الله در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان مدخل  = الله

| مداخل مرتبط = [[الله در لغت]] - [[الله در قرآن]] - [[الله در معارف دعا و زیارات]] - [[الله در معارف و سیره سجادی]] - [[الله در کلام اسلامی]] - [[الله در فقه اسلامی]]

== مقدمه ==

[[الله]] اسم خاص برای ذات [[واجب]] الوجودِ جامع همه اوصاف کمال است<ref>کشف الاسرار، ج۱، ص۶؛ الاسماء والصفات، ج۱، ص۴۷.</ref> معمولاً در [[فارسی]] برابر این واژه، کلمه “خدا” قرار می‌گیرد. الله همان “الإله” است که همزه آن حذف شده و به معنای تنها معبودی است که مستحق [[پرستش]] باشد<ref>مجمع البیان، ج۱-۲، ص۹۳.</ref> و یا ذاتی که خِرَدها در آن متحیرند<ref>المیزان ج۱، ص۱۸.</ref>. [[خدا]] را اِله گفته‌اند چون افهام و [[افکار]] درباره او متحیر است<ref>مفردات الفاظ القرآن، لسان العرب.</ref>. در روایتی از [[امام]] محمدباقر {{ع}}، در [[تفسیر]] “اله” آمده است که: “اله”، یعنی کسی که [[مردم]] از [[درک]] چیستی و چگونگی او در می‌مانند، چه به [[حس]] و چه در [[وهم]]؛ زیرا او خود، پدیدآورِ وهم‌ها و [[آفریدگار]] حس‌هاست”<ref>بحارالانوار، ج۳، ص۲۲۴.</ref>.

همه این معانی می‌تواند پذیرفته شود زیرا هر کدام از یک منظر و دیدگاه به معرّفی خدا پرداخته‌اند، چنان‌که هر چهار معنا در روایتی از [[امام علی]] {{ع}} در کنار یکدیگر و در تفسیر معنای “الله” بیان شده است<ref>بحارالانوار، ج۳، ص۲۲۲.</ref>.

[[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: «[[الله]] بزرگ‌ترین نام از [[نام‌های خداوند]] است و آن، نامی است که نامیدن جز [[خدا]] به آن سزا نیست و هیچ مخلوقی هم به آن نامیده نشده است».

همان‌گونه که پیش‌تر یادآور شدیم الله نامی است که دیگر نام‌ها و [[اوصاف خدا]] را دربردارد، حال آنکه هر یک از دیگر [[نام‌های خدا]]- غیر از الله- تنها، معنای خاصی از خدا را [[القا]] می‌کند مثل حیِّ قیوم (زنده [[پایدار]]) و... از این رو در [[روایات]] چندی از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و [[اهل‌بیت پیامبر]] {{صل}} از الله به عنوان [[اسم اعظم]] (یعنی [[برترین نام خدا]]) یاد شده است و در روایتی از [[امام سجاد]] {{ع}} نیز آمده است: «من یک سال، [[خدای سبحان]] را پس از هر [[نماز]] می‌خواندم تا اسم اعظم را به من بیاموزد. پس روزی [[نماز صبح]] را خوانده بودم که در همان حالتِ نشسته، [[خواب]] چشمانم را در ربود و دیدم مردی پیش رویم ایستاده و به من می‌گوید: از [[خدای متعال]] خواسته‌ای که اسم اعظم را به تو یاد دهد؟ گفتم: آری. گفت: بگو: خدایا! من از تو می‌خواهم به اسمت الله، الله، الله، الله که جز او خدایی نیست، صاحب [[عرش]] با [[عظمت]] و سترگ». [[امام زین‌العابدین]] در ادامه می‌فرماید: «به خدا [[سوگند]]، چیزی را بدان از خدا نخواستم، مگر آنکه کامیاب شدم»<ref>مکارم الاخلاق، ج۲، ص۱۵۹؛ بحارالانوار، ج۱، ص۱۷۰.</ref>.

امام زین‌العابدین {{ع}} در فرازی از [[نیایش پنجاه و دوم صحیفه سجادیه]]، خدا را این‌چنین می‌خواند: «خداوندا! از تو می‌خواهم به [[حق]] خود که بر همگان [[واجب]] گردانیده‌ای و به نام مهینِ تو {{متن حدیث|بِاسْمِكَ‏ الْعَظِيمِ‏}} که پیامبرت را فرموده‌ای که تو را بدان نام [[تسبیح]] گوید و به عظمت ذات بزرگوار تو که نه کهنه می‌شود و نه [[تغییر]] می‌یابد و نه فنا می‌پذیرد»....

در مجموعه پنجاه و چهار دعای [[صحیفه]]، بیش از ۲۶۰ بار نام [[مبارک]] الله، در آغاز درخواست‌های [[امام سجاد]] {{ع}} آمده و [[خداوند عزیز]] با عنوان اللّهم (یا الله) خوانده شده است که نمونه‌هایی از آن مورد اشاره قرار می‌گیرد:

# خداوندا! و هر گاه بین دو زیان قرار گرفتیم در [[دین]] یا [[دنیا]]، پس زیان را در آنکه زودگذر است قرار ده»<ref>نیایش نهم.</ref>.

# خداوندا! بر [[سرنوشت]] [[نیکی]] که برایم تقدیر کردی، تو را [[سپاس]]»<ref>نیایش هجدهم.</ref>.

# خداوندا! ای صاحب [[پادشاهی]] پاینده جاوید»<ref>نیایش سی‌و‌دوم.</ref>.

بر این پایه، گرچه خدا را به هر یک از نام‌های نیکویش می‌توان خواند و از این طریق او را صدا زد و چیزی [[طلب]] نمود ولی [[جامع‌ترین]] نامی که در [[دعاهای امام سجاد]] {{ع}} بیشترین کاربرد را دارد نام مبارک الله است؛ چراکه “الله” مبدأ و فرجام هستی است: {{متن حدیث|الْحَمْدُ لِلَّهِ‏ الْأَوَّلِ‏ بِلَا أَوَّلٍ‏ كَانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ يَكُونُ بَعْدَهُ}}؛ «[[ستایش]] خدای را، آن نخستین بی‌پیشین را و آن آخرین بی‌پسین را، خداوندی که دیده بینایان از دیدارش قاصر آید و [[اندیشه]] واصفان از وصف او فرما ماند»... <ref>نیایش اول.</ref>.

== وظایف ما در برابر الله ==

# '''[[شناخت خدا]] و دوری از [[شرک]]''': «[[سپاس]] [[خداوند]] را بر آنچه از [[معرفت]] خود به ما [[عنایت]] کرد، و بر [[شکر]] خود به ما [[الهام]] نمود، و بر ابواب [[دانش]] به [[ربوبیت]] خویش که به روی ما گشود، و ما را در اخلاص‌ورزی در یگانگی‌اش راه نمود و از [[الحاد]] و تردید در امر خود دور داشت»<ref>نیایش یکم.</ref>.

# '''[[ایمان به خدا]]''': «معبودی جز تو نیست. [[تنهایی]] و شریکی نداری، به تو [[ایمان]] آوردم، و فرستادگانت را [[تصدیق]] کردم، و [[کتابت]] را پذیرفتم، و به هر معبودی غیر تو [[کفر]] ورزیدم، و از هر که جز تو را پرستد [[بیزاری]] جستم»<ref>نیایش پنجاه‌و‌دوم.</ref>.

# '''[[گواهی بر یگانگی خدا]]''': «خدایا! من [[گواهی]] می‌دهم که تویی آن خدایی که جز تو خدایی نیست»<ref>نیایش ششم.</ref>.

# '''[[محبت خدا]]''': «خداوندا! بر [[محمد و خاندانش]] [[درود]] فرست و دلم را از هر محبتی تهی گردان تا تنها جای [[محبت]] تو باشد و به یاد خود مشغول دار و اُنس خود و [[دوستان]] خود و [[بندگان]] فرمان‌بردارت را نصیب من کن»<ref>نیایش بیست‌و‌یکم.</ref>.

# '''[[پرستش خدا]]''': «بارخدایا، به [[حق]] خودت، که بر همه آفریدگانت [[واجب]] آمده و به نام بزرگت، که به پیامبرت [[دستور]] دادی تا تو را با آن [[تسبیح]] گوید، و به بزرگی ذات کرامندت، که کهنگی و دگرگونی در آن راه ندارد و [[تغییر]] نمی‌کند و فانی نمی‌شود، از تو می‌خواهم که بر [[محمد و خاندان او]] درود فرستی، و با [[عبادت]] خود مرا از هر چیز دیگری [[بی‌نیاز]] کنی، و با [[خون]] خودت مرا از [[غم]] [[دنیا]] تسلّی دهی، و به وسیله رحمتت مرا با کرامت‌های فراوانت بازگردانی»<ref>نیایش پنجاه‌و‌دوم.</ref>.

# '''[[فرمانبرداری از خدا]]''': «[[حمد]] خداوندی را که در پیکر ما ابزارهایی نهاد که توانِ بست و گشادمان باشد و به [[نعمت]] [[روح]]، زندگی‌مان عنایت فرمود و اندام‌هایی دارد که به نیروهای آنها [[کارها]] توانیم ساخت و ما را از هرچه خوش و گوارنده است روزی داد و به [[فضل]] خویش [[بی‌نیاز]] گردانید و به منّ و [[کرم]] خود [[سرمایه]] بخشید. و تا [[فرمانبرداری]] و سپاسگزاری‌مان بیازماید، به کارهایی [[فرمان]] داد و از کارهایی [[نهی]] فرمود»<ref>نیایش یکم.</ref>.

# '''[[دعا]] و [[نیازخواهی از خدا]]''': «ای [[خداوند]]! این منم که به سوی تو آمده‌ام، [[مطیع]] فرمان توام آنجا که فرمان داده‌ای که بندگانت دست به دعا بردارند. اینک خواهم به آن [[وعده]] [[اجابت]] که داده‌ای [[وفا]] کنی، که تو خود گفته‌ای: بخوانید مرا تا شما را اجابت کنم»<ref>نیایش سی‌و‌یکم.</ref>.

# '''[[رضایت داشتن به حکم خدا]]''': «[[سپاس]] خدای را که به [[حکم]] او خشنودم»<ref>نیایش سی‌و‌پنجم.</ref>.

# '''[[یاد خدا]]''': «بارخدایا! تویی که به وسیله [[وحی]] که از [[عالم غیب]] فرستادی و به [[ترغیب]] خویش، [[آدمیان]] را به چیزهایی راه نمودی که اگر پنهان می‌داشتی، از دیدگانشان پنهان می‌بود. گوششان از شنیدن آواز آن [[ناتوان]] و اندیشه‌هایشان از [[تصور]] آن عاجز می‌آمد، که تو خود گفته‌ای: مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم. مرا سپاس گویید و [[ناسپاسی]] مکنید»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>.

# '''[[بازگشت دائمی به سوی خدا]]''': «با [[توبه]] به سوی خدا بازگردید، بازگشتی [[خالص]]»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم با اقتباس از قرآن کریم.</ref>. بار خدایا! [[شام]] را به بامداد می‌آورم و بامداد را به شام می‌رسانم در حالی که عمل خویش اندک می‌شمارم و به [[گناه]] خود اعتراف می‌کنم و به خطای خویش [[اقرار]] می‌آورم<ref>نیایش پنجاه‌و‌دوم.</ref>. «بارخدایا! به سوی تو می‌گریزم، از تو می‌ترسم، به درگاه تو [[استغاثه]] می‌کنم، به تو [[امید]] می‌بندم، تو را می‌خوانم، به تو [[پناه]] می‌جویم، اعتمادم به توست و از تو [[یاری]] می‌خواهم، به تو [[ایمان]] می‌آورم و بر تو [[توکل]] می‌کنم و به [[جود]] و کَرَم تو متّکی هستم»<ref>نیایش پنجاه‌و‌دوم.</ref><ref>همچنین نک: مدخل‌های پروردگار، توحید، خداشناسی، شرک و کفر.</ref><ref>الاسماء و الصّفات، احمد بن الحسین البیهقی (م ۴۵۸ق)، تحقیق: عبدالله بن محمد الراشدی، جده: مکتبة السوادی؛ بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، بیروت: مؤسسه الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق؛ راهنمای موضوعی صحیفه سجادیه، دکتر علی شیروانی، معاونت پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۵ ش؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، چاپ ششم، ۱۳۸۵ ش؛ فرهنگ‌نامه موضوعی صحیفه سجادیه، سیداحمد سجادی، مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان، چاپ اول، ۱۳۸۵ ش؛ قرآن کریم، ترجمه سیدعلی موسوی گرمارودی، انتشارات قدیانی، چاپ دوم، ۱۳۸۴ ش؛ کشف‌الاسرار، رشیدالدین میبدی (م ۵۲۰ق) به کوشش علی‌اصغر حکمت، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۱ ش؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن، فضل‌بن حسن طبرسی (امین الاسلام) (م ۵۴۸ق)، تحقیق: سیدهاشم رسولی محلاتی و سید فضل‌الله یزدی طباطبایی، بیروت: دارالمعرفة، چاپ دوم، ۱۴۰۸ ق؛ مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ترجمة مصطفی رحیمی نیا، نشر سبحان، چاپ دوم، ۱۳۸۸ ش؛ مکارم الاخلاق، فضل‌بن حسن طبرسی (امین الاسلام) (م ۵۴۸ق) تحقیق: علاء آل جعفر، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق، المیزان فی تفسیر القرآن، سیدمحمدحسین طباطبایی (م ۱۴۰۲ق)، قم: اسماعیلیان، چاپ سوم، ۱۳۹۴ ق.</ref><ref>[[علی باقری‌فر|باقری‌فر، علی]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «الله»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص۷۰.</ref>

[[رده:الله]]