سیره: تفاوت میان نسخه‌ها
←معنای اصطلاحی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
===معنای اصطلاحی=== | ===معنای اصطلاحی=== | ||
سیره در اصطلاح [[دینی]] به معانی طریقه، روش و [[رفتار]] و [[اخلاق]] عملی به کار رفته است. وقتی [[سیره پیامبر]] یا [[امامان]] گفته می‌شود، نمونه‌هایی از [[اخلاق]] و [[رفتار]] مستمر آنان مقصود است که در [[زندگی]] بر آن روش عمل می‌کردند. گاهی هم [[اخلاق]] و سیره و [[سنّت]] به یک معنی به کار می‌رود<ref>[[محمد ملک‌زاده|ملک‌زاده، محمد]]، [[سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور (کتاب)|سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور]] ص ۲۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]؛ [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۷۰.</ref>. | سیره در اصطلاح [[دینی]] به معانی طریقه، روش و [[رفتار]] و [[اخلاق]] عملی به کار رفته است. وقتی [[سیره پیامبر]] یا [[امامان]] گفته می‌شود، نمونه‌هایی از [[اخلاق]] و [[رفتار]] مستمر آنان مقصود است که در [[زندگی]] بر آن روش عمل می‌کردند. گاهی هم [[اخلاق]] و سیره و [[سنّت]] به یک معنی به کار می‌رود<ref>[[محمد ملک‌زاده|ملک‌زاده، محمد]]، [[سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور (کتاب)|سیره سیاسی معصومان در عصر حاکمیت جور]] ص ۲۷؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|فرهنگ‌نامه دینی]]؛ [[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۷۰.</ref>. | ||
مفهوم اصطلاحی «سِیرَه» در نزد علمای [[سیره]] و [[تاریخ]]، ناظر به سبک‌شناسی و روش‌شناسی [[رفتار انسان]] است و با آنچه اهل لغت در معنای آن بیان کرده است تفاوت چندانی ندارد. از این رو، می‌توان «سیره» را در اصطلاح به معنای نوع [[رفتار]] و طریقه و [[سبک زندگی]]، تعریف نمود. | |||
بر این اساس، [[سیره پیامبر اکرم]]{{صل}} و حضرات [[ائمه]]{{عم}} به معنای رفتارشناسی آن بزرگواران است و مراد از آن [[شناخت]] اصول و روش‌هایی است که حضرات [[معصومین]]{{عم}} در رفتار و [[کردار]] خود داشته‌اند. بنابراین «سیره» در [[حقیقت]] اصولی است [[پایدار]] که تعیین کننده [[منطق عملی]]؛ یعنی شیوه و سبک رفتار انسان در حوزه‌ای معیّن را بازگو می‌کند. | |||
[[شهید مطهری]] رحمه الله با اشاره به تفاوت معنایی «سَیر» و «سیره» می‌گوید: «سَیر» یعنی حرکت، رفتن، [[راه رفتن]]؛ «سیره» یعنی نوع و سبک خاص راه رفتن. مثلًا {{عربی|جَلْسَ}} یعنی نشستن و {{عربی|جِلْسَه}} یعنی سبک و نوع نشستن<ref>مجموعه آثار شهید مطهری، ج۱۶، ص۵۰.</ref>. | |||
به [[اعتقاد]] وی، هر [[رفتاری]] را نمی‌توان اصطلاحاً سیره نامید؛ بلکه رفتاری که دارای روش و سبک ویژه باشد، مصداق سیره خواهد بود؛ چراکه هیئت {{عربی|فِعلَه}} در لغت [[عرب]] دلالت بر نوع و روش خاص دارد. از این رو می‌گوید: آنچه مهم است شناختن سبک [[رفتار پیامبر]] است. اما آنهایی که سیره نوشته‌اند، رفتار پیامبر را نوشته‌اند، این کتاب‌هایی که ما به نام «سیره» داریم سَیر است نه سیره. مثلًا سیره حلبیّه [[سیر]] است نه سیره؛ اسمش سیره هست ولی واقعش سیر است. رفتار پیامبر [[اکرم]]{{صل}} نوشته شده است نه سبک [[پیامبر]] در رفتار، نه اسلوب رفتار پیامبر، نه متد [[پیامبر اکرم]]{{صل}}<ref>مجموعه آثار شهید مطهری، ج۱۶، ص۵۰.</ref>. | |||
ایشان با بیان اینکه [[رفتارها]]، سبک‌های مختلفی دارد و [[سیره‌شناسی]]، همان سبک‌شناسی است، هر شخص و گروهی از جمله [[پیامبران]]{{عم}} به ویژه [[رسول اکرم]]{{صل}} و [[ائمه معصومین]]{{عم}} را دارای سبک رفتاری مخصوص به خود دانسته، می‌افزاید: [[سیره پیامبر]]{{صل}}؛ یعنی سبک پیامبر{{صل}} و مِتُدی که او در عمل و در روش برای مقاصد خودش به کار می‌برد. مثلا [[پیامبر]]{{صل}} [[تبلیغ]] می‌کرد. روش [[تبلیغی]] پیامبر چه روشی بود؟ سبک تبلیغی پیامبر{{صل}} چه سبکی بود؟ [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در همان حال که مبلغ بود و [[اسلام]] را تبلیغ می‌کرد، یک [[رهبر سیاسی]] برای [[جامعه]] خودش بود، از وقتی که آمد به [[مدینه]]، جامعه تشکیل داد، [[حکومت]] تشکیل داد، خودش [[رهبر]] جامعه بود. سبک و متد [[رهبری]] و [[مدیریت]] پیامبر اکرم{{صل}} در جامعه چه متدی بود؟ پیامبر اکرم{{صل}} در همان حال [[قاضی]] هم بود و میان [[مردم]] [[قضاوت]] می‌کرد، سبک قضاوتش چه سبکی بود؟ پیامبر اکرم{{صل}} مثل همه مردم دیگر [[زندگی]] [[خانوادگی]] داشت، [[زنان]] متعدد داشت، [[فرزندان]] داشت. سبک پیامبر{{صل}} در زن‌داری چگونه بود؟ سبک پیامبر اکرم{{صل}} در [[معاشرت]] با [[اصحاب]] و [[یاران]] و به اصطلاح مریدها چگونه بود؟ پیامبر{{صل}} [[دشمنان]] سرسختی داشت، سبک و [[روش پیامبر]]{{صل}} در [[رفتار]] با دشمنان چه بود؟ و ده‌ها سبک دیگر در قسمت‌های مختلف دیگر<ref>مجموعه آثار شهید مطهری، ج۱۶، ص۵۲-۵۳.</ref>. | |||
در این جا نیز، منظور از «سِیرَه» روش‌های [[رفتاری]] قاعده مندی است که بیانگر سبک عملکرد یک فرد در عرصه زندگی است و مراد از [[سیره مهدوی]]، روش عملی و سبک رفتاری [[امام مهدی]]{{ع}} در ابعاد مختلف فردی، [[اجتماعی]]، [[سیاسی]]، [[تربیتی]]، جهادی، [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و غیره است. | |||
آنچه در سخن گهربار [[امام حسین]]{{ع}} به [[محمد حنفیه]] در بیان [[سیره]] آن [[حضرت]] [[مشاهده]] می‌شود، بیانگر سبک و [[قانون]] رفتاری آن حضرت در پی‌گیری [[روش پیامبر اکرم]]{{صل}} و [[امیرمؤمنان]]{{ع}} مبنی بر [[اجرای احکام]] الاهی است، فرمود: {{متن حدیث|وَ إِنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الْإِصْلَاحِ فِي أُمَّةِ جَدِّي{{صل}} أُرِيدُ أَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنْهَى عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أَسِيرَ بِسِيرَةِ جَدِّي وَ أَبِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۲۹.</ref>؛ «[[تصمیم]] دارم [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنم و روش جد و پدرم را دنبال نمایم». | |||
[[امام صادق]]{{ع}} در سخنی با [[مفضل بن عمر]]، سیره و سبک تعامل امام مهدی{{ع}} با مردم را، بر پایه [[روش پیامبر اکرم]]{{صل}} معرفی کرده است. می‌فرماید: | |||
{{متن حدیث|إِذَا أَذِنَ اللَّهُ تَعَالَى لِلْقَائِمِ بِالْخُرُوجِ صَعِدَ الْمِنْبَرَ فَدَعَا النَّاسَ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ خَوَّفَهُمْ بِاللَّهِ وَ دَعَاهُمْ إِلَى حَقِّهِ عَلَى أَنْ يَسِيرَ فِيهِمْ بِسِيرَةِ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} وَ يَعْمَلَ فِيهِمْ بِعَمَلِهِ}}<ref>إعلام الوری بأعلام الهدی، ص۴۶۰.</ref>؛ هرگاه [[خداوند]] به [[قائم]]{{ع}} [[اذن]] خروج دهد بالای [[منبر]] می‌رود و [[مردم]] را به سوی [[پروردگار]] و [[خوف]] و [[خشیت]] از او [[دعوت]] می‌کند و مردم را به پذیرش [[دعوت حق]] طلبانه خود فرامی خواند و به آنها امر می‌کند تا به [[سیره رسول خدا]]{{صل}} [[رفتار]] نمایند و خودش هم به روش آن [[حضرت]] عمل می‌کند.<ref>[[قنبرعلی صمدی|صمدی، قنبرعلی]]، [[سیره امام مهدی در عصر ظهور (کتاب)|سیره امام مهدی در عصر ظهور]]، ص ۱۴.</ref> | |||
==اهمیت سیره== | ==اهمیت سیره== | ||