پرش به محتوا

امیدواری به خدا در اخلاق اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-*[ +* [))
خط ۲۰: خط ۲۰:
==مراتب [[رجاء]] ==
==مراتب [[رجاء]] ==
* [[فضیلت]] امیدورزی به [[حضرت حق]] را نیز، مراتبی است که نمی‌توان نخست در آن دو سویه [[افراط]] و [[تفریط]] را مدّ نظر آورد، و آنگاه از ناشایست بودن آن سخن گفت!. از این‌رو، می‌‌توان گفت که از مراتب پائین آن - که ویژه عموم [[مردم]] است -، تا [[برترین]] مراتب آن - که ویژة خاتم [[پیامبران]]{{صل}} می‌‌باشد-، همه مطلوب بوده سهولت سیر [[انسان]] در [[مسیر کمال]] را در پی خواهد داشت. این مراتب، درست همچون [[مراتب ایمان]] و در کنار آن قرار دارد؛ از این‌رو هرکس به مرتبه‌ای فراتر از [[مراتب ایمان]] دست یابد، مرتبتی [[برتر]] از مراتب [[امید]] به [[حق]] را نیز به‌دست آورده است. [[رجاء]]، از دریای [[محبّت]] [[حضرت حق]] سرچشمه می‌‌گیرد؛ از این‌رو هر مؤمنی که جرعه‌ای بیشتر از این دریا بنوشد، امیدش بدو بیشتر خواهد شد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۸.</ref>.
* [[فضیلت]] امیدورزی به [[حضرت حق]] را نیز، مراتبی است که نمی‌توان نخست در آن دو سویه [[افراط]] و [[تفریط]] را مدّ نظر آورد، و آنگاه از ناشایست بودن آن سخن گفت!. از این‌رو، می‌‌توان گفت که از مراتب پائین آن - که ویژه عموم [[مردم]] است -، تا [[برترین]] مراتب آن - که ویژة خاتم [[پیامبران]]{{صل}} می‌‌باشد-، همه مطلوب بوده سهولت سیر [[انسان]] در [[مسیر کمال]] را در پی خواهد داشت. این مراتب، درست همچون [[مراتب ایمان]] و در کنار آن قرار دارد؛ از این‌رو هرکس به مرتبه‌ای فراتر از [[مراتب ایمان]] دست یابد، مرتبتی [[برتر]] از مراتب [[امید]] به [[حق]] را نیز به‌دست آورده است. [[رجاء]]، از دریای [[محبّت]] [[حضرت حق]] سرچشمه می‌‌گیرد؛ از این‌رو هر مؤمنی که جرعه‌ای بیشتر از این دریا بنوشد، امیدش بدو بیشتر خواهد شد<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۸.</ref>.
*آری! میان [[رجاء]] و میان حماقت فرقهاست؛ آنچه بسیاری از عوامّ [[مردم]] به آن دچارند، حماقت است نه [[رجاء]]!. اینان با آنکه تلاش [[انبیاء]]{{عم}} که از بالاترین مراتب [[رجاء]] برخوردارند - را در تحصیل [[رضایت]] [[حضرت حق]] می‌‌بینند، باز آنچنان به ترک [[واجبات]] و انجام محرّمات می‌‌پردازند، که گویا [[خداوند]] آنان را به این کار [[دعوت]] نموده است!؛ با این وجود باز بدان امیدند که به [[بهشت]] رفته حرارت [[جهنم]] را از فاصله‌ای دور نیز درنیابند؛ این نه [[امید]] به [[حضرت حق]] که محض حماقت است!. اینان نمی‌نگرند که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با آنکه آگاهترین [[مردم]] از وسعت [[رحمت الهی]] بود، امّا چنان در [[عبادت]] کوشا بود که دو پای مبارکش از شدّت ایستادن و [[نماز خواندن]] متورّم شده بود؛ تا آنجا که [[قرآن]] خطاب به او فرمود: {{متن قرآن| طه مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى}}<ref>« طاها ما قرآن را بر تو فرو نفرستاده‌ایم که به رنج افتی» سوره طه، آیه ۱-۲.</ref>. عبادت‌های امّ الأئمّة النُّجباء [[حضرت زهرا]]{{س}} و [[فرزندان]] [[پاک]] و پاکیزه‌اش{{عم}}نیز در میان [[امّت]] سخت مشهور است و نامبردار<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۹.</ref>.
*آری! میان [[رجاء]] و میان حماقت فرقهاست؛ آنچه بسیاری از عوامّ [[مردم]] به آن دچارند، حماقت است نه [[رجاء]]!. اینان با آنکه تلاش [[انبیاء]]{{عم}} که از بالاترین مراتب [[رجاء]] برخوردارند - را در تحصیل [[رضایت]] [[حضرت حق]] می‌‌بینند، باز آنچنان به ترک [[واجبات]] و انجام محرّمات می‌‌پردازند، که گویا [[خداوند]] آنان را به این کار [[دعوت]] نموده است!؛ با این وجود باز بدان امیدند که به [[بهشت]] رفته حرارت [[جهنم]] را از فاصله‌ای دور نیز درنیابند؛ این نه [[امید]] به [[حضرت حق]] که محض حماقت است!. اینان نمی‌نگرند که [[پیامبر اکرم]]{{صل}} با آنکه آگاهترین [[مردم]] از وسعت [[رحمت الهی]] بود، امّا چنان در [[عبادت]] کوشا بود که دو پای مبارکش از شدّت ایستادن و [[نماز خواندن]] متورّم شده بود؛ تا آنجا که [[قرآن]] خطاب به او فرمود: {{متن قرآن| طه مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى}}<ref>«طاها ما قرآن را بر تو فرو نفرستاده‌ایم که به رنج افتی» سوره طه، آیه ۱-۲.</ref>. عبادت‌های امّ الأئمّة النُّجباء [[حضرت زهرا]]{{س}} و [[فرزندان]] [[پاک]] و پاکیزه‌اش{{عم}}نیز در میان [[امّت]] سخت مشهور است و نامبردار<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۴۹.</ref>.


==[[همراهی]] و همنشینی [[خوف]] و امیدورزی==
==[[همراهی]] و همنشینی [[خوف]] و امیدورزی==
خط ۲۸: خط ۲۸:
*نیز آن کس را که [[امید]] نیست، [[یأس]] است که گاه ثمری جز [[کفر]] از آن به‌دست نمی‌آید؛ از همین روست که [[یأس]] از [[رحمت الهی]]، در شمار کبائر قرار گرفته است: {{متن قرآن|وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>.
*نیز آن کس را که [[امید]] نیست، [[یأس]] است که گاه ثمری جز [[کفر]] از آن به‌دست نمی‌آید؛ از همین روست که [[یأس]] از [[رحمت الهی]]، در شمار کبائر قرار گرفته است: {{متن قرآن|وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«ای فرزندان من! بروید و از یوسف و برادرش خبر گیرید و از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه ۸۷.</ref>.
* [[راز]] [[تعادل]] و توازنی که [[قرآن کریم]] در میان این دو صفت برقرار ساخته است نیز، در همین نکته نهفته است. به این دو [[آیه]] توجه نمائید: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ}}<ref>«مؤمنان، تنها آن کسانند که چون یاد خداوند پیش آید دل‌هاشان بیمناک می‌شود و چون آیات او را بر آنان بخوانند بر ایمانشان می‌افزاید و بر پروردگارشان توکّل می‌کنند» سوره انفال، آیه ۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ}}<ref>«بی‌گمان کسانی که ایمان آوردند و در راه خداوند هجرت و جهاد کردند، به بخشایش خداوند امید دارند و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۲۱۸.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۵۱.</ref>.
* [[راز]] [[تعادل]] و توازنی که [[قرآن کریم]] در میان این دو صفت برقرار ساخته است نیز، در همین نکته نهفته است. به این دو [[آیه]] توجه نمائید: {{متن قرآن|إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ}}<ref>«مؤمنان، تنها آن کسانند که چون یاد خداوند پیش آید دل‌هاشان بیمناک می‌شود و چون آیات او را بر آنان بخوانند بر ایمانشان می‌افزاید و بر پروردگارشان توکّل می‌کنند» سوره انفال، آیه ۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ}}<ref>«بی‌گمان کسانی که ایمان آوردند و در راه خداوند هجرت و جهاد کردند، به بخشایش خداوند امید دارند و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره بقره، آیه ۲۱۸.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۵۱.</ref>.
*در [[وصف]] [[مؤمنان]] نیز، باز این هماهنگی و [[تعادل]] میان [[خوف و رجاء]]، به چشم می‌‌آید: {{متن قرآن|ِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا}}<ref>«و ما را به امید و بیم می‌خواندند» سوره انبیاء، آیه ۹۰.</ref>؛ {{متن قرآن|يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا}}<ref>«پروردگارشان را به بیم و امید » سوره سجده، آیه ۱۶.</ref>. و کوتاه سخن در این زمینه، محتوای بی‌نظیر این [[آیه شریفه]] است: {{متن قرآن|نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ وَأَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الْأَلِيمُ}}<ref>«بندگانم را آگاه کن که بی‌گمان منم که آمرزنده بخشاینده‌ام و عذاب من است که عذاب دردناک است» سوره حجر، آیه ۴۹-۵۰.</ref>.
*در [[وصف]] [[مؤمنان]] نیز، باز این هماهنگی و [[تعادل]] میان [[خوف و رجاء]]، به چشم می‌‌آید: {{متن قرآن|ِ وَيَدْعُونَنَا رَغَبًا وَرَهَبًا}}<ref>«و ما را به امید و بیم می‌خواندند» سوره انبیاء، آیه ۹۰.</ref>؛ {{متن قرآن|يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَطَمَعًا}}<ref>«پروردگارشان را به بیم و امید» سوره سجده، آیه ۱۶.</ref>. و کوتاه سخن در این زمینه، محتوای بی‌نظیر این [[آیه شریفه]] است: {{متن قرآن|نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ وَأَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الْأَلِيمُ}}<ref>«بندگانم را آگاه کن که بی‌گمان منم که آمرزنده بخشاینده‌ام و عذاب من است که عذاب دردناک است» سوره حجر، آیه ۴۹-۵۰.</ref>.
*بنا بر این، بر پویندگان [[راه کمال]] است که بر این توازن [[مراقبت]] کامل نموده، لحظه‌ای از این امر فارغ نباشند؛ چه لحظه‌ای [[غفلت]] موجب تقویت یکی از ایندو نسبت به دیگری شده، دام‌های مهابت‌انگیزی را فراروی آنان بازخواهد گشود<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۵۱-۴۵۲.</ref>.
*بنا بر این، بر پویندگان [[راه کمال]] است که بر این توازن [[مراقبت]] کامل نموده، لحظه‌ای از این امر فارغ نباشند؛ چه لحظه‌ای [[غفلت]] موجب تقویت یکی از ایندو نسبت به دیگری شده، دام‌های مهابت‌انگیزی را فراروی آنان بازخواهد گشود<ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۱ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۱، ص ۴۵۱-۴۵۲.</ref>.


۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش