پرش به محتوا

ثعلبه تمیمی عنبری: تفاوت میان نسخه‌ها

(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب پیامبر | عنوان مدخل = ثعلبه تمیمی عنبری | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} == آشنایی اجمالی == با توجه به نسبتش به عنبری، وی از بنوعنبر، تیره‌ای از قبیله بنو تمیم است <ref>ر.ک: سمعانی، الأنساب، ج۴، ص۲۴۵.</re...» ایجاد کرد)
 
خط ۷: خط ۷:
}}
}}
== آشنایی اجمالی ==
== آشنایی اجمالی ==
با توجه به نسبتش به [[عنبری]]، وی از بنوعنبر، تیره‌ای از [[قبیله]] [[بنو تمیم]] است <ref>ر.ک: سمعانی، الأنساب، ج۴، ص۲۴۵.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۲۳ و ج۷، ص۷۲.</ref> در بخش [[کنیه‌ها]]، [[ابو حبیب عنبری]] را آورده و به نام ثعلبه ارجاع می‌دهد و در هر دو جا می‌گوید او جد [[هرماس بن حبیب]] است. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۶، ص۶۵.</ref> می‌گوید: [[سمرقندی]]، ابو حبیب را جزء [[صحابه]] آورده و گفته است فرزندش حبیب از او [[روایت]] می‌کند. این در حالی است که [[احمد بن حنبل]] و [[یحیی بن معین]] گفته‌اند: هرماس بن حبیب را نمی‌شناسیم و [[ابوحاتم]] می‌گوید: تنها [[نضر بن شمیل]] از هرماس روایت کرده و جد و [[پدر]] هرماس، شناخته شده نیستند<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۳۰، ص۱۶۲.</ref>. به همین سند، یعنی نضر بن شمیل از هرماس بن حبیب از پدرش از جدش روایاتی در [[منابع حدیثی]] [[اهل سنت]] وجود دارد. از جمله اینکه جد هرماس می‌گوید: بدهکاری را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} آوردم، آن [[حضرت]] فرمود: او را نگه دار. عصر آن [[روز]] هم از کنار من گذشت و فرمود: با اسیرت چه کردی؟ (یا می‌خواهی چه کنی؟)<ref>ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن، ج۲، ص۸۱۱.</ref> البته شخص دیگری به نام [[هرماس بن زیاد باهلی]] در [[منابع روایی]] [[شهرت]] دارد، ولی نمی‌توان گفت [[هرماس بن حبیب عنبری]]، با [[هرماس بن زیاد باهلی]] خلط شده است؛ زیرا باهلی [[صحابی]] است و به طور مستقیم از رسول خدا{{صل}} روایت می‌کند؛ در صورتی که عنبری با دو واسطه - پدر و جدش - از رسول خدا{{صل}} روایت کرده است. [[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۴۳۷.</ref> نیز که هرماس عنبری را صحابی دانسته، قطعاً با هرماس باهلی [[اشتباه]] کرده است<ref>ر.ک: ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۴۵۵.</ref>.
با توجه به نسبتش به [[عنبری]]، وی از [[بنوعنبر]]، تیره‌ای از [[قبیله]] [[بنو تمیم]] است <ref>ر.ک: سمعانی، الأنساب، ج۴، ص۲۴۵.</ref>. [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۲۳ و ج۷، ص۷۲.</ref> در بخش [[کنیه‌ها]]، [[ابو حبیب عنبری]] را آورده و به نام ثعلبه ارجاع می‌دهد و در هر دو جا می‌گوید او جد [[هرماس بن حبیب]] است. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۶، ص۶۵.</ref> می‌گوید: [[سمرقندی]]، ابو حبیب را جزء [[صحابه]] آورده و گفته است فرزندش حبیب از او [[روایت]] می‌کند. این در حالی است که [[احمد بن حنبل]] و [[یحیی بن معین]] گفته‌اند: هرماس بن حبیب را نمی‌شناسیم و [[ابوحاتم]] می‌گوید: تنها [[نضر بن شمیل]] از هرماس روایت کرده و جد و [[پدر]] هرماس، شناخته شده نیستند<ref>مزی، تهذیب الکمال، ج۳۰، ص۱۶۲.</ref>. به همین سند، یعنی نضر بن شمیل از هرماس بن حبیب از پدرش از جدش روایاتی در [[منابع حدیثی]] [[اهل سنت]] وجود دارد. از جمله اینکه جد هرماس می‌گوید: بدهکاری را نزد [[رسول خدا]]{{صل}} آوردم، آن [[حضرت]] فرمود: او را نگه دار. عصر آن [[روز]] هم از کنار من گذشت و فرمود: با اسیرت چه کردی؟ (یا می‌خواهی چه کنی؟)<ref>ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن، ج۲، ص۸۱۱.</ref> البته شخص دیگری به نام [[هرماس بن زیاد باهلی]] در [[منابع روایی]] [[شهرت]] دارد، ولی نمی‌توان گفت [[هرماس بن حبیب عنبری]]، با [[هرماس بن زیاد باهلی]] خلط شده است؛ زیرا باهلی [[صحابی]] است و به طور مستقیم از رسول خدا{{صل}} روایت می‌کند؛ در صورتی که عنبری با دو واسطه - پدر و جدش - از رسول خدا{{صل}} روایت کرده است. [[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۴۳۷.</ref> نیز که هرماس عنبری را صحابی دانسته، قطعاً با هرماس باهلی [[اشتباه]] کرده است<ref>ر.ک: ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۴۵۵.</ref>.


احتمال قابل ملاحظه این است که [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۲۳.</ref> به نقل از [[ابن منده]]، سند را این گونه صحیح می‌داند: {{عربی|"قتيبة بن هرماس بن حبيب بن هرماس بن زیاد عن أبیه عن جده"}}. بنابراین، هر دو نام در طول یکدیگر قرار دارند و [[نسب]] آنها یکی است. گویا به همین دلیل بوده که [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۴۱۸.</ref> در حرف «هاء» از کتابش، [[هرماس بن زیاد عنبری]] را به ثعلبه ارجاع داده است؛ یعنی هرماس بن زیاد را همان «ثعلبه ابوحبیب» دانسته است. اما این احتمال ضعیفی است؛ چون [[روایات]] هرماس بن حبیب از پدرش از جدش منحصر به یکی دو مورد نیست و اگر قتیبه از [[پدر]] از جدش نقل کرده باشد، سند به حبیب بن هرماس خواهد رسید، نه هرماس بن زیاد [[صحابی]]. با این همه، روشن نیست نام ثعلبه که برای ابوحبیب عنبری ذکر شده، از کجاست؟ چون در روایات فقط به واژه پدر و جد اشاره شده و نامی از آنها به میان نیامده است، ولی «ابوحبیب» به اعتبار آن است که نسب دانان گاهی [[کنیه]] را با توجه به نام فرزند می‌سازند؛ وگرنه، در [[احادیث]] به این کنیه نیز اشاره‌ای نشده است. در مجموع می‌‌توان گفت اگر چنین شخصی جزء [[صحابه]] هم باشد، نام و نسب او برما روشن نیست.<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثعلبه تمیمی عنبری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۲۱-۳۲۲.</ref>
احتمال قابل ملاحظه این است که [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۲۳.</ref> به نقل از [[ابن منده]]، سند را این گونه صحیح می‌داند: {{عربی|"قتيبة بن هرماس بن حبيب بن هرماس بن زیاد عن أبیه عن جده"}}. بنابراین، هر دو نام در طول یکدیگر قرار دارند و [[نسب]] آنها یکی است. گویا به همین دلیل بوده که [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۴۱۸.</ref> در حرف «هاء» از کتابش، [[هرماس بن زیاد عنبری]] را به ثعلبه ارجاع داده است؛ یعنی هرماس بن زیاد را همان «ثعلبه ابوحبیب» دانسته است. اما این احتمال ضعیفی است؛ چون [[روایات]] هرماس بن حبیب از پدرش از جدش منحصر به یکی دو مورد نیست و اگر قتیبه از [[پدر]] از جدش نقل کرده باشد، سند به حبیب بن هرماس خواهد رسید، نه هرماس بن زیاد [[صحابی]]. با این همه، روشن نیست نام ثعلبه که برای ابوحبیب عنبری ذکر شده، از کجاست؟ چون در روایات فقط به واژه پدر و جد اشاره شده و نامی از آنها به میان نیامده است، ولی «ابوحبیب» به اعتبار آن است که نسب دانان گاهی [[کنیه]] را با توجه به نام فرزند می‌سازند؛ وگرنه، در [[احادیث]] به این کنیه نیز اشاره‌ای نشده است. در مجموع می‌‌توان گفت اگر چنین شخصی جزء [[صحابه]] هم باشد، نام و نسب او برما روشن نیست.<ref>[[مصطفی صادقی|صادقی، مصطفی]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «ثعلبه تمیمی عنبری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص ۳۲۱-۳۲۲.</ref>
۲۱۸٬۲۲۷

ویرایش