امام مهدی چند غیبت داشته‌اند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

امام مهدی چند غیبت داشته‌اند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۲۱:۲۷

۱٬۱۹۶ بایت حذف‌شده ، ‏۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - '[[[[' به '[['

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{پرسش غیرنهایی}}
 {{جعبه اطلاعات پرسش
-| موضوع اصلی        = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
+| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
-| موضوع فرعی        = [[امام مهدی]]{{ع}} چند [[غیبت]] داشته‌اند؟
+| تصویر = 7626626268.jpg
-| تصویر             = 7626626268.jpg
+| مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[کلیات غیبت امام مهدی]]
-| اندازه تصویر      = 200px
+| مدخل اصلی =
-| مدخل بالاتر      = [[مهدویت]] / [[غیبت امام مهدی]] / [[کلیات غیبت امام مهدی]]
+| مدخل وابسته =
-| مدخل اصلی    =
+| تعداد پاسخ = 10
-| مدخل وابسته    =
-| پاسخ‌دهنده         =
-| پاسخ‌دهندگان       = 10 پاسخ
 }}
-'''[[امام مهدی]]{{ع}} چند [[غیبت]] داشته‌اند؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
+'''[[امام مهدی]] {{ع}} چند [[غیبت]] داشته‌اند؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
-==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
+== عبارت‌های دیگری از این پرسش ==
-* [[غیبت امام مهدی]]{{ع}} دارای چه مراحلی بود؟ چرا؟
+* [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} دارای چه مراحلی بود؟ چرا؟
-*مگر حضرت چند نوع غیبت داشتند؟
+* مگر حضرت چند نوع غیبت داشتند؟
 == پاسخ نخست ==
-[[پرونده:1368171.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
+[[پرونده:1368171.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[سید محمد صدر]]]]
-::::::آیت‌ الله شهید '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
+آیت‌ الله شهید '''[[سید محمد صدر]]''' در کتاب ''«[[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]»'' در این‌باره گفته‌ است:
-::::::«بدون [[شک]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} دو گونه [[غیبت]] داشته است و این از [[عقاید]] روشن [[مذهب شیعه]]، و بلکه از مسلمات و بدیهیاتی است که تردیدبردار نیست. برخی از [[دانشمندان]] [[اهل سنت]] نیز در این مسأله با [[شیعیان]] همفکری دارند.
-::::::در متون حدیثی هر دو گروه [[شیعه]] و [[سنی]] روایاتی در این باره وارد شده است.
+«بدون [[شک]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} دو گونه [[غیبت]] داشته است و این از [[عقاید]] روشن [[مذهب شیعه]]، و بلکه از مسلمات و بدیهیاتی است که تردیدبردار نیست. برخی از [[دانشمندان]] [[اهل سنت]] نیز در این مسأله با [[شیعیان]] همفکری دارند.
-::::::[[سید]] برزنجی‏<ref>الاشاعة لا شراط الساعه، ۹۲.</ref> از [[حضرت]] [[ابا عبدالله الحسین]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] فرموده است: برای [[صاحب]] این امر ([[حضرت مهدی]] {{ع}}) دو [[غیبت]] است که یکی از آن دو به‌قدری به درازا کشد که برخی گویند وی مرده است، و گروهی گویند او از بین رفته است. بر [[جایگاه]] و محل سکونتش نه از [[اولیاء]] و نه از دیگران، بجز آن کس که عهده‌دار کارهای شخصی آن [[حضرت]] می‌‏باشد، کسی [[آگاه]] نیست. و نعمانی‏<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۰.</ref> در کتاب خویش از [[اسحاق بن عمار]] آورده که وی گفته است: از [[حضرت]] [[امام صادق|جعفر بن محمد الصادق]] {{ع}} شنیدم که می‏‌فرمود: برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که یکی طولانی و دیگری کوتاه است. در یکی [[جایگاه]] [[حضرت]] را فقط [[شیعیان]] مخصوص می‏‌دانند و در دیگری مکانش را بجز خدمتگزار ویژه‏‌اش کسی نمی‌‏داند. و همو<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۱.</ref> از [[ابراهیم بن عمر الکناسی]] [[نقل]] کرده است که وی گوید: از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: [[صاحب]] این امر را دو [[غیبت]] است. و نیز<ref>همان کتاب، ۱۷۲- ۱۷۳.</ref> از [[ابو بصیر]] [[روایت]] کند که گوید: خدمت [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} عرض کردم که [[امام باقر]] {{ع}} می‏‌فرمود که برای [[قائم آل محمد]] {{عم}} دو [[غیبت]] است که یکی از دیگری طولانی‌‏تر است. فرمود: آری ... این [[روایت]] را [[طبرسی]] نیز در کتاب اعلام الوری‏<ref>ص ۴۱۶.</ref> [[نقل]] کرده است. و همچنین [[نعمانی]] از [[محمد بن مسلم ثقفی]] [[روایت]] کرده است که می‌‏گوید: از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که در یکی از آنها چنین گفته می‏شود که آن [[حضرت]] از بین رفته و معلوم نیست در کدام دره‏ای به سر می‌‏برد<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳. این‌گونه کلمات نه بدان معنی است که مکان زندگی حضرت در بیابان‌‏ها و دره‌‏ها است بلکه کنایه از انکار مردم نسبت به وجود حضرت است که چون دوران غیبت طولانی می‏‌شود مردم به شک و تردید افتاده و می‌‏گویند: پس او کجا است؟! در کدام کوه و دشت به سر می‌‏برد و در حرکت است؟</ref> و نیز<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳.</ref> از [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] می‏‌کند که از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است. در یکی به سوی [[خانواده]] خود بر می‏‌گردد و در دیگری گفته می‏شود که از [[دنیا]] رفته و معلوم نیست در کدام دره‏ای ناپدید شده است.
-::::::[[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ، ۹۰.</ref> از [[حازم بن حبیب]] از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} این‏ [[روایت]] را [[نقل]] کرده است که [[حضرت]] به او فرمود: ای حازم برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است، در دومی آشکار می‌‏شود، اگر کسی نزد تو آمد و گفت که دستش را از روی [[خاک]] [[قبر]] او تکانیده باور مکن و از او مپذیر. این بود نمونه‌‏ای از [[روایات]] و [[اخبار]] بسیاری که در این زمینه رسیده است و برای اثبات تاریخی این مسأله کافی است.
+در متون حدیثی هر دو گروه [[شیعه]] و [[سنی]] روایاتی در این باره وارد شده است.
-::::::از این [[روایات]] دو برداشت شده است:
-:::::*'''برداشت نخست:''' این برداشت موافق [[عقیده]] غیر [[امامیه]] است که گویند: [[مهدی]] کسی است که در زمان خود تولد یافته و [[زمین]] را از [[عدل]] پر می‏‌کند، همان‏طور که از [[جور]] و [[ستم]] پر شده است. طبق این [[عقیده]]، دو [[غیبت]] از یکدیگر جدا بوده و در فاصله بین دو [[غیبت]] [[حضرت]] بر [[مردم]] آشکار شده و [[ظهور]] بعد از [[غیبت]] دومی روز [[نهضت]] بزرگ [[حضرت]] است. مدت هر دو [[غیبت]] محدود و بسیار اندک است که بخاطر [[مصالح]] ویژه‏ای که [[حضرت]] خود در نظر دارند و یا بخاطر اینکه بعد از [[ظهور]] بتواند یارانی را گرد خود فراهم آورد [[غیبت]] می‌‏فرمایند. بر طبق این گونه برداشت از [[روایات]] چاره‏ای جز پذیرفتن این نظریه درباره دو [[غیبت]] نیست؛ زیرا با [[عمر]] کوتاه [[حضرت]] دیگر نمی‌‏توان غیبتی طولانی برای [[حضرت]] در نظر گرفت. برداشت برزنجی از [[روایات]] و [[اخبار]] گذشته همین است، آنجا که گوید: این دو [[غیبت]] - و [[خداوند]] داناتر است - همانست که قبلا گفته شد که [[حضرت]] در کوه‏های اطراف [[مکه]] پنهان می‏گردد و هیچ کس از آن [[حضرت]] [[آگاه]] نخواهد بود. مؤید این مطلب روایتی است از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} که فرماید: برای [[صاحب]] این امر در برخی از این دره‏ها پنهانی و غیبتی است. و [[حضرت]] با دست خود به [[ذی طوی]] اشاره فرمود. می‏‌گویم: برزنجی [[غیبت]] دوم را متذکر نشده است.
+[[سید]] برزنجی‏<ref>الاشاعة لا شراط الساعه، ۹۲.</ref> از [[حضرت]] [[ابا عبدالله الحسین]] {{ع}} [[روایت]] کرده است که آن [[حضرت]] فرموده است: برای [[صاحب]] این امر ([[حضرت مهدی]] {{ع}}) دو [[غیبت]] است که یکی از آن دو به‌قدری به درازا کشد که برخی گویند وی مرده است، و گروهی گویند او از بین رفته است. بر [[جایگاه]] و محل سکونتش نه از [[اولیاء]] و نه از دیگران، بجز آن کس که عهده‌دار کارهای شخصی آن [[حضرت]] می‌‏باشد، کسی [[آگاه]] نیست. و نعمانی‏<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۰.</ref> در کتاب خویش از [[اسحاق بن عمار]] آورده که وی گفته است: از [[حضرت]] [[امام صادق|جعفر بن محمد الصادق]] {{ع}} شنیدم که می‏‌فرمود: برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که یکی طولانی و دیگری کوتاه است. در یکی [[جایگاه]] [[حضرت]] را فقط [[شیعیان]] مخصوص می‏‌دانند و در دیگری مکانش را بجز خدمتگزار ویژه‏‌اش کسی نمی‌‏داند. و همو<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۱.</ref> از [[ابراهیم بن عمر الکناسی]] [[نقل]] کرده است که وی گوید: از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: [[صاحب]] این امر را دو [[غیبت]] است. و نیز<ref>همان کتاب، ۱۷۲- ۱۷۳.</ref> از [[ابو بصیر]] [[روایت]] کند که گوید: خدمت [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} عرض کردم که [[امام باقر]] {{ع}} می‏‌فرمود که برای [[قائم آل محمد]] {{عم}} دو [[غیبت]] است که یکی از دیگری طولانی‌‏تر است. فرمود: آری ... این [[روایت]] را [[طبرسی]] نیز در کتاب اعلام الوری‏<ref>ص ۴۱۶.</ref> [[نقل]] کرده است. و همچنین [[نعمانی]] از [[محمد بن مسلم ثقفی]] [[روایت]] کرده است که می‌‏گوید: از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که در یکی از آنها چنین گفته می‏شود که آن [[حضرت]] از بین رفته و معلوم نیست در کدام دره‏ای به سر می‌‏برد<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳. این‌گونه کلمات نه بدان معنی است که مکان زندگی حضرت در بیابان‌‏ها و دره‌‏ها است بلکه کنایه از انکار مردم نسبت به وجود حضرت است که چون دوران غیبت طولانی می‏‌شود مردم به شک و تردید افتاده و می‌‏گویند: پس او کجا است؟! در کدام کوه و دشت به سر می‌‏برد و در حرکت است؟</ref> و نیز<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳.</ref> از [[مفضل بن عمر]] [[نقل]] می‏‌کند که از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌‏فرمود: برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است. در یکی به سوی [[خانواده]] خود بر می‏‌گردد و در دیگری گفته می‏شود که از [[دنیا]] رفته و معلوم نیست در کدام دره‏ای ناپدید شده است.
-:::::*'''برداشت دوم:''' این برداشت موافق [[عقیده]] [[امامیه]] است که می‏‌گویند [[مهدی]] {{ع}} از روز تولدش در قرن سوم تا هنگام ظهورش زنده می‌‏باشد. این برداشتی است که [[دانشمندان]] [[امامیه]] از این [[روایات]] داشته‏اند و پیشینیان آنان به شکلی روشن بر آن تصریح کرده‏اند و این مسأله از ضروریات [[مذهب امامیه]] است. [[نعمانی]] گوید<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳- ۱۷۴.</ref>:این‌گونه احادیثی که یادآور شده‏اند «برای [[قائم]] دوگونه [[غیبت]] است» - بحمد [[الله]] - درستی آنها نزد ما ثابت شده است. [[خداوند]] سخنان [[ائمه]] {{عم}} را روشن گرداند و درستی و [[راستی]] آنها را آشکار ساخت. اما [[غیبت]] اول، آن غیبتی است که طی آن سفر او نمایندگانی بین [[مردم]] و [[امام]] وجود داشتند که از سوی خود آن [[حضرت]] {{ع}} [[منصوب]] شده و میان [[مردم]] به‌طور آشکار و ظاهر زندگی می‌‏کردند ... این غیبتی کوتاه بود که دورانش سپری شده و مدتش گذشته است.
