آیا معجزه به واسطه علم غیب است؟ (پرسش)

آیا معجزه به واسطه علم غیب است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا معجزه به واسطه علم غیب است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

پاسخ نخست

امام خمینی (پدیدآورنده)

امام خمینی در کتاب «نبوت از دیدگاه امام خمینی» در این‌باره گفته‌ است:

«دیروز ما می‌گفتیم خدا علم غیب را به رسولان خود نصیب می‌کند و با الهام غیبی برگزیدگان خود را به مغیبات آگاه می‌کند، امروز شما در جریان طبیعت آن را یافتید و چیزی را که پیمبران بی واسطه‌های طبیعی و اسباب ظاهری در می‌یافتند و خدا به واسطه وحی و الهام به آنها می‌رساند. از غیب‌گویی‌‎ها، شما یک کوره راه ضعیفی بر آن پیدا کردید از روی طبیعت، و همین یکی از فرق‌های میان معجزه و غیر آن است که صاحبان معجزه و کرامت کارهایی بدون وسایل طبیعی انجام می‌دهند، که دیگران یا اصلا نمی‌توانند بکنند یا بی‌واسطه و آلات طبیعی نمی‌توانند انجام دهند. شما با هواپیما اگر روزی برابر با دو ماه راه بروید سلیمان بن داوود به همه بساط که داشت دو ماه راه را بی وسیله‌های ظاهری می‌رفت».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آیت‌الله مکارم شیرازی؛

ناصر مکارم شیرازی آیت‌الله مکارم شیرازی در کتاب «تفسیر نمونه» در این‌باره گفته‌ است: «معجزه مربوط به عالم غیب است: ﴿وَيَقُولُونَ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ...﴾ (...) . کلمه "غیب" در جمله ﴿إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ﴾ ممکن است اشاره به این باشد که معجزه امری است مربوط به عالم غیب، و در اختیار من نیست و مخصوص خدا است و یا اشاره به این است که مصالح امور و اینکه در چه موردی حکمت ایجاب نزول معجزه را می کند جزء اسرار غیب است و مخصوص خدا است، او هر مورد را که صلاح بداند، و طالب معجزه را جویای حقیقت ببیند، معجزه را نازل می‌کند؛ چراکه غیب و اسرار نهان مخصوص ذات پاک او است».

۲. آیت‌الله رضوی؛

مرتضی رضوی آیت‌الله مرتضی رضوی در کتاب «محی‌الدین در آینه فصوص» در این‌باره گفته‌ است: «یک بار امام معصوم(ع) به یکی از اصحابش در مراسم حج نشان داده که عده‌ای از حاضرین در شکل حیوانات هستند. این حدیث نه ربطی به علم غیب دارد و نه ربطی به دیدن غیب. این یک "معجزه است" شبیه نسوختن حضرت ابراهیم(ع) در میان آتش، معجزه یک اتفاق و حادثه موردی است که در طول تاریخ بشر موارد آن خیلی معدود و کم و اندک و نادر بوده است. این‌گونه معجزه‌ها "علم" نیستند بل از مصادیق "دعا" هستند، آن هم دعای معصوم(ع) که در مورد خاصی از خدا بخواهد چیزی را خدا به او نشان دهد و یکی از معانی آن چند حدیث که در بالا مذکور شد که امام(ع) می‌گوید: "هر وقت اراده کردیم می‌دانیم والّا نه" موارد معجزه است. علم یک حالت دائمی و همیشگی است خواه علم معمولی و خواه علم غیب، اما معجزه یک "اتفاق" و یک حادثه و برای چند لحظه و یا چند ساعت است. صوفیان مدرن، صدرائیان روز، با همه ادعای علم و دانش، در تشخیص میان علم، علم غیب، و دیدن غیب، معجزه و... عاجزند. و در عین حال ادعای عقلانیتشان گوش فلک را کر کرده است. آن قدر این قبیل خرافات غیر علمی بل ضد و مناقض با علم و ناقض عقل تکرار کرده‌اند که مسئله برای خودشان نیز مشتبه شده است گمان می‌کنند که فرق میان آنان با مردم، بیش از فرق میان یک معصوم با نادان‌ترین کفار است. به زمین و زمان ناز می‌کنند. حتی به خدا هم ناز می‌کنند».

۳. حجت الاسلام و المسلمین رضایی اصفهانی.

محمد علی رضایی اصفهانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد علی رضایی اصفهانی در کتاب «تفسیر قرآن مهر» در این‌باره گفته‌ است: ﴿وَيَقُولُونَ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانتَظِرُواْ إِنِّي مَعَكُم مِّنَ الْمُنتَظِرِينَ﴾ ممکن است مقصود از جمله‌ «غیب تنها برای خداست» آن باشد که معجزه، امری مربوط به عالم غیب و مخصوص خداست و یا آن که حکمت‌های زمان و مکان و نوع نزول معجزه، جزئی از اسرار غیب است که مخصوص خداست».

۴. آقای دکتر بشارتی؛

علی محمد بشارتی آقای دکتر علی محمد بشارتی در کتاب «رضوان معارف» در این باره گفته است: «معجزه بر چند نوع است که یکی از آنها خبر‌های غیبی و اطلاع از عالم غیب است، که اگر پیغمبر از خدا در خواست کند و بخواهد تا از ماجرایی با ماجراهایی از غیب آگاه شود، خدای متعال او را آگاه می‌کند. روزی در سفر تبوک شتر پیغمبر(ص) گم شد، اصحاب آن حضرت برای پیدا کردن آن شتر به این طرف و آن طرف رفته و به جستجو پرداختند. یکی از منافقان كه همراه لشکریان بود، از روی تمسخر گفت: او می‌پندارد که پیامبر است و از آسمان‌ها به شما خبر می‌دهد، اما اکنون نمی‌داند شترش کجاست. رسول خدا(ص) چون این سخن را شنید، رو به افرادی که در حضورش بودند، کرده و فرمودند: "مردی از لشکریان سخن گفته است، ولی به خدا سوگند من چیزی را نمی‌دانم جز آن چه را خدا به من یاد دهد. اکنون خداوند مرا به مکان آن شتر راهنمایی کرد. شتر من در همین وادی و در فلان دره است که افسارش به درختی گیر کرده است. بروید و آن شتر را بیاورید. یکی از اصحاب به محلی که پیامبر(ص) دقیقاً راهنمایی کرده بود، رفت و زمام شتر را همان گونه که پیامبر فرموده بود، به شاخه درختی گیر کرده بود، باز کرد و شتر را نزد پیامبر آورد.».

پرسش‌های وابسته

1. مهم‌ترین مصادیق علم غیب کدام‌اند؟ (پرسش)
2. علم به چه مواردی تنها نزد خداست؟ (پرسش)
3. آیا علم غیب معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)
4. آیا معصوم عالم به ملکوت است؟ (پرسش)
5. آیا معصوم آگاهی از اسم اعظم الهی دارد؟ (پرسش)
6. آیا معصوم از خطورات قلبی اطلاع دارد؟ (پرسش)
7. آیا معصوم از اعمال و احوال خلق اطلاع دارد؟ (پرسش)
8. آیا علم به ما کان و ما یکون و ماهو کائن علم غیب است؟ (پرسش)
9. آیا علم به بلایا و منایا علم غیب است؟ (پرسش)
10. آیا علم به گذشته و حال و آینده علم غیب است؟ (پرسش)
11. آیا علم به ایمان یا عدم ایمان افراد علم غیب است؟ (پرسش)
12. آیا معصوم به زمان و کیفیت مرگش علم دارد؟ (پرسش)
13. آیا معصوم به زمان قیامت علم دارد؟ (پرسش)
14. رابطه علم غیب با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)
15. قلمرو علم غیب معصوم تا چه حدی است؟ (پرسش)
16. رابطه علم غیب با رویدادهای فراحسی چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.