ایمان در معارف و سیره فاطمی: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = ایمان

| مداخل مرتبط = [[ایمان در لغت]] - [[ایمان در قرآن]] - [[ایمان در حدیث]] - [[ایمان در کلام اسلامی]] - [[ایمان در نهج البلاغه]] - [[ایمان در معارف دعا و زیارات]] - [[ایمان در اخلاق اسلامی]] - [[ایمان در فقه اسلامی]] - [[ایمان در فقه سیاسی]] - [[مقام ایمان]] - [[ایمان در معارف و سیره علوی]] - [[ایمان در معارف و سیره فاطمی]] - [[ایمان در معارف و سیره حسینی]] - [[ایمان در معارف و سیره سجادی]] - [[ایمان در معارف و سیره رضوی]] - [[ایمان در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]

| پرسش مرتبط  =  

==[[ایمان]] و [[خداشناسی]] ==

خداشناسی و ایمان به مبدأ هستی، نخستین گام حرکت [[انسان]] به سوی کمال و سازندگی است؛ چراکه همه [[فضائل]] و [[کمالات]] بشری به [[عرفان]] مبدأ و [[شناخت]] [[حق تعالی]] منتهی می‌گردد و در [[حقیقت]] [[شناخت خدا]]، هسته نخستین و زیر بنای همه فعالیت‌ها و کمالات بشری است. مادام که عنصر خداشناسی و ایمان به مبدأ در برنامه [[زندگی]] [[بشر]] وجود نداشته باشد، هر گونه [[اندیشه]] و حرکت عملی او بی‌ثمر خواهد بود.

[[ایمان به خدا]] تنها تکیه گاهی است که هیچ طوفانی توان لرزاندن و متزلزل کردن آویختگان به استوانه محکم آن را ندارد و آنان که در سطح [[جامعه]]، باد گرایشی و به تعبیر [[امیر مؤمنان]]{{ع}} {{متن حدیث|هَمَجٌ رَعَاعٌ‌}} هستند، علت اساسی‌اش آن است که به استوانه محکم [[ایمان]] چنگ نزده‌اند<ref>{{متن حدیث|لَمْ يَلْجَئُوا إِلَى رُكْنٍ وَثِيقٍ}}؛ (نهج البلاغه، کلمات قصار، ۱۴۷).</ref>.

[[حقیقت ایمان]]، [[عشق]] است و [[نفرت]]، [[محبت]] است و [[خشم]]، [[تولی]] هست و [[تبری]]؛ عشق و محبت و تولی در [[راه خدا]] و نسبت به [[خدا]] و اولیای او، و نفرت و خشم و تبری به خاطر او و نسبت به [[طاغوت]] و همه حق‌ستیزان. بدین رو، وقتی [[فضیل بن یسار]] از [[امام صادق]]{{ع}} از [[حب]] و [[بغض]] می‌پرسد که آیا از ایمان است؟ حضرت می‌فرماید: {{متن حدیث|هَلِ الْإِيمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ‌}}<ref>کافی، ج۲، ص۱۲۵.</ref>؛ مگر ایمان جز حب و بغض است؟

ایمان، خواستگاه حب و بغض و [[راهنما]] و جهت دهنده آن است؛ از این روی [[مؤمنان]] از بالاترین حد محبتها و کشش‌ها برای خدا برخوردار هستند: {{متن قرآن|وَالَّذِينَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ}}<ref>«و برخی از مردم به جای خداوند همتایانی می‌گزینند و آنها را چنان دوست می‌دارند که خداوند را و مؤمنان، خداوند را دوستدارترند» سوره بقره، آیه ۱۶۵.</ref>.

[[حضرت زهرا]]{{س}} در اوج قله ایمان و خداشناسی قرار داشت و با همه ذرات وجودش به او عشق می‌ورزید. بهترین [[گواه]] بر وجود سراسر ایمان [[فاطمه]]{{س}} یکی [[تأمل]] در زندگی و [[رفتار]] و گفتار و حالات خود او است و دیگری [[شهادت]] پدرش [[رسول الله]]{{صل}} و همسرش [[امیر مؤمنان]]{{ع}}<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۳۵.</ref>.

