پرش به محتوا

حفصه بنت عمر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'رازی' به 'رازی'
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== +== منابع ==))
جز (جایگزینی متن - 'رازی' به 'رازی')
خط ۳۸: خط ۳۸:
برپایه روایت دوم، رسول خدا{{صل}} در روزی که نوبت حفصه بود، در [[خانه]] حفصه با [[ماریه قبطیه]] [[خلوت]] کرده بود، چون حفصه از داستان [[آگاهی]] یافت، ایشان برای خوشایند حفصه و آرام کردن وی، [[ماریه]] را بر خود حرام <ref>جامع البیان، ج ۲۸، ص ۱۰۱؛ تفسیر مقاتل، ج ۴، ص ۳۷۵؛ التبیان، ج ۱۰، ص ۴۶.</ref> و [[حفصه]] را بر سرّی [[آگاه]] کردند. بیشتر [[اهل سنت]]، سرّ را همان [[تحریم]] [[ماریه قبطیه]] می‌دانند؛ اما [[مفسران]] [[شیعی]] <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۷۶؛ مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۴۷۲.</ref> و برخی نویسندگان [[اهل‌سنت]]<ref>اقضیة رسول اللّه‌، ص ۷۶ - ۷۷؛ الدرالمنثور، ج ۶، ص ۲۴۱.</ref> معتقدند [[رسول اکرم]]{{صل}} [[راز]] به [[خلافت]] رسیدن [[عمر]] پس از [[ابوبکر]] را به وی گفت؛ ولی حفصه آن را برای [[عایشه]] فاش کرد.
برپایه روایت دوم، رسول خدا{{صل}} در روزی که نوبت حفصه بود، در [[خانه]] حفصه با [[ماریه قبطیه]] [[خلوت]] کرده بود، چون حفصه از داستان [[آگاهی]] یافت، ایشان برای خوشایند حفصه و آرام کردن وی، [[ماریه]] را بر خود حرام <ref>جامع البیان، ج ۲۸، ص ۱۰۱؛ تفسیر مقاتل، ج ۴، ص ۳۷۵؛ التبیان، ج ۱۰، ص ۴۶.</ref> و [[حفصه]] را بر سرّی [[آگاه]] کردند. بیشتر [[اهل سنت]]، سرّ را همان [[تحریم]] [[ماریه قبطیه]] می‌دانند؛ اما [[مفسران]] [[شیعی]] <ref>تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۷۶؛ مجمع‌البیان، ج ۱۰، ص ۴۷۲.</ref> و برخی نویسندگان [[اهل‌سنت]]<ref>اقضیة رسول اللّه‌، ص ۷۶ - ۷۷؛ الدرالمنثور، ج ۶، ص ۲۴۱.</ref> معتقدند [[رسول اکرم]]{{صل}} [[راز]] به [[خلافت]] رسیدن [[عمر]] پس از [[ابوبکر]] را به وی گفت؛ ولی حفصه آن را برای [[عایشه]] فاش کرد.


به نظر می‌رسد این [[روایت]] نسبت به روایت نخست، با ۵ [[آیه]] نخست [[سوره تحریم]] همخوانی بیشتری دارد، زیرا [[آیات]] {{متن قرآن|وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ}}<ref>«و آنگاه که پیامبر به یکی از همسرانش سخنی را، نهانی گفت و چون او آن را (به همسر دیگر) خبر داد و خداوند پیامبر  را از آن آگاه کرد وی بخشی از آن را (به همسران خود) گفت و در (گفتن) بخشی دیگر خودداری ورزید، پس هنگامی که (پیامبر) آن (همسر رازگشا) را از این (ا» سوره تحریم، آیه ۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ}}<ref>«اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است  و اگر از هم در برابر پیامبر  پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته ، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref> به بیان [[رازی]] از [[رسول خدا]]{{صل}} به یکی از [[همسران]] خویش اشاره دارند که [[راز]] را فاش می‌کند. تحریم عسل از سوی رسول خدا{{صل}} در روایت نخست نمی‌تواند همان رازی باشد که برملا کردن آن واکنش شدید [[حضرت]] را در پی داشت. آیه ۴ همین سوره به همپشتی دو [[زن]] اشاره دارد که عمر بن خطاب آنها را حفصه و عایشه دانست.<ref>مسند احمد، ج ۱، ص ۵۵؛ صحیح البخاری، ج ۶، ص ۶۹.</ref> پس از این [[اقدام]] ناروای حفصه، رسول اکرم{{صل}} او را [[طلاق]] داد که در [[اخبار]] بسیاری [[نقل]] شده است <ref>جوامع السیرة النبویه، ص ۲۹؛ المستدرک، ج ۲، ص ۱۹۷؛ تاریخ الاسلام، ج ۴، ص ۴۴.</ref> و برخی مفسران نیز ذیل همین حادثه آن را گزارش کرده‌اند.<ref> تفسیر مقاتل، ج ۴، ص ۳۷۷؛ زبدة البیان، ص ۵۶۵.</ref> این طلاق، غیر از حادثه‌ای است که [[پیامبر]]{{صل}} با همه همسران خود متارکه کرد.
به نظر می‌رسد این [[روایت]] نسبت به روایت نخست، با ۵ [[آیه]] نخست [[سوره تحریم]] همخوانی بیشتری دارد، زیرا [[آیات]] {{متن قرآن|وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ}}<ref>«و آنگاه که پیامبر به یکی از همسرانش سخنی را، نهانی گفت و چون او آن را (به همسر دیگر) خبر داد و خداوند پیامبر  را از آن آگاه کرد وی بخشی از آن را (به همسران خود) گفت و در (گفتن) بخشی دیگر خودداری ورزید، پس هنگامی که (پیامبر) آن (همسر رازگشا) را از این (ا» سوره تحریم، آیه ۳.</ref>، {{متن قرآن|إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ}}<ref>«اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است  و اگر از هم در برابر پیامبر  پشتیبانی کنید بی‌گمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته ، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان وی‌اند» سوره تحریم، آیه ۴.</ref> به بیان رازی از [[رسول خدا]]{{صل}} به یکی از [[همسران]] خویش اشاره دارند که [[راز]] را فاش می‌کند. تحریم عسل از سوی رسول خدا{{صل}} در روایت نخست نمی‌تواند همان رازی باشد که برملا کردن آن واکنش شدید [[حضرت]] را در پی داشت. آیه ۴ همین سوره به همپشتی دو [[زن]] اشاره دارد که عمر بن خطاب آنها را حفصه و عایشه دانست.<ref>مسند احمد، ج ۱، ص ۵۵؛ صحیح البخاری، ج ۶، ص ۶۹.</ref> پس از این [[اقدام]] ناروای حفصه، رسول اکرم{{صل}} او را [[طلاق]] داد که در [[اخبار]] بسیاری [[نقل]] شده است <ref>جوامع السیرة النبویه، ص ۲۹؛ المستدرک، ج ۲، ص ۱۹۷؛ تاریخ الاسلام، ج ۴، ص ۴۴.</ref> و برخی مفسران نیز ذیل همین حادثه آن را گزارش کرده‌اند.<ref> تفسیر مقاتل، ج ۴، ص ۳۷۷؛ زبدة البیان، ص ۵۶۵.</ref> این طلاق، غیر از حادثه‌ای است که [[پیامبر]]{{صل}} با همه همسران خود متارکه کرد.


۲. [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! هیچ گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرد، بسا آنان از اینان بهتر باشند؛ و نه زنانی زنانی دیگر را، بسا آنان از اینان بهتر باشند و از یکدیگر عیبجویی مکنید و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید! پس از ایمان، بزهکاری نامگذاری ناپسندی است و آنان که (از این کارها) بازنگردند ستمکارند» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref> برخی [[مفسران]]، [[شأن نزول]] قسمتی از این آیه را که [[زنان]] را از [[مسخره کردن]] زنان دیگر [[نهی]] می‌کند، درباره [[حفصه]] و [[عایشه]] دانسته‌اند که [[ام‌سلمه]] [[همسر]] دیگر [[رسول خدا]]{{صل}} را به [[تمسخر]] می‌گرفتند؛<ref>اسباب النزول، ص ۴۰۹؛ تفسیر ثعلبی، ج ۹، ص ۸۱.</ref> یا به [[روایت]] دیگری به [[صفیه]] [[همسر پیامبر]]{{صل}} [[دشنام]] داده و وی را [[یهودی]] زاده می‌خواندند.<ref> تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۲۱ - ۳۲۲؛ لباب التأویل، ج ۴، ص ۱۸۱.</ref> بعضی مفسران برای [[پرهیز]] از نام بردن حفصه یا عایشه، تنها گفته‌اند که برخی از [[همسران رسول خدا]]{{صل}} مرتکب چنین خطایی شده‌اند.<ref>زادالمسیر، ج ۴، ص ۱۴۹؛ تفسیر بغوی، ج ۴، ص ۲۶۱.</ref>
۲. [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَى أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَى أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَمَنْ لَمْ يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! هیچ گروهی گروه دیگر را به ریشخند نگیرد، بسا آنان از اینان بهتر باشند؛ و نه زنانی زنانی دیگر را، بسا آنان از اینان بهتر باشند و از یکدیگر عیبجویی مکنید و (همدیگر را) با لقب‌های ناپسند مخوانید! پس از ایمان، بزهکاری نامگذاری ناپسندی است و آنان که (از این کارها) بازنگردند ستمکارند» سوره حجرات، آیه ۱۱.</ref> برخی [[مفسران]]، [[شأن نزول]] قسمتی از این آیه را که [[زنان]] را از [[مسخره کردن]] زنان دیگر [[نهی]] می‌کند، درباره [[حفصه]] و [[عایشه]] دانسته‌اند که [[ام‌سلمه]] [[همسر]] دیگر [[رسول خدا]]{{صل}} را به [[تمسخر]] می‌گرفتند؛<ref>اسباب النزول، ص ۴۰۹؛ تفسیر ثعلبی، ج ۹، ص ۸۱.</ref> یا به [[روایت]] دیگری به [[صفیه]] [[همسر پیامبر]]{{صل}} [[دشنام]] داده و وی را [[یهودی]] زاده می‌خواندند.<ref> تفسیر قمی، ج ۲، ص ۳۲۱ - ۳۲۲؛ لباب التأویل، ج ۴، ص ۱۸۱.</ref> بعضی مفسران برای [[پرهیز]] از نام بردن حفصه یا عایشه، تنها گفته‌اند که برخی از [[همسران رسول خدا]]{{صل}} مرتکب چنین خطایی شده‌اند.<ref>زادالمسیر، ج ۴، ص ۱۴۹؛ تفسیر بغوی، ج ۴، ص ۲۶۱.</ref>
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش