مصداقشناسی اهل بیت: تفاوت میان نسخهها
←نظریه امامیه
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
==نظریه امامیه == | ==نظریه امامیه == | ||
[[فقها]] و [[مفسران شیعه]] به دهها خبر [[نبوی]] صحیح، [[عترت]] را مصداق اصلی [[اهل بیت]]{{عم}} شمردهاند و به شبهههای رقبا پاسخ دادهاند و گفتهاند نظریههای معارضان [[توانایی]] مقابله با [[روایات]] رسیده درباره عترت را ندارد. برخی از تذکرهنویسان، [[عکرمه]] [[راوی]] اصلی [[نزول آیه]] درباره [[زنان پیامبر]]{{صل}} را [[ثقه]] و [[راستگو]] شمرده و برخی دیگر او را متهم به [[کذب]] و [[دروغگویی]] کردهاند<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۳۲۰؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۰۹.</ref> و دربارهاش نوشتهاند به [[خوارج]] و [[صفریه]] و [[اباضیه]] [[گرایش]] دارد<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۳۰-۲۳۴؛ الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج۱۷، ص۲۶۷؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. برخی [[مقاتل]]، قائل دیگر این نظریه را از بدخواهان [[امیرمؤمنان]] و [[دروغگو]] شمردهاند<ref>تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۴۵-۲۴۸؛ سیر أعلام النبلاء، ج۷، ص۲۳۴.</ref>. منابع دیگر نام مقاتل را در گروه [[دوستداران علی]]{{ع}} و [[راوی حدیث]] معروف [[وصایت علی]]{{ع}} از [[پیامبر]]{{صل}} ثبت کردهاند. [[شیخ طوسی]] مقاتل را از [[یاران امام صادق]]{{ع}} شمرده است<ref>قاموس الرجال، ج۱۰، ص۲۲۳.</ref>. با این تفاوت گزارشها در صحت استناد این گفته به مقاتل و یا [[مرجعیت]] وی به عنوان کارشناس [[دین]]، جای تردید است. [[عروه]] از [[دشمنان]] [[آشتی]] ناپذیر [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} بوده و به گفته فرزندش وی با شنیدن [[نام علی]]{{ع}} به وی [[دشنام]] میگفته است<ref>الغارات، ج۲، ص۵۷۷؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۰۲.</ref>. [[امام سجاد]]{{ع}} در این باره با وی [[مناظره]] کرده است<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۰۲.</ref>. روشن است دیدگاههای وی درباره [[آیه تطهیر]] چه بسا برخاسته از دیدگاههای [[اعتقادی]] وی باشد<ref>[[سید عباس صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید عباس]]، [[آیه تطهیر - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «آیه تطهیر»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ص ۲۵۷.</ref>. | [[فقها]] و [[مفسران شیعه]] به دهها خبر [[نبوی]] صحیح، [[عترت]] را مصداق اصلی [[اهل بیت]]{{عم}} شمردهاند و به شبهههای رقبا پاسخ دادهاند و گفتهاند نظریههای معارضان [[توانایی]] مقابله با [[روایات]] رسیده درباره عترت را ندارد. برخی از تذکرهنویسان، [[عکرمه]] [[راوی]] اصلی [[نزول آیه]] درباره [[زنان پیامبر]]{{صل}} را [[ثقه]] و [[راستگو]] شمرده و برخی دیگر او را متهم به [[کذب]] و [[دروغگویی]] کردهاند<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۳۲۰؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۰۹.</ref> و دربارهاش نوشتهاند به [[خوارج]] و [[صفریه]] و [[اباضیه]] [[گرایش]] دارد<ref>تهذیب التهذیب، ج۷، ص۲۳۰-۲۳۴؛ الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج۱۷، ص۲۶۷؛ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۵، ص۲۰۹.</ref>. برخی [[مقاتل]]، قائل دیگر این نظریه را از بدخواهان [[امیرمؤمنان]] و [[دروغگو]] شمردهاند<ref>تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۴۵-۲۴۸؛ سیر أعلام النبلاء، ج۷، ص۲۳۴.</ref>. منابع دیگر نام مقاتل را در گروه [[دوستداران علی]]{{ع}} و [[راوی حدیث]] معروف [[وصایت علی]]{{ع}} از [[پیامبر]]{{صل}} ثبت کردهاند. [[شیخ طوسی]] مقاتل را از [[یاران امام صادق]]{{ع}} شمرده است<ref>قاموس الرجال، ج۱۰، ص۲۲۳.</ref>. با این تفاوت گزارشها در صحت استناد این گفته به مقاتل و یا [[مرجعیت]] وی به عنوان کارشناس [[دین]]، جای تردید است. [[عروه]] از [[دشمنان]] [[آشتی]] ناپذیر [[علی بن ابی طالب]]{{ع}} بوده و به گفته فرزندش وی با شنیدن [[نام علی]]{{ع}} به وی [[دشنام]] میگفته است<ref>الغارات، ج۲، ص۵۷۷؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۰۲.</ref>. [[امام سجاد]]{{ع}} در این باره با وی [[مناظره]] کرده است<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۴، ص۱۰۲.</ref>. روشن است دیدگاههای وی درباره [[آیه تطهیر]] چه بسا برخاسته از دیدگاههای [[اعتقادی]] وی باشد<ref>[[سید عباس صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید عباس]]، [[آیه تطهیر - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «آیه تطهیر»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ص ۲۵۷.</ref>. | ||
=== نظریه مخالف === | |||
اما اینکه آیه تطهیر، هم [[همسران پیامبر]]{{صل}} را در بر میگیرد و هم [[عترت]] آن حضرت را، با اسلوب و [[سیاق آیه]] ناسازگار است. [[زنان پیامبر]]{{صل}} بیشتر از مردان عترتاند. پس به «[[سیاق]] [[غلبه]]» بایسته بود به جای [[ضمیر]] [[مذکر]] (عنکم و یطهرکم) ضمیر مؤنث (عنکن و یطهرکن) به کار میرفت. | |||
به این [[شبهه]] که اگر آیه تطهیر همسران پیامبر را در بر نگیرد لازم میآید سیاق محتوایی [[آیه]] دگرگون شود پاسخ گفتهاند که نظایر دیگری نیز در [[قرآن]]، مانند این آیه وجود دارد؛ مثل آیه {{متن قرآن|...الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ...}}<ref>«...امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم.».. سوره مائده، آیه ۳.</ref> که آغاز و پایان آیه درباره چیزهای [[حلال و حرام]] است و میانه آیه درباره [[تکمیل دین]] و [[اتمام نعمت]]<ref>المیزان، ج۱۶، ص۳۱۲.</ref>. چه بسا آیه تطهیر نیز مانند [[آیه اکمال]] جدا نازل شده و به دلیل مصلحتی به سفارش [[پیامبر]]{{صل}} در وسط آیه دیگر گنجانیده شده باشد. به فرموده [[امام باقر]]{{ع}} صدر و ذیل [[آیات]] ممکن است درباره دو موضوع جداگانه باشند. حضرت برای گفته خویش به آیه تطهیر [[استشهاد]] کرد<ref>التفسیر، عیاشی، ج۱، ص۱۷.</ref>. | |||
همسران پیامبر نیز هیچ کدام ادعا نکردهاند آیه تطهیر در [[شأن]] آنان نازل شده است. [[عایشه]]<ref>المسند، ابن حنبل، ج۶، ص۲۹۲.</ref>، [[زینب]]<ref>شواهد التنزیل، ج۲، ص۳۲- ۳۳.</ref> و [[امسلمه]] تصریح کردهاند آیه تطهیر درباره آنان نازل نشده و پیامبر به آنان گفته است: آیه شما را در بر نمیگیرد. امسلمه بارها گفته است: آیه درباره پیامبر و [[علی]] و [[فاطمه]] و [[فرزندان]] آن دو نازل شده است<ref>أسباب النزول، ص۳۳۶.</ref>. به [[گواهی]] [[آیه تحریم]]<ref>{{متن قرآن|وَإِذْ أَسَرَّ النَّبِيُّ إِلَى بَعْضِ أَزْوَاجِهِ حَدِيثًا فَلَمَّا نَبَّأَتْ بِهِ وَأَظْهَرَهُ اللَّهُ عَلَيْهِ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَأَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ فَلَمَّا نَبَّأَهَا بِهِ قَالَتْ مَنْ أَنْبَأَكَ هَذَا قَالَ نَبَّأَنِيَ الْعَلِيمُ الْخَبِيرُ * إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ}} «و آنگاه که پیامبر به یکی از همسرانش سخنی را، نهانی گفت و چون او آن را (به همسر دیگر) خبر داد و خداوند پیامبر را از آن آگاه کرد وی بخشی از آن را (به همسران خود) گفت و در (گفتن) بخشی دیگر خودداری ورزید، پس هنگامی که (پیامبر) آن (همسر رازگشا) را از این (امر) باخبر ساخت (همسر) گفت: چه کسی تو را از این (رازگشایی من) آگاه کرد؟ (پیامبر) گفت: خداوند دانای آگاه مرا با خبر ساخت * اگر شما دو زن به درگاه خداوند توبه کنید (بسی شایسته است) چرا که به راستی دلتان برگشته است و اگر از هم در برابر پیامبر پشتیبانی کنید بیگمان خداوند و جبرئیل و (آن) مؤمن شایسته، یار اویند و فرشتگان هم پس از آن پشتیبان ویاند» سوره تحریم، آیه ۳-۴.</ref>، [[عدول]] دو [[همسر پیامبر]]{{صل}} از [[حقیقت]] و [[تظاهر]] آن دو علیه آن حضرت، [[آدمی]] را در [[طهارت]] و [[عصمت]] [[فکری]] [[زنان پیامبر]]{{صل}} به تردید میاندازد<ref>صحیح البخاری، ج۶، ص۶۸-۷۱؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۹۶-۹۷؛ تفسیر غرائب القرآن، ج۶، ص۳۲۱؛ الجامع لأحکام القرآن، ج۱۹، ص۱۹۴؛ الدر المنثور، ج۴ ص۲۴۱-۲۴۴.</ref>. موضعگیری شدید و متفاوت [[همسران پیامبر]]{{صل}} در ماجرای [[قتل عثمان]]<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید، ج۶، ص۲۱۵- ۲۱۶، ۲۲۵؛ الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۲۰۵-۲۱۰. </ref>، [[پشیمانی]] [[عایشه]] از خروج از [[خانه پیامبر]]{{صل}} و شرکت در [[نبرد]] خونین [[جمل]]، [[گواه]] دیگر آن است<ref>الدر المنثور، ج۵، ص۱۹۶.</ref>.<ref>[[سید عباس صادقی فدکی|صادقی فدکی، سید عباس]]، [[آیه تطهیر - صادقی فدکی (مقاله)|مقاله «آیه تطهیر»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ص ۲۵۷.</ref> |