اطاعت امام: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←پانویس) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
===معنای اطاعت امام=== | ===معنای اطاعت امام=== | ||
اطاعت از امام به معنای پیروی و عمل به دستورات [[امام معصوم]] است. البته همان گونه که اشاره شد [[امام]] هدایتگر باطنی و جانشین پیامبر است و همه [[شؤون]] پیامبر را دارد به غیر از شأن [[پیامبری]] و [[رسالت]] که به پیامبر اختصاص دارد<ref>ر.ک: مقامی، | اطاعت از امام به معنای پیروی و عمل به دستورات [[امام معصوم]] است. البته همان گونه که اشاره شد [[امام]] هدایتگر باطنی و جانشین پیامبر است و همه [[شؤون]] پیامبر را دارد به غیر از شأن [[پیامبری]] و [[رسالت]] که به پیامبر اختصاص دارد<ref>ر.ک: [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۹۸؛ [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت (مقاله)|اطاعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳]]، ص۵۲۷؛ عیسیزاده، عیسی، تفسیر «اولی الامر» در آیه اطاعت و پاسخگویی به اشکالات مخالفان در المیزان، مجله معرفت، آذر ۱۳۹۴، ش ۲۱۶ (از صفحه ۱۱ تا ۲۴).</ref>. | ||
==[[ادله]] [[لزوم]] [[اطاعت از امام]]== | ==[[ادله]] [[لزوم]] [[اطاعت از امام]]== | ||
خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
===[[ادله نقلی]]=== | ===[[ادله نقلی]]=== | ||
====[[قرآن]]==== | ====[[قرآن]]==== | ||
#'''[[آیه اولی الأمر]]:''' [[قرآن کریم]] در کنار امر به [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]] {{صل}}، به [[اطاعت از اولی الأمر]] ([[ائمه معصومین]] {{عم}}) [[فرمان]] میدهد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. البته درباره مصداق [[اولی الأمر]] میان [[اهل سنت]] و [[شیعه]] [[اختلاف]] وجود دارد. [[مفسّران]] اهل سنت آن را بر مصادیق گوناگونی مانند: اصحاب پیامبر، [[خلفای راشدین]]، [[اهل علم]] و [[فقه]]، [[فرماندهان]] [[جنگی]]، [[والیان]] و [[حاکمان]] و [[اهل حل و عقد]]<ref>جمعی از نخبگان جامعه اسلامی یا به تعبیر دیگر عدهای از افراد تاثیرگذار و عالمان به شریعت که دارای دارای سه شرط عدالت، دانش کافی و رأی و تدبیر هستند.</ref> [[تطبیق]] کردهاند<ref>طبری، محمد بن جریر، جامعالبیان، مج۴، ج۵، ص۲۰۴ـ۲۰۸؛ فخر رازی، التفسیرالکبیر، ج۱۰، ص۱۴۴ـ۱۴۵.</ref>، امّا بیشتر [[مفسران شیعه]]، مصداق آن را [[امامان دوازدهگانه]] دانستهاند، زیرا [[وجوب اطاعت]] مطلق، مانند اطاعت از خدا و [[رسول]]، در صورتی پذیرفتنی است که فرد از [[خطا]] مصون باشد و هرگز به کار خطا و [[زشت]] فرمان ندهد و چنین ویژگی را در [[امیران]] یا [[عالمان]] یا دیگران نمیتوان یافت، بنابراین [[اولیالامر]] به امامان دوازدهگانه اختصاص دارد<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمعالبیان، ج۳، ص۱۰۰؛ حویزی، عبدعلی بن جمعه، نورالثقلین، ج۱، ص۴۹۷ـ۵۰۵؛ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۴، ص۳۸۸ـ۳۹۸ و ۴۰۸ـ۴۱۲.</ref>. این مطلب در [[روایات]] فراوانی نیز مورد [[تأیید]] قرار گرفته است؛ [[امام باقر]]{{ع}} دربارۀ [[آیه اولی الامر]] میفرماید: «این [[آیه]] در [[شأن]] [[علی]] و ائمه معصومین نازل شده و خداوند آنها را در جایگاه [[پیامبران]] قرار داده است»<ref>{{متن حدیث|هی فی علیّ و فی الأئمّة، جعلهم اللّه مواضع الأنبیاء}}، موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج۲ ص۱۷۱ به نقل از تفسیر عیاشی.</ref>.<ref>ر.ک: جعفرپیشه فرد، | #'''[[آیه اولی الأمر]]:''' [[قرآن کریم]] در کنار امر به [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]] {{صل}}، به [[اطاعت از اولی الأمر]] ([[ائمه معصومین]] {{عم}}) [[فرمان]] میدهد: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}}<ref>«ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.</ref>. البته درباره مصداق [[اولی الأمر]] میان [[اهل سنت]] و [[شیعه]] [[اختلاف]] وجود دارد. [[مفسّران]] اهل سنت آن را بر مصادیق گوناگونی مانند: اصحاب پیامبر، [[خلفای راشدین]]، [[اهل علم]] و [[فقه]]، [[فرماندهان]] [[جنگی]]، [[والیان]] و [[حاکمان]] و [[اهل حل و عقد]]<ref>جمعی از نخبگان جامعه اسلامی یا به تعبیر دیگر عدهای از افراد تاثیرگذار و عالمان به شریعت که دارای دارای سه شرط عدالت، دانش کافی و رأی و تدبیر هستند.</ref> [[تطبیق]] کردهاند<ref>طبری، محمد بن جریر، جامعالبیان، مج۴، ج۵، ص۲۰۴ـ۲۰۸؛ فخر رازی، التفسیرالکبیر، ج۱۰، ص۱۴۴ـ۱۴۵.