-::::::[[غیبت]] دوم غیبتی است که در آن [[نمایندگان]] و واسطه‌‏ها از میان برداشته شده‏‌اند و [[خداوند]] بجهت تدبیری که میان آفریدگان دارد و آنها را به دایره تمحیص و [[امتحان]] می‏‌کشد ... این [[غیبت‌]] را بوجود آورده است و این زمانی است که اکنون ما در آن هستیم. [[شیخ مفید]] در «[[ارشاد]]»<ref>ارشاد مفید، ۳۲۶.</ref> گوید: برای آن [[حضرت]] پیش از قیامش دو [[غیبت]] است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‏تر است، چنانکه [[اخبار]] و [[روایات]] گویای آنند. [[غیبت]] کوتاه‌تر از ابتداء میلاد آن [[حضرت]] است تا پایان دوران [[سفارت]] و نمایندگی بین [[امام]] {{ع}} و شیعیانش و در گذشت [[نمایندگان]]. و اما [[غیبت]] طولانی‏تر آن است که بعد از [[غیبت]] کوتاه شروع شده و در پایانش آن [[حضرت]] {{ع}} با [[شمشیر]] [[قیام]] خواهد کرد. [[طبرسی]] گوید<ref>اعلام الوری، ۴۱۶.</ref>: بنگر چگونه دو [[غیبت]] برای [[صاحب الامر]] همان‌گونه که در [[روایات]] وارد شده بود، روی داد. اما [[غیبت صغرا]]ی او آن بود که طی آن [[نمایندگان]] آن [[حضرت]] وجود داشتند و دروازه‏های ورود به خدمت آن [[حضرت]] شناخته شده بود و شیعیانی که به [[امامت]] [[امام عسکری|یازدهمین امام]] [[حضرت]] [[امام حسن|حسن بن علی]] {{ع}} [[معتقد]] بودند، درباره آن اختلافی نداشتند.
+[[شیخ طوسی]]‏<ref>غیبت شیخ، ۹۰.</ref> از [[حازم بن حبیب]] از [[امام صادق|حضرت صادق]] {{ع}} این‏ [[روایت]] را [[نقل]] کرده است که [[حضرت]] به او فرمود: ای حازم برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است، در دومی آشکار می‌‏شود، اگر کسی نزد تو آمد و گفت که دستش را از روی [[خاک]] [[قبر]] او تکانیده باور مکن و از او مپذیر. این بود نمونه‌‏ای از [[روایات]] و [[اخبار]] بسیاری که در این زمینه رسیده است و برای اثبات تاریخی این مسأله کافی است.
-::::::[[ابن صباغ]]‏<ref>فصول المهمه، ۳۰۹.</ref> - که مالکی‌مذهب است - گوید: برای آن [[حضرت]] پیش از قیامش دو [[غیبت]] است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‌‏تر است. اولی که کوتاه‌‏تر است از هنگام تولدش تا پایان دوره نمایندگی بین آن [[حضرت]] و پیروانش بود. و اما دومی که طولانی‌‏تر می‌‏باشد، آن غیبتی است که بعد از اولی آغاز شده و در پایان آن با [[شمشیر]] [[قیام]] خواهد کرد. [[خداوند متعال]] فرموده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>و هرآینه در کتاب زبور بعد از ذکر - تورات - نوشته‏‌ایم که زمین را بندگان صالح و شایسته‌ام به ارث خواهند برد (انبیا/ ۱۰۵).</ref> در این زمینه گفته‏‌های دیگری نیز ایراد شده است که [[نقل]] آنها به درازا می‏‌کشد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۱۶-۱۹.</ref>.
+از این [[روایات]] دو برداشت شده است:
+* '''برداشت نخست:''' این برداشت موافق [[عقیده]] غیر [[امامیه]] است که گویند: [[مهدی]] کسی است که در زمان خود تولد یافته و [[زمین]] را از [[عدل]] پر می‏‌کند، همان‏طور که از [[جور]] و [[ستم]] پر شده است. طبق این [[عقیده]]، دو [[غیبت]] از یکدیگر جدا بوده و در فاصله بین دو [[غیبت]] [[حضرت]] بر [[مردم]] آشکار شده و [[ظهور]] بعد از [[غیبت]] دومی روز [[نهضت]] بزرگ [[حضرت]] است. مدت هر دو [[غیبت]] محدود و بسیار اندک است که بخاطر [[مصالح]] ویژه‏ای که [[حضرت]] خود در نظر دارند و یا بخاطر اینکه بعد از [[ظهور]] بتواند یارانی را گرد خود فراهم آورد [[غیبت]] می‌‏فرمایند. بر طبق این گونه برداشت از [[روایات]] چاره‏ای جز پذیرفتن این نظریه درباره دو [[غیبت]] نیست؛ زیرا با [[عمر]] کوتاه [[حضرت]] دیگر نمی‌‏توان غیبتی طولانی برای [[حضرت]] در نظر گرفت. برداشت برزنجی از [[روایات]] و [[اخبار]] گذشته همین است، آنجا که گوید: این دو [[غیبت]] - و [[خداوند]] داناتر است - همانست که قبلا گفته شد که [[حضرت]] در کوه‏های اطراف [[مکه]] پنهان می‏گردد و هیچ کس از آن [[حضرت]] [[آگاه]] نخواهد بود. مؤید این مطلب روایتی است از [[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}} که فرماید: برای [[صاحب]] این امر در برخی از این دره‏ها پنهانی و غیبتی است. و [[حضرت]] با دست خود به [[ذی طوی]] اشاره فرمود. می‏‌گویم: برزنجی [[غیبت]] دوم را متذکر نشده است.
+* '''برداشت دوم:''' این برداشت موافق [[عقیده]] [[امامیه]] است که می‏‌گویند [[مهدی]] {{ع}} از روز تولدش در قرن سوم تا هنگام ظهورش زنده می‌‏باشد. این برداشتی است که [[دانشمندان]] [[امامیه]] از این [[روایات]] داشته‏اند و پیشینیان آنان به شکلی روشن بر آن تصریح کرده‏اند و این مسأله از ضروریات [[مذهب امامیه]] است. [[نعمانی]] گوید<ref>غیبت نعمانی، ۱۷۳- ۱۷۴.</ref>:این‌گونه احادیثی که یادآور شده‏اند «برای [[قائم]] دوگونه [[غیبت]] است» - بحمد [[الله]] - درستی آنها نزد ما ثابت شده است. [[خداوند]] سخنان [[ائمه]] {{عم}} را روشن گرداند و درستی و [[راستی]] آنها را آشکار ساخت. اما [[غیبت]] اول، آن غیبتی است که طی آن سفر او نمایندگانی بین [[مردم]] و [[امام]] وجود داشتند که از سوی خود آن [[حضرت]] {{ع}} [[منصوب]] شده و میان [[مردم]] به‌طور آشکار و ظاهر زندگی می‌‏کردند ... این غیبتی کوتاه بود که دورانش سپری شده و مدتش گذشته است.
+[[غیبت]] دوم غیبتی است که در آن [[نمایندگان]] و واسطه‌‏ها از میان برداشته شده‏‌اند و [[خداوند]] بجهت تدبیری که میان آفریدگان دارد و آنها را به دایره تمحیص و [[امتحان]] می‏‌کشد ... این [[غیبت‌]] را بوجود آورده است و این زمانی است که اکنون ما در آن هستیم. [[شیخ مفید]] در «[[ارشاد]]»<ref>ارشاد مفید، ۳۲۶.</ref> گوید: برای آن [[حضرت]] پیش از قیامش دو [[غیبت]] است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‏تر است، چنانکه [[اخبار]] و [[روایات]] گویای آنند. [[غیبت]] کوتاه‌تر از ابتداء میلاد آن [[حضرت]] است تا پایان دوران [[سفارت]] و نمایندگی بین [[امام]] {{ع}} و شیعیانش و در گذشت [[نمایندگان]]. و اما [[غیبت]] طولانی‏تر آن است که بعد از [[غیبت]] کوتاه شروع شده و در پایانش آن [[حضرت]] {{ع}} با [[شمشیر]] [[قیام]] خواهد کرد. [[طبرسی]] گوید<ref>اعلام الوری، ۴۱۶.</ref>: بنگر چگونه دو [[غیبت]] برای [[صاحب الامر]] همان‌گونه که در [[روایات]] وارد شده بود، روی داد. اما [[غیبت صغرا]]ی او آن بود که طی آن [[نمایندگان]] آن [[حضرت]] وجود داشتند و دروازه‏های ورود به خدمت آن [[حضرت]] شناخته شده بود و شیعیانی که به [[امامت]] [[امام عسکری|یازدهمین امام]] [[حضرت]] [[امام حسن|حسن بن علی]] {{ع}} [[معتقد]] بودند، درباره آن اختلافی نداشتند.
+[[ابن صباغ]]‏<ref>فصول المهمه، ۳۰۹.</ref> - که مالکی‌مذهب است - گوید: برای آن [[حضرت]] پیش از قیامش دو [[غیبت]] است. یکی از آن دو از دیگری طولانی‌‏تر است. اولی که کوتاه‌‏تر است از هنگام تولدش تا پایان دوره نمایندگی بین آن [[حضرت]] و پیروانش بود. و اما دومی که طولانی‌‏تر می‌‏باشد، آن غیبتی است که بعد از اولی آغاز شده و در پایان آن با [[شمشیر]] [[قیام]] خواهد کرد. [[خداوند متعال]] فرموده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>و هرآینه در کتاب زبور بعد از ذکر - تورات - نوشته‏‌ایم که زمین را بندگان صالح و شایسته‌ام به ارث خواهند برد (انبیا/ ۱۰۵).</ref> در این زمینه گفته‏‌های دیگری نیز ایراد شده است که [[نقل]] آنها به درازا می‏‌کشد»<ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ غیبت کبری (کتاب)|تاریخ غیبت کبری]]، ص۱۶-۱۹.</ref>.
 == پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه ==
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۱. آیت‌الله حکیم؛
-| تصویر = 11518.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|[[سید منذر حکیم]]]]
+| تصویر = 11518.jpg
-::::::آیت‌الله '''[[سید منذر حکیم]]'''، در مقاله ''«[[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:
+| پاسخ‌دهنده = سید منذر حکیم
-::::::«شرایط [[سیاسی]] بسیار سخت دوران [[امام هادی|امام دهم]] و [[امام عسکری| امام یازدهم]]{{عم}}، [[غیبت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را امری [[واجب]] ساخته بود. بنابراین، اصل [[غیبت]] [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}}، [[سرنوشت]] حتمی [[حضرت]] بود. از سوی دیگر، [[غیبت]] ناگهانی [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از دو قرن و نیم حضور مستمر [[امامان]]{{عم}} در میان [[مردم]]، [[امامت]] و ارکان مردمی آن را با آسیبی جدی روبه رو می‌ساخت، زیرا [[مردم]] به ارتباط نزدیک با پیشوای خود خو کرده بودند.[[غیبت]] مطلق و ناگهانی [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} حتی می‌توانست [[اسلام]] را به خطر افکند و [[مسلمانان]] را در پریشانی و پراکندگی فرو برد. این امر، علت منطقی دو مرحله‌ای شدن [[غیبت]] است؛ در [[غیبت]] نخست که هفتاد سال به درازا کشید، [[مردم]] با [[غیبت]] [[امام]] انس گرفتند و زندگی خود را با آن تطبیق دادند. در این مرحله، [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} به وسیله [[نایبان خاص]] خود با [[مردم]] ارتباط برقرار کرد. این [[نایبان]] ضمن پاسخ به مسائل و پرسش‌های [[مؤمنان]]، آنان را برای روی آوردن به [[فقهای جامع الشرایط]] [[تربیت]] کردند و زمینه‌های ورود به دوران [[غیبت کبرا]] را فراهم آوردند۔ بنابراین آنچه میان دو [[غیبت]] تفاوت ایجاد کرد، یکی طولانی بودن [[غیبت]] دوم است و دیگری، عدم تعيين [[نایبان خاص]] در دوران[[غیبت کبرا]]؛ پس [[غیبت]] با حضور غیر رسمی در اجتماع منافات ندارد. بر این اساس، [[عصر غیبت]]، دوران [[ناپیدا]] بودن نام نشان رسمی [[امام]]{{ع}} است، نه عدم حضور وی در میان [[مردم]]؛ به عبارت دیگر، این [[غیبت]]، [[غيبت]] عنوان است نه[[غیبت]] شخص.<ref> همان، ص ۳۱-۴۳ </ref>. [[غیبت صغرا]] از هشتم [[ربیع]] الاول سال ۲۶۰ هجری قمری شروع شد و در سال ۳۲۹ قمری پایان یافت.[[غیبت کبرا]] با [[وفات]] چهارمین سفیر خاص [[امام]]{{ع}} آغاز شد و اکنون نیز ادامه دارد. [[روایات]] [[نقل]] شده از [[پیامبر]]{{صل}} نشان می‌دهد، آن [[حضرت]] به اصل [[غیبت]] [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} توجه داشته است؛ در حالی که [[روایات]] [[جانشینان]] [[معصوم]] وی از دو نوع [[غیبت]] کوتاه و طولانی پرده برداشته، به علل گوناگون [[غیبت]] طولانی توجه کرده‌اند. <ref> ر.ک: [[لطف الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف الله]]، منتخب الأثر في الأمام الثاني عشراعي في مخ الأثر في الأمام الثاني عشر {{ع}}، فصل دوم، باب های ۲۶، ۲۹، ۳۲ ، ۳۳ ۳۸ و ۴۷؛ فصل نهم، باب او فصل دهم، باب ۵ </ref>[[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[غیبت صغرا]] برای [[غیبت کبرا]] [[زمینه سازی]] کرد و با تذكرها و هشدارهای خویش در جهت [[تربیت]] [[شیعیان]] و [[آماده سازی]] آنان برای حل مشکلات خویش در دوران [[غیبت کبرا]] گام برداشت. بنابراین، اصل‌های مهم حفظ واپسین ذخيره [[خدا]] برای [[اصلاح]] جهانی و جدا نشدن [[مردم]] از [[معارف دینی]] و علمای الهی پایدار ماندند. [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} در دوران [[غیبت کبرا]] نیز زمینه‌های ورود به [[دوران ظهور]] قيام جهانی را فراهم می‌آورد»<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۶۱ - ۱۶۲.</ref>.
