عبادت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[عبادت]]''' است. "'''[[عبادت]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>

<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[عبادت در لغت]] - [[عبادت در قرآن]] - [[عبادت در حدیث]] - [[عبادت در نهج البلاغه]] - [[عبادت در معارف و سیره نبوی]] - [[عبادت در فقه سیاسی]] - [[عبادت در معارف دعا و زیارات]] - [[عبادت در معارف و سیره سجادی]] - [[عبادت در معارف و سیره حسینی]]</div>

*[[روایات]] متعددی از [[معصومین]]{{عم}} در [[تفسیر]] معنای [[عبادت]] مخلصانه [[خداوند]] وارد شده و آن را به [[اخلاص]] در [[اطاعت]] [[امر و نهی]] [[الهی]] و [[اطاعت امام]] [[منصوب]] از سوی [[خدا]] [[تفسیر]] کرده اند. که برای نمونه به [[روایات]] ذیل اشاره می کنیم:

*۱. در روایتی از [[کلینی]] آمده است: "به [[امام صادق]]{{ع}} گفتم [[تفسیر]] این [[آیه]] چیست؟ {{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ}}. فرمود: به [[خدا]] [[سوگند]] [[احبار]] و [[راهبان]] آنان را به [[پرستش]] خویش فرانخواندند و چنانچه آنان را به [[پرستش]] خویش فرامی‌خواندند [[مردم]] [[اجابت]] نمی‌کردند؛ لکن حلالی را برای آنان [[حرام]] کردند و حرامی را [[حلال]] کردند پس [[مردم]] ناخودآگاه به [[پرستش]] آنان تن دادند"<ref>{{متن حدیث|عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَحْيَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: قُلْتُ لَهُ: {{متن قرآن|اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ}}. فَقَالَ: أَمَا وَ اللَّهِ مَا دَعَوْهُمْ إِلَى عِبَادَةِ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ دَعَوْهُمْ مَا أَجَابُوهُمْ وَ لَكِنْ أَحَلُّوا لَهُمْ حَرَاماً وَ حَرَّمُوا عَلَيْهِمْ حَلَالًا فَعَبَدُوهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ}}؛ اصول کافی، ج۱، ص۵۳ و همان، ج۲، ص۳۹۸.</ref>.

*[[روایت]] از نظر [[سند صحیح]] است و [[تفسیر]] [[عبادت]] را در [[قرآن کریم]] به معنای [[اطاعت]] [[تأیید]] می کند. مضمون [[روایت]] فوق این است که [[اهل کتاب]]، [[احبار]] و [[رهبان]] خود را در آنچه [[امر و نهی]] می کردند و [[حلال و حرام]] می‌شمردند، [[اطاعت]] می کردند و لهذا [[آیه کریمه]] آنان را چنین توصیف می کند که [[احبار]] و [[رهبان]] خود را [[خدایان]] خود شمردند و آنها را [[پرستش]] کردند. بنابراین، [[اطاعت]] [[امر]] [[احبار]] و [[رهبان]] در [[قرآن کریم]] به عنوان [[عبادت]] و [[پرستش]] آنها قلمداد شده است.

*۲. همچنین [[کلینی]] به [[سند صحیح]] از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می کند: "از [[امام صادق]]{{ع}} درباره فرموده [[خدا]]: {{متن قرآن|وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ}}<ref>«بیشتر آنان ایمان نمی‌آورند مگر درحالی‌که مشرک‌اند» سوره یوسف، آیه ۱۰۶.</ref> پرسیدم، فرمود: مقصود شرکت در [[فرمانبری]] و [[اطاعت]] است نه [[پرستش]]، و پرسیدم درباره فرموده [[خدا]]: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ}}<ref>«برخی از مردم خدا را بر روی لبه راه می‌پرستند» سوره حج، آیه ۱۱.</ref> فرمود: [[آیه قرآنی]] گاه درباره [[فرد]] خاصی می‌آید؛ لکن در [[پیروان]] او جاری و ساری می‌شود؛ سپس پرسیدم: آیا هرکس غیر شما را در [[جایگاه امامت]] و [[رهبری]] قرار دهد از کسانی است که [[خدا]] را روی لبه راه [[عبادت]] کرده است؟ فرمود: آری و چه بسا به‌طور کلی از [[عبادت خدا]] خارج شود"<ref>{{عربی|عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنِ ابْنِ بُكَيْرٍ عَنْ ضُرَيْسٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{متن قرآن|وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ}} قَالَ: شِرْكُ طَاعَةٍ وَ لَيْسَ شِرْكَ عِبَادَةٍ وَ عَنْ قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ: {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ}} قَالَ: إِنَّ الْآيَةَ تَنْزِلُ فِي الرَّجُلِ ثُمَّ تَكُونُ فِي أَتْبَاعِهِ ثُمَّ قُلْتُ كُلُّ مَنْ نَصَبَ دُونَكُمْ شَيْئاً فَهُوَ مِمَّنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى حَرْفٍ فَقَالَ نَعَمْ وَ قَدْ يَكُونُ مَحْضاً}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۹۷- ۳۹۸.</ref>.

*در این [[روایت]] نیز در [[تفسیر]] {{متن قرآن|يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَى حَرْفٍ}} کسی به عنوان مصداق [[آیه]] معرفی شده که [[اطاعت]] و [[پیروی از امام]] غیر [[منصوب از سوی خداوند]] را در پیش گرفته است، که [[تفسیر]] [[عبادت]] را در [[قرآن کریم]] به معنای [[اطاعت]]، مورد تأکید قرار می دهد.

*۳. [[کلینی]] در روایتی دیگر به [[سند]] معتبر از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] می کند که فرمود: "کسی که فردی را در [[معصیت خدا]] [[اطاعت]] کند آن [[فرد]] را پرستیده است"<ref>{{متن حدیث|مَنْ أَطَاعَ رَجُلًا فِي مَعْصِيَةٍ فَقَدْ عَبَدَهُ}}؛ اصول کافی، ج۲، ص۳۹۸.</ref>.

*۴. همچنین [[کلینی]] به [[سند صحیح]]، [[روایت]] کرده است: "گفت: [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: اگر مردمی خدای واحد را [[عبادت]] کنند و شریکی در [[عبادت]] قائل نباشند، و [[نماز]] گزارند، و [[زکات]] دهند و [[حج]] بیت‌الله را انجام دهند و [[روزه]] [[ماه رمضان]] بگیرند سپس به کاری که [[خداوند]] یا [[پیامبر]]{{صل}} انجام داده بگویند چرا به‌گونه دیگر انجام نداد، یا آنکه در [[دل]] چنین بپندارند، گرفتار [[شرک]] شده‌اند؛ سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمود: {{متن قرآن|فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«نه! به پروردگارت سوگند ایمان نخواهند آورد مگر آنکه تو را در تمام آنچه در آن بگو مگو دارند داور قرار دهند پس از آنچه تو حکم می‌کنی هیچ‌گونه ناخرسندی و دشواری در اندرون خود نیابند و یک سره سرسپرده باشند» سوره نساء، آیه ۶۵.</ref>؛ سپس [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: برشما باد [[تسلیم]] و [[سرسپردگی]]"<ref>{{عربی|قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: لَوْ أَنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ وَ حَجُّوا الْبَيْتَ وَ صَامُوا شَهْرَ رَمَضَانَ ثُمَّ قَالُوا لِشَيْءٍ صَنَعَهُ اللَّهُ أَوْ صَنَعَهُ النَّبِيُّ{{صل}} أَلَّا صَنَعَ خِلَافَ الَّذِي صَنَعَ؟ أَوْ وَجَدُوا ذَلِكَ فِي قُلُوبِهِمْ، لَكَانُوا بِذَلِكَ مُشْرِكِينَ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ: {{متن قرآن|فَلَا وَرَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لَا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَيْتَ وَيُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}} ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}: فَعَلَيْكُمْ بِالتَّسْلِيمِ}}اصول کافی، ج۲، ص۳۹۸.</ref>.

*از این [[روایت]] نیز همچون [[روایت]] سابق استفاده می شود که {{متن قرآن|يَعْبُدُونِ}} در [[آیه]] فوق‌الذّکر به معنای [[معرفت خدا]] و [[رهبری]] است که از سوی [[خدا]] برای [[امر و نهی]] و [[حکومت]] و اداره [[شئون]] [[مردم]] [[تعیین]] شده است، [[معرفتی]] که [[اطاعت از خدا]] و [[رهبر]] [[منصوب]] از سوی [[خدا]] را به دنبال دارد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[فقه نظام سیاسی اسلام ج۱ (کتاب)|فقه نظام سیاسی اسلام]]، ج۱.</ref>.