</ref>، امّا بیشتر [[مفسران شیعه]]، مصداق آن را [[امامان دوازدهگانه]] دانستهاند، زیرا [[وجوب اطاعت]] مطلق، مانند اطاعت از خدا و [[رسول]]، در صورتی پذیرفتنی است که فرد از [[خطا]] مصون باشد و هرگز به کار خطا و [[زشت]] فرمان ندهد و چنین ویژگی را در [[امیران]] یا [[عالمان]] یا دیگران نمیتوان یافت، بنابراین [[اولیالامر]] به امامان دوازدهگانه اختصاص دارد<ref>طبرسی، فضل بن حسن، مجمعالبیان، ج۳، ص۱۰۰؛ حویزی، عبدعلی بن جمعه، نورالثقلین، ج۱، ص۴۹۷ـ۵۰۵؛ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۴، ص۳۸۸ـ۳۹۸ و ۴۰۸ـ۴۱۲.</ref>. این مطلب در [[روایات]] فراوانی نیز مورد [[تأیید]] قرار گرفته است؛ [[امام باقر]]{{ع}} دربارۀ [[آیه اولی الامر]] میفرماید: «این [[آیه]] در [[شأن]] [[علی]] و ائمه معصومین نازل شده و خداوند آنها را در جایگاه [[پیامبران]] قرار داده است»<ref>{{متن حدیث|هی فی علیّ و فی الأئمّة، جعلهم اللّه مواضع الأنبیاء}}، موسوعة الامام علی بن ابی طالب، ج۲ ص۱۷۱ به نقل از تفسیر عیاشی.</ref>.<ref>ر.ک: [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت (مقاله)|اطاعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳]]، ص۵۲۷ ـ ۵۳۵؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۱۰۸؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص ۱۲۵-۱۲۹؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص ۹۷؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[امامت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «امامت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۴۰۴-۴۱۸؛ عیسیزاده، عیسی، تفسیر «اولی الامر» در آیه اطاعت و پاسخگویی به اشکالات مخالفان در المیزان، مجله معرفت، آذر ۱۳۹۴، ش۲۱۶ (از صفحه ۱۱ تا ۲۴)؛ [[علی فقیهی|فقیهی، علی]]، [[حدود اطاعت امام و فقیه با رویکردی به آرای امام خمینی (مقاله)|حدود اطاعت امام و فقیه با رویکردی به آرای امام خمینی]]؛ [[محمد جعفر سعیدیانفر|سعیدیانفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگنامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص۱۶۳-۱۷۰.</ref> | ||
#'''[[آیه ولایت]]:''' یکی دیگر از آیاتی که بر لزوم اطاعت از امام دلالت دارد آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آوردهاند، همان کسان که نماز برپا میدارند و در حال رکوع زکات میدهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> است که بیانگر ولایت کسانی است که ولایتشان قرین [[ولایت]] [[خدا]] و [[رسول]] قرار گرفته است. این افراد باید با خدا و [[رسول]] سنخیت داشته و همانند [[خدا]] و [[رسول]] از [[اشتباه]] و [[لغزش]] به دور باشند؛ یعنی دارای [[علمی]] باشند که [[اشتباه]] در آن نیست و عملاً نیز مرتکب [[خطا]] نشوند و خلاصه [[معصوم]] باشند<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امامشناسی ۵ (کتاب)|امامشناسی]]، ص:۲۳-۲۴.</ref>. همه [[مفسران]] [[اجماع]] دارند که این [[آیه]]، در [[شأن]] [[علی بن ابیطالب]]{{ع}} نازل شده است و دلالت آن بر [[امامت]] واضح است و حصر موجود در [[آیه]]: "سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و [[پیامبر]] او و آنها که [[ایمان]] آوردهاند..." هر احتمال دیگری را برای معنای [[ولایت]]، غیر از [[سلطه]] و [[حکومت]] از بین مىبرد؛ زیرا هیچ یک از معانی دیگر [[ولایت]] نمىتواند فقط مخصوص [[خدا]] و [[رسول خدا]]{{صل}} و [[مؤمنان]] خاص که در رأس آنان [[امام علی|امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} است، باشد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[امامت در قرآن (کتاب)|امامت در قرآن]]، ص ۸۳-۸۴</ref>. از آنجا که [[ولایت]] [[خداوند]] و [[پیامبر]] و {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا}} یعنی [[امامان]]{{ع}} در یک سیاق بیان شده، نشان میدهد قلمرو [[ولایت]] نیز همسان میباشد. بنابراین | #'''[[آیه ولایت]]:''' یکی دیگر از آیاتی که بر لزوم اطاعت از امام دلالت دارد آیه {{متن قرآن|إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ}}<ref>«سرور شما تنها خداوند است و پیامبر او و (نیز) آنانند که ایمان آوردهاند، همان کسان که نماز برپا میدارند و در حال رکوع زکات میدهند» سوره مائده، آیه ۵۵.</ref> است که بیانگر ولایت کسانی است که ولایتشان قرین [[ولایت]] [[خدا]] و [[رسول]] قرار گرفته است. این افراد باید با خدا و [[رسول]] سنخیت داشته و همانند [[خدا]] و [[رسول]] از [[اشتباه]] و [[لغزش]] به دور باشند؛ یعنی دارای [[علمی]] باشند که [[اشتباه]] در آن نیست و عملاً نیز مرتکب [[خطا]] نشوند و خلاصه [[معصوم]] باشند<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امامشناسی ۵ (کتاب)|امامشناسی]]، ص:۲۳-۲۴.