+| پاسخ = آیت‌الله '''[[سید منذر حکیم]]'''، در مقاله ''«[[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]»'' در این‌باره گفته است:
-{{پایان جمع شدن}}
+«شرایط [[سیاسی]] بسیار سخت دوران [[امام هادی|امام دهم]] و  [[امام عسکری|امام یازدهم]] {{عم}}، [[غیبت]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} را امری [[واجب]] ساخته بود. بنابراین، اصل [[غیبت]] [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}}، [[سرنوشت]] حتمی [[حضرت]] بود. از سوی دیگر، [[غیبت]] ناگهانی [[حضرت مهدی]] {{ع}} پس از دو قرن و نیم حضور مستمر [[امامان]] {{عم}} در میان [[مردم]]، [[امامت]] و ارکان مردمی آن را با آسیبی جدی روبه رو می‌ساخت، زیرا [[مردم]] به ارتباط نزدیک با پیشوای خود خو کرده بودند.[[غیبت]] مطلق و ناگهانی [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} حتی می‌توانست [[اسلام]] را به خطر افکند و [[مسلمانان]] را در پریشانی و پراکندگی فرو برد. این امر، علت منطقی دو مرحله‌ای شدن [[غیبت]] است؛ در [[غیبت]] نخست که هفتاد سال به درازا کشید، [[مردم]] با [[غیبت]] [[امام]] انس گرفتند و زندگی خود را با آن تطبیق دادند. در این مرحله، [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} به وسیله [[نایبان خاص]] خود با [[مردم]] ارتباط برقرار کرد. این [[نایبان]] ضمن پاسخ به مسائل و پرسش‌های [[مؤمنان]]، آنان را برای روی آوردن به [[فقهای جامع الشرایط]] [[تربیت]] کردند و زمینه‌های ورود به دوران [[غیبت کبرا]] را فراهم آوردند۔ بنابراین آنچه میان دو [[غیبت]] تفاوت ایجاد کرد، یکی طولانی بودن [[غیبت]] دوم است و دیگری، عدم تعيين [[نایبان خاص]] در دوران[[غیبت کبرا]]؛ پس [[غیبت]] با حضور غیر رسمی در اجتماع منافات ندارد. بر این اساس، [[عصر غیبت]]، دوران [[ناپیدا]] بودن نام نشان رسمی [[امام]] {{ع}} است، نه عدم حضور وی در میان [[مردم]]؛ به عبارت دیگر، این [[غیبت]]، [[غيبت]] عنوان است نه[[غیبت]] شخص.<ref> همان، ص ۳۱-۴۳ </ref>. [[غیبت صغرا]] از هشتم [[ربیع]] الاول سال ۲۶۰ هجری قمری شروع شد و در سال ۳۲۹ قمری پایان یافت.[[غیبت کبرا]] با [[وفات]] چهارمین سفیر خاص [[امام]] {{ع}} آغاز شد و اکنون نیز ادامه دارد. [[روایات]] [[نقل]] شده از [[پیامبر]] {{صل}} نشان می‌دهد، آن [[حضرت]] به اصل [[غیبت]] [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} توجه داشته است؛ در حالی که [[روایات]] [[جانشینان]] [[معصوم]] وی از دو نوع [[غیبت]] کوتاه و طولانی پرده برداشته، به علل گوناگون [[غیبت]] طولانی توجه کرده‌اند. <ref> ر.ک: [[لطف الله صافی گلپایگانی|صافی گلپایگانی، لطف الله]]، منتخب الأثر في الأمام الثاني عشراعي في مخ الأثر في الأمام الثاني عشر {{ع}}، فصل دوم، باب های ۲۶، ۲۹، ۳۲ ، ۳۳ ۳۸ و ۴۷؛ فصل نهم، باب او فصل دهم، باب ۵ </ref>[[حضرت مهدی]] {{ع}} در [[غیبت صغرا]] برای [[غیبت کبرا]] [[زمینه سازی]] کرد و با تذكرها و هشدارهای خویش در جهت [[تربیت]] [[شیعیان]] و [[آماده سازی]] آنان برای حل مشکلات خویش در دوران [[غیبت کبرا]] گام برداشت. بنابراین، اصل‌های مهم حفظ واپسین ذخيره [[خدا]] برای [[اصلاح]] جهانی و جدا نشدن [[مردم]] از [[معارف دینی]] و علمای الهی پایدار ماندند. [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} در دوران [[غیبت کبرا]] نیز زمینه‌های ورود به [[دوران ظهور]] قيام جهانی را فراهم می‌آورد»<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[غیبت حضرت مهدی (مقاله)|غیبت حضرت مهدی]]، ص۱۶۱ - ۱۶۲.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین طاهری؛
-| تصویر = 11562.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|[[حبیب‌الله طاهری]]]]
+| تصویر = 11562.jpg
-حجت الاسلام و المسلمین دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:
+| پاسخ‌دهنده = حبیب‌الله طاهری
-:::::*«چنانکه از [[روایات]] بر می‌آید و عملاً واقع شده [[دوست]] و [[دشمن]] به آن [[آگاهی]] دارند، برای آن [[حضرت]] دو [[غیبت]] است که یکی طولانی‌تر از دیگری است به نام‌های: [[غیب صغری]] و [[غیبت کبری]].
+| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر [[حبیب‌الله طاهری]] در کتاب ''«[[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]»'' در این‌باره گفته‌است:
-:::::'''[[غیبت صغری]]:''' [[غیبت صغری]] [[امام عصر]]{{ع}} در طول مدت هفتاد سال واقع شده است. در این مدت، گرچه [[امام]] از نظرها پنهان بود، لکن این [[غیبت]] و پنهانی عام و فراگیر نبود، زیرا کسانی بودند که به صورتی با [[امام]] در تماس بودند که به [[نایبان خاص]] [[امام]] مشهورند. [[مردم]] در کارهایشان به این [[نواب]] مراجعه می‌کردند و [[نامه‌ها]] و حوایج‌شان را به وسیله این افراد خاص به محضر [[حضرت]] می‌فرستادند و پاسخ را دریافت می‌داشتند و احیاناً بعضی‌ها با وساطت اینان به محضر [[امام]] شرفیاب می‌شدند. البته اگر ما [[غیبت]] [[امام]] را از ولادت او حساب کنیم که در سال ۲۵۵ ه.ق، بود تا ابتدای [[غیبت کبری]] (سال ۳۲۹) مدت [[غیبت صغری]] به ۷۴ سال می‌رسد<ref> سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه از ولادت آن حضرت حساب کرده و مدت غیبت صغری را ۷۴ سال دانسته است. </ref>، ولی اگر [[غیبت]] را از سال ۲۶۰، یعنی [[شهادت]] [[امام عسکری]]{{ع}} حساب کنیم، مدت [[غیبت صغری]] به مدت ۶۹ سال می‌رسد.
+*«چنانکه از [[روایات]] بر می‌آید و عملاً واقع شده [[دوست]] و [[دشمن]] به آن [[آگاهی]] دارند، برای آن [[حضرت]] دو [[غیبت]] است که یکی طولانی‌تر از دیگری است به نام‌های: [[غیب صغری]] و [[غیبت کبری]].
+:::::'''[[غیبت صغری]]:''' [[غیبت صغری]] [[امام عصر]] {{ع}} در طول مدت هفتاد سال واقع شده است. در این مدت، گرچه [[امام]] از نظرها پنهان بود، لکن این [[غیبت]] و پنهانی عام و فراگیر نبود، زیرا کسانی بودند که به صورتی با [[امام]] در تماس بودند که به [[نایبان خاص]] [[امام]] مشهورند. [[مردم]] در کارهایشان به این [[نواب]] مراجعه می‌کردند و [[نامه‌ها]] و حوایج‌شان را به وسیله این افراد خاص به محضر [[حضرت]] می‌فرستادند و پاسخ را دریافت می‌داشتند و احیاناً بعضی‌ها با وساطت اینان به محضر [[امام]] شرفیاب می‌شدند. البته اگر ما [[غیبت]] [[امام]] را از ولادت او حساب کنیم که در سال ۲۵۵ ه.ق، بود تا ابتدای [[غیبت کبری]] (سال ۳۲۹) مدت [[غیبت صغری]] به ۷۴ سال می‌رسد<ref> سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه از ولادت آن حضرت حساب کرده و مدت غیبت صغری را ۷۴ سال دانسته است. </ref>، ولی اگر [[غیبت]] را از سال ۲۶۰، یعنی [[شهادت]] [[امام عسکری]] {{ع}} حساب کنیم، مدت [[غیبت صغری]] به مدت ۶۹ سال می‌رسد.
 :::::'''[[غیبت کبری]]:''' این [[غیبت]] از سال ۳۲۹ ه.ق، سال انقراض [[نیابت]] [[نواب خاص]]، شروع شد تا زمان [[ظهور]] آن [[حضرت]] ادامه دارد. این همان غیبتی است که [[آزمایش]] سخت بشری در آن نهفته است.
-:::::[[پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[ائمه]]{{عم}} در [[روایات]] متعدده به این دو [[غیبت]] خبر داده‌‌اند. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[قائم]] را دو [[غیبت]] خواهد بود: یکی طولانی و دیگری کوتاه، در [[غیبت]] اول [[شیعیان]] خاص جایش را می‌دانند، ولی در دومی جز [[خواص]] [[دوستان]] دینی او کسی از جایش اطلاع ندارد<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: [[حضرت]] [[صاحب الامر]] دو [[غیبت]] دارد: یکی از آنها به قدری طولانی می‌شود که گروهی می‌گویند مرده است و گروهی می‌گویند کشته شده است و گروهی می‌گویند رفته است. تنها عده معدودی باقی می‌مانند که به وجود آن جناب [[عقیده]] دارند و ایمانشان ثابت و استوار است. در آن زمان کسی از [[جایگاه]] او اطلاع ندارد، مگر خدمتکار مخصوصش<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.</ref>. [[روایات]] در این زمینه بسیار است که نیاز به [[نقل]] آنها نیست<ref> ر.ک: غیبت نعمانی و [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، باب ۲۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، باب ۲۳.</ref>. بنابراین، در [[روایات]] [[اهل بیت]]{{عم}} به هر دو [[غیبت]] تصریح شده است»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۷ -۸۸.</ref>.
+:::::[[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] {{عم}} در [[روایات]] متعدده به این دو [[غیبت]] خبر داده‌‌اند. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[قائم]] را دو [[غیبت]] خواهد بود: یکی طولانی و دیگری کوتاه، در [[غیبت]] اول [[شیعیان]] خاص جایش را می‌دانند، ولی در دومی جز [[خواص]] [[دوستان]] دینی او کسی از جایش اطلاع ندارد<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[حضرت]] [[صاحب الامر]] دو [[غیبت]] دارد: یکی از آنها به قدری طولانی می‌شود که گروهی می‌گویند مرده است و گروهی می‌گویند کشته شده است و گروهی می‌گویند رفته است. تنها عده معدودی باقی می‌مانند که به وجود آن جناب [[عقیده]] دارند و ایمانشان ثابت و استوار است. در آن زمان کسی از [[جایگاه]] او اطلاع ندارد، مگر خدمتکار مخصوصش<ref> بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۳.</ref>. [[روایات]] در این زمینه بسیار است که نیاز به [[نقل]] آنها نیست<ref> ر.ک: غیبت نعمانی و [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، باب ۲۶؛ بحارالانوار، ج ۵۲، باب ۲۳.</ref>. بنابراین، در [[روایات]] [[اهل بیت]] {{عم}} به هر دو [[غیبت]] تصریح شده است»<ref>[[حبیب‌الله طاهری|طاهری، حبیب‌الله]]، [[سیمای آفتاب (کتاب)|سیمای آفتاب]]، ص۸۷ -۸۸.</ref>.
-{{پایان جمع شدن}}
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۳. حجت الاسلام و المسلمین موسوی‌نسب؛
-| تصویر = 13681056.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|[[سید جعفر موسوی‌نسب]]]]
+| تصویر = 13681056.jpg
-::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید جعفر موسوی‌نسب]]'''، در کتاب ''«[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
+| پاسخ‌دهنده = سید جعفر موسوی‌نسب
-::::::«در مورد [[غیبت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در [[روایات]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{ع}} سخنان فراوانی آمده است چنان‌که فرموده‌اند که ناگزیر برای [[حضرت]] غیبتی است بس طولانی که بسیاری از [[مردم]] در وجود آن [[حضرت]] [[تردید]] می‌کنند.
+| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[سید جعفر موسوی‌نسب]]'''، در کتاب ''«[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]»'' در این‌باره گفته است:
-::::::همچنین در [[روایات]] به نحوه [[غیبت]] نیز اشاره شده است.
-::::::چنان‌که از [[روایات]] برمی‌آید و عملاً واقع شده و [[دوست]] و [[دشمن]] به آن [[آگاهی]] دارند، برای آن [[حضرت]] دو [[غیبت]] است، [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]].
+«در مورد [[غیبت]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} در [[روایات]] [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{ع}} سخنان فراوانی آمده است چنان‌که فرموده‌اند که ناگزیر برای [[حضرت]] غیبتی است بس طولانی که بسیاری از [[مردم]] در وجود آن [[حضرت]] [[تردید]] می‌کنند.
-:::::#'''[[غیبت صغری]]:''' [[غیبت]] صغرای [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} در طول مدت هفتاد سال واقع شده است. در این مدت، گرچه [[امام مهدی|امام]] از نظرها پنهان بود، لکن این [[غیبت]] پنهانی، عام و فراگیر نبود، زیرا کسانی بودند که به صورتی با [[امام مهدی|امام]] در تماس بودند که به [[نایبان]] خاصّ [[امام مهدی|امام]] مشهورند... . [[مردم]] در کارهایشان به این نوّاب مراجعه می‌کردند، و [[نامه‌ها]] و حوایج‌شان را به وسیله این افراد خاصّ به محضر [[حضرت]] می‌فرستادند و پاسخ را دریافت می‌داشتند و احیاناً بعضی‌ها با واسطه اینان به محضر [[امام مهدی|امام]] شرفیاب می‌شدند.
-:::::#'''[[غیبت کبری]]:''' این [[غیبت]] از سال ۳۲۹ ه.ق، سال پایان [[نیابت]] نوّاب خاص شروع شد و تا [[زمان ظهور]] آن [[حضرت]] ادامه دارد. این همان غیبتی است که [[آزمایش]] سخت بشری در آن نهفته است<ref>ر.ک: محمد رضا حکیمى، خورشید مغرب،(دفتر نشر فرهنگ اسلامى)، ص ۴۲ و ۴۳.</ref>.
+همچنین در [[روایات]] به نحوه [[غیبت]] نیز اشاره شده است.
-::::::[[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] هدی {{ع}} در [[روایات]] متعددی به این دو [[غیبت]] خبر داده‌اند. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[امام مهدی|قائم]] را دو [[غیبت]] خواهد بود: یکی طولانی و دیگری کوتاه، در [[غیبت]] اوّل [[شیعه|شیعیان]] خاص جایش را می‌دانند، ولی در دومی جز [[خواصّ]] [[دوستان]] دینی او کسی از مکانش اطّلاع ندارد<ref>علامه مجلسى قدّس سرّه، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>.
-::::::با این توضیح نتیجه گرفته می‌شود [[غیبت صغری]] یا کوتاه، مقدّمه‌ای بوده برای [[غیبت کبری]] و به‌طور خلاصه فرق این دو [[غیبت]] عبارتند از:
+چنان‌که از [[روایات]] برمی‌آید و عملاً واقع شده و [[دوست]] و [[دشمن]] به آن [[آگاهی]] دارند، برای آن [[حضرت]] دو [[غیبت]] است، [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]].
-:::::#[[غیبت صغری]] محدود و کوتاه بود در حالی که [[غیبت کبری]] نامحدود و طولانی است.
+# '''[[غیبت صغری]]:''' [[غیبت]] صغرای [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} در طول مدت هفتاد سال واقع شده است. در این مدت، گرچه [[امام مهدی|امام]] از نظرها پنهان بود، لکن این [[غیبت]] پنهانی، عام و فراگیر نبود، زیرا کسانی بودند که به صورتی با [[امام مهدی|امام]] در تماس بودند که به [[نایبان]] خاصّ [[امام مهدی|امام]] مشهورند... . [[مردم]] در کارهایشان به این نوّاب مراجعه می‌کردند، و [[نامه‌ها]] و حوایج‌شان را به وسیله این افراد خاصّ به محضر [[حضرت]] می‌فرستادند و پاسخ را دریافت می‌داشتند و احیاناً بعضی‌ها با واسطه اینان به محضر [[امام مهدی|امام]] شرفیاب می‌شدند.
-:::::#در [[غیبت صغری]] اشخاصی به عنوان [[نایب خاص]]، معرفی و آنها واسطه بین [[مردم]] و [[امام مهدی|امام]] به حساب می‌آمدند، در حالی که در [[غیبت کبری]] نوّاب عام با ملاک‌های مشخّص وجود دارند و امکان تماس با آن [[حضرت]] کمتر و محدودتر از [[غیبت صغری]] است»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۱۸۳، ۱۸۴.</ref>.
+# '''[[غیبت کبری]]:''' این [[غیبت]] از سال ۳۲۹ ه.ق، سال پایان [[نیابت]] نوّاب خاص شروع شد و تا [[زمان ظهور]] آن [[حضرت]] ادامه دارد. این همان غیبتی است که [[آزمایش]] سخت بشری در آن نهفته است<ref>ر.ک: محمد رضا حکیمى، خورشید مغرب،(دفتر نشر فرهنگ اسلامى)، ص ۴۲ و ۴۳.</ref>.
-{{پایان جمع شدن}}
+[[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[ائمه]] هدی {{ع}} در [[روایات]] متعددی به این دو [[غیبت]] خبر داده‌اند. [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: [[امام مهدی|قائم]] را دو [[غیبت]] خواهد بود: یکی طولانی و دیگری کوتاه، در [[غیبت]] اوّل [[شیعه|شیعیان]] خاص جایش را می‌دانند، ولی در دومی جز [[خواصّ]] [[دوستان]] دینی او کسی از مکانش اطّلاع ندارد<ref>علامه مجلسى قدّس سرّه، بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵.</ref>.
+با این توضیح نتیجه گرفته می‌شود [[غیبت صغری]] یا کوتاه، مقدّمه‌ای بوده برای [[غیبت کبری]] و به‌طور خلاصه فرق این دو [[غیبت]] عبارتند از:
+# [[غیبت صغری]] محدود و کوتاه بود در حالی که [[غیبت کبری]] نامحدود و طولانی است.
+# در [[غیبت صغری]] اشخاصی به عنوان [[نایب خاص]]، معرفی و آنها واسطه بین [[مردم]] و [[امام مهدی|امام]] به حساب می‌آمدند، در حالی که در [[غیبت کبری]] نوّاب عام با ملاک‌های مشخّص وجود دارند و امکان تماس با آن [[حضرت]] کمتر و محدودتر از [[غیبت صغری]] است»<ref>[[دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان (کتاب)|دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان]]، ص۱۸۳، ۱۸۴.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۴. حجت الاسلام و المسلمین سلیمیان؛
-| تصویر = 136863.JPG|بندانگشتی|right|100px|[[خدامراد سلیمیان]]]]
+| تصویر = 136863.JPG
-::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
+| پاسخ‌دهنده = خدامراد سلیمیان
-::::::«همزمان با مطرح شدن اصل [[غیبت]] برای [[حضرت مهدی]] {{ع}} از طرف [[معصومین]] {{عم}} در روایاتی [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} به دو بخش کوتاه و دراز تقسیم می‌شود<ref>اگرچه امروزه از این دو غیبت با نام‌های" غیبت صغرا" و" غیبت کبرا" یاد می‌شود، اما در بیان اندیشوران شیعه از آن با عنوان‌هایی چون" غیبت قصری" و" غیبت طولی" و مانند آن نیز یاد شده است. ر.ک: شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۳۹.</ref>. که هر یک دارای ویژگی‌های خاصی است.
+| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[خدامراد سلیمیان]]'''، در کتاب ''«[[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]»'' در این‌باره گفته است:
-::::::این مطلب با تعبیرهای متفاوتی در سخنان [[معصومین]] {{عم}} به چشم می‌خورد: [[زراره]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|إِنَّ لِلْقَائِمِ غَیْبَتَیْنِ یَرْجِعُ فِی إِحْدَاهُمَا وَ الْأُخْرَی لَا یُدْرَی أَیْنَ هُوَ یَشْهَدُ الْمَوَاسِمَ یَرَی النَّاسَ وَ لَا یَرَوْنَهُ}}<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.</ref>؛ همانا برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که در یکی از آنها به خانواده‌اش برمی‌گردد و در دیگری دانسته نیست کجا است. هر سال در مناسک [[حج]] حاضر می‌شود؛ [[مردم]] را می‌بیند؛ در حالی که [[مردم]] او را نمی‌بینند.
-::::::[[امام صادق]] {{ع}} در روایتی به کوتاه و بلند بودن دو [[غیبت امام]] اشاره کرده است: {{عربی|لِلْقائِمِ غَیْبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ؛ الغَیْبَةُ الاُولَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ شِیعَتِهِ وَالاُخْرَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ مَوالیهِ}}<ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.</ref>؛ برای [[قائم]]، دو [[غیبت]] است: یکی از آنها کوتاه‌مدت و دیگری درازمدت. در [[غیبت]] نخست، جز [[شیعیان]] مخصوص، از [[جایگاه]] او کسی خبر ندارد و در دیگری جز خدمتکار ویژه آن [[حضرت]]، کسی از مکانش، [[آگاه]] نیست.
+«همزمان با مطرح شدن اصل [[غیبت]] برای [[حضرت مهدی]] {{ع}} از طرف [[معصومین]] {{عم}} در روایاتی [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} به دو بخش کوتاه و دراز تقسیم می‌شود<ref>اگرچه امروزه از این دو غیبت با نام‌های" غیبت صغرا" و" غیبت کبرا" یاد می‌شود، اما در بیان اندیشوران شیعه از آن با عنوان‌هایی چون" غیبت قصری" و" غیبت طولی" و مانند آن نیز یاد شده است. ر.ک: شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۳۹.</ref>. که هر یک دارای ویژگی‌های خاصی است.
-::::::لازم به یادآوری است آن [[حضرت]] در دوران پدر بزرگوار خویش نیز نوعی [[پنهان‌زیستی]] داشته است و به گونه‌ای نبوده که همگان بتوانند آن [[حضرت]] را [[ملاقات]] کنند. همین باعث شده است برخی آغاز [[غیبت]] آن [[حضرت]] را از هنگام ولادت بدانند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۴۲.</ref>.
-{{پایان جمع شدن}}
+این مطلب با تعبیرهای متفاوتی در سخنان [[معصومین]] {{عم}} به چشم می‌خورد: [[زراره]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|إِنَّ لِلْقَائِمِ غَیْبَتَیْنِ یَرْجِعُ فِی إِحْدَاهُمَا وَ الْأُخْرَی لَا یُدْرَی أَیْنَ هُوَ یَشْهَدُ الْمَوَاسِمَ یَرَی النَّاسَ وَ لَا یَرَوْنَهُ}}<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵، ح ۱۵.</ref>؛ همانا برای [[قائم]] دو [[غیبت]] است که در یکی از آنها به خانواده‌اش برمی‌گردد و در دیگری دانسته نیست کجا است. هر سال در مناسک [[حج]] حاضر می‌شود؛ [[مردم]] را می‌بیند؛ در حالی که [[مردم]] او را نمی‌بینند.
+[[امام صادق]] {{ع}} در روایتی به کوتاه و بلند بودن دو [[غیبت امام]] اشاره کرده است: {{عربی|لِلْقائِمِ غَیْبَتانِ اِحْداهُما قَصِیرَةٌ وَالاُخْری طَوِیلَةٌ؛ الغَیْبَةُ الاُولَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ شِیعَتِهِ وَالاُخْرَی لا یَعْلَمُ بِمَکانِهِ فِیها اِلاَّ خاصةُ مَوالیهِ}}<ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۴۰.</ref>؛ برای [[قائم]]، دو [[غیبت]] است: یکی از آنها کوتاه‌مدت و دیگری درازمدت. در [[غیبت]] نخست، جز [[شیعیان]] مخصوص، از [[جایگاه]] او کسی خبر ندارد و در دیگری جز خدمتکار ویژه آن [[حضرت]]، کسی از مکانش، [[آگاه]] نیست.
