بخل در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها

== روایات مربوطه ==

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[بخیل]] در میان همه [[مردمان]] از کم‌ترین راحتی برخوردار است؛ و بخیل‌ترین [[مردمان]]، کسی است که نسبت به آنچه که [[خداوند]] بر او [[واجب]] فرموده [[بخل]] ورزد"<ref>{{متن حدیث| عَنِ الصَّادِقِ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}:‌ أَقَلُّ النَّاسِ رَاحَةً الْبَخِيلُ وَ أَبْخَلُ النَّاسِ مَنْ بَخِلَ بِمَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْهِ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۰.</ref>؛

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "تعجّب می‌کنم از کسی که در حالتی که [[دنیا]] به او روکرده، نسبت به آن [[بخل]] می‌ورزد؛ و یا در حالتی که به او پشت کرده، نسبت به آن [[بخل]] می‌ورزد؛ چه نه [[انفاق]] و خرج کردن در حالت روی کردن [[دنیا]] به او ضرر می‌رساند، و نه امساک و خرج نکردن در حالت پشت‌کردن [[دنیا]] نفعی می‌رساند" <ref>{{متن حدیث| قَالَ الصَّادِقُ {{ع}} عَجِبْتُ لِمَنْ يَبْخَلُ بِالدُّنْيَا وَ هِيَ مُقْبِلَةٌ عَلَيْهِ أَوْ يَبْخَلُ بِهَا وَ هِيَ مُدْبِرَةٌ عَنْهُ فَلَا الْإِنْفَاقُ مَعَ الْإِقْبَالِ يَضُرُّهُ وَ لَا الْإِمْسَاكُ مَعَ الْإِدْبَارِ يَنْفَعُهُ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۰.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "ابتدای این [[امّت]] به‌واسطه [[زهد]] و [[یقین]] به [[صلاح]] می‌رسد، و انتهای آن به‌واسطه [[بخل]] و آرزومندی به [[هلاکت]] می‌رسد" <ref>{{متن حدیث| عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أُمِّهِ فَاطِمَةَ بِنْتِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهَا قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‌ إِنَّ صَلَاحَ أَوَّلِ هَذِهِ الْأُمَّةِ بِالزُّهْدِ وَ الْيَقِينِ وَ هَلَاكَ آخِرِهَا بِالشُّحِّ وَ الْأَمَلِ‌}}؛بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۰.</ref>؛

# در خبری که آنچه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} از آن [[نهی]] فرمودند را بیان می‌کند، آمده است: [[خداوند متعال]] می‌فرماید: [[بهشت]] را بر منّت‌گذار و [[بخیل]] و [[سخن‌چین]] [[حرام]] کردم" <ref>{{متن حدیث| فِي خَبَرِ مَنَاهِي النَّبِيِّ {{صل}} قَالَ: قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَرَّمْتُ‌ الْجَنَّةَ عَلَى‌ الْمَنَّانِ‌ وَ الْبَخِيلِ وَ الْقَتَّاتِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۱.</ref>؛

# [[فضل بن ابی قرّه]] گوید: [[امام صادق]] {{ع}} را دیدم که از ابتدای شب تا صبح‌گاهان [[طواف]] می‌فرمود، و می‌گفت: "بار خدایا! مرا از [[بخل]] [[نفس]] خودم محافظت فرما!. [[فضل]] گوید: به [[امام]] عرض کردم: فدایت شوم! نشنیدم که جز از این دعای دیگری داشته باشید! آن [[حضرت]] فرمودند: چه چیزی سخت‌تر و بدتر از [[بخل]] است، که درباره آن دعاکنم؟؛ [[حضرت حق]] می‌فرماید: {{متن قرآن| وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}<ref>«و کسانی که از آزمندی جان خویش در امانند، رستگارند» سوره تغابن، آیه ۱۶.</ref>. <ref>{{متن حدیث| عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِي قُرَّةَ قَالَ: رَأَيْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} يَطُوفُ مِنْ أَوَّلِ اللَّيْلِ إِلَى الصَّبَاحِ وَ هُوَ يَقُولُ اللَّهُمَّ قِنِي شُحَّ نَفْسِي فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا سَمِعْتُكَ تَدْعُو بِغَيْرِ هَذَا الدُّعَاءِ قَالَ وَ أَيُّ شَيْ‌ءٍ أَشَدُّ مِنْ شُحِّ النَّفْسِ إِنَّ اللَّهَ يَقُولُ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۱.</ref>.