=== جلوه‌های [[خداشناسی]] در [[زندگی حضرت فاطمه]]{{س}} ===

حضرت [[فاطمه]]{{س}} پنج ساله بود که مادرش [[خدیجه]]{{س}} [[وفات]] کرد. روزی در حالی که [[بی‌تابی]] می‌کرد، از [[رسول خدا]]{{صل}} پرسید: «پدرجان، مادرم کجا است؟» رسول خدا{{صل}} در این [[اندیشه]] بود که چه پاسخی به دخترش بدهد، که [[جبرئیل]] نازل شد و گفت: «یا رسول الله! پروردگارت به فاطمه [[سلام]] می‌رساند و می‌فرماید به او اطلاع بده که مادرش خدیجه در خانه‌های بهشتی با [[آسیه]] و [[مریم]] [[زندگی]] می‌کند».

در پاسخ سلام و [[بشارت]] [[خداوند]]، [[حضرت زهرا]]{{س}} فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ اللَّهَ هُوَ السَّلَامُ، وَ مِنْهُ السَّلَامُ‌، وَ إِلَيْهِ السَّلَامُ}}؛ [[خدا]] [[حقیقت]] سلام است و از اوست سلام و سلام به سوی اوست<ref>بحارالانوار، ج۱۶، ص۱؛ ج۴۳، ص۲۷ - ۲۸.</ref>.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۳۶.</ref>

==== [[ترس]] از [[قیامت]] ====

مقام معنوی و [[عصمت حضرت زهرا]]{{س}} هرگز مایه غرور وی نشد و او را از یاد مرگ و [[بیم]] [[جهنم]] باز نداشت. یاد [[قبر]] و قیامت حتی در شب زفاف زهرا{{س}} او را به خود مشغول ساخته بود.

چون [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ * لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ}}<ref>«و به یقین دوزخ وعده‌گاه همه آنان است * که هفت دروازه دارد و هر دروازه از آن را بخشی جداست» سوره حجر، آیه ۴۳-۴۵.</ref> بر [[پیامبر]]{{صل}} نازل شد، رسول خدا{{صل}} به شدت گریست. [[اصحاب]] نیز با [[گریه]] او گریستند و کسی را یارای [[سخن گفتن]] با پیامبر{{صل}} نبود. تنها چیزی که [[قلب]] آن حضرت را خوشحال می‌کرد دیدار فاطمه{{س}} بود. از این رو، اصحاب چاره را در این دیدند که فاطمه{{س}} را به حضور رسول خدا{{صل}} بیاورند. فاطمه{{س}} گفت: «پدر [[جان]]، فدایت گردم، چرا گریه می‌کنی؟»

پیامبر{{صل}} [[آیه]] را برای دخترش خواند. او به محض شنیدن [[آیه]] با صورت نقش بر [[زمین]] شد و این جمله را تکرار می‌کرد: {{متن حدیث|الْوَيْلُ ثُمَّ الْوَيْلُ لِمَنْ دَخَلَ النَّارَ}}؛ وای، وای بر کسی که در [[آتش جهنم]] وارد شود!<ref>بحارالانوار، ج۸، ص۳۰۳.</ref>.

یاد [[قیامت]]؛ روزی که همه [[دل‌ها]] را به [[وحشت]] می‌اندازد و مادر شیر ده، کودک شیر خوارش را فراموش می‌کند و هر بارداری، جنین خود را بر زمین می‌نهد<ref>{{متن قرآن|يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُمْ بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ}} «روزی که آن را می‌بینید، هر زنی که شیر می‌دهد، نوزاد شیری‌اش را از یاد می‌برد و هر آبستنی بار خود فرو می‌نهد و مردم را مست می‌بینی و مست نیستند اما عذاب خداوند سخت است» سوره حج، آیه ۲.</ref> و [[برادر]] از برادر، فرزند از مادر و پدر و [[همسر]] از همسر فرار می‌کند<ref>{{متن قرآن|يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ * وَأُمِّهِ وَأَبِيهِ * وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِيهِ}} «روزی که آدمی از برادر خود بگریزد * و از مادر و پدر خویش * و از همسر و پسران خود» سوره عبس، آیه ۳۴-۳۶.</ref>، همواره دغدغه خاطر [[فاطمه]]{{س}} بود. از این رو، از [[پیامبر]]{{صل}} پرسید: «پدر [[جان]]! در آن موقف بزرگ، [[روز]] وحشت‌ها و روز بزرگ‌ترین ترس‌ها، کجا تو را پیدا کنم؟» [[رسول خدا]]{{صل}} فرمود: «فاطمه جان! نزد دروازه [[بهشت]]، در حالی که [[پرچم]] [[حمد]] را به اهتزاز در آورده‌ام و امتم را [[شفاعت]] می‌کنم».