+لازم به یادآوری است آن [[حضرت]] در دوران پدر بزرگوار خویش نیز نوعی [[پنهان‌زیستی]] داشته است و به گونه‌ای نبوده که همگان بتوانند آن [[حضرت]] را [[ملاقات]] کنند. همین باعث شده است برخی آغاز [[غیبت]] آن [[حضرت]] را از هنگام ولادت بدانند<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۳۴۰.</ref>»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۲ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۴۲.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۵. حجت الاسلام و المسلمین رحیمی؛
-| تصویر = 151864.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|[[عباس رحیمی]]]]
+| تصویر = 151864.jpg
-::::::حجت الاسلام و المسلمین '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:
+| پاسخ‌دهنده = عباس رحیمی
-::::::«[[حضرت مهدی]] {{ع}} به دو گونه از دیده‌ها پنهان شده که به [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] مشهور است. آن [[حضرت]] پس از تولد، از انظار پنهان شد و تنها بعضی [[یاران خاص]] آن [[حضرت]] از مکان‌ زندگی او خبر داشتند در [[زمان غیبت صغری]]، افرادی به عنوان [[نائب]] و [[وکیل]]، واسطه بین او و [[مردم]] بودند و [[مردم]] از طریق آنان، به [[حضرت مهدی]] {{ع}} دسترسی داشتند. این مدت، ۶۹ سال طول کشید و آن را [[غیبت صغری]] می‌نامند. پس از فوت آخرین [[نائب]] آن [[حضرت]]، [[علی بن محمد سمری]]، [[[[غیبت کبری]]] آغاز گردید که هنوز ادامه دارد و تا [[ظهور]] آن [[حضرت]] نیز ادامه خواهد داشت و مدت آن را جز [[خدا]] کسی نمی‌داند. امیدواریم آن [[حضرت]] به زودی [[ظهور]] کند»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۱۹.</ref>.
+| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[عباس رحیمی]]'''، در کتاب ''«[[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]»'' در این‌باره گفته است:
-{{پایان جمع شدن}}
+«[[حضرت مهدی]] {{ع}} به دو گونه از دیده‌ها پنهان شده که به [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] مشهور است. آن [[حضرت]] پس از تولد، از انظار پنهان شد و تنها بعضی [[یاران خاص]] آن [[حضرت]] از مکان‌ زندگی او خبر داشتند در [[زمان غیبت صغری]]، افرادی به عنوان [[نائب]] و [[وکیل]]، واسطه بین او و [[مردم]] بودند و [[مردم]] از طریق آنان، به [[حضرت مهدی]] {{ع}} دسترسی داشتند. این مدت، ۶۹ سال طول کشید و آن را [[غیبت صغری]] می‌نامند. پس از فوت آخرین [[نائب]] آن [[حضرت]]، [[علی بن محمد سمری]]، [[غیبت کبری]]] آغاز گردید که هنوز ادامه دارد و تا [[ظهور]] آن [[حضرت]] نیز ادامه خواهد داشت و مدت آن را جز [[خدا]] کسی نمی‌داند. امیدواریم آن [[حضرت]] به زودی [[ظهور]] کند»<ref>[[عباس رحیمی|رحیمی، عباس]]، [[امید فردا (کتاب)|امید فردا]]، ص۱۹.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۶. حجت الاسلام و المسلمین محمدی منفرد؛
-| تصویر = 13681170.jpg|تپس|بندانگشتی|right|100px|[[بهروز محمدی منفرد]]]]
+| تصویر = 13681170.jpg
-::::::حجت الاسلام والمسلمین '''[[بهروز محمدی منفرد]]''' در کتاب ''«[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|مهدویت]]»'' (ج۱۰ ''«[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|چلچراغ حکمت]]»''؛ برگرفته از آثار [[شهید مطهری]]) در این‌باره گفته‌ است:
+| پاسخ‌دهنده = بهروز محمدی منفرد
-::::::«غایب شدن [[امام مهدی]]{{ع}} از نظرها به دو مرحله تقسیم می‌شود: مرحله کوتاه مدت ([[غیبت صغرا]]) و مرحلۀ دراز مدت ([[غیبت کبرا]]).
+| پاسخ = حجت الاسلام والمسلمین '''[[بهروز محمدی منفرد]]''' در کتاب ''«[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|مهدویت]]»'' (ج۱۰ ''«[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|چلچراغ حکمت]]»''؛ برگرفته از آثار [[شهید مطهری]]) در این‌باره گفته‌ است:
-::::::[[غیبت صغرا]] نزدیک به هفتاد سال به طول انجامید بعضی [[غیبت]] را از هنگام ولادت می‌دانند؛ چرا که در آن دوران هم [[امام مهدی]]{{ع}} حضور آنچنانی نداشت. در این دوران [[امام مهدی]]{{ع}}  به واسطۀ [[نایبان خاص]] خود، یعنی [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان بن سعید]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، و [[علی بن محمد سمری]] با [[شیعیان]] ارتباط داشته و به مسائل و مشکلات [[شیعیان]] رسیدگی می‌کرد و بدین‌سان [[شیعیان]] [[آمادگی]] ورود به عصر [[غیبت کبرا]] را یافتند.
-::::::پس از مرحلۀ [[غیبت صغرا]]، از سال ۳۲۹ [[غیبت کبرای]] [[حضرت]] آغاز گردید. که ارتباط [[امام]] با [[مردم]] در همین حد نیز قطع شد و [[مردم]] مواظف بودند، در امور خود به [[نایبان عام]] آن [[حضرت]] ([[فقیهان]] جامع شرایط) [[رجوع]] کنند. این مقطع زمانی، میدان بزرگ‌ترین آزمایش‌های [[انسان‌ها]] و [[غربال]] [[مؤمنان]] بوده و [[مردم]] نیز در این دروان افزون بر [[تکالیف]] شرعی، تکالیفی دارند که مهم‌ترین آنها [[انتظار فرج]] است<ref>یادداشت‌های ج۹، ص۳۹۵.</ref>. آن‌گاه که [[مشیت]] الهی با [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} تحقق گیرد، [[امام]] از پس پردۀ [[غیبت]] به در خواهد آمد»<ref>[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|چلچراغ حکمت ج۱۰]]، ص۳۳، ۳۴.</ref>.
+«غایب شدن [[امام مهدی]] {{ع}} از نظرها به دو مرحله تقسیم می‌شود: مرحله کوتاه مدت ([[غیبت صغرا]]) و مرحلۀ دراز مدت ([[غیبت کبرا]]).
-{{پایان جمع شدن}}
+[[غیبت صغرا]] نزدیک به هفتاد سال به طول انجامید بعضی [[غیبت]] را از هنگام ولادت می‌دانند؛ چرا که در آن دوران هم [[امام مهدی]] {{ع}} حضور آنچنانی نداشت. در این دوران [[امام مهدی]] {{ع}}  به واسطۀ [[نایبان خاص]] خود، یعنی [[عثمان بن سعید]]، [[محمد بن عثمان بن سعید]]، [[حسین بن روح نوبختی]]، و [[علی بن محمد سمری]] با [[شیعیان]] ارتباط داشته و به مسائل و مشکلات [[شیعیان]] رسیدگی می‌کرد و بدین‌سان [[شیعیان]] [[آمادگی]] ورود به عصر [[غیبت کبرا]] را یافتند.
+پس از مرحلۀ [[غیبت صغرا]]، از سال ۳۲۹ [[غیبت کبرای]] [[حضرت]] آغاز گردید. که ارتباط [[امام]] با [[مردم]] در همین حد نیز قطع شد و [[مردم]] مواظف بودند، در امور خود به [[نایبان عام]] آن [[حضرت]] ([[فقیهان]] جامع شرایط) [[رجوع]] کنند. این مقطع زمانی، میدان بزرگ‌ترین آزمایش‌های [[انسان‌ها]] و [[غربال]] [[مؤمنان]] بوده و [[مردم]] نیز در این دروان افزون بر [[تکالیف]] شرعی، تکالیفی دارند که مهم‌ترین آنها [[انتظار فرج]] است<ref>یادداشت‌های ج۹، ص۳۹۵.</ref>. آن‌گاه که [[مشیت]] الهی با [[ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} تحقق گیرد، [[امام]] از پس پردۀ [[غیبت]] به در خواهد آمد»<ref>[[چلچراغ حکمت ج۱۰ (کتاب)|چلچراغ حکمت ج۱۰]]، ص۳۳، ۳۴.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
-| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای دکتر شفیعی سروستانی (پژوهشگر معارف مهدویت)؛
+| عنوان پاسخ‌دهنده = ۷. آقای دکتر شفیعی سروستانی؛
-| تصویر = 13681061.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]]]
+| تصویر = 13681061.jpg
-::::::آقای دکتر '''[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]'''، در کتاب ''«[[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]»'' در این‌باره گفته است:
+| پاسخ‌دهنده = ابراهیم شفیعی سروستانی
-::::::«در [[روایات]] ما به طور مکرر از دو [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} سخن به میان آمده و از سال‌ها پیش از تولد آن [[حضرت]]، بر این موضوع تصریح شده است که ایشان دو [[غیبت]] خواهد داشت که هر یک با دیگری متفاوت است.
+| پاسخ = آقای دکتر '''[[ابراهیم شفیعی سروستانی]]'''، در کتاب ''«[[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]»'' در این‌باره گفته است:
+«در [[روایات]] ما به طور مکرر از دو [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} سخن به میان آمده و از سال‌ها پیش از تولد آن [[حضرت]]، بر این موضوع تصریح شده است که ایشان دو [[غیبت]] خواهد داشت که هر یک با دیگری متفاوت است.
 در اینجا به چند [[روایت]] که در این زمینه وارد شده است اشاره می‌کنیم:
-:::::*[[شیخ طوسی]] در "[[کتاب الغیبة]]"، حدیثی از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که در آن، [[امام صادق|امام]] خطاب به یکی از [[اصحاب]] خود می‌فرماید: "ای حازم! بدان که برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است که در دومین [[غیبت]]، [[ظهور]] خواهد کرد..."<ref>محمد بن حسن طوسی ([[شیخ طوسی]])، کتاب الغیبه، تهران، مکتبه نینوی الحدیثه، بی تا، ص ۲۶۱.</ref>.
+* [[شیخ طوسی]] در "[[کتاب الغیبة]]"، حدیثی از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] می‌کند که در آن، [[امام صادق|امام]] خطاب به یکی از [[اصحاب]] خود می‌فرماید: "ای حازم! بدان که برای [[صاحب]] این امر دو [[غیبت]] است که در دومین [[غیبت]]، [[ظهور]] خواهد کرد..."<ref>محمد بن حسن طوسی ([[شیخ طوسی]])، کتاب الغیبه، تهران، مکتبه نینوی الحدیثه، بی تا، ص ۲۶۱.</ref>.
-:::::*همچنین [[امین الاسلام طبرسی]] در کتاب "إعلام الوری"، حدیثی را [[نقل]] می‌کند که در آن، [[ابوبصیر]] خطاب به [[امام صادق]] {{ع}} عرض می‌کند: "[[ابو جعفر]] ([[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}}) می‌فرمود که برای [[قائم|قائم آل محمد]] {{عم}} [[غیبت]] است که یکی از دیگری کوتاه‌تر است. نظر شما در این مورد چیست؟ [[امام]] در پاسخ [[ابوبصیر]] می‌فرماید: آری ای [[ابوبصیر]]! چنان که گفتی، از این دو [[غیبت]]، از دیگری طولانی‌تر خواهد بود"<ref>فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت {{عم}} لإحیاء التراث، ۱۴۱۷ ه.ق، ج ۲، ص ۲۵۹.</ref>.
+* همچنین [[امین الاسلام طبرسی]] در کتاب "إعلام الوری"، حدیثی را [[نقل]] می‌کند که در آن، [[ابوبصیر]] خطاب به [[امام صادق]] {{ع}} عرض می‌کند: "[[ابو جعفر]] ([[امام باقر|حضرت باقر]] {{ع}}) می‌فرمود که برای [[قائم|قائم آل محمد]] {{عم}} [[غیبت]] است که یکی از دیگری کوتاه‌تر است. نظر شما در این مورد چیست؟ [[امام]] در پاسخ [[ابوبصیر]] می‌فرماید: آری ای [[ابوبصیر]]! چنان که گفتی، از این دو [[غیبت]]، از دیگری طولانی‌تر خواهد بود"<ref>فضل بن حسن طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت {{عم}} لإحیاء التراث، ۱۴۱۷ ه.ق، ج ۲، ص ۲۵۹.</ref>.
-:::::*[[محمد بن ابراهیم نعمانی]] در کتاب "[[الغیبة]]"، [[روایت]] دیگری را از [[امام صادق]] {{ع}} را [[نقل]] می‌کند که در آنجا [[امام صادق|امام]] می‌فرماید: "برای [[صاحب]] این امر، دو [[غیبت]] است که یکی از آنها چنان به درازا می‌کشد که بعضی می‌گویند: آن [[حضرت]] دیگر مرده است و بعضی دیگر می‌گویند: او به قتل رسیده است و بعضی هم می‌گویند: او دیگر آمده و رفته است..."<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، صص ۱۷۱ و ۱۷۲.</ref>. [[نعمانی]] پس از بیان به [[حدیث]] که همین مضمون [[حدیث]] بالا را دارند، می‌نویسد: احادیثی که در آنها وارد شده است [[قائم|امام قائم]] {{ع}} دو [[غیبت]] دارد، همه از جمله احادیثی هستند که نزد ما صحیح به حساب می‌آیند و [[خداوند]] نیز [[صدق]] گفتار [[امامان]] ما را آشکار ساخته است<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص۱۷۳.</ref>. ایشان در ادامه کلامش به تعریف [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] پرداخته و چنین نوشته است: نخستین [[غیبت]] آن [[حضرت]]، غیبتی است که در آن، نمایندگانی از طرف [[امام]] به عنوان واسطه میان [[مردم]] و آن [[حضرت]] [[منصوب]] شده‌اند که در میان [[مردم]] آشکارا به سر می‌برند و به واسطه آن‌ها، مشکلات علمی [[مردم]]، حل و پاسخ پرسش‌ها و معضل‌های آنها داده می‌شود. این [[غیبت]]، [[غیبت]] کوتاهی است که مدت آن به سر آمده و زمان آن گذشته است. [[غیبت]] دوم، غیبتی است که در آن، واسطه‌ها و [[نمایندگان]] که میان [[مردم]] و [[امام]] عصر وجود داشتند، به [[دلیل]] مصلحتی که [[خداوند]] [[اراده]] کرده است، برداشته شده‌اند<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص ۱۷۴.</ref>»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۱۱-۱۳.</ref>.
