آیه در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[آیه در قرآن]] - [[آیه در حدیث]] - [[آیه در کلام اسلامی]] - [[آیه در معارف دعا و زیارات]] - [[آیه در معارف و سیره سجادی]] - [[آیه در معارف و سیره رضوی]]</div>

<div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[آیه (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>

لغویان قصد، [[شگفتی]]، [[عبرت]]، علامت و نشانه را از معانی آیه ذکر کرده‌اند. جمع این واژه “آیات” است و به ریشه “آ ی ی”، “آ و ی” و “أ أ ی” بر می‌گردد<ref>المصباح المنیر، ص۳۲؛ لسان العرب، ج۱۴، ص۶۰-۶۳.</ref>. و همه بر علامت و [[نشانه بودن]] آیه متفق‌اند. دیگر معانی آن نیز ریشه در واژه نشانه دارد. راغب اصفهانی آیه را به معنای نشانه آشکار ملازم با امر پنهان [[تفسیر]] کرده و به گونه‌ای که با راهیابی به علامت، به امر نهفته نیز می‌توان دست یافت. مانند نشانه راه که با آن راه آشکار می‌شود<ref>المفردات، ص۱۰۱.</ref>. نیز آیه به مفهوم مجموعه‌ای از حروف پیوسته به هم نیز آمده است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۱۶۹.</ref>.

[[امام رضا]]{{ع}} {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} را در [[سوره حمد]] و دیگر [[سوره‌ها]] بر خلاف دیدگاهی [[مخالف]]<ref>أحکام القرآن، ابن‌عربی، ج۱، ص۲؛ تفسیر البیضاوی، ج۱، ص۲۵.</ref>، آیه‌ای مستقل می‌داند و به [[روایت]] از [[امیرمؤمنان]]{{ع}} فرموده است: [[پیامبر]]{{صل}} {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ}} را در [[نماز]] [[تلاوت]] می‌کرد و آن را آیه‌ای از سوره حمد می‌شمرد<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۳۰۰-۳۰۱.</ref>. [[امام هشتم]] آیه‌های [[سوره]] [[فاتحة الکتاب]] را هفت آیه شمرده است<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۳۰۲.</ref>. امام رضا{{ع}} [[مداومت]] بر [[تلاوت آیات]] [[قرآن]] را پر [[ارزش]] و دارای [[پاداش]] شمرده و [[شایسته]] دانسته است [[مسلمان]] هر [[روز]] پنجاه آیه از قرآن تلاوت کند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص۶۲۸.</ref>. در نگاه [[امام]] قرائت آیه‌ای در [[ماه رمضان]] با قرائت همه قرآن در دیگر ماه‌ها [[برابری]] می‌کند<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۹۶.</ref>. در منظر امام در دشواری‌های [[زندگی]] خدای را به [[حق]] و جایگاه [[آیات قرآن]] نزد وی می‌توان [[سوگند]] داد<ref>مکارم الأخلاق، ص۳۲۶-۳۲۷.</ref> و نیز با [[توسل]] به آیات قرآن می‌توان از درگاه [[آفریدگار]] [[جهان]] [[طلب]] شفای [[بیماری]] نمود<ref>الکافی، ج۶، ص۵۱۶.</ref>. در نگاه [[حضرت رضا]]{{ع}} برخی از [[آیات]] [[کتاب خدا]] محکم است<ref>الکافی، ج۵، ص۳۷۳.</ref> و برخی [[متشابه]]. آیه‌های متشابه باید در پرتو [[آیات محکم]] [[تفسیر]] و شرح گردد<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۹۰.</ref>. در نظر [[حضرت]] آیات قرآن به ظاهر و [[باطن]] بخش می‌شود<ref>الأمالی، صدوق، ص۵۲۵.</ref>. در [[فهم]] [[امام]]، اگر مراد از “ید” در کریمه {{متن قرآن|بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ}}<ref>«بلکه دست‌های او باز است و هرگونه بخواهد می‌بخشد» سوره مائده، آیه ۶۴.</ref> دستانی مانند [[آدمی]] باشد، [[خداوند]] مخلوق خواهد بود<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۱۶۳.</ref>، اما معنای ید در [[باطن قرآن]]، امام است<ref>اختیار معرفة الرجال، ص۴۵۶.</ref>. برخی از [[آیات]] [[ناسخ]] و منسوخ‌اند و برخی از آیات مانند [[آیه]] {{متن قرآن|وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا}}<ref>«و شما را گروه‌ها کردیم» سوره حجرات، آیه ۱۳.</ref> نسخ‌ناپذیرند<ref>عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۲۳۶.</ref>. بخشی از آیات در بردارنده [[احکام]] حلال‌اند و برخی در بردارنده [[حرام]]<ref>{{متن قرآن|حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ * يَسْأَلُونَكَ مَاذَا أُحِلَّ لَهُمْ قُلْ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّبَاتُ وَمَا عَلَّمْتُمْ مِنَ الْجَوَارِحِ مُكَلِّبِينَ تُعَلِّمُونَهُنَّ مِمَّا عَلَّمَكُمُ اللَّهُ فَكُلُوا مِمَّا أَمْسَكْنَ عَلَيْكُمْ وَاذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَيْهِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ}} «مردار و خون و گوشت خوک و آنچه جز به نام خداوند ذبح شده باشد و مرده با خفگی و مرده با ضربه و مرده با افتادن از بلندی و مرده از شاخ زدن حیوان دیگر و آنچه درندگان نیم‌خور کرده باشند- جز آن را که (تا زنده است) ذبح کرده‌اید- و آنچه بر روی سنگ‌های مقدّس (برای بت‌ها) قربانی شود و آنچه با تیرهای بخت‌آزمایی قسمت کنید (خوردن گوشت همه اینها) بر شما حرام و آنها (همه) گناه است؛ امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم پس، هر که در قحطی و گرسنگی ناگزیر (از خوردن گوشت حرام) شود بی‌آنکه گراینده به گناه باشد بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است * از تو می‌پرسند که چه بر آنها حلال است؟ بگو (همه) چیزهای پاکیزه بر شما حلال است و (نیز) آنچه با جانوران شکاری دست‌آموز به دست می‌آورید -که از آنچه خداوند به شما آموخته است به آنها می‌آموزید- پس، از آنچه (این جانوران شکاری) برای شما (گرفته و) نگه داشته‌اند بخورید و (هنگام فرستادن حیوان شکاری یا هنگام ذبح) نام خداوند را بر آنها یاد کنید و از خداوند پروا کنید که خداوند حسابرسی سریع است» سوره مائده، آیه ۳-۴.</ref>.

[[امام هشتم]]{{ع}} به نقل از [[موسی بن جعفر]]{{عم}}، [[نزول]] “من و سلوی” برای [[تغذیه]] [[بنی اسرائیل]] را آیتی از [[معجزات]] [[موسی]] شمرده است<ref>قرب الإسناد، ص۳۱۸.</ref>.