اگر آنجا تو را نیافتم؟ در کنار [[حوض کوثر]]، آنجا که مشغول سقایت امتم هستم.... اگر آنجا نیز تو را نیافتم؟ در کنار [[جهنم]]، در حالی که شعله‌های [[آتش]] را از امتم دور می‌کنم. اینجا فاطمه{{س}} آرام گرفت و [[غم]] از چهره‌اش زدوده شد<ref>امالی صدوق، مجلس ۴۶، ص۳۵۰، حدیث ۱۴.</ref>.

روزی رسول خدا{{صل}} بر فاطمه{{س}} وارد شد و او را نگران و [[اندوهگین]] یافت. از او پرسید: «دخترم! [[حزن]] و اندوهت برای چیست؟» فاطمه{{س}} گفت: «پدر [[جان]] یاد کردم [[روز محشر]] و توقف [[مردم]] را در آن [[روز]] در حالی که برهنه‌اند»<ref>بحارالانوار، ج۸، ص۵۳.</ref>.

در روایتی دیگر آمده است: روزی [[رسول خدا]]{{صل}} نزد زهرا{{س}} آمد و او را گریان دید. پرسید: «ای [[نور]] چشم من! چه چیزی باعث [[گریه]] تو شده است؟» زهرا{{س}} گفت: [[آیه]] {{متن قرآن|وَحَشَرْنَاهُمْ فَلَمْ نُغَادِرْ مِنْهُمْ أَحَدًا}}<ref>«و روزی (را یاد کن) که کوه‌ها را به جنبش آوریم و زمین را آشکار بینی و مردم را گرد آوریم و هیچ یک از ایشان را وا نمی‌نهیم» سوره کهف، آیه ۴۷.</ref>.<ref>ملحقات احقاق الحق، ج۲۵، ص۵۲۷.</ref>.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۳۷.</ref>

==== محو [[جمال]] [[حق]] ====

شب و روز [[فاطمه]]{{س}} در [[شناخت]] [[حق تعالی]]، [[بندگی]] او و [[تهذیب]] و تکامل نفس سپری می‌شد. او هر لحظه که در این [[وادی]] گام‌های تازه‌تری بر می‌داشت و از [[کوثر]] زلال «[[معرفة الله]]» جرعه‌های گواراتری می‌نوشید، بیش‌تر محو جمال یار می‌شد و سراسر وجودش در تاب و تب این [[عشق]] و [[معرفت]] می‌سوخت.

فاطمه{{س}} در همه چیز [[بی‌همتا]] و بی‌نظیر بود. در [[خداشناسی]] نیز مانندی نداشت. یکی از [[تفاسیر]] [[بتول]] همین است: {{متن حدیث|سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ بَتُولًا لِأَنَّهَا بُتِلَتْ عَنِ النَّظِيرِ}}<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۱۶؛ مناقب، ابن‌شهرآشوب، ج۳، ص۳۳۰.</ref>؛ فاطمه{{س}} بتول نامیده شده است؛ چون نظیر ندارد.

او سرآمد [[بکائین]]، [[توابین]] و خائفین بود<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۳۵.</ref>. در [[محراب]] [[عبادت]]، چنان [[غرق]] [[عظمت خدا]] و محو جمال حق می‌گشت و از خود بی‌خود می‌شد که از [[اندیشه]] [[فرزندان]] و عزیزان خویش نیز با همه علاقه‌ای که به آنان داشت [[غافل]] می‌گشت. از این رو، هنگام عبادت، [[خداوند]] فرشته‌ای را [[مأمور]] می‌کرد تا گهواره فرزندان او را [[حرکت]] دهد<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۴۵.</ref>.

روزی رسول خدا{{صل}} از او پرسید: «دخترم چه درخواستی داری؟ اکنون [[جبرئیل امین]] کنار من است و از جانب [[خداوند]] [[پیام]] آورده است که هر چه بخواهی بر آورده می‌شود». گفت: «لذتی که از [[خدمت]] به [[خدا]] می‌برم، مرا از هر خواهشی باز داشته است. مرا حاجتی جز این نیست که پیوسته ناظر [[جمال]] [[زیبا]] و والای [[حضرت حق]] در [[آخرت]] باشم»<ref>ریاحین الشریعة، ج۱، ص۱۰۵.</ref>.<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۳۹.</ref>

=== در [[کلام]] پدر و [[همسر]] ===

[[مقام معنوی]] و [[شخصیت]] [[عرفانی]] [[معصوم]] را جز معصوم{{عم}} نمی‌شناسد. از این رو، بهترین راه برای پی بردن به اوج قله [[ایمان]] و [[خداشناسی]] [[فاطمه]]{{س}} [[گوش]] [[جان سپردن]] به [[سخنان رسول خدا]]{{صل}} و [[امیرالمؤمنین]]{{ع}} است.

==== [[رسول خدا]]{{صل}} ====

[[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} درباره دختر گرامی‌اش می‌فرماید: {{متن حدیث|إِنَّ ابْنَتِي فَاطِمَةَ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِيمَاناً إِلَى مُشَاشِهَا تَفَرَّغَتْ لِطَاعَةِ اللَّهِ‌}}<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۴۶.</ref>؛ دخترم فاطمه{{س}} آن‌چنان خداوند، [[دل]] و تمامی وجودش را سرشار از ایمان کرده که برای [[طاعت خدا]] خود را از همه چیز فارغ ساخته است.

{{متن حدیث|إِنَّ ابْنَتِي فَاطِمَةَ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِيمَاناً وَ يَقِيناً}}<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۹.</ref>؛ خداوند، دل و همه اعضا و جوارح دخترم فاطمه را از ایمان و [[یقین]] لبریز کرده است<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۴۰.</ref>.

==== امیرالمؤمنین{{ع}} ====

نقل است که [[حضرت زهرا]]{{س}} در آخرین لحظات عمر شریفش و هنگام [[وداع]] با همسرش، به وی گفت: «[[پسر عمو]]! در طول عمرم هرگز به تو [[دروغ]] نگفتم، [[خیانت]] نکردم و هیچ گاه با تو [[مخالفت]] ننمودم».

امیرالمؤمنین{{ع}} چون این سخنان را شنید، در بیان [[مقام]] [[عرفان]]، [[نیکوکاری]]، [[تقوا]] و [[خوف]] از خدای آن حضرت فرمود: {{متن حدیث|مَعَاذَ اللَّهِ أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرُّ وَ أَتْقَى وَ أَكْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنَ اللَّهِ أَنْ أُوَبِّخَكِ غَداً بِمُخَالَفَتِي فَقَدْ عَزَّ عَلَيَّ بِمُفَارَقَتِكِ وَ بِفَقْدِكِ إِلَّا أَنَّهُ أَمْرٌ لَا بُدَّ مِنْهُ}}<ref>موسوعة المصطفی و العتره{{عم}}، فاطمه الزهرا{{س}}، ص۳۳۷.</ref>. [[پناه بر خدا]]! مرتبه خداشناسی و نیکوکاری و [[تقوا]] و [[خداترسی]] تو بالاتر از آن است که تو را بر [[مخالفت]] خویش [[سرزنش]] کنم. جدایی از تو و فقدانت برای من بسیار مشکل است؛ ولی چاره‌ای جز آن نیست!

این بخش را با [[وصیت نامه]] [[حضرت زهرا]]{{س}} - که نمایان‌گر [[ایمان]] و [[باور]] وی نسبت به [[یگانگی خدا]]، [[رسالت پیامبر]]{{صل}} و حقانیت [[بهشت و جهنم]] و [[قیامت]] و [[برانگیختن]] [[مردگان]] از [[قبر]] است - پایان می‌بریم: {{متن حدیث|‌هَذَا مَا أَوْصَتْ بِهِ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} أَوْصَتْ وَ هِيَ تَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقٌّ {{متن قرآن|وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}}}<ref>«و اینکه رستخیز بی‌هیچ تردیدی آمدنی است و اینکه خداوند آن کسان را که در گورند برمی‌انگیزد» سوره حج، آیه ۷.</ref>.<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۱۴.</ref>.

این وصیت نامه [[فاطمه]]، دختر [[رسول الله]]{{صل}} است: او [[گواهی]] می‌دهد که معبودی جز [[الله]] نیست و گواهی می‌دهد که محمد، [[بنده]] و فرستاده اوست و اینکه [[بهشت]] [[حق]] است، [[دوزخ]] نیز [[حق]] است و گواهی می‌دهد که قیامت آمدنی است و در آن شکی وجود ندارد و [[خداوند]] همه مردگان را بر می‌انگیزد<ref>[[علی رفیعی|رفیعی، علی]]، [[درآمدی بر سیره فاطمی (کتاب)|درآمدی بر سیره فاطمی]]، ص۴۰.</ref>.