آیا امکان ملاقات با امام مهدی وجود دارد؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

:::::#[[دوران غیبت کبرا]]؛

:::::#[[دوران ظهور]].

::::::اگرچه چنین باوری قابل تقدیر و به عنوان امری شخصی بین افراد با آن [[حضرت]] قابل قبول است اما به عنوان یک [[دستور]] العمل شرعی، [[نیازمند]] [[روایت]] و [[دلیل]] است که به نظر می‌رسد در میان [[روایات معتبر]] چنین توصیه‌ای صورت نگرفته است. در مقابل برخی بر این باورند از هیچ [[روایت]] موثقی به دست نمی‌آید که توصیه شده باشد کاری انجام دهیم تا به [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] نایل شویم. اگر در برخی [[دعاها]] نیز از [[خداوند]] می‌خواهیم که چهره [[نورانی]] آن [[حضرت]] را ببینیم، به [[زمان ظهور]] آن [[حضرت]] انصراف دارد و به نوعی [[دعا برای ظهور]] آن [[حضرت]] است. اینها معتقدند در برخی [[روایات]] سفارش شده است دنبال چنین کاری نباشیم. از جمله خود [[حضرت مهدی]]{{ع}} تأکید فرموده است [[شیعیان]] در [[دوران غیبت]] در جست‌وجو و [[دیدار]] با آن [[حضرت]] نباشند. آن [[حضرت]] در [[توقیع شریف]]، در پاسخ کسی که از خانه و دیار خود [[دل]] کنده بود و در پی [[دیدار]] آن [[حضرت]] تلاش فراوانی می‌کرد، وی را از این تلاش برحذر داشته، فرموده است: {{متن حدیث|"مَنْ بَحَثَ فَقَدْ طَلَبَ وَ مَنْ طَلَبَ فَقَدْ دَلَّ وَ مَنْ دَلَّ فَقَدْ أَشَاطَ وَ مَنْ أَشَاطَ فَقَدْ أَشْرَكَ"}}<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۰۹، ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۲۲؛ علامه مجلسی، بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۴۰.</ref>؛ هرکس جست‌وجو کند، هر آینه می‌طلبد و هرکس بطلبد، به دیگران بنماید و هرکس به دیگران بنماید، به کشتن دهد و هرکس به کشتن دهد، [[مشرک]] شود. آن شخص نیز در امتثال امر مولای خود چنین کرده، به دیار خود بازگشت نیز آن [[حضرت]] در توقیعی دیگر، پس از آن که سیر [[امامت]] را تا [[امام عسکری]]{{ع}} بیان می‌فرماید، این‌گونه ادامه می‌دهد: {{متن حدیث|"... َوْصَي بِهَا إِلَي وَصِيٍّ سَتَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِأَمْرِهِ إِلَي غَايَةٍ وَ أَخْفَي مَكَانَهُ بِمَشِيَّتِهِ... فَلْیَدَعُوا عَنْهُمُ اتِّبَاعَ الْهَوَی وَ لْیُقِیمُوا عَلَی أَصْلِهِمُ الَّذِی کَانُوا عَلَیْهِ وَ لَا یَبْحَثُوا عَمَّا سُتِرَ عَنْهُمْ فَیَأْثَمُوا وَ لَا یَکْشِفُوا سَتْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَنْدَمُوا..."}} <ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۵۱۰، ح ۴۲؛ الخرائج و الجرائح، ج ۳، ص ۱۱۱۰.</ref>؛... وصایتی که در دست داشت، به [[وصی]] خود سپرد که خدای عز و جل او را پنهان کرد، تا مدتی که دارد. و به [[مشیت]] خود جایش را [[نهان]] داشت... و باید [[پیروی هوای نفس]] را از سر بگذراند و بر اساسی که داشتند و بر آن بودند، بر سرپا بایستند. و از آنچه بر آنها پوشیده شده است، کاوش نکنند که به [[گناه]] می‌افتند. و پرده‌ای که خدای عز و جل افکنده است، بالا نزنند، تا پشیمان شوند...". برخی [[مراجع تقلید]] نیز در پاسخ به این پرسش که "آیا از جمله [[تکالیف]] [[شیعه]] در [[عصر غیبت]]، درخواست و تقاضای [[دیدار]] با [[امام]] است یا چنین تکلیفی نیست؟" گفته است: نه؛ ما [[مأمور]] نیستیم که [[اصرار]] به دیدن [[حضرت]] داشته باشیم. کسی ممکن است [[خدمت]] [[حضرت]] مشرف بشود؛ اما آنانی که مشرف شدند، خبری نمی‌دهند. آنان، [[تظاهر]] به این مسایل نمی‌کنند. براساس رواج همین [[تفکر]] غلط، خیلی‌ها می‌آیند پیش ما و می‌گویند: "آقا! [[دعا]] کنید تا [[حضرت مهدی]]{{ع}} را ببینیم"<ref>آیت الله مکارم شیرازی در دیدار با دانش‌پژوهان مرکز تخصصی مهدویت، فصلنامه انتظار، ش ۱۱، ص ۲۹- ۳۰.</ref>.

::::::۱. '''[[عدم امکان ملاقات]] به طور مطلق‌''': این دیدگاه، به طور اساسی از روایاتی قابل استفاده است که از ناپیدایی آن [[حضرت]] در [[دوران غیبت]] سخن به میان آورده است.  

::::::برخی از این [[روایات]]، با مضامین ذیل‌<ref>از آنجا که در درس مربوط به چگونگی غیبت، به صورت مفصل روایات موردنظر را نقل کردیم، اینجا فقط به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.</ref> این دیدگاه را شکل می‌دهند:

:::::*{{عربی|" لَا تَرَوْنَ شَخْصَهُ"}}؛ شخص او را نمی‌بینید"<ref>شیخ کلینی، کافی، ج ۱، ص ۳۲۸؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۲۰۲؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۳۸۱.</ref>.

:::::*{{عربی|" أری الْخُلُقِ وَ لَا تری "}}؛ [[مردمان]] را می‌بینم و تو دیده نمی‌شوی"<ref>سید بن طاووس، الاقبال، ص ۲۹۸.</ref>.

:::::*در دسته دوم [[روایات]]، برخی [[روایات]]، [[امکان ملاقات]] را منتفی ندانسته، دیدن بدون [[شناخت]] را ممکن دانسته‌اند.

:::::*شکی نیست در [[دوران غیبت صغرا]] که بخشی از [[دوران غیبت]] آن [[حضرت]] است، برخی [[شیعیان]]- به ویژه [[نایبان خاص]] آن [[حضرت]] را [[ملاقات]] کرده‌اند؛ بنابراین شکی نیست که روایت‌های یاد شده، تخصیص خورده و [[ملاقات]] با آن [[حضرت]] امکان دارد.  

:::::#[[شیخ طوسی]] که [[توقیع]] را [[نقل]] کرده به آن عمل نکرده است؛

:::::#[[توقیع]]، معرض عنه است؛ چرا که [[اصحاب]]، حکایات زیادی [[نقل]] کرده‌اند که اشخاص با [[امام زمان]]{{ع}} [[دیدار]] داشته‌اند.

:::::#[[توقیع]] مرسل نیست؛ چرا که [[شیخ صدوق]] در [[کمال الدین]] آن را با [[سند]] ذکر کرده است. افزون بر آن، [[شیخ طوسی]] این [[حدیث]] را از [[ابن بابویه]] [[نقل]] می‌کند و می‌گوید: {{عربی|"أَخبرنا جَماعة"}}؛ پس [[توقیع]] از یک طریق نیست؛ بلکه از طرقی گوناگون آن را [[نقل]] می‌کند. سرانجام آن که، اگر در کتاب [[احتجاج]] [[طبرسی]] به صورت مرسل ذکر شده‌ است، وی در ابتدای کتاب خود می‌گوید: "[[سند]] [[روایات]] را نیاورده‌ام یا به سبب شهرت یا مطابقت با [[عقول]] یا این که مجمع علیه است".

:::::#توقیع‌ ضعیف نیز نیست؛ چرا که همه [[راویان]] آن، ثقه هستند و [[خبر واحد ثقه]] است که [[حجیت]] آن در اصول ثابت شده است و می‌توان به آن [[اعتماد]] کرد. از نقل‌های متعدد استفاده می‌شود که به این [[حدیث]]، توجه و اعتنا شده است؛ گرچه منظور ما، شهرت اصطلاحی نیست. این تعدد [[نقل]] در کتاب‌های بزرگان [[مذهب]] از قدما و متأخران و معاصران، بدون اشاره به [[ضعف]] و رد آن را می‌توان یکی از شواهد- نه [[دلایل]]- اعتبار قرار داد<ref>ر.ک: مقاله: سفارت و نیابت خاصه، نجم الدین طبسی، فصلنامه انتظار، ج ۱۸، ص ۱۴۲.</ref>.

:::::#این که گفته شده است: "[[راوی]] آن، [[شیخ طوسی]]، به [[توقیع]] عمل نکرده است"، درست نیست؛ چرا که آنچه [[شیخ طوسی]] [[نقل]] کرده است، به [[دوران غیبت صغرا]] مربوط می‌شود و [[توقیع]]، نفی ادعای دیدن در [[دوران غیبت کبرا]] را موردنظر دارد و مدعی [[دیدار]] در این زمان را باید [[تکذیب]] کرد.

:::::#این که گفته‌اند: "از [[توقیع]] اعراض شده است" درست نیست؛ زیرا [[عالمان]] بزرگوار ما که پس از [[شیخ صدوق]]، به [[نقل]] [[توقیع]] پرداخته‌اند، به آن، [[باور]] داشته و در [[سند]] و دلالت آن، تردیدی نکرده‌اند. افزون بر آن، این که هنگامی اعراض [[اصحاب]] از [[توقیع]] اثبات می‌شود که همه ناقلان [[حدیث]] یاد شده، ادعای [[ملاقات]] را [[باور]] داشته باشند و چون چنین چیزی- نه به دلالت مطابقی و نه التزامی- از [[کلام]] آنها قابل برداشت نیست و بلکه در مواردی برخلاف آن است، نمی‌توان گفت به طور کلی [[اصحاب]] از آن اعراض کرده‌اند. علاوه بر آن، اعراض برخی باعث [[ضعف حدیث]] نمی‌شود. ممکن است گفته شود منظور [[توقیع]]، مشاهده همراه با ادعای [[سفارت]] یا [[وکالت]] از جانب [[حضرت مهدی]]{{ع}} و رساندن [[پیام]] به آن [[حضرت]] و گرفتن پاسخ از ایشان است. این احتمال، خلاف ظاهر عبارت [[حضرت مهدی]]{{ع}} در [[توقیع شریف]] است؛ زیرا در آن صورت، [[امام]] باید می‌فرمود: {{عربی|" أَلَا فَمَنْ ادعی الْمُشَاهَدَةِ مَعَ السِّفَارَةَ أَوْ الوکالة فَهُوَ کذاب "}}؛ درحالی که به صورت مطلق می‌گوید: "هرکس [[ادعای مشاهده]] کند، [[دروغگو]] است". اینجا لازم است به برخی سخنان بزرگان اشاره کنیم که در آن، ضمن پذیرش [[امکان ملاقات]]، گفته‌اند در صورت [[ملاقات]]، فرد ملاقات‌کننده پرده از [[راز]] [[دیدار]] خود بر نخواهد داشت و این، همان [[تکذیب]] ادعای [[ملاقات]] است.

الف) در بخش نخست گفتار خود فقط استبعاد [[عدم امکان ملاقات]] را رد کرده و این، به معنای پذیرش ادعای [[ملاقات]] نیست؛ چرا که اگر او- دست کم- ادعای [[ملاقات]] را قبول داشت، به طور حتم بر آن تأکید می‌کرد.

:::::۴. '''[[امکان ملاقات]] و پذیرش ادعا:''' گروهی از [[دانشمندان شیعه]] بر این باورند که در [[غیبت کبرا]]، ملاقات‌های فراوانی با آن [[حضرت]] صورت گرفته است. این دیدگاه، بین متأخران شهرت بیشتری پیدا کرده است. این گروه بر قبول امکان، وقوع و ادعای [[ملاقات]] با [[حضرت حجت]]{{ع}} در [[غیبت کبرا]] به حکایت‌هایی که در این‌باره در دست است، استناد کرده‌اند ایشان بر این باورند که در کتاب‌های بسیاری، داستان‌های گوناگونی [[نقل]] شده که سخن از [[ملاقات با حضرت مهدی]]{{ع}} به میان آورده است و هرگز انبوه این ادعاها را نمی‌توان [[انکار]] نمود. مهم‌ترین [[دلیل]] ایشان، این است که چگونه ممکن است این همه ادعای [[ملاقات]] [[دروغ]] باشد برخی در پاسخ به این [[استدلال]] گفته‌اند: چگونه از مجموع حکایت‌ها می‌توان به [[یقین]] رسید؟ در حالی‌که [[ملاقات‌ها]] تک‌تک یقین‌آور نیست. مجموع تشکیل شده از این تک‌تک‌ها چگونه یقین‌آور است؟ و نیز گفته‌اند: کسی نگوید این مجموع، مانند [[متواتر]]، [[یقین]] خواهد آورد؛ زیرا گفته می‌شود: درباره [[تواتر]]، مفاد همه خبرها یکی است؛ اما اینجا چنین نیست. و موارد حکایات، گوناگون است؛ بنابراین قطعی نیز از این حکایات به دست نمی‌آید؛ مگر برای کسی که شگفت‌زده فراوانی شمار این حکایت‌ها شود و چنین قطعی به قطع قطاع بیشتر شبیه است. افزون بر آنچه ذکر شد، برخی [[ملاقات‌ها]] را به دسته‌هایی تقسیم کرده، آن‌گاه نتیجه گرفته‌اند بخش اندکی از آنها با [[توقیع]]، در [[تعارض]] است.

:::::*بسیاری از [[ملاقات‌ها]] مربوط به [[زمان غیبت صغرا]] است.

:::::*برخی [[ملاقات‌ها]] به بزرگان نسبت داده شده است؛ اما [[سند]] معتبر و محکمی ندارد.

«[[اشتیاق]] [[ملاقات]] با [[حضرت]] بسیار نیکوست. این [[اشتیاق]] را همه علاقه‌مندان [[حضرت]] دارند. ولی عجله نکنید؛ [[تسلیم]] [[رضا]] و [[قضای الهی]] باشید. در [[زمان غیبت]] باید به وظایف‌مان عمل کنیم. اگر [[حضرت]] [[صلاح]] بداند، خودش به دیدن ما می‌آید. [[وظیفه]] ما این است که در عمل به [[اخلاق]] و [[احکام الهی]] [[تلاش]] و خود را در تمام جهات به [[حضرت]] نزدیک کنیم و موجبات [[رضایت]] ایشان را فراهم نماییم.

}}