، بسیار بزرگ است و به تناسب جمعیت، مساجدی ساخته می‌شود و حتی در جایی لازم می‌شود مسجدی بسازند که پانصد در داشته باشد و یا در [[روایت]] هست که کوچک‌ترین مساجد [[کوفه]] در آن روزگار، [[مسجد کوفه]] کنونی است<ref>کافی، ج ۴، ص ۴۲۷.</ref> که اکنون یکی از بزرگ‌ترین مساجد [[جهان]] است<ref>چشم‌اندازی به حکومت مهدی {{ع}}، نجم الدین طبسی، ص ۱۸۲.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۳۸.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[نماز]] | * [[نماز]] | ||
* [[آداب نماز]] | * [[آداب نماز]] | ||
| خط ۲۲: | خط ۴۱: | ||
* [[نماز عید]] | * [[نماز عید]] | ||
* [[نماز نافله]] | * [[نماز نافله]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:IM009957.jpg|22px]] [[زینب علی‌زاده لوشابی|علی‌زاده لوشابی]]، [[مهدی طاهایی|طاهایی]]، [[نماز جماعت (مقاله)|مقاله «نماز جماعت»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۱۰''']] | |||
# [[پرونده:29873800.jpg|22px]] [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|'''موعودنامه''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:مدخل موعودنامه]] | [[رده:مدخل موعودنامه]] | ||
[[رده:نماز]] | |||