احمد بن حسین بن محمد بن حاتم در تراجم و رجال: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۱۷

آشنایی اجمالی

احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم^[۱] تنها در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق، به نقل از تفسیر فرات کوفی آمده است: «حَدَّثَنِي جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِيُّ قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحُسَيْنِ [الْعَلَوِيُّ] عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَاتِمٍ عَنْ هَارُونَ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ [ع] يَقُولُ قَوْلُ اللَّهِ [تَعَالَى فِي كِتَابِهِ] ﴿الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ﴾^[۲] يُسَبِّحُونَ يَعْنِي مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ(ع) وَ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْمَاعِيلَ وَ مُوسَى وَ عِيسَى(ع)»^[۳].

در منبع اصلی، یعنی تفسیر فرات به جای عنوان «احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم»، «احمد بن الحسین، عن محمد بن حاتم»^[۴] ثبت شده است.

با مراجعه و تحقیق در کتب روایی و رجالی، روشن می‌گردد که عنوان مزبور، یعنی «احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم»، مصحف «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است، به سه دلیل:

این عنوان در هیچ سند دیگر و در هیچ کتاب رجالی ذکر نشده است.
احمد بن الحسین، گاه با همین عنوان^[۵] و گاه با پسوند «الهاشمی»^[۶] و «العلوی»^[۷] از محمد بن حاتم قطان روایت کرده و راوی از احمد بن حسین در آن موارد نیز جعفر بن محمد بن مالک فزاری است.
روایت مزبور، در کتاب تأویل الآیات الظاهرة نیز نقل شده و سند آن بدین صورت ثبت گردیده است: "احمد بن الحسین العلوی، عن محمد بن حاتم، عن هارون بن الجهم..."^[۸].

بنابراین کسی که از هارون بن جهم روایت می‌کند، «محمد بن حاتم» است نه «احمد بن حسین بن محمد بن حاتم».^[۹]

منابع

جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری ج۲

پانویس

↑ مصحف «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است.
↑ «کسانی که عرش خداوند را برمی‌دارند و پیرامونیان آن، با سپاس پروردگارشان را به پاکی می‌ستایند» سوره غافر، آیه ۷.
↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۱، ص۳۵۷، به نقل از: تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.
↑ تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.
↑ ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۶۲ - ۶۳، ح۲۸ و۲۴۱، ح۳۲۶.
↑ ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۵۷۷ - ۵۷۸، ح۷۴۲.
↑ ر. ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۱۴.
↑ تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۹۱.
↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۲۳۸-۲۳۹.

[1] مصحف «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است.

[2] «کسانی که عرش خداوند را برمی‌دارند و پیرامونیان آن، با سپاس پروردگارشان را به پاکی می‌ستایند» سوره غافر، آیه ۷.

[3] تفسیر کنز الدقائق، ج۱۱، ص۳۵۷، به نقل از: تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.

[4] تفسیر فرات الکوفی، ص۳۷۵، ح۵۰۴.

[5] ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۶۲ - ۶۳، ح۲۸ و۲۴۱، ح۳۲۶.

[6] ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۵۷۷ - ۵۷۸، ح۷۴۲.

[7] ر. ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۱۴.

[8] تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۹۱.

[9] جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۲ ص ۲۳۸-۲۳۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱۲: / خط ۱۲: @@
 با مراجعه و تحقیق در کتب [[روایی]] و رجالی، روشن می‌گردد که عنوان مزبور، یعنی «احمد بن الحسین بن محمد بن حاتم»، [[مصحف]] «احمد بن الحسین عن محمد بن حاتم» است، به سه دلیل:
-#این عنوان در هیچ سند دیگر و در هیچ کتاب رجالی ذکر نشده است.
+# این عنوان در هیچ سند دیگر و در هیچ کتاب رجالی ذکر نشده است.
-#احمد بن الحسین، گاه با همین عنوان<ref>ر.ک: تفسیر فرات کوفی، ص۶۲ - ۶۳، ح۲۸ و۲۴۱، ح۳۲۶.</ref> و گاه با پسوند «الهاشمی»<ref>ر.ک: تفسیر فرات کوفی، ص۵۷۷ - ۵۷۸، ح۷۴۲.</ref> و «العلوی»<ref>ر.ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۱۴.</ref> از [[محمد بن حاتم قطان]] روایت کرده و [[راوی]] از [[احمد بن حسین]] در آن موارد نیز [[جعفر بن محمد بن مالک فزاری]] است.
+# احمد بن الحسین، گاه با همین عنوان<ref>ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۶۲ - ۶۳، ح۲۸ و۲۴۱، ح۳۲۶.</ref> و گاه با پسوند «الهاشمی»<ref>ر. ک: تفسیر فرات کوفی، ص۵۷۷ - ۵۷۸، ح۷۴۲.</ref> و «العلوی»<ref>ر. ک: تفسیر کنز الدقائق، ج۱۳، ص۴۱۴.</ref> از [[محمد بن حاتم قطان]] روایت کرده و [[راوی]] از [[احمد بن حسین]] در آن موارد نیز [[جعفر بن محمد بن مالک فزاری]] است.
-#روایت مزبور، در کتاب [[تأویل الآیات الظاهرة]] نیز نقل شده و سند آن بدین صورت ثبت گردیده است: {{عربی|"احمد بن الحسین العلوی، عن محمد بن حاتم، عن هارون بن الجهم..."}}<ref>تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۹۱.</ref>.
+# روایت مزبور، در کتاب [[تأویل الآیات الظاهرة]] نیز نقل شده و سند آن بدین صورت ثبت گردیده است: {{عربی|"احمد بن الحسین العلوی، عن محمد بن حاتم، عن هارون بن الجهم..."}}<ref>تأویل الآیات الظاهرة، ص۶۹۱.</ref>.
 بنابراین کسی که از [[هارون بن جهم]] روایت می‌کند، «محمد بن حاتم» است نه «احمد بن حسین بن محمد بن حاتم».<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۲۳۸-۲۳۹.</ref>