منابع مختلف حدیثی مهدویت کدامند؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها
منابع مختلف حدیثی مهدویت کدامند؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۱۲
، ۲۴ دسامبر ۲۰۲۱جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 '
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{پایان جمع شدن}} +}})) |
جز (جایگزینی متن - '\. \:\:\:\:\:\:(.*)\s' به '. $1 ') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
:::::*کتاب [[الکافی]](...) | :::::*کتاب [[الکافی]](...) | ||
:::::*'''[[الغیبة]]''': این کتاب اثر ارزشمند [[ابو عبد الله]] [[محمد]] بن [[ابراهیم]] بن [[جعفر]] کاتب [[نعمانی]]، مشهور به ابن [[زینب]] ([[ابن ابی زینب]])، از [[راویان]] بزرگ [[شیعه]] در اوایل قرن چهارم هجری است. وی نزد [[محمد]] بن [[یعقوب]] کلینی [[دانش]] [[حدیث]] را فرا گرفت و کاتب استادش شد و به همین جهت نیز عنوان "کاتب" پیدا کرد. او از شهرت، [[احترام]] و اعتبار خاصی در نزد [[دانشمندان]] و [[فقهای شیعه]] بهره‌مند است. [[نعمانی]] علاوه بر اینکه نویسنده‌ای خوش‌نظر و دارای [[قدرت]] [[استنباط]] بود، از اطلاعات وسیعی درباره [[رجال]] و [[احادیث]] برخوردار بود. | :::::*'''[[الغیبة]]''': این کتاب اثر ارزشمند [[ابو عبد الله]] [[محمد]] بن [[ابراهیم]] بن [[جعفر]] کاتب [[نعمانی]]، مشهور به ابن [[زینب]] ([[ابن ابی زینب]])، از [[راویان]] بزرگ [[شیعه]] در اوایل قرن چهارم هجری است. وی نزد [[محمد]] بن [[یعقوب]] کلینی [[دانش]] [[حدیث]] را فرا گرفت و کاتب استادش شد و به همین جهت نیز عنوان "کاتب" پیدا کرد. او از شهرت، [[احترام]] و اعتبار خاصی در نزد [[دانشمندان]] و [[فقهای شیعه]] بهره‌مند است. [[نعمانی]] علاوه بر اینکه نویسنده‌ای خوش‌نظر و دارای [[قدرت]] [[استنباط]] بود، از اطلاعات وسیعی درباره [[رجال]] و [[احادیث]] برخوردار بود. | ||
[[کتاب الغیبة]] به [[یقین]] جزو یکی از [[بهترین]] کتاب‌ها در زمینه [[احادیث]] مربوط به خصوصیات [[حضرت مهدی]] {{ع}}، [[غیبت]] و [[عصر ظهور]] و ویژگی‌های آن دوران است. تمام [[احادیث]]، برخوردار از [[سند]] بوده و نوع اسناد هم، کوتاه و در بسیاری از موارد، اسناد خوب و مورد پسند اهل فن است. مؤلف در آغاز کتاب، درباره انگیزه تألیف آن نگاشته است: "من در [[جامعه]] می‌دیدم [[شیعیان]] و علاقه‌مندان به [[پیامبر]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{عم}}، به گروه‌های مختلفی تقسیم شده و نسبت به [[امام زمان]] {{ع}} و [[ولی امر]] و [[حجت]] [[پروردگار]] خود سرگردان گشته‌اند. پس از بررسی، [[دلیل]] آن را [[غیبت]] آن [[حضرت]] یافتم؛ چنان‌که [[رسول خدا]] و [[حضرت علی]] و [[ائمه معصومین]] {{عم}} نیز به آن اشاره کرده‌اند؛ لذا به [[یاری]] [[خداوند]] بر آن شدم تا روایاتی را که [[مشایخ]] روایی بزرگ از [[امیر مؤمنان]] و [[ائمه معصومین]] {{عم}} درباره [[غیبت امام عصر]] {{ع}} [[نقل]] کرده‌اند، جمع‌آوری کنم. | |||
بسیاری از روایاتی که هم‌اکنون در [[اختیار]] من است، علمای [[اهل سنت]] نیز [[روایت]] کرده‌اند. البته [[روایات]] آنان در این‌باره، بسیار گسترده‌تر از روایاتی است که هم‌اکنون در [[اختیار]] من است"<ref>نعمانی، الغیبة، صص ۳۰- ۳۵.</ref>. [[کتاب الغیبة]] شامل ۴۷۸ [[روایت]] در ۲۶ باب است. از موضوعات کتاب می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: [[وجوب]] حفظ [[اسرار]] [[آل محمد]] {{عم}}، الهی بودن مسأله [[امامت]]، [[تعداد امامان]] {{عم}}، کسی که به [[دروغ]] ادعای [[امامت]] کند، [[روایات]] درباره [[غیبت امام زمان]] {{ع}}، [[صبر]] و [[انتظار فرج]]، [[امتحان]]، [[صفات امام]] [[منتظر]]، صفات [[لشکر]] آن [[حضرت]] و.... | |||
:::::*'''[[کمال الدین و تمام النعمة]]''': نویسنده این کتاب [[ابو جعفر]] [[محمد]] بن [[علی بن حسین بن بابویه]] قمی (م ۳۸۱ ق)، مشهور به "[[شیخ صدوق]]"، از بزرگ‌ترین شخصیت‌های [[جهان اسلام]] و از برجسته‌ترین چهره‌های درخشان [[علم]] و [[فضیلت]] است. در این کتاب به صورت ویژه [[احادیث]] مربوط به [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده و در واقع یکی از کتاب‌های [[مرجع]] و عمده در حوزه مباحث [[مهدویت]] است. کمتر نوشته و اثری در دوره‌های بعد، یافت می‌شود که به نوعی از این مجموعه، بهره نبرده باشد. [[شیخ صدوق]] نزدیک به عصر [[ائمه]] {{عم}} می‌زیست و با جمع‌آوری [[روایات اهل بیت]] {{عم}} و تألیف کتاب‌های نفیس و باارزش، خدمت ارزنده و کم‌نظیری به [[اسلام]] و [[تشیع]] کرد. تألیفات فراوان وی در [[علوم]] و [[فنون]] مختلف اسلامی، هرکدام گنجینه‌ای پایان‌ناپذیر است که هم‌اکنون نیز با گذشت بیش از یک هزار سال از [[تاریخ]] تألیف آنها، روزبه‌روز بر [[ارزش]] و اعتبار آن افزوده شده و جایگاهی بس بلند و والا یافته است و در صدر قفسه کتابخانه‌ها و در سینه [[دانشمندان]] جای دارد. | :::::*'''[[کمال الدین و تمام النعمة]]''': نویسنده این کتاب [[ابو جعفر]] [[محمد]] بن [[علی بن حسین بن بابویه]] قمی (م ۳۸۱ ق)، مشهور به "[[شیخ صدوق]]"، از بزرگ‌ترین شخصیت‌های [[جهان اسلام]] و از برجسته‌ترین چهره‌های درخشان [[علم]] و [[فضیلت]] است. در این کتاب به صورت ویژه [[احادیث]] مربوط به [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} ذکر شده و در واقع یکی از کتاب‌های [[مرجع]] و عمده در حوزه مباحث [[مهدویت]] است. کمتر نوشته و اثری در دوره‌های بعد، یافت می‌شود که به نوعی از این مجموعه، بهره نبرده باشد. [[شیخ صدوق]] نزدیک به عصر [[ائمه]] {{عم}} می‌زیست و با جمع‌آوری [[روایات اهل بیت]] {{عم}} و تألیف کتاب‌های نفیس و باارزش، خدمت ارزنده و کم‌نظیری به [[اسلام]] و [[تشیع]] کرد. تألیفات فراوان وی در [[علوم]] و [[فنون]] مختلف اسلامی، هرکدام گنجینه‌ای پایان‌ناپذیر است که هم‌اکنون نیز با گذشت بیش از یک هزار سال از [[تاریخ]] تألیف آنها، روزبه‌روز بر [[ارزش]] و اعتبار آن افزوده شده و جایگاهی بس بلند و والا یافته است و در صدر قفسه کتابخانه‌ها و در سینه [[دانشمندان]] جای دارد. | ||
[[شیخ صدوق]] در مقدمه کتاب، انگیزه تألیف را چنین ذکر کرده است: "... چون آرزوی [[زیارت]] [[علی بن موسی الرضا]] {{ع}} برآورده شد، به نیشابور برگشتم و در آنجا اقامت گزیدم. دیدم بیشتر شیعیانی که به نزد من آمد و شد می‌کردند، در امر [[غیبت]] حیران‌اند و درباره [[امام]] [[قائم]] {{ع}} [[شبهه]] دارند و از راه درست [[منحرف]] گشته و به [[رأی]] و [[قیاس]] روی آورده‌اند... تا اینکه شیخی از اهل [[فضل]] و [[علم]] و شرف- که از [[دانشمندان]] [[قم]] بود- از بخارا بر ما وارد شد... و از من درخواست کرد که در این موضوع ([[غیبت]]) کتابی برایش تألیف کنم. من نیز درخواست او را پذیرفتم و به او وعده دادم هرگاه [[خداوند]] وسایل مراجعتم را به وطنم فراهم کند، آنچه را خواسته است، گرد آورم. | |||
در این میان، شبی درباره آنچه جا گذاشته‌ام- از [[خانواده]] و [[فرزندان]] و برادران و دیگر نعمت‌ها- [[اندیشه]] می‌کردم که ناگاه [[خواب]] بر من [[غلبه]] کرد و در [[خواب]] دیدم گویی در [[مکه]] هستم و به گرد [[بیت الله الحرام]] طواف می‌کنم. در شوط هفتم، به [[حجر الاسود]] رسیدم. آن را استلام کرده، این [[دعا]] را خواندم... آن‌گاه مولایمان [[صاحب الزمان]] {{ع}} را دیدم که بر در خانه [[کعبه]] [[ایستاده]] و من با دلی مشغول و حالی پریشان، به ایشان نزدیک شدم... بر او [[سلام]] کردم و او پاسخم داد و سپس فرمود: چرا در [[باب غیبت]]، کتابی تألیف نمی‌کنی تا اندوهت زایل شود؟ عرض کردم: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]! درباره [[غیبت]] پیش‌تر رساله‌هایی را تألیف کرده‌ام. فرمود: نه به آن طریق، اکنون تو را امر می‌کنم که درباره [[غیبت]]، کتابی تألیف کنی و [[غیبت انبیا]] را در آن بازگو کنی..."<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، مقدمه، صص ۴- ۶.</ref>. | |||
این کتاب به دو بخش اصلی تقسیم شده است: | |||
::::::'''بخش اول'''، شامل مباحث کلی و [[احادیث]] جامعی درباره [[غیبت]] در امت‌های پیشین و اثبات این موضوع است که [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} امری تازه نیست؛ بلکه [[غیبت]] دارای سابقه طولانی بوده است. | ::::::'''بخش اول'''، شامل مباحث کلی و [[احادیث]] جامعی درباره [[غیبت]] در امت‌های پیشین و اثبات این موضوع است که [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} امری تازه نیست؛ بلکه [[غیبت]] دارای سابقه طولانی بوده است. | ||
در '''بخش دوم''' موضوعاتی مانند: [[ولادت حضرت مهدی]] {{ع}}، [[امامت]] او، [[غیبت]]، [[دلایل]] آن، افرادی که وی را دیده‌اند، [[توقیعات]] صادر شده از سوی آن [[حضرت]]، مسأله [[انتظار فرج]]، [[نشانه‌های ظهور]] و... بیان شده است. | |||
این کتاب به جهت اهمیتی که دارد، بارها تجدید چاپ و نیز به دست افراد مختلفی، به فارسی برگردان شده است. | |||
:::::*'''[[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]]''': این کتاب، اثر گران‌سنگ [[شیخ]] [[ابو عبد الله]] [[محمد بن محمد]] بن نعمان عکبری [[بغدادی]]، معروف به [[شیخ مفید]] (م ۴۱۳ ق) است. او این کتاب را در سال ۴۱۱ هجری؛ یعنی، دو سال قبل از [[وفات]] و در اوج شهرت علمی، تدوین کرده که این خود بر [[ارزش]] کتاب می‌افزاید. | :::::*'''[[الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد]]''': این کتاب، اثر گران‌سنگ [[شیخ]] [[ابو عبد الله]] [[محمد بن محمد]] بن نعمان عکبری [[بغدادی]]، معروف به [[شیخ مفید]] (م ۴۱۳ ق) است. او این کتاب را در سال ۴۱۱ هجری؛ یعنی، دو سال قبل از [[وفات]] و در اوج شهرت علمی، تدوین کرده که این خود بر [[ارزش]] کتاب می‌افزاید. | ||
آوازه و شهرت علمی [[شیخ مفید]]، [[جهان اسلام]] را فراگرفته است و از او چهره‌های بسیار درخشان [[شیعه]] به شمار می‌آید. وی در این کتاب سعی وافری به کار برده تا روایاتی را در جهت معرفی [[معصومین]] {{عم}} ارائه کند و در آخرین بخش آن [[اخبار]] مربوط به [[حضرت مهدی]] {{ع}} ([[حدود]] نود [[روایت]]) را ذکر کرده است<ref>شیخ مفید، الارشاد، ج ۲، ص ۴۷۴، فصل ۳۵.</ref>. | |||
[[الارشاد]] از معتبرترین [[منابع روایی شیعه]]، درباره زندگانی [[ائمه]] {{عم}} به شمار می‌آید و بسیاری از منابع مهم [[شیعه]] این کتاب را مستند خود قرار داده‌اند. ایشان در پایان کتاب شش باب را به شرح زیر به [[حضرت مهدی]] {{ع}} و موضوعات مربوط به آن [[حضرت]] اختصاص داده است: | |||
:::::#باب {{عربی|ذکر الامام القائم بعد أبی [[محمد]] {{ع}} و [[تاریخ]] مولده و دلائل إمامته و ذکر طرف من أخباره و غیبته و سیرته عند قیامه و مدة دولته}} | :::::#باب {{عربی|ذکر الامام القائم بعد أبی [[محمد]] {{ع}} و [[تاریخ]] مولده و دلائل إمامته و ذکر طرف من أخباره و غیبته و سیرته عند قیامه و مدة دولته}} | ||
:::::#باب {{عربی|ذکر طرف من الدلائل [[علی]] إمامة القائم بالحق [[محمد]] بن الحسن {{عم}}}} | :::::#باب {{عربی|ذکر طرف من الدلائل [[علی]] إمامة القائم بالحق [[محمد]] بن الحسن {{عم}}}} | ||
| خط ۵۳: | خط ۶۲: | ||
:::::#باب {{عربی|ذکر علامات [[قیام]] القائم {{ع}} و مدة أیام ظهوره و شرح سیرته و...}} | :::::#باب {{عربی|ذکر علامات [[قیام]] القائم {{ع}} و مدة أیام ظهوره و شرح سیرته و...}} | ||
::::::باب پایانی کتاب در ضمن پنج فصل ارائه شده که موضوعات این پنج فصل عبارت است از: ویژگی‌های جسمانی، [[وقت ظهور]]، چگونگی آغاز [[ظهور]]، روش [[حکومت]] و [[مدت حکومت حضرت مهدی]] {{ع}}. | ::::::باب پایانی کتاب در ضمن پنج فصل ارائه شده که موضوعات این پنج فصل عبارت است از: ویژگی‌های جسمانی، [[وقت ظهور]]، چگونگی آغاز [[ظهور]]، روش [[حکومت]] و [[مدت حکومت حضرت مهدی]] {{ع}}. | ||
[[شیخ مفید]] در سال ۴۱۳ در [[بغداد]] و پس از ۷۵ سال [[تلاش]] و خدمت ارزنده دار فانی را وداع گفت و مورد [[تجلیل]] فراوان [[مردم]] و اهل [[علم]] قرار گرفت. | |||
[[شیخ]] طوسی- که خود در تشییع [[پیکر مطهر]] او حضور داشت- می‌گوید: روز [[وفات]] او از کثرت [[دوست]] و [[دشمن]] برای ادای [[نماز]] و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. هشتاد هزار تن از [[شیعیان]] او را تشییع کردند و [[سید مرتضی]] [[علم الهدی]] بر او [[نماز]] گزارد و در [[حرم]] [[مطهر]] [[امام جواد]] {{ع}}، پایین پای آن [[حضرت]]، نزدیک [[قبر]] استادش ابن قولویه، مدفون گردید. | |||
:::::*'''[[کتاب الغیبة للحجة]]''': این کتاب ارزشمند تألیف [[شیخ الطائفه]]، [[ابو جعفر]] [[محمد بن حسن طوسی]] (م ۴۶۰ ق)، از برجسته‌ترین چهره‌های علمی [[جهان تشیع]] و شخصیت مورد اعتماد [[شیعه]] در قرن پنجم هجری است. | :::::*'''[[کتاب الغیبة للحجة]]''': این کتاب ارزشمند تألیف [[شیخ الطائفه]]، [[ابو جعفر]] [[محمد بن حسن طوسی]] (م ۴۶۰ ق)، از برجسته‌ترین چهره‌های علمی [[جهان تشیع]] و شخصیت مورد اعتماد [[شیعه]] در قرن پنجم هجری است. | ||