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "دو [[خوی]] هستند که در هیچ مسلمانی جمع نمی‌شوند: [[بخل]]، و بدخُلقی" <ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‌ خَصْلَتَانِ لَا تَجْتَمِعَانِ فِي مُسْلِمٍ الْبُخْلُ وَ سُوءُ الْخُلُقِ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۱.</ref>؛

# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: "سه چیز است که موجب [[بدبختی]] [[انسان]] می‌شود: بخلی که [[اطاعت]] شود، هوای نفسی که تبعیّت شود، و آنکه [[انسان]] به خود خوشنود بُوَد"<ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}} قَالَ: الْمُوبِقَاتُ ثَلَاثٌ شُحٌّ مُطَاعٌ وَ هَوًى مُتَّبَعٌ وَ إِعْجَابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۲.</ref>؛

# [[امام باقر]] {{ع}} فرمودند: "[[ایمان]] نیاورده است آنکه در او [[بخل]] و [[حسد]] و [[ترس]] باشد، و [[مؤمن]] ترسو و حریص و [[بخیل]] نمی‌باشد" <ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ {{ع}} قَالَ: لَا يُؤْمِنُ رَجُلٌ فِيهِ الشُّحُّ وَ الْحَسَدُ وَ الْجُبْنُ وَ لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَاناً وَ لَا حَرِيصاً وَ لَا شَحِيحاً}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۲.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[بخشش]] درختی از درختان [[بهشت]] است، که‌ شاخه‌هائی آویزان در [[دنیا]] دارد؛ از این رو هرکس که [[بخشنده]] باشد به یکی از این شاخه چنگ زده، و آن شاخه او را به [[بهشت]] رهنمون می‌شود. و بُخل نیز درختی از درختان جهنّم است که شاخه‌هایی آویزان در [[دنیا]] دارد، از این رو هر کس که [[بخیل]] باشد به یکی از این شاخه‌ها چنگ زده و آن شاخه او را به جهنّم می‌کشد" <ref>{{متن حدیث| عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ {{ع}} عَنْ آبَائِهِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}:‌ إِنَّ السَّخَاءَ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ الْجَنَّةِ لَهَا أَغْصَانٌ مُتَدَلِّيَةٌ فِي الدُّنْيَا فَمَنْ كَانَ سَخِيّاً تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا فَسَاقَهُ ذَلِكَ الْغُصْنُ إِلَى الْجَنَّةِ وَ الْبُخْلُ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ النَّارِ لَهَا أَغْصَانٌ مُتَدَلِّيَةٌ فِي الدُّنْيَا فَمَنْ كَانَ بَخِيلًا تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا فَسَاقَهُ ذَلِكَ الْغُصْنُ إِلَى النَّارِ}}؛ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۳۵۲.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "از [[بخل]] برحذر باشید، چرا که آنان که پیش از شما بودند، به‌واسطه [[بخل]] به [[هلاکت]] رسیدند؛ چه [[بخل]] آنان را به [[دروغ]] گفتن امر کرد و آنان [[دروغ]] گفتند، آنان را به [[ظلم]] امر کرد و آنان به [[ظلم]] پرداختند، آنان را به قطع ارتباط با دیگران امر کرد و آنان ارتباط خود با دیگران را قطع کردند" <ref>{{متن حدیث| عَنِ النَّبِيِّ {{صل}} قَالَ: إِيَّاكُمْ‌ وَ الشُّحَّ فَإِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ بِالشُّحِّ أَمَرَهُمْ بِالْكَذِبِ فَكَذَبُوا وَ أَمَرَهُمْ بِالظُّلْمِ فَظَلَمُوا وَ أَمَرَهُمْ بِالْقَطِيعَةِ فَقَطَعُوا}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۳.</ref>؛

# [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[بخیل]] کامل کسی است که نسبت به [[سلام]] کردن به دیگران، [[بخل]] ورزد" <ref>{{متن حدیث| عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} قَالَ: الْبَخِيلُ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلَامِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۵.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[بخیل]] واقعی، کسی است که نام من نزد او برده شود، امّا او بر من [[صلوات]] نفرستد" <ref>{{متن حدیث| عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‌ الْبَخِيلُ حَقّاً مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۶.</ref>؛

# [[امام رضا]] {{ع}} فرمودند: "[[حسد]] نیکی‌ها را از بین می‌برد... و [[بخل]] بدترین خوی‌ها، و [[طمع]] خوئی بد و [[زشت]] است" <ref>{{متن حدیث| قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الثَّالِثُ {{ع}}‌ الْحَسَدُ مَاحِقُ‌ الْحَسَنَاتِ‌ ... وَ الْبُخْلُ أَذَمُّ الْأَخْلَاقِ وَ الطَّمَعُ سَجِيَّةٌ سَيِّئَةٌ}}؛ بحار الأنوار، ج۶۹، ص۱۹۸.</ref>؛

# [[امام رضا]] {{ع}} فرمودند: "... [[بخل]]، آبرو را می‌درد" <ref>{{متن حدیث| قَالَ الرِّضَا {{ع}}: الْبُخْلُ‌ يُمَزِّقُ‌ الْعِرْضَ‌}}بحار الأنوار، ج۷۵، ص۳۵۷.</ref>؛

# [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "نگاه کردن به [[بخیل]]، [[قلب]] را سخت و همچون سنگ می‌سازد" <ref>{{متن حدیث| قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: ... النَّظَرُ إِلَى‌ الْبَخِيلِ‌ يُقْسِي الْقَلْبَ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۵۳.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "عاجزترین [[مردم]]، کسی است که از دعاء کردن عاجز باشد، و بخیل‌ترین آنان کسی است که نسبت به [[سلام]] کردن [[بخل]] ورزد" <ref>{{متن حدیث| قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}: إِنَّ أَعْجَزَ النَّاسِ‌ مَنْ عَجَزَ مِنَ الدُّعَاءِ وَ إِنَّ أَبْخَلَ النَّاسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلَامِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۴.</ref>؛

# بنا بر آنچه در [[غرر الحکم]] آمده است، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "[[بخیل]]، جمع کننده [[ثروت]] برای [[وارثان]] خود است؛ [[بخیل]]، نسبت به خود از اندکی از [[مال]] هم [[بخل]] می‌ورزد، و تمامی آن را به [[وارث]] خود می‌بخشد؛ [[بخیل]] بیشتر از آبروئی که از خود حفظ می‌کند، آن را می‌بخشد و از دست می‌دهد؛ [[بخیل]] را هیچ [[دوستی]] نیست" <ref>{{متن حدیث| قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: فِي‌ غُرَرِ الْحِكَمِ: الْبَخِيلُ‌ خَازِنٌ‌ لِوَرَثَتِهِ؛ الْبَخِيلُ‌ يَبْخَلُ‌ عَلَى‌ نَفْسِهِ‌ بِالْيَسِيرِ مِنْ دُنْيَاهُ وَ يَسْمَحُ لِوَارِثِهِ بِكُلِّهَا؛ الْبَخِيلُ‌ يَسْمَحُ‌ مِنْ‌ عِرْضِهِ‌ بِأَكْثَرَ مِمَّا أَمْسَكَ مِنْ عَرَضِهِ؛ لَيْسَ‌ لِبَخِيلٍ‌ حَبِيبٌ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۳، ص۴.</ref>؛  

# [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "[[فرزند]] عزیزم!... از [[دوستی]] با [[انسان]] [[بخیل]] برحذر باش، چرا که او تو را از آنچه که بیش از هرچیز دیگری بدان احتیاج داری، [[محروم]] می‌سازد" <ref>{{متن حدیث| قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: يَا بُنَيَّ ... وَ إِيَّاكَ‌ وَ مُصَادَقَةَ الْبَخِيلِ‌ فَإِنَّهُ يَقْعُدُ عَنْكَ أَحْوَجَ مَا تَكُونُ إِلَيْهِ}}؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، حکمت ۳۸.</ref>؛

# [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} فرمودند: "هیچ‌گاه در [[مشورت]] خود، [[انسان]] [[بخیل]] را وارد نساز؛ که تو را از [[بخشش]] باز می‌دارد و از [[فقر]] می‌ترساند" <ref>{{متن حدیث| قَالَ‌ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}}: وَ لَا تُدْخِلَنَ‌ فِي‌ مَشُورَتِكَ‌ بَخِيلًا يَعْدِلُ بِكَ عَنِ الْفَضْلِ‌ وَ يَعِدُكَ الْفَقْرَ}}؛ نهج البلاغة، صبحی صالح، کتاب ۵۳.</ref>

# [[امام باقر]] {{ع}} می‌فرمایند: "هیچ بنده‌ای نیست که از [[کمک]] به [[برادر]] [[مسلمان]] خود و تلاش در راه [[حاجت]] او دست کشد- خواه آن [[حاجت]] برآورده شود، یا نشود-، مگر آنکه [[خداوند]] او را به تلاش در نیازی [[مبتلا]] می‌سازد، که در شمار [[گناهان]] بوده و اَجری بر آن مترتّب نشود؛ و هیچ بنده‌ای نیست که بر مخارجی که [[خداوند]] بدان [[راضی]] است [[بخل]] ورزد، مگر آنکه بدان [[مبتلا]] می‌شود که چندین برابر آن را در راهی که [[خداوند]] را به [[غضب]] در می‌آورد، هزینه نماید"<ref>{{متن حدیث| عَنِ‌ الْبَاقِرِ {{ع}}:‌مَا مِنْ عَبْدٍ يَمْتَنِعُ مِنْ مَعُونَةِ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ وَ السَّعْيِ لَهُ فِي حَاجَتِهِ قُضِيَتْ أَوْ لَمْ تُقْضَ إِلَّا ابْتُلِيَ بِالسَّعْيِ فِي حَاجَةٍ فِيمَا يَأْثَمُ عَلَيْهِ وَ لَا يُؤْجَرُ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ يَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ يُنْفِقُهَا فِيمَا يُرْضِي اللَّهَ إِلَّا ابْتُلِيَ بِأَنْ يُنْفِقُ أَضْعَافَهَا فِيمَا أَسْخَطَ اللَّهَ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۵، ص۱۷۳.</ref>؛

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[ایمان]] را هیچ چیزی همچون [[بخل]] نابود نمی‌سازد. پس از آن فرمودند: [[بخل]] را ردّپائی همچون ردپای مورچه، و فروعاتی همچون [[فروع]] [[شرک]] است"<ref>{{متن حدیث| عَنِ البَاقِرِ عَنْ أَبِيهِ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‌ مَا مَحَقَ الْإِيمَانَ مَحْقَ الشُّحِّ شَيْ‌ءٌ ثُمَّ قَالَ إِنَّ لِهَذَا الشُّحِّ دَبِيباً كَدَبِيبِ النَّمْلِ وَ شُعَباً كَشُعَبِ الشِّرْكِ‌}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۱.</ref>؛

# [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرمایند: "[[جوان]] بخشنده‌ای که تازه سر در راه [[گناه]] نهاده باشد، نزد [[خداوند]] عزیزتر از پیرمرد عابد [[بخیل]] است"<ref>{{متن حدیث| عَنِ الصَّادِقِ {{ع}}:‌شَابٌّ سَخِيٌّ مُرَهَّقٌ فِي الذُّنُوبِ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ شَيْخٍ عَابِدٍ بَخِيلٍ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۷.</ref>؛.

# [[پیامبر اکرم]] {{صل}} فرمودند: "[[انسان]] [[بخشنده]] به [[خداوند]] و [[مردم]] و [[بهشت]] نزدیک است، و [[انسان