+* [[محمد بن ابراهیم نعمانی]] در کتاب "[[الغیبة]]"، [[روایت]] دیگری را از [[امام صادق]] {{ع}} را [[نقل]] می‌کند که در آنجا [[امام صادق|امام]] می‌فرماید: "برای [[صاحب]] این امر، دو [[غیبت]] است که یکی از آنها چنان به درازا می‌کشد که بعضی می‌گویند: آن [[حضرت]] دیگر مرده است و بعضی دیگر می‌گویند: او به قتل رسیده است و بعضی هم می‌گویند: او دیگر آمده و رفته است..."<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، صص ۱۷۱ و ۱۷۲.</ref>. [[نعمانی]] پس از بیان به [[حدیث]] که همین مضمون [[حدیث]] بالا را دارند، می‌نویسد: احادیثی که در آنها وارد شده است [[قائم|امام قائم]] {{ع}} دو [[غیبت]] دارد، همه از جمله احادیثی هستند که نزد ما صحیح به حساب می‌آیند و [[خداوند]] نیز [[صدق]] گفتار [[امامان]] ما را آشکار ساخته است<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص۱۷۳.</ref>. ایشان در ادامه کلامش به تعریف [[غیبت صغری]] و [[غیبت کبری]] پرداخته و چنین نوشته است: نخستین [[غیبت]] آن [[حضرت]]، غیبتی است که در آن، نمایندگانی از طرف [[امام]] به عنوان واسطه میان [[مردم]] و آن [[حضرت]] [[منصوب]] شده‌اند که در میان [[مردم]] آشکارا به سر می‌برند و به واسطه آن‌ها، مشکلات علمی [[مردم]]، حل و پاسخ پرسش‌ها و معضل‌های آنها داده می‌شود. این [[غیبت]]، [[غیبت]] کوتاهی است که مدت آن به سر آمده و زمان آن گذشته است. [[غیبت]] دوم، غیبتی است که در آن، واسطه‌ها و [[نمایندگان]] که میان [[مردم]] و [[امام]] عصر وجود داشتند، به [[دلیل]] مصلحتی که [[خداوند]] [[اراده]] کرده است، برداشته شده‌اند<ref>محمد بن ابراهیم نعمانی، کتاب الغیبه، تهران، مکتبة الصدوق، بی‌تا، ص ۱۷۴.</ref>»<ref>[[ابراهیم شفیعی سروستانی|شفیعی سروستانی؛ ابراهیم]]، [[پرسش از موعود (کتاب)|پرسش از موعود]]، ص ۱۱-۱۳.</ref>.
-{{پایان جمع شدن}}
+}}
 {{پاسخ پرسش
 | عنوان پاسخ‌دهنده = ۸. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛
-| تصویر = 1402.jpg|تپس|100px|right|بندانگشتی|]]
+| تصویر = 1402.jpg
-::::::نویسندگان کتاب ''«[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
+| پاسخ‌دهنده = آفتاب مهر ج۱ (کتاب)
-::::::«رخداد‌ها و پدیده‌های [[اجتماعی]]، نیازمند مقدمه و [[آماده‌سازی]] است و باید شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد که قابل [[تحمل]] و پذیرش عموم [[مردم]] شود. پدیده [[غیبت]] نیز در همین راستا قابل بررسی است. شیعیانی که در دوران گذشته هرگاه می‌خواستند [[امام]] خود را [[ملاقات]] کنند، محضر او شرفیاب شده و از وجودش بهره می‌بردند، اینک [[امام]] و مقتدای خود را در پس پرده [[غیبت]] می‌بینند. این حادثه، بدون [[زمینه‌سازی]]، مشکل و غیره منتظره بود؛ از این رو [[امامان]] قبلی آرام آرام، [[شیعیان]] را با این پدیده آشنا کردند.
+| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]»'' در این‌باره گفته‌اند:
-:::::*از زمان [[امام جواد]]{{ع}} به بعد به صورت‌های مختلفی مانند توجه به [[نهاد وکالت]] که از زمان [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} شکل گرفته بود، انجام ملاقات‌های پشت پرده، برقرار کردن ارتباط از طریق [[نایب خاص]]، مسأله غایب شدن [[امام]] به شکل جدی‌تری مطرح شد، تا طبیعی جلوه کند. این کارها، پذیرش و قبول مسأله [[غیبت]] را بین [[شیعیان]] تقویت می‌کرد؛ لذا آنان دیگر با یک پدیده [[غریب]] رو به رو نمی‌شدند. از این رو [[دوران غیبت]] در دو مرحله صورت گرفت:
-:::::*'''[[غیبت صغرا]]'''؛ [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} امر [[هدایت]] و [[رهبری]] را مدت ۶۹ سال، از طریق [[نایبان خاص]] انجام می‌داد. این گونه اداره کردن امور، '''اولاً''' موقتی و جهت [[آماده سازی]] [[مردم]] برای [[غیبت]] کامل بود، '''ثانیاً''' برای تثبیت وجود و [[حقانیت]] [[امامت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} بود و '''ثالثاً''' [[تعلیم]] [[مردم]] به [[رجوع]] به [[عالمان دین]] بود.<ref>[[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} فرمود: {{عربی|" أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى‏ رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ‏ حُجَّتِي‏ عَلَيْكُمْ‏ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم‏‏‏‏‏‏‏ ‏"}}؛ اما در حوادثی که پیش می‌آید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند..»، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۸۱.</ref>
-:::::*بنابراین از جمله [[دلایل]] مرحله [[غیبت صغرا]] می‌تواند موارد زیر باشد:
-::::#اثبات وجود [[حضرت]] "با توجه به ولادت مخفیانه ایشان".
-::::#آماده شدن [[مردم]] برای ورود به [[غیبت کبرا]].
-::::#تمرین برای [[رجوع]] کامل به [[نایبان]] و [[علما]].
-:::::*'''[[غیبت کبرا]]؛''' بعد از پایان یافتن دوران [[غیبت صغرا]] و [[آمادگی]] [[مردم]]، به [[امر الهی]] دوران [[غیبت کبرا]] آغاز شد»<ref>[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.</ref>.
-{{پایان جمع شدن}}
+«رخداد‌ها و پدیده‌های [[اجتماعی]]، نیازمند مقدمه و [[آماده‌سازی]] است و باید شرایط را به گونه‌ای فراهم کرد که قابل [[تحمل]] و پذیرش عموم [[مردم]] شود. پدیده [[غیبت]] نیز در همین راستا قابل بررسی است. شیعیانی که در دوران گذشته هرگاه می‌خواستند [[امام]] خود را [[ملاقات]] کنند، محضر او شرفیاب شده و از وجودش بهره می‌بردند، اینک [[امام]] و مقتدای خود را در پس پرده [[غیبت]] می‌بینند. این حادثه، بدون [[زمینه‌سازی]]، مشکل و غیره منتظره بود؛ از این رو [[امامان]] قبلی آرام آرام، [[شیعیان]] را با این پدیده آشنا کردند.
+* از زمان [[امام جواد]] {{ع}} به بعد به صورت‌های مختلفی مانند توجه به [[نهاد وکالت]] که از زمان [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{عم}} شکل گرفته بود، انجام ملاقات‌های پشت پرده، برقرار کردن ارتباط از طریق [[نایب خاص]]، مسأله غایب شدن [[امام]] به شکل جدی‌تری مطرح شد، تا طبیعی جلوه کند. این کارها، پذیرش و قبول مسأله [[غیبت]] را بین [[شیعیان]] تقویت می‌کرد؛ لذا آنان دیگر با یک پدیده [[غریب]] رو به رو نمی‌شدند. از این رو [[دوران غیبت]] در دو مرحله صورت گرفت:
+* '''[[غیبت صغرا]]'''؛ [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} امر [[هدایت]] و [[رهبری]] را مدت ۶۹ سال، از طریق [[نایبان خاص]] انجام می‌داد. این گونه اداره کردن امور، '''اولاً''' موقتی و جهت [[آماده سازی]] [[مردم]] برای [[غیبت]] کامل بود، '''ثانیاً''' برای تثبیت وجود و [[حقانیت]] [[امامت]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} بود و '''ثالثاً''' [[تعلیم]] [[مردم]] به [[رجوع]] به [[عالمان دین]] بود.<ref>[[امام مهدی|حضرت مهدی]] {{ع}} فرمود: {{عربی|" أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى‏ رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ‏ حُجَّتِي‏ عَلَيْكُمْ‏ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْهِم‏‏‏‏‏‏‏ ‏"}}؛ اما در حوادثی که پیش می‌آید، به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنان حجت من بر شمایند..»، بحارالانوار، ج۵۳، ص۱۸۱.</ref>
+* بنابراین از جمله [[دلایل]] مرحله [[غیبت صغرا]] می‌تواند موارد زیر باشد:
+# اثبات وجود [[حضرت]] "با توجه به ولادت مخفیانه ایشان".
+# آماده شدن [[مردم]] برای ورود به [[غیبت کبرا]].
+# تمرین برای [[رجوع]] کامل به [[نایبان]] و [[علما]].
+* '''[[غیبت کبرا]]؛''' بعد از پایان یافتن دوران [[غیبت صغرا]] و [[آمادگی]] [[مردم]]، به [[امر الهی]] دوران [[غیبت کبرا]] آغاز شد»<ref>[[آفتاب مهر ج۱ (کتاب)|آفتاب مهر]]، ج۱، ص ۱۳۲-۱۳۳.</ref>.
+}}
 {{پاسخ پرسش
-| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. نویسندگان کتاب [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]؛
+| عنوان پاسخ‌دهنده = ۹. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛
-| تصویر = 991395.jpg|تپس|بندانگشتی|100px|right|]]
+| تصویر = 991395.jpg
-::::::نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:
+| پاسخ‌دهنده = نگین آفرینش ج۱ (کتاب)
-::::::«[[غیبت امام مهدی]]{{ع}} امری لازم و ضروری بود؛ ولی از آنجا که همه اقدام‌های [[پیشوایان]] ما، در راستای تقویت پایه‌های [[ایمان]] [[مردم]] بود و [[بیم]] آن بود که [[غیبت]] آخرین [[حجّت الهی]]، آسیب‌های جدّی به [[دیانت]] [[مسلمین]] وارد آورد، دوران [[غیبت]] با [[برنامه‌ریزی]] دقیق، آغاز شده و ادامه پیدا یافت.
+| پاسخ = نویسندگان کتاب ''«[[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]»'' در این باره گفته‌اند:
-::::#'''[[زمینه‌سازی]] برای [[غیبت]]:''' یکی از اقداماتی که به [[آمادگی]] [[شیعیان]] برای دوره [[غیبت]]، بسیار کمک کرد، این بود که سال‌ها پیش از ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]]{{ع}} سخن از [[غیبت]] آن بزرگوار و [[ضرورت]] آن، در گفتار [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} مطرح شد. این [[اقدام]] سبب آشنایی [[شیعیان]] با پدیده [[غیبت]] و [[لزوم]] آن و نیز چگونگی حوادث و فتنه‌های [[غیبت]] شد، تا به سبب [[غیبت]] [[امام]] {{ع}} به [[انحراف]] نگرایند. [[اقدام]] دیگر که برای [[زمینه‌سازی]] [[غیبت]] مفید بود، شیوۀ ارتباط [[امام هادی]] و [[امام عسکری]]{{عم}} با [[شیعیان]] بود که در قالبی جدید و شکل محدودتری انجام گرفت. آن دو [[امام]] بزرگوار در آستانه [[غیبت]]، به [[پیروان]] [[مکتب]] [[اهل بیت]]{{عم}} آموختند که در بسیاری از نیازهای مادی و معنوی، مجبور به شرفیابی به محضر [[امام]] حاضر و ظاهر نیستند؛ بلکه می‌توانند با مراجعه به وکلای [[امامان]]{{عم}} به [[وظایف]] خود عمل کنند. این در زمانی بود که "[[نهاد وکالت]]" به وسیله [[امامان]] تأسیس شده و در میان [[شیعیان]]، شناخته شده بود و [[شیعیان]] به این سازمان اعتماد کافی داشتند. [[اقدام]] سوّم، دو مرحله‌ای شدن [[غیبت]] بود. در مرحله نخست گرچه [[امام مهدی]]{{ع}} غایب بود، رابطه [[امام]] و [[امت]] به کلّی قطع نشد؛ بلکه [[شیعیان]] به وسیلۀ "[[نایبان خاص]]" با [[امام]] خود ارتباط داشتند. این دوره، [[آمادگی]] بیشتری برای [[غیبت]] کلّی و نهایی [[امام]]، ایجاد می‌کرد؛ زیرا [[شیعیان]] دانستند که در [[غیبت کبرا]] نیز سرگشته و حیران نخواهند بود؛ بلکه [[عالمان]] [[دین]] و [[فقیهان]] [[امت]]، به عنوان [[نایبان]] عامّ [[حضرت]] در میان آنها و پاسخ‌گوی نیازهای آنها خواهند بود.
-::::#'''[[غیبت]] کوتاه مدت:''' با [[شهادت]] [[امام عسکری]]{{ع}} در سال ۲۶۰ ق، دوران [[امامت]] [[امام مهدی|امام دوازدهم]]{{ع}} آغاز شد. از همین زمان، [[غیبت]] کوتاه مدّت آن گرامی که به "[[غیبت صغرا]]" معروف است، شروع شد و تا سال ۳۲۹ ق (نزدیک به هفتاد سال) ادامه یافت. مهم‌ترین ویژگی‌ دوره [[غیبت صغرا]] آن است که [[مردم]] از طریق [[نایبان]] خاصّ با [[امام مهدی]]{{ع}} در ارتباط بودند و به وسیله آنها پیام‌های آن [[حضرت]] را دریافت می‌کردند و پاسخ سؤالات خود را می‌گرفتند.<ref>متن نامه‌ها –که به توقیعات مشهور است- در کتاب‌های علمای شیعه موجود است؛ از جمله: بحار الانوار، ج ۵۳، باب ۳۱، ص ۱۵۰ – ۱۹۷.</ref> گاهی نیز به واسطه [[نایبان]] [[امام]]، [[توفیق]] شرفیابی به حضور [[امام]] خویش را می‌یافتند. [[نایبان خاص]] [[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} که همگی از [[علما]] و بزرگان [[شیعه]] و برگزیدگان آن [[حضرت]] بودند، چهار تن هستند که به ترتیب دوره [[نیابت]] خود، عبارتند از:
+«[[غیبت امام مهدی]] {{ع}} امری لازم و ضروری بود؛ ولی از آنجا که همه اقدام‌های [[پیشوایان]] ما، در راستای تقویت پایه‌های [[ایمان]] [[مردم]] بود و [[بیم]] آن بود که [[غیبت]] آخرین [[حجّت الهی]]، آسیب‌های جدّی به [[دیانت]] [[مسلمین]] وارد آورد، دوران [[غیبت]] با [[برنامه‌ریزی]] دقیق، آغاز شده و ادامه پیدا یافت.
-::::##[[عثمان بن سعید عمری]]؛ وی از آغاز [[غیبت امام]]، عهده‌دار [[نیابت]] آن [[حضرت]] شد و در سال ۲۶۷ ق درگذشت. او [[وکیل]] [[امام هادی]] و [[امام عسکری]]{{عم}} نیز بوده است.
+# '''[[زمینه‌سازی]] برای [[غیبت]]:''' یکی از اقداماتی که به [[آمادگی]] [[شیعیان]] برای دوره [[غیبت]]، بسیار کمک کرد، این بود که سال‌ها پیش از ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]] {{ع}} سخن از [[غیبت]] آن بزرگوار و [[ضرورت]] آن، در گفتار [[پیامبر خاتم|پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[امامان]] {{عم}} مطرح شد. این [[اقدام]] سبب آشنایی [[شیعیان]] با پدیده [[غیبت]] و [[لزوم]] آن و نیز چگونگی حوادث و فتنه‌های [[غیبت]] شد، تا به سبب [[غیبت]] [[امام]] {{ع}} به [[انحراف]] نگرایند. [[اقدام]] دیگر که برای [[زمینه‌سازی]] [[غیبت]] مفید بود، شیوۀ ارتباط [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} با [[شیعیان]] بود که در قالبی جدید و شکل محدودتری انجام گرفت. آن دو [[امام]] بزرگوار در آستانه [[غیبت]]، به [[پیروان]] [[مکتب]] [[اهل بیت]] {{عم}} آموختند که در بسیاری از نیازهای مادی و معنوی، مجبور به شرفیابی به محضر [[امام]] حاضر و ظاهر نیستند؛ بلکه می‌توانند با مراجعه به وکلای [[امامان]] {{عم}} به [[وظایف]] خود عمل کنند. این در زمانی بود که "[[نهاد وکالت]]" به وسیله [[امامان]] تأسیس شده و در میان [[شیعیان]]، شناخته شده بود و [[شیعیان]] به این سازمان اعتماد کافی داشتند. [[اقدام]] سوّم، دو مرحله‌ای شدن [[غیبت]] بود. در مرحله نخست گرچه [[امام مهدی]] {{ع}} غایب بود، رابطه [[امام]] و [[امت]] به کلّی قطع نشد؛ بلکه [[شیعیان]] به وسیلۀ "[[نایبان خاص]]" با [[امام]] خود ارتباط داشتند. این دوره، [[آمادگی]] بیشتری برای [[غیبت]] کلّی و نهایی [[امام]]، ایجاد می‌کرد؛ زیرا [[شیعیان]] دانستند که در [[غیبت کبرا]] نیز سرگشته و حیران نخواهند بود؛ بلکه [[عالمان]] [[دین]] و [[فقیهان]] [[امت]]، به عنوان [[نایبان]] عامّ [[حضرت]] در میان آنها و پاسخ‌گوی نیازهای آنها خواهند بود.
-::::##[[محمد بن عثمان عمری]]؛ او [[فرزند]] [[نایب]] اوّل است که پس از درگذشت پدر به [[مقام]] [[نیابت]] رسید و در سال ۳۰۵ ق [[وفات]] کرد.
+# '''[[غیبت]] کوتاه مدت:''' با [[شهادت]] [[امام عسکری]] {{ع}} در سال ۲۶۰ ق، دوران [[امامت]] [[امام مهدی|امام دوازدهم]] {{ع}} آغاز شد. از همین زمان، [[غیبت]] کوتاه مدّت آن گرامی که به "[[غیبت صغرا]]" معروف است، شروع شد و تا سال ۳۲۹ ق (نزدیک به هفتاد سال) ادامه یافت. مهم‌ترین ویژگی‌ دوره [[غیبت صغرا]] آن است که [[مردم]] از طریق [[نایبان]] خاصّ با [[امام مهدی]] {{ع}} در ارتباط بودند و به وسیله آنها پیام‌های آن [[حضرت]] را دریافت می‌کردند و پاسخ سؤالات خود را می‌گرفتند.<ref>متن نامه‌ها –که به توقیعات مشهور است- در کتاب‌های علمای شیعه موجود است؛ از جمله: بحار الانوار، ج ۵۳، باب ۳۱، ص ۱۵۰ – ۱۹۷.</ref> گاهی نیز به واسطه [[نایبان]] [[امام]]، [[توفیق]] شرفیابی به حضور [[امام]] خویش را می‌یافتند. [[نایبان خاص]] [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} که همگی از [[علما]] و بزرگان [[شیعه]] و برگزیدگان آن [[حضرت]] بودند، چهار تن هستند که به ترتیب دوره [[نیابت]] خود، عبارتند از:
-::::##[[حسین بن روح نوبختی]]؛ او پس از ۲۱ سال [[نیابت]]، در سال ۳۲۶ ق بدرورد حیات گفت.
+## [[عثمان بن سعید عمری]]؛ وی از آغاز [[غیبت امام]]، عهده‌دار [[نیابت]] آن [[حضرت]] شد و در سال ۲۶۷ ق درگذشت. او [[وکیل]] [[امام هادی]] و [[امام عسکری]] {{عم}} نیز بوده است.
-::::##[[علی بن محمد سمری]]؛ وی در سال ۳۲۹ ق از [[دنیا]] رفت و با [[مرگ]] او دوران [[غیبت صغرا]] پایان گرفت. [[نایبان خاص]] همگی توسط [[امام عکسری]]{{ع}} و [[امام مهدی]]{{ع}} [[انتخاب]] گردیده، به [[مردم]] معرفی می‌شدند. [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] خود [[روایت]] کرده است که روزی چهل نفر از [[شیعیان]] همراه [[عثمان بن سعید]] ([[نایب اول]]) به حضور [[امام عسکری]]{{ع}} رسیدند. [[امام]]{{ع}}، [[فرزند]] خود را به آنها نشان داد و فرمود: "پس از من، این [[فرزند]] [[امام]] شماست. از او [[اطاعت]] کنید... بدانید که پس از امروز او را نخواهید دید، تا [[عمر]] او به کمال برسد. پس در [[غیبت]] او آنچه [[عثمان بن سعید]] می‌گوید، بپذیرید و از او [[فرمان]] برید که او [[جانشین]] [[امام]] شماست و کارها به دست اوست.<ref>غیبت طوسی، ح ۳۱۹، ص ۳۵۷.</ref> در روایتی دیگر [[امام عسکری]]{{ع}} به [[نیابت]] [[محمد بن عثمان]] ([[نایب دوم]]) از [[امام مهدی]]{{ع}} نیز تصریح فرموده است.<ref>غیبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۱۷، ص ۳۵۵.</ref> این‌ها مربوط به دوران [[غیبت امام مهدی]]{{ع}} بود و در طول [[غیبت صغرا]] نیز هر یک از [[نایبان]]، پیش از [[مرگ]] خود، [[نائب]] بعدی را که از سوی [[امام مهدی]]{{ع}} [[انتخاب]] شده بود، به [[مردم]] معرفی می‌کردند. این مردان بزرگ به سبب برخورداری از صفات و ویژگی‌هایی، برای [[نیابت خاص]] [[امام مهدی|ولی عصر]]{{ع}} [[شایستگی]] یافتند. [[امانتداری]]، [[پاکدامنی]]، [[عدالت]] در گفتار، [[رازداری]] و پنهان کاری و پوشاندنِ [[اسرار]] [[اهل بیت]] در شرایط ویژه [[غیبت]] از خصوصیات مهم آنها بود. ایشان مورد اعتماد و [[اطمینان]] [[امام]] و پرورش یافتگان [[مکتب]] [[خاندان]] [[پاک]] [[پیامبر]] بودند. در کنار همه این صفات زیبا، آنان از توان [[مدیریت]] و [[رهبری]] [[شیعیان]] برخوردار بودند و با [[فهم]] و [[آگاهی]] کامل و [[درک]] حسّاسیت زمان و بهره‌گیری از امکانات موجود، [[جامعه]] [[شیعه]] را در [[صراط مستقیم]] الهی [[هدایت]] کردند و آنان را از گذرگاه [[غیبت صغرا]] به [[سلامت]] عبور دادند. [[مطالعه]] دقیق دروه [[غیبت صغرا]] و نقش مهم نوّاب اربعه در ایجاد ارتباط بین [[امت]] و [[امام]] به خوبی اهمیت این دوره از حیات [[امام مهدی|امام عصر]]{{ع}} را نشان می‌دهد. وجود این ارتباط‌هاو نیز راه یافتن برخی از [[شیعیان]] به محضر [[امام]] خویش در طول دوران [[غیبت صغرا]] تأثیر فراوانی در اثبات ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]] و آخرین [[حجّت]] [[پروردگار]] داشت. این دستاورد مهم، درست در زمانی بود که [[دشمنان]] می‌کوشیدند تا [[شیعیان]] را در برابر تولّد فرزندی برای [[امام عسکری]]{{ع}} دچار [[شک]] و [[تردید]] کنند.
+## [[محمد بن عثمان عمری]]؛ او [[فرزند]] [[نایب]] اوّل است که پس از درگذشت پدر به [[مقام]] [[نیابت]] رسید و در سال ۳۰۵ ق [[وفات]] کرد.
-::::#'''[[غیبت]] بلند مدّت:''' در آخرین روزهای [[عمر]] [[نایب چهارم]] [[امام مهدی]]{{ع}} در نامه‌ای خطاب به او چنین نگاشت: "بسم [[الله]] الرحمن الرحیم. ای [[علی بن محمد سمری]]! [[خداوند]] در [[مصیبت]] [[وفات]] تو، به برادران دینی‌ات، [[پاداش]] بزرگ و [[کرامت]] فرماید؛ چرا که تو تا شش روز دیگر به سرای باقی خواهی رفت. به کارهایت رسیدگی کن و درباره [[جانشین]] پس از خود به کسی [[وصیت]] مکن؛ زیرا دوره [[غیبت]] کامل و طولانی فرا رسیده است. از این پس ظهوری برای من نخواهد بود، مگر پس از [[فرمان]] الهی و آن پس از گذشت مدتی دراز خواهد بود که دل‌ها را [[سختی]] و قساوت فراگیرد و [[زمین]] از [[ظلم و ستم]] پر شود...".<ref>یبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۶۵، ص ۳۹۵.</ref> بنابراین با [[وفات]] [[آخرین نایب]] خاص [[امام مهدی|امام دوازدهم]] در سال ۳۲۹ ق دوره [[غیبت]] طولانی که به "[[غیبت کبرا]]" معروف است، آغاز شد. این دوران، همچنان ادامه دارد تا روزی که به خواست [[خداوند]]، ابرهای [[غیبت]]، کنار رود و [[جهان]] از پرتو مستقیم [[خورشید]] فروزان [[ولایت]]، بهره مند شود.
+## [[حسین بن روح نوبختی]]؛ او پس از ۲۱ سال [[نیابت]]، در سال ۳۲۶ ق بدرورد حیات گفت.
-:::::*همان گونه که گذشت، در دوره [[غیبت صغرا]]، [[شیعیان]] به وسیله [[نایبان خاص]] با [[امام]] خود رابطه داشتند و با [[تکالیف الهی]] خود آشنا می‌شدند؛ ولی در دوران [[غیبت کبرا]] این نوع ارتباط قطع شده، [[مردم]] [[مؤمن]] برای [[شناخت]] [[وظایف]] دینی خود تنها به [[نایبان عام]] آن [[حضرت]] که همان [[عالمان دینی]] وارسته و [[مراجع]] بزرگ [[تقلید]] هستند، مراجعه می‌کنند. این جریان، مسیر روشنی است که [[امام مهدی]]{{ع}} خود در نامه‌ای به یکی از چهره‌های مورد اعتماد [[شیعه]]، ترسیم فرمود. در فرازی از این [[نامه]] که توسّط [[دومین نایب خاص]] [[امام]] [[ابلاغ]] شد، چنین آمده است: "و اما در مورد رویدادهایی که در آینده رخ خواهد داد به [[راویان حدیث]] ما [[فقها]] [[رجوع]] کنید؛ زیرا آنها [[حجّت]] من بر شما هستند و من [[حجّت]] [[خدا]] بر آنان هستم...".<ref>{{عربی|" وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى‏ رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ‏ حُجَّتِي‏ عَلَيْكُمْ‏ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ‏ عَلَيْهِم‏‏‏‏‏‏"}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۵، ح ۳، ص۲۳۶.</ref> [[امام هادی]]{{ع}} در بیان نقش [[علمای دینی]] در زمان [[غیبت]] فرمود: "اگر نبودند عالمانی که پس از [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} [[مردم]] را به سوی آن [[حضرت]] بخوانند و آنها را به سوی امامشان [[هدایت]] کنند و با [[حجت‌ها]] و [[دلیل]] های محکم الهی از [[دین]] او که [[دین]] خداست [[حمایت]] کنند و اگر نبودند آن [[عالمان]] هوشیار که [[بندگان خدا]] را از [[دام‌های شیطان]] و [[شیطان]] صفتان و از دشمنی‌های [[دشمنان]] [[اهل بیت]] [[نجات]] دهند، هیچ کس نمی‌داند، مگر اینکه از [[دین خدا]] بیرون می‌رفت؛ ولی ایشان هستند که سررشته دل‌ها و افکار و [[عقاید]] [[شیعیان]] را با [[استواری]] در دست دارند؛ آنچنان که کشتی بان، سکّان کِشتی را به دست می‌گیرد. آن [[عالمان]]، [[برترین]] [[بندگان]] نزد [[خداوند متعال]] هستند <ref>احتجاج، ج ۱، ح ۱۱، ص ۱۵.</ref>»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۱، ص ۱۰۱ - ۱۰۵.</ref>.
+## [[علی بن محمد سمری]]؛ وی در سال ۳۲۹ ق از [[دنیا]] رفت و با [[مرگ]] او دوران [[غیبت صغرا]] پایان گرفت. [[نایبان خاص]] همگی توسط [[امام عکسری]] {{ع}} و [[امام مهدی]] {{ع}} [[انتخاب]] گردیده، به [[مردم]] معرفی می‌شدند. [[شیخ طوسی]] در [[کتاب الغیبه]] خود [[روایت]] کرده است که روزی چهل نفر از [[شیعیان]] همراه [[عثمان بن سعید]] ([[نایب اول]]) به حضور [[امام عسکری]] {{ع}} رسیدند. [[امام]] {{ع}}، [[فرزند]] خود را به آنها نشان داد و فرمود: "پس از من، این [[فرزند]] [[امام]] شماست. از او [[اطاعت]] کنید... بدانید که پس از امروز او را نخواهید دید، تا [[عمر]] او به کمال برسد. پس در [[غیبت]] او آنچه [[عثمان بن سعید]] می‌گوید، بپذیرید و از او [[فرمان]] برید که او [[جانشین]] [[امام]] شماست و کارها به دست اوست.<ref>غیبت طوسی، ح ۳۱۹، ص ۳۵۷.</ref> در روایتی دیگر [[امام عسکری]] {{ع}} به [[نیابت]] [[محمد بن عثمان]] ([[نایب دوم]]) از [[امام مهدی]] {{ع}} نیز تصریح فرموده است.<ref>غیبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۱۷، ص ۳۵۵.</ref> این‌ها مربوط به دوران [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} بود و در طول [[غیبت صغرا]] نیز هر یک از [[نایبان]]، پیش از [[مرگ]] خود، [[نائب]] بعدی را که از سوی [[امام مهدی]] {{ع}} [[انتخاب]] شده بود، به [[مردم]] معرفی می‌کردند. این مردان بزرگ به سبب برخورداری از صفات و ویژگی‌هایی، برای [[نیابت خاص]] [[امام مهدی|ولی عصر]] {{ع}} [[شایستگی]] یافتند. [[امانتداری]]، [[پاکدامنی]]، [[عدالت]] در گفتار، [[رازداری]] و پنهان کاری و پوشاندنِ [[اسرار]] [[اهل بیت]] در شرایط ویژه [[غیبت]] از خصوصیات مهم آنها بود. ایشان مورد اعتماد و [[اطمینان]] [[امام]] و پرورش یافتگان [[مکتب]] [[خاندان]] [[پاک]] [[پیامبر]] بودند. در کنار همه این صفات زیبا، آنان از توان [[مدیریت]] و [[رهبری]] [[شیعیان]] برخوردار بودند و با [[فهم]] و [[آگاهی]] کامل و [[درک]] حسّاسیت زمان و بهره‌گیری از امکانات موجود، [[جامعه]] [[شیعه]] را در [[صراط مستقیم]] الهی [[هدایت]] کردند و آنان را از گذرگاه [[غیبت صغرا]] به [[سلامت]] عبور دادند. [[مطالعه]] دقیق دروه [[غیبت صغرا]] و نقش مهم نوّاب اربعه در ایجاد ارتباط بین [[امت]] و [[امام]] به خوبی اهمیت این دوره از حیات [[امام مهدی|امام عصر]] {{ع}} را نشان می‌دهد. وجود این ارتباط‌هاو نیز راه یافتن برخی از [[شیعیان]] به محضر [[امام]] خویش در طول دوران [[غیبت صغرا]] تأثیر فراوانی در اثبات ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]] و آخرین [[حجّت]] [[پروردگار]] داشت. این دستاورد مهم، درست در زمانی بود که [[دشمنان]] می‌کوشیدند تا [[شیعیان]] را در برابر تولّد فرزندی برای [[امام عسکری]] {{ع}} دچار [[شک]] و [[تردید]] کنند.
-{{پایان جمع شدن}}
+# '''[[غیبت]] بلند مدّت:''' در آخرین روزهای [[عمر]] [[نایب چهارم]] [[امام مهدی]] {{ع}} در نامه‌ای خطاب به او چنین نگاشت: "بسم [[الله]] الرحمن الرحیم. ای [[علی بن محمد سمری]]! [[خداوند]] در [[مصیبت]] [[وفات]] تو، به برادران دینی‌ات، [[پاداش]] بزرگ و [[کرامت]] فرماید؛ چرا که تو تا شش روز دیگر به سرای باقی خواهی رفت. به کارهایت رسیدگی کن و درباره [[جانشین]] پس از خود به کسی [[وصیت]] مکن؛ زیرا دوره [[غیبت]] کامل و طولانی فرا رسیده است. از این پس ظهوری برای من نخواهد بود، مگر پس از [[فرمان]] الهی و آن پس از گذشت مدتی دراز خواهد بود که دل‌ها را [[سختی]] و قساوت فراگیرد و [[زمین]] از [[ظلم و ستم]] پر شود...".<ref>یبت طوسی، فصل ۶، ح ۳۶۵، ص ۳۹۵.</ref> بنابراین با [[وفات]] [[آخرین نایب]] خاص [[امام مهدی|امام دوازدهم]] در سال ۳۲۹ ق دوره [[غیبت]] طولانی که به "[[غیبت کبرا]]" معروف است، آغاز شد. این دوران، همچنان ادامه دارد تا روزی که به خواست [[خداوند]]، ابرهای [[غیبت]]، کنار رود و [[جهان]] از پرتو مستقیم [[خورشید]] فروزان [[ولایت]]، بهره مند شود.
+* همان گونه که گذشت، در دوره [[غیبت صغرا]]، [[شیعیان]] به وسیله [[نایبان خاص]] با [[امام]] خود رابطه داشتند و با [[تکالیف الهی]] خود آشنا می‌شدند؛ ولی در دوران [[غیبت کبرا]] این نوع ارتباط قطع شده، [[مردم]] [[مؤمن]] برای [[شناخت]] [[وظایف]] دینی خود تنها به [[نایبان عام]] آن [[حضرت]] که همان [[عالمان دینی]] وارسته و [[مراجع]] بزرگ [[تقلید]] هستند، مراجعه می‌کنند. این جریان، مسیر روشنی است که [[امام مهدی]] {{ع}} خود در نامه‌ای به یکی از چهره‌های مورد اعتماد [[شیعه]]، ترسیم فرمود. در فرازی از این [[نامه]] که توسّط [[دومین نایب خاص]] [[امام]] [[ابلاغ]] شد، چنین آمده است: "و اما در مورد رویدادهایی که در آینده رخ خواهد داد به [[راویان حدیث]] ما [[فقها]] [[رجوع]] کنید؛ زیرا آنها [[حجّت]] من بر شما هستند و من [[حجّت]] [[خدا]] بر آنان هستم...".<ref>{{عربی|" وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى‏ رُوَاةِ حَدِيثِنَا فَإِنَّهُمْ‏ حُجَّتِي‏ عَلَيْكُمْ‏ وَ أَنَا حُجَّةُ اللَّهِ‏ عَلَيْهِم‏‏‏‏‏‏"}}؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۴۵، ح ۳، ص۲۳۶.</ref> [[امام هادی]] {{ع}} در بیان نقش [[علمای دینی]] در زمان [[غیبت]] فرمود: "اگر نبودند عالمانی که پس از [[غیبت امام مهدی]] {{ع}} [[مردم]] را به سوی آن [[حضرت]] بخوانند و آنها را به سوی امامشان [[هدایت]] کنند و با [[حجت‌ها]] و [[دلیل]] های محکم الهی از [[دین]] او که [[دین]] خداست [[حمایت]] کنند و اگر نبودند آن [[عالمان]] هوشیار که [[بندگان خدا]] را از [[دام‌های شیطان]] و [[شیطان]] صفتان و از دشمنی‌های [[دشمنان]] [[اهل بیت]] [[نجات]] دهند، هیچ کس نمی‌داند، مگر اینکه از [[دین خدا]] بیرون می‌رفت؛ ولی ایشان هستند که سررشته دل‌ها و افکار و [[عقاید]] [[شیعیان]] را با [[استواری]] در دست دارند؛ آنچنان که کشتی بان، سکّان کِشتی را به دست می‌گیرد. آن [[عالمان]]، [[برترین]] [[بندگان]] نزد [[خداوند متعال]] هستند <ref>احتجاج، ج ۱، ح ۱۱، ص ۱۵.</ref>»<ref>[[محمد امین بالادستان|بالادستان، محمد امین]]؛ [[محمد مهدی حائری‌‎پور|حائری‌‎پور، محمد مهدی]]؛ [[مهدی یوسفیان|یوسفیان، مهدی]]، [[نگین آفرینش ج۱ (کتاب)|نگین آفرینش]]، ج۱، ص ۱۰۱ - ۱۰۵.</ref>.
+}}
+== پرسش‌های وابسته ==
 {{پرسمان کلیات غیبت امام مهدی}}
-== منبع‌شناسی جامع مهدویت ==
-{{منبع‌شناسی جامع}}
-* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های مهدویت|کتاب‌شناسی مهدویت]]؛
-* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های مهدویت|مقاله‌شناسی مهدویت]]؛
-* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های مهدویت|پایان‌نامه‌شناسی مهدویت]].
-{{پایان منبع‌شناسی جامع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
-[[رده:پرسش‌]]
+[[رده:پرسش]]
 [[رده:پرسمان مهدویت]]
 [[رده:(اخ): پرسش‌هایی با ۷ پاسخ]]
 [[رده:(اخ): پرسش‌های مهدویت با ۷ پاسخ]]
 [[رده:پرسش‌های مربوط به غیبت امام مهدی]]