او در [[فقه]] و اصول، [[حدیث]]، [[تفسیر]]، [[کلام]] و [[رجال]]، تألیفات فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. | |||
مدت پنج سال نزد [[شیخ مفید]] درس خوانده و سالیانی دراز از محضر [[سید مرتضی]]، بهره‌مند شده است. بعد از [[رحلت]] [[سید مرتضی]] [[علم الهدی]]، [[رهبری]] و [[پرچم‌داری]] [[شیعه]] به [[شیخ طوسی]] رسید. در این هنگام منزل [[شیخ]] در محله [[کرخ بغداد]]، [[پناهگاه]] [[مسلمانان]] بود. جهت [[درک]] محضر او، [[دانشمندان]] فراوانی از سراسر سرزمین اسلامی، قصد [[بغداد]] می‌کردند تا از خرمن [[دانش]] و [[فضیلت]] آن عالم بزرگوار توشه برگیرند. | |||
[[شیخ طوسی]] مؤلف دو کتاب از کتاب‌های چهارگانه شیعه- [[تهذیب]] الاحکام و الاستبصار- است که هردو در زمینه [[روایات]] و احادیثی است که جنبه فقهی و حکمی دارند. از دیگر تألیفات ارزنده این دانشمند بزرگ [[کتاب الغیبة]] است. بی‌گمان [[کتاب الغیبة]] از [[بهترین]]، مهم‌ترین و [[کامل‌ترین]] منابع [[شیعه]] در مورد "[[غیبت]]" [[حضرت مهدی]] {{ع}} است. در این کتاب به علت و انگیزه [[غیبت امام زمان]] {{ع}} و [[حکمت الهی]] که موجب آن گردیده، اشاره شده است. | |||
[[شیخ طوسی]] در نگارش این اثر ارزشمند و گران‌بها، شیوه‌ای نو و ابتکاری به کار گرفته و به جوانب مختلف [[غیبت حضرت مهدی]] {{ع}} اشاره کرده است. همچنین با [[استدلال]] به [[قرآن]] و [[روایات معصومین]] {{عم}} و [[حکم عقل]]، به [[پاسخ‌گویی به شبهات]] و اشکالات [[مخالفان]] پرداخته است. این کتاب شامل [[فضایل]] [[امام عصر]] {{ع}} و [[سیره]] و روش آن [[حضرت]] در [[زمان غیبت]] و [[هنگام ظهور]] است و بسیاری از نشانه‌های [[ظهور حضرت مهدی]] {{ع}} را ذکر کرده است. از زمان نگارش آن تاکنون پیوسته مورد توجه [[علما]] و [[فقهای شیعه]] بوده و آنان در تألیفات خود، بسیار به آن استناد کرده‌اند. | |||
آقا بزرگ طهرانی در مقدمه‌ای بر [[کتاب الغیبة]] نوشته است: "[[کتاب الغیبة]] نوشته [[شیخ طوسی]] از کتاب‌های قدیمی است که بر بسیاری از کتاب‌های دیگر [[برتری]] دارد. این کتاب دربردارنده [[بهترین]] [[حجت‌ها]] و محکم‌ترین برهان‌های [[عقلی]] و [[نقلی]] بر وجود [[امام دوازدهم]]، [[محمد]] بن الحسن، [[صاحب الزمان]] {{ع}} و [[غیبت]] آن [[حضرت]] در این زمان و ظهورشان در [[آخر الزمان]] است"<ref>آقا بزرگ تهرانی، مقدمه کتاب الغیبة، ص ۲۴.</ref>. | |||
[[شیخ طوسی]] در مقدمه کتاب درباره انگیزه خود از نگارش این کتاب نوشته است: "من این کتاب را به درخواست [[شیخ]] بزرگوار- که [[خداوند]] [[عمر]] ایشان را طولانی گرداند- نگاشتم. ایشان در خواست فرمود تا کتابی درباره [[غیبت]] [[صاحب الزمان]] {{ع}} [[املا]] نمایم و در آن سبب [[غیبت]] آن [[حضرت]] و علت طول کشیدن آن و... را بیان کنم و اینکه چرا آن [[حضرت]] [[ظهور]] نمی‌کند؟ آیا مانعی در کار هست؟ آن مانع چیست و چرا ما نیازمند به آن [[حضرت]] هستیم؟ من هم درخواست او را [[اجابت]] و امر ایشان را [[اطاعت]] کردم...»<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[درسنامه مهدویت ج۱ (کتاب)|درسنامه مهدویت]]، ص ۵۲-۶۵.</ref>. | |||
== پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | == پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه == | ||