گستره عصمت امام: تفاوت میان نسخه‌ها
←عصمت از گناه و خطا
بدون خلاصۀ ویرایش |
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[امام]] به ملاحظه [[جایگاه]] و مسؤولیتی که دارد باید مصون از هر گونه [[خطا]] و [[عیب]] باشد زیرا عدم [[مصونیت]] از [[عصیان]] و [[لغزش]] و یا داشتن هر گونه [[عیب]] و [[نقص]] [[مانع]] به انجام رسیدن کارهایی است که بر عهده [[امام]] قرار داده شده است. توجه به [[حقیقت]] [[منصب]] و [[جایگاه امامت]] و توجه به [[وظائف]] و [[شئون امام]] به عنوان [[جانشین پیامبر]]{{صل}} و نگاه و تأمل در بحث‌های مرتبط با گستره [[عصمت پیامبر]] و [[شبهات]] مربوط به آن بخشی از آنچه در اینجا لازم است بدانیم را تأمین می‌‌سازد<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص ۱۱۳-۱۱۸</ref>. | [[امام]] به ملاحظه [[جایگاه]] و مسؤولیتی که دارد باید مصون از هر گونه [[خطا]] و [[عیب]] باشد زیرا عدم [[مصونیت]] از [[عصیان]] و [[لغزش]] و یا داشتن هر گونه [[عیب]] و [[نقص]] [[مانع]] به انجام رسیدن کارهایی است که بر عهده [[امام]] قرار داده شده است. توجه به [[حقیقت]] [[منصب]] و [[جایگاه امامت]] و توجه به [[وظائف]] و [[شئون امام]] به عنوان [[جانشین پیامبر]]{{صل}} و نگاه و تأمل در بحث‌های مرتبط با گستره [[عصمت پیامبر]] و [[شبهات]] مربوط به آن بخشی از آنچه در اینجا لازم است بدانیم را تأمین می‌‌سازد<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ ج۱ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]] ص ۱۱۳-۱۱۸</ref>. | ||
==مقدمه== | |||
در بحث موسوم به «گستره عصمت امام» یا «قلمرو عصمت امام»، از نگاه [[مکتب اهل بیت]]{{عم}} سه نظریه وجود دارد، بیشتر علمای شیعه در همۀ [[افعال]] - حتی در زندگی شخصی خود؛ نظیر کارهای روزمره - قائل به [[عصمت]] هستند. | |||
=== دیدگاه‌ها درباره قلمرو عصمت امام === | |||
در قلمرو عصمت، از نگاه شیعه سه نظریه وجود دارد: | |||
#نظریه اول<ref>علامه حلی و علماء متاخر از ایشان.</ref>: قریب به اتفاق [[علمای شیعه]] در همۀ [[افعال]] حتی شخصیه نظیر کارهای روزمره و... قائل به عصمت هستند<ref>حلّی، حسن بن یوسف، معارج الفهم فی شرح النظم، ص۴۶۴: {{عربی|اذا عرفت هذا فنقول افعال الانبیا لا تخلوا من الااربعه:.... الافعال المتعلقه بهم فی الدنیا}}.</ref>. | |||
#دومین نظریه<ref>متکلمین در مدرسه بغداد تا قرن ششم (شیخ طوسی،سید مرتضی،کراجکی و....)</ref>: این گروه [[سهو]] را در حوزۀ [[افعال]] [[مباح]]، برای [[پیامبر]] و [[امام]] قبول کردند، یعنی در حیطه‌ای که حکمی برای آن از جانب [[خدا]] [[جعل]] نشده، سهو بر امام جایز است. [[متکلمین]] جواز سهو را در حوزۀ مباحات مشروط کرده‌اند به اینکه انجام آن فعل موجب اخلال به کمال عقلِ پیامبر یا امام نشود. [[سهوی]] که ارتکابش ناشی از [[نقصان عقل]] است و فاعل آن را ناقص العقل جلوه می‌دهد را منکرشده‌اند. تنها مواردی که منتهی به نقصان عقل نیست را جایز می‌دانند. | |||
#سومین نظریه<ref> ابن ولید و به تبع ایشان شیخ صدوق</ref>: این گروه "سهو" و "اسهاء"<ref>بر وزن افعال از باب مطاوعه، یعنی سهوی که به اراده الهی بر معصوم عارض می‌شود، نه اینکه از روی غفلت و نسیان خود معصوم انجام شده باشد.</ref> [[معصوم]] در [[نماز]] را به [[اراده الهی]]، جایز دانسته‌اند. "سهو" بنا بر تعریف متکلمین<ref>{{عربی|الخامس: الحق أن السهو عدم ملکة العلم و کذا النسیان. و ذهب أبو علی الجبائی الی أن السهو معنی یضاد العلم، فبینهما تقابل التضاد حینئذ}}؛ فاضل مقداد، ارشاد الطالبین الی نهج المسترشدین، ص ۹۷.</ref> در مقابل [[علم]] است و به فعلی که [[انسان]] از روی نداشتن علم و [[اراده]] انجام می‌دهد، اطلاق می‌کنند. معروف‌ترین [[شخصیت]] [[شیعی]] طرفدار جواز "[[سهو النبی]]" [[شیخ صدوق]] است، وی تا حدی بر این [[عقیده]] پافشاری کرده است که [[انکار]] آن را به [[غلات]] نسبت داده است. مستند وی در این عقیده احادیثی است که در مورد سهو [[پیامبر اکرم]]{{صل}} در تعداد رکعات [[نماز ظهر]] یا [[قضا شدن نماز]] [[صبح]] [[روایت]] شده است<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۳۶۰، باب "احکام السهو فی الصلاة"؛ الکافی، ج۳، ص۳۵۵، باب من تکلم فی صلاته، حدیث اول.</ref>. | |||
اگرچه برخی از این [[روایات]] از نظر [[سند معتبر]] و صحیح‌اند، ولی [[اکثریت]] [[علمای شیعه]] به آنها عمل نکرده‌اند و این بدان جهت است که اولا: بطلان سهو در حق [[پیامبران الهی]] است مقتضای [[حکم عقل]] است و [[روایات]] از قبیل [[خبر واحد]] و دلیل ظنی‌اند و دلیل ظنّی در مقابل [[دلیل عقلی]] قابل استناد نیست، به ویژه آن‌که مسأله [[سهو النبی]] ـ اگرچه موردی که در روایات ذکر شده است مربوط به [[فروع دین]] است، ولی به عنوان وصفی از [[اوصاف پیامبر]] ـ مسئله‌ای است [[اعتقادی]] که دلیل ظنی در آن اعتبار ندارد<ref>[[علی ربانی گلپایگانی| ربانی گلپایگانی، علی]]، [[درآمدی به شیعه‌شناسی (کتاب)|درآمدی به شیعه‌شناسی]]، ص۲۰۶-۲۰۷ </ref>. | |||
نتیجه اینکه [[سهو]] در این نظریه فقط نسبت به [[نماز]] آن هم در برهه خاص به [[ارادۀ الهی]] در [[معصوم]] رخ می‌دهد، به خلاف نظریه دوم که در تمام [[افعال]] [[مباح]] قائل به [[سهو معصوم]] شدند. | |||
==[[عصمت از گناه]] و [[خطا]]== | ==[[عصمت از گناه]] و [[خطا]]== | ||