</ref>. همه [[مفسران]] [[اجماع]] دارند که این [[آیه]]، در [[شأن]] [[علی بن ابیطالب]]{{ع}} نازل شده است و دلالت آن بر [[امامت]] واضح است و حصر موجود در [[آیه]]: "سرپرست و ولىّ شما، تنها خداست و [[پیامبر]] او و آنها که [[ایمان]] آوردهاند..." هر احتمال دیگری را برای معنای [[ولایت]]، غیر از [[سلطه]] و [[حکومت]] از بین مىبرد؛ زیرا هیچ یک از معانی دیگر [[ولایت]] نمىتواند فقط مخصوص [[خدا]] و [[رسول خدا]]{{صل}} و [[مؤمنان]] خاص که در رأس آنان [[امام علی|امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} است، باشد<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[امامت در قرآن (کتاب)|امامت در قرآن]]، ص ۸۳-۸۴</ref>. از آنجا که [[ولایت]] [[خداوند]] و [[پیامبر]] و {{متن قرآن|الَّذِينَ آمَنُوا}} یعنی [[امامان]]{{ع}} در یک سیاق بیان شده، نشان میدهد قلمرو [[ولایت]] نیز همسان میباشد. بنابراین میتوان گفت براساس این [[آیه]]، [[امامان]]{{ع}} [[شأن]] [[تشریع احکام]] یعنی [[ولایت تشریعی]] را دارند<ref>ر.ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]]، ص۱۸۵ تا ۱۸۸.</ref>. از لوازم [[ولایت تشریعی]] [[امام]] اطاعت از اوست؛ به بیان دیگر [[ولایت تشریعی]] به معنای مطاع بودن امام است، یعنی مردم باید به فرمان او گردن نهند. | ||
#'''[[آیه مع الصادقین]]:''' [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.</ref>. این آیه به همراهی با [[صادقین]] امر شده است. [[همراهی]] با [[صادقان]] مستلزم [[تبعیت]] و [[پیروی]] از آنان در همه کارهاست و از سوی دیگر چون [[مقید]] به گروه خاصی از [[مکلفان]] و زمان خاصی نشده، پس شامل همه [[مکلفان]] در تمام زمانها میشود. بنابراین باید در هر زمان و دورهای صادقانی وجود داشته باشند تا امر [[خداوند]] به [[همراهی]] و [[معیت]] با [[صابران]] قابلیت [[امتثال]] داشته باشد. مراد از راستگویانی که [[مؤمنان]] باتقوا باید با آنان [[معیت]] و [[همراهی]] داشته باشند نمیتواند غیر از [[هادیان الهی]] و [[امامان معصوم]] باشد، یعنی کسانی که در اعلا درجه [[صدق]] و [[راستگویی]] قرار دارند. در روایات تفسیری تصریح شده است که مراد از [[صادقین]] امامان معصوم هستند | #'''[[آیه مع الصادقین]]:''' [[خداوند متعال]] میفرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و با راستگویان باشید!» سوره توبه، آیه ۱۱۹.</ref>. این آیه به همراهی با [[صادقین]] امر شده است. [[همراهی]] با [[صادقان]] مستلزم [[تبعیت]] و [[پیروی]] از آنان در همه کارهاست و از سوی دیگر چون [[مقید]] به گروه خاصی از [[مکلفان]] و زمان خاصی نشده، پس شامل همه [[مکلفان]] در تمام زمانها میشود. بنابراین باید در هر زمان و دورهای صادقانی وجود داشته باشند تا امر [[خداوند]] به [[همراهی]] و [[معیت]] با [[صابران]] قابلیت [[امتثال]] داشته باشد. مراد از راستگویانی که [[مؤمنان]] باتقوا باید با آنان [[معیت]] و [[همراهی]] داشته باشند نمیتواند غیر از [[هادیان الهی]] و [[امامان معصوم]] باشد، یعنی کسانی که در اعلا درجه [[صدق]] و [[راستگویی]] قرار دارند. در روایات تفسیری تصریح شده است که مراد از [[صادقین]] امامان معصوم هستند. | ||
====[[روایات]]==== | ====[[روایات]]==== | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
#طبق روایتی که حضرت از پدرانشان از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کردهاند، [[اطاعت از ائمه]]{{ع}}، [[اطاعت از خداوند]] بوده و [[نافرمانی]] از آنان، نافرمانی از [[خداوند]] است<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ{{ع}}مَنْ أَطَاعَهُمْ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ فَقَدْ عَصَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُمُ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ هُمُ الْوَسِیلَةُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۵۸.</ref>. | #طبق روایتی که حضرت از پدرانشان از [[رسول خدا]]{{صل}} نقل کردهاند، [[اطاعت از ائمه]]{{ع}}، [[اطاعت از خداوند]] بوده و [[نافرمانی]] از آنان، نافرمانی از [[خداوند]] است<ref>{{متن حدیث|قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْأَئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ{{ع}}مَنْ أَطَاعَهُمْ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ عَصَاهُمْ فَقَدْ عَصَی اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ هُمُ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَی وَ هُمُ الْوَسِیلَةُ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ}}؛ شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۵۸.</ref>. | ||
#از [[امام باقر]]{{ع}} پرسیده شد، [[حقّ]] امام بر [[مردم]] چیست؟ فرمودند: «حقّ امام بر مردم آن است که به سخنان او گوش فرا دهند و از او اطاعت کنند»<ref>{{متن حدیث|مَا حَقُّ الْإِمَامِ عَلَی النَّاسِ قَالَ حَقُّهُ عَلَیْهِمْ أَنْ یَسْمَعُوا لَهُ وَ یُطِیعُوا}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۰۵.</ref>. #[[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز میفرمایند: «یکی از [[حقوق]] من بر گردن شما [[اطاعت]] از من است»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا حَقِّی عَلَیْکُمْ... وَ الطَّاعَةُ حِینَ آمُرُکُم}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج۳۴، ص۴۸.</ref>. | #از [[امام باقر]]{{ع}} پرسیده شد، [[حقّ]] امام بر [[مردم]] چیست؟ فرمودند: «حقّ امام بر مردم آن است که به سخنان او گوش فرا دهند و از او اطاعت کنند»<ref>{{متن حدیث|مَا حَقُّ الْإِمَامِ عَلَی النَّاسِ قَالَ حَقُّهُ عَلَیْهِمْ أَنْ یَسْمَعُوا لَهُ وَ یُطِیعُوا}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۰۵.</ref>. #[[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز میفرمایند: «یکی از [[حقوق]] من بر گردن شما [[اطاعت]] از من است»<ref>{{متن حدیث|وَ أَمَّا حَقِّی عَلَیْکُمْ... وَ الطَّاعَةُ حِینَ آمُرُکُم}}؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج۳۴، ص۴۸.</ref>. | ||
#همچنین شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} [[سؤال]] میکند: آیا اطاعت از شما [[واجب]] است؟ حضرت میفرماید: آری، [[راوی]] میپرسد: مثل اطاعت از [[علی بن ابی طالب]] {{ع}}؟ حضرت [[پاسخ]] میدهد: آری»<ref>{{متن حدیث|سَأَلَ رَجُلٌ فَارِسِیٌّ أَبَا الْحَسَنِ{{ع}}فَقَالَ طَاعَتُکَ مُفْتَرَضَةٌ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ مِثْلُ طَاعَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ{{ع}}فَقَالَ نَعَم}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۸۷.</ref>.<ref>ر.ک: حسینی، سید | #همچنین شخصی از [[امام صادق]]{{ع}} [[سؤال]] میکند: آیا اطاعت از شما [[واجب]] است؟ حضرت میفرماید: آری، [[راوی]] میپرسد: مثل اطاعت از [[علی بن ابی طالب]] {{ع}}؟ حضرت [[پاسخ]] میدهد: آری»<ref>{{متن حدیث|سَأَلَ رَجُلٌ فَارِسِیٌّ أَبَا الْحَسَنِ{{ع}}فَقَالَ طَاعَتُکَ مُفْتَرَضَةٌ فَقَالَ نَعَمْ قَالَ مِثْلُ طَاعَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ{{ع}}فَقَالَ نَعَم}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۱۸۷.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید احمد حسینی|حسینی، سید احمد]]، [[نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه (کتاب)|نظریه نصب الهی امام معصوم در تاریخ تفکر امامیه]]، معرفت کلامی، بهار ۱۳۸۹، ش۱، ص ۱۶۳ ـ ۱۸۷؛ روشن، علی و دهقان، رحیم، نظریه یکسانی مفهوم امامت و مقام افتراض طاعت تحلیل مستندات و پیامدها، حکمت اسلامی، سال ۹۸ شماره ۴ (صفحه ۱۵۱ ـ ۱۷۳)؛ [[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۱ - کاظمی بنچناری (مقاله)|اطاعت]]، دانشنامه امام رضا، ج۲؛ [[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[وظایف امت نسبت به قرآن و عترت (کتاب)|وظایف امت نسبت به قرآن و عترت]]، ص۹۷ـ ۹۸.</ref> | ||
===ادله عقلی=== | ===ادله عقلی=== | ||
# '''اطاعت از امام، [[اطاعت]] از خداست:''' [[حق]] تقنین و [[قانون گذاری]] عقلاً برای [[خداوند]] است: {{متن قرآن|إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ}}<ref>«داوری جز با خداوند نیست» سوره انعام، آیه ۵۷.</ref>، [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] واسطه [[ابلاغ]] [[قوانین الهی]] به مردمند: {{متن قرآن|بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> و از پیش خود دخل و تصرفی در این [[قوانین]] ندارند: {{متن قرآن|وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى}}<ref>«و از سر هوا و هوس سخن نمیگوید آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی میشود» سوره نجم، آیه ۳ ـ ۴</ref>، بنابراین اطاعت ایشان در [[حقیقت]] اطاعت خداست: {{متن حدیث|من اطاع الرسول فقد اطاع الله}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۳۸۵.</ref> و از آنجا که [[امام]] [[جانشین پیامبر]] است، اطاعت از امام به منزله [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]] است و اطاعت از خدا و پیامبرش عقلاً لازم است، پس اطاعت ایشان هم به لحاظ [[عقلی]] لازم خواهد بود. | # '''اطاعت از امام، [[اطاعت]] از خداست:''' [[حق]] تقنین و [[قانون گذاری]] عقلاً برای [[خداوند]] است: {{متن قرآن|إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ}}<ref>«داوری جز با خداوند نیست» سوره انعام، آیه ۵۷.</ref>، [[پیامبران]] و [[ائمه معصومین]] واسطه [[ابلاغ]] [[قوانین الهی]] به مردمند: {{متن قرآن|بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ}}<ref>«ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.</ref> و از پیش خود دخل و تصرفی در این [[قوانین]] ندارند: {{متن قرآن|وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى}}<ref>«و از سر هوا و هوس سخن نمیگوید آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی میشود» سوره نجم، آیه ۳ ـ ۴</ref>، بنابراین اطاعت ایشان در [[حقیقت]] اطاعت خداست: {{متن حدیث|من اطاع الرسول فقد اطاع الله}}<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائرالدرجات، ج۱، ص۳۸۵.</ref> و از آنجا که [[امام]] [[جانشین پیامبر]] است، اطاعت از امام به منزله [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]] است و اطاعت از خدا و پیامبرش عقلاً لازم است، پس اطاعت ایشان هم به لحاظ [[عقلی]] لازم خواهد بود. | ||
# '''[[حفظ نظام اسلامی]]، ملاک [[وجوب اطاعت]] مطلق از امام:''' [[فلسفه امامت]] حفظ نظام اسلامی است که پیامبر آن را تأسیس کرده است و [[وجود امام]] همچون رشتهای است که [[پیوستگی]] [[امت]]، برای اجرای برنامههای انسانساز [[اسلام]] و پیاده کردن قوانین الهی به او بستگی دارد؛ درواقع [[امامت]]، ضامن [[تکامل]] مادی و [[معنوی]] [[جامعه بشری]] است و این مهم با اطاعت از امام محقق میشود. | # '''[[حفظ نظام اسلامی]]، ملاک [[وجوب اطاعت]] مطلق از امام:''' [[فلسفه امامت]] حفظ نظام اسلامی است که پیامبر آن را تأسیس کرده است و [[وجود امام]] همچون رشتهای است که [[پیوستگی]] [[امت]]، برای اجرای برنامههای انسانساز [[اسلام]] و پیاده کردن قوانین الهی به او بستگی دارد؛ درواقع [[امامت]]، ضامن [[تکامل]] مادی و [[معنوی]] [[جامعه بشری]] است و این مهم با اطاعت از امام محقق میشود. | ||
# '''[[نصب امام]] از طرف خداوند مستلزم [[لزوم اطاعت]]:''' اطاعت از امام، در حقیقت اطاعت از [[اراده الهی]] است؛ زیرا [[نصب]] امامی که [[حدود الهی]] را [[اجرا]] و از [[دین خدا]] [[دفاع]] کند و با [[حکمت]]، [[موعظه]] و [[حجت کامل]]، [[مردم]] را به [[راه خدا]] [[دعوت]] کند و [[عالم]] به [[سیاست]] باشد، بر خداوند [[واجب]] است و در مقابل، [[پیروی]] از او نیز بر مردم واجب است، در غیر این صورت [[نقض غرض]] میشود. به بیان دیگر [[آفریدن]] [[امام]] و اعطای [[منصب امامت]] به او لطفی است از جانب [[خداوند]] که [[مکلفان]] در مقابل این [[لطف]] باید [[امامت]] او را بپذیرند و از او [[اطاعت]] کرده و او را [[یاری]] کنند<ref>ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، قاعده لطف و وجوب امامت؛ پورحسین، | # '''[[نصب امام]] از طرف خداوند مستلزم [[لزوم اطاعت]]:''' اطاعت از امام، در حقیقت اطاعت از [[اراده الهی]] است؛ زیرا [[نصب]] امامی که [[حدود الهی]] را [[اجرا]] و از [[دین خدا]] [[دفاع]] کند و با [[حکمت]]، [[موعظه]] و [[حجت کامل]]، [[مردم]] را به [[راه خدا]] [[دعوت]] کند و [[عالم]] به [[سیاست]] باشد، بر خداوند [[واجب]] است و در مقابل، [[پیروی]] از او نیز بر مردم واجب است، در غیر این صورت [[نقض غرض]] میشود. به بیان دیگر [[آفریدن]] [[امام]] و اعطای [[منصب امامت]] به او لطفی است از جانب [[خداوند]] که [[مکلفان]] در مقابل این [[لطف]] باید [[امامت]] او را بپذیرند و از او [[اطاعت]] کرده و او را [[یاری]] کنند<ref>ر.ک: ربانی گلپایگانی، علی، قاعده لطف و وجوب امامت؛ [[احسان پورحسین|پورحسین، احسان]]، [[مبانی اطاعت از حاکم در اندیشه سیاسی شیعه (مقاله)|مبانی اطاعت از حاکم در اندیشه سیاسی شیعه]]، ص۱۱۸؛ [[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۱ - کاظمی بنچناری (مقاله)|اطاعت]]، دانشنامه امام رضا، ج۲؛ خراسانی، ابوالفضل، مشروعیت، پیامد کلامیانگاری امامت، حکمت اسراء، پاییز ۱۳۸۹ ـ ش۵ (از صفحه ۱۱۳ تا ۱۳۸).</ref>. | ||
==گستره [[اطاعت از امام]]== | ==گستره [[اطاعت از امام]]== | ||
بر اساس [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} همان گونه که [[فرمانبرداری]] مطلق و بدون قید و شرط از دستورات [[خدا]] و [[رسول]] لازم و ضروری است، اطاعت از همه دستورات [[اولی الامر]] هم به صورت مطلق لازم و ضروری است<ref>طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۱۰؛ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، مترجم: سید محمدباقر موسوی، ج۴، ص۶۲۰.</ref>. بنابراین، [[اوامر]] [[امام]] در همه [[شئون دینی]]، [[دنیوی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و غیر آن لازمالاجراست<ref>ر.ک: زهادت، | بر اساس [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} همان گونه که [[فرمانبرداری]] مطلق و بدون قید و شرط از دستورات [[خدا]] و [[رسول]] لازم و ضروری است، اطاعت از همه دستورات [[اولی الامر]] هم به صورت مطلق لازم و ضروری است<ref>طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۱۰؛ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، مترجم: سید محمدباقر موسوی، ج۴، ص۶۲۰.</ref>. بنابراین، [[اوامر]] [[امام]] در همه [[شئون دینی]]، [[دنیوی]]، [[سیاسی]]، [[اجتماعی]] و غیر آن لازمالاجراست<ref>ر.ک: [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، ص ۱۲۵-۱۲۹؛ [[عبدالله ابراهیمزاده آملی|ابراهیمزاده آملی، عبدالله]]، [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ص۸۱-۸۲.</ref>. | ||
از [[روایات]] نیز استفاده میشود اطاعت از امام به صورت مطلق واجب است؛ چنانچه مرحوم [[کلینی]] [[احادیث]] متعددی را تحت عنوان «[[وجوب]] [[اطاعت از ائمه]]»<ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۵.</ref> نقل کرده است که بر [[لزوم]] اطاعت از امام به صورت مطلق [[دلالت]] دارند؛ از جمله روایت [[امام صادق]]{{ع}} که فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَنَا}}<ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ما گروهی هستیم که [[خداوند]] [[اطاعت]] از ما را [[واجب]] گردانیده است. در همه این [[روایات]] [[لزوم]] [[اطاعت از ائمه]] به صورت مطلق آمده و هیچ قید و شرطی ندارد. | از [[روایات]] نیز استفاده میشود اطاعت از امام به صورت مطلق واجب است؛ چنانچه مرحوم [[کلینی]] [[احادیث]] متعددی را تحت عنوان «[[وجوب]] [[اطاعت از ائمه]]»<ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۵.</ref> نقل کرده است که بر [[لزوم]] اطاعت از امام به صورت مطلق [[دلالت]] دارند؛ از جمله روایت [[امام صادق]]{{ع}} که فرمودند: {{متن حدیث|نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اللَّهُ طَاعَتَنَا}}<ref>الکافی، ج۱، ص۱۸۶.</ref> ما گروهی هستیم که [[خداوند]] [[اطاعت]] از ما را [[واجب]] گردانیده است. در همه این [[روایات]] [[لزوم]] [[اطاعت از ائمه]] به صورت مطلق آمده و هیچ قید و شرطی ندارد. | ||
بنابراین [[اطاعت از اولی الامر]] یعنی [[امامان]]{{ع}} براساس [[آیه]]، مطلق است؛ اما اطاعت از [[امیران]] و [[رهبران]] [[سیاسی]] [[جامعه]]، اطاعت مطلق نیست، بلکه تا زمانی است که [[فرمانروایی]] آنها بر اساس [[مصالح عمومی]] [[اجتماع]] بوده و [[عصیان]] و تخطّی از [[اوامر الهی]] نباشد<ref>طبری، ابوجعفر، جامع البیان، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. در [[روایات]] نیز نقل شده که اطاعت در معروف است و در [[فرمان]] به [[معصیت]] روا نیست<ref>صحیح البخاری، ج۸، ص۱۳۴؛ صحیح مسلم، ج۶، ص۵۲۵ـ۵۲۶.</ref>.<ref>ر.ک: جعفرپیشه فرد، | بنابراین [[اطاعت از اولی الامر]] یعنی [[امامان]]{{ع}} براساس [[آیه]]، مطلق است؛ اما اطاعت از [[امیران]] و [[رهبران]] [[سیاسی]] [[جامعه]]، اطاعت مطلق نیست، بلکه تا زمانی است که [[فرمانروایی]] آنها بر اساس [[مصالح عمومی]] [[اجتماع]] بوده و [[عصیان]] و تخطّی از [[اوامر الهی]] نباشد<ref>طبری، ابوجعفر، جامع البیان، ج۴، ص۲۰۸.</ref>. در [[روایات]] نیز نقل شده که اطاعت در معروف است و در [[فرمان]] به [[معصیت]] روا نیست<ref>صحیح البخاری، ج۸، ص۱۳۴؛ صحیح مسلم، ج۶، ص۵۲۵ـ۵۲۶.</ref>.<ref>ر.ک: [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفرپیشه فرد، مصطفی]]، [[اطاعت (مقاله)|اطاعت]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳]]، ص ۵۲۷ ـ ۵۳۵؛ [[علی فقیهی|فقیهی، علی]]، [[حدود اطاعت امام و فقیه با رویکردی به آرای امام خمینی (مقاله)|حدود اطاعت امام و فقیه با رویکردی به آرای امام خمینی]].</ref> | ||
==رابطه [[اطاعت از امام]] با [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]]== | ==رابطه [[اطاعت از امام]] با [[اطاعت از خدا]] و [[پیامبر]]== | ||
خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
اطاعت از امام درواقع، [[امتثال]] و [[فرمانبرداری]] [[اوامر و نواهی الهی]] است<ref>علامه حلی، کتاب الألفین، ص۶۵.</ref>. امام با پشتوانه [[وحیانی]]، همان حکمی را که خداوند [[صلاح]] دیده به طور مستقیم بیان کند، صادر میکند و هیچ گاه در بیان [[حکم الله]] دچار [[خطا]] و [[اشتباه]] نمیشود، از این رو نظر امام، همواره موافق [[احکام الهی]] است. یکی از شواهد پشتوانه [[وحیانی]] [[ائمه]]، [[تأیید]] ایشان به [[روح القدس]] است که در [[روایات]] به آن اشاره شده است<ref>{{متن حدیث|عنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}بِمَا تَحْکُمُونَ إِذَا حَکَمْتُمْ فَقَالَ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ حُکْمِ دَاوُدَ فَإِذَا وَرَدَ عَلَیْنَا شَیْءٌ لَیْسَ عِنْدَنَا تَلَقَّانَا بِهِ رُوحُ الْقُدُسِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ج۱، ص۴۵۱.</ref>. [[شاهد]] دیگری که بیانگر [[تأیید الهی]] آموزههای [[امامان]] است، روایات باب [[تفویض]] است که [[خداوند]] پس از [[تأدیب]] [[پیامبر]] اموری را به ایشان تفویض کرده است. در این روایات بیان شده که این تفویض برای [[امتحان]] [[اطاعت پذیری]] [[مردم]] است. همچنین در روایات آمده است هر آنچه به پیامبر تفویض شده بود، به ائمه تفویض شده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی ج۱، ص۲۶۵ ـ ۲۶۹ روایات ذیل باب {{متن حدیث|التَّفْوِیضِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِلَی الْأَئِمَّةِ{{ع}}فِی أَمْرِ الدِّین}} از جمله این روایات این روایت است: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَی نَبِیِّهِ ص أَمْرَ خَلْقِهِ لِیَنْظُرَ کَیْفَ طَاعَتُهُمْ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا}}.</ref>. | اطاعت از امام درواقع، [[امتثال]] و [[فرمانبرداری]] [[اوامر و نواهی الهی]] است<ref>علامه حلی، کتاب الألفین، ص۶۵.</ref>. امام با پشتوانه [[وحیانی]]، همان حکمی را که خداوند [[صلاح]] دیده به طور مستقیم بیان کند، صادر میکند و هیچ گاه در بیان [[حکم الله]] دچار [[خطا]] و [[اشتباه]] نمیشود، از این رو نظر امام، همواره موافق [[احکام الهی]] است. یکی از شواهد پشتوانه [[وحیانی]] [[ائمه]]، [[تأیید]] ایشان به [[روح القدس]] است که در [[روایات]] به آن اشاره شده است<ref>{{متن حدیث|عنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}}بِمَا تَحْکُمُونَ إِذَا حَکَمْتُمْ فَقَالَ بِحُکْمِ اللَّهِ وَ حُکْمِ دَاوُدَ فَإِذَا وَرَدَ عَلَیْنَا شَیْءٌ لَیْسَ عِنْدَنَا تَلَقَّانَا بِهِ رُوحُ الْقُدُسِ}}؛ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ج۱، ص۴۵۱.</ref>. [[شاهد]] دیگری که بیانگر [[تأیید الهی]] آموزههای [[امامان]] است، روایات باب [[تفویض]] است که [[خداوند]] پس از [[تأدیب]] [[پیامبر]] اموری را به ایشان تفویض کرده است. در این روایات بیان شده که این تفویض برای [[امتحان]] [[اطاعت پذیری]] [[مردم]] است. همچنین در روایات آمده است هر آنچه به پیامبر تفویض شده بود، به ائمه تفویض شده است<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی ج۱، ص۲۶۵ ـ ۲۶۹ روایات ذیل باب {{متن حدیث|التَّفْوِیضِ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِلَی الْأَئِمَّةِ{{ع}}فِی أَمْرِ الدِّین}} از جمله این روایات این روایت است: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ إِلَی نَبِیِّهِ ص أَمْرَ خَلْقِهِ لِیَنْظُرَ کَیْفَ طَاعَتُهُمْ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَةَ- ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا}}.</ref>. | ||
امر به [[اطاعت از اولی الأمر]] (امامان)، در کنار امر به [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]]، در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نشان میدهد [[اطاعت از امام]]، همانند اطاعت از خدا و رسول بوده و مطلقا [[واجب]] است و همان گونه که پیامبر برخلاف [[دین]] و [[فرامین الهی]] به [[گناه]] [[فرمان]] نمیدهد، [[امام]] نیز چنین فرمانی صادر نمیکند<ref>ر.ک: ابراهیمزاده آملی، | امر به [[اطاعت از اولی الأمر]] (امامان)، در کنار امر به [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]]، در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نشان میدهد [[اطاعت از امام]]، همانند اطاعت از خدا و رسول بوده و مطلقا [[واجب]] است و همان گونه که پیامبر برخلاف [[دین]] و [[فرامین الهی]] به [[گناه]] [[فرمان]] نمیدهد، [[امام]] نیز چنین فرمانی صادر نمیکند<ref>ر.ک: [[عبدالله ابراهیمزاده آملی|ابراهیمزاده آملی، عبدالله]]، [[امامت و رهبری (کتاب)| امامت و رهبری]]، ص۸۱-۸۲؛ [[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[اطاعت ۱ - کاظمی بنچناری (مقاله)|اطاعت]]، دانشنامه امام رضا، ج۲؛ روشن، علی و دهقان، رحیم، نظریه یکسانی مفهوم امامت و مقام افتراض طاعت تحلیل مستندات و پیامدها، حکمت اسلامی، سال ۹۸ ش ۴، ص۱۵۱ ـ ۱۷۳.</ref>. | ||
==آثار و نتایج اطاعت از امام== | ==آثار و نتایج اطاعت از امام== | ||
از آنجا که [[اطاعت از امام]]، [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]] است، لذا آثار و نتایجی که [[اطاعت خدا]] و رسول دارد، [[اطاعت از امام]] نیز آنها را داراست، از جمله اینکه [[اطاعت از امام]] موجب قرار گرفتن در کنار کسانی است که به آنها [[نعمت]] داده شده است: {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>. علاوه بر اینکه اطاعت از امام آثار دیگری هم به دنبال دارد که در دو حیطه فردی و اجتماعی ظهور و بروز پیدا میکنند، برخی از این آثار عبارتاند از: | از آنجا که [[اطاعت از امام]]، [[اطاعت از خدا]] و [[رسول]] است، لذا آثار و نتایجی که [[اطاعت خدا]] و رسول دارد، [[اطاعت از امام]] نیز آنها را داراست، از جمله اینکه [[اطاعت از امام]] موجب قرار گرفتن در کنار کسانی است که به آنها [[نعمت]] داده شده است: {{متن قرآن|وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالصِّدِّيقِينَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِينَ وَحَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا}}<ref>«و آنان که از خداوند و پیامبر فرمان برند با کسانی که خداوند به آنان نعمت داده است از پیامبران و راستکرداران و شهیدان و شایستگان خواهند بود و آنان همراهانی نیکویند» سوره نساء، آیه ۶۹.</ref>. علاوه بر اینکه اطاعت از امام آثار دیگری هم به دنبال دارد که در دو حیطه فردی و اجتماعی ظهور و بروز پیدا میکنند، برخی از این آثار عبارتاند از: | ||
# '''[[سعادت اخروی]]:''' چنانچه در زیارت آل یاسین آمده است: {{متن حدیث|شقی من خالفکم و سعد من اطاعکم}}؛ کسی که با شما مخالفت کند، نگونبخت گردد و کسی که از شما اطاعت کند، سعادتمند شود<ref>شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت آل یاسین.</ref>. | # '''[[سعادت اخروی]]:''' چنانچه در زیارت آل یاسین آمده است: {{متن حدیث|شقی من خالفکم و سعد من اطاعکم}}؛ کسی که با شما مخالفت کند، نگونبخت گردد و کسی که از شما اطاعت کند، سعادتمند شود<ref>شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، زیارت آل یاسین.</ref>. | ||
#'''تحقق [[حاکمیت خداوند]] و [[مشروعیت]] [[جانشینی خداوند]]:''' [[مظهر]] کامل جانشینی خداوند بر روی زمین، [[انبیا]] {{ع}} هستند که مجریان [[حکومت اسلامی]]اند. پس از [[پیامبران]] [[انسانهای کامل]] که از مرتبه برین [[علم]] به [[اسمای الهی]] بهرهمند هستند، از [[برترین]] مرتبه [[خلافت الهی]] نیز برخوردارند<ref>ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج۳، ص۴۰.</ref>، [[اجرای احکام الهی]] را برعهده دارند و [[اطاعت]] از آنها زمینه [[اجرای احکام]] را فراهم میسازد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ [[قدرت]] [[اجتماعی]] و بسط ید [[امام]] در عمل به [[اسلام]] است<ref>ر.ک: خراسانی، ابوالفضل، مشروعیت، پیامد کلامیانگاری امامت، حکمت اسراء، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۵ (از صفحه ۱۱۳ تا ۱۳۸)؛ محدثی، | #'''تحقق [[حاکمیت خداوند]] و [[مشروعیت]] [[جانشینی خداوند]]:''' [[مظهر]] کامل جانشینی خداوند بر روی زمین، [[انبیا]] {{ع}} هستند که مجریان [[حکومت اسلامی]]اند. پس از [[پیامبران]] [[انسانهای کامل]] که از مرتبه برین [[علم]] به [[اسمای الهی]] بهرهمند هستند، از [[برترین]] مرتبه [[خلافت الهی]] نیز برخوردارند<ref>ر.ک: جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، ج۳، ص۴۰.</ref>، [[اجرای احکام الهی]] را برعهده دارند و [[اطاعت]] از آنها زمینه [[اجرای احکام]] را فراهم میسازد. اطاعت مردمی، پشتوانۀ [[قدرت]] [[اجتماعی]] و بسط ید [[امام]] در عمل به [[اسلام]] است<ref>ر.ک: خراسانی، ابوالفضل، مشروعیت، پیامد کلامیانگاری امامت، حکمت اسراء، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۵ (از صفحه ۱۱۳ تا ۱۳۸)؛ [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۸۲.</ref>. | ||
# '''[[حفظ نظام اسلامی]]:''' [[امامت]]، ضامن [[تکامل]] مادی و [[معنوی]] [[جامعه بشری]] است. امامت نزد [[شیعه]] [[منصب]] و [[مقام]] [[الهی]] است که [[وظیفه]] او پس از [[پیامبر]]، تداوم بخشیدن به [[وظایف]] [[رسالت]] است، به جز [[تلقی وحی]] و پیریزی [[شریعت]] که ویژه پیامبر است. البته [[اطاعت از حاکم]] اختصاص به حکومت اسلامی ندارد و بقای هر [[حکومتی]] و [[اجرای قوانین]] مبتنی بر اطاعت [[مردم]] از [[حاکم جامعه]] است که در [[جامعه اسلامی]]، [[حکومت]] باید در دست امام باشد و اطاعت از او موجب بقاء حکومت است<ref>ر.ک: خراسانی، ابوالفضل، مشروعیت، پیامد کلامیانگاری امامت، حکمت اسراء، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۵ (از صفحه ۱۱۳ تا ۱۳۸)؛ پورحسین، | # '''[[حفظ نظام اسلامی]]:''' [[امامت]]، ضامن [[تکامل]] مادی و [[معنوی]] [[جامعه بشری]] است. امامت نزد [[شیعه]] [[منصب]] و [[مقام]] [[الهی]] است که [[وظیفه]] او پس از [[پیامبر]]، تداوم بخشیدن به [[وظایف]] [[رسالت]] است، به جز [[تلقی وحی]] و پیریزی [[شریعت]] که ویژه پیامبر است. البته [[اطاعت از حاکم]] اختصاص به حکومت اسلامی ندارد و بقای هر [[حکومتی]] و [[اجرای قوانین]] مبتنی بر اطاعت [[مردم]] از [[حاکم جامعه]] است که در [[جامعه اسلامی]]، [[حکومت]] باید در دست امام باشد و اطاعت از او موجب بقاء حکومت است<ref>ر.ک: خراسانی، ابوالفضل، مشروعیت، پیامد کلامیانگاری امامت، حکمت اسراء، پاییز ۱۳۸۹، شماره ۵ (از صفحه ۱۱۳ تا ۱۳۸)؛ [[احسان پورحسین|پورحسین، احسان]]، [[مبانی اطاعت از حاکم در اندیشه سیاسی شیعه (مقاله)|مبانی اطاعت از حاکم در اندیشه سیاسی شیعه]]، ص۱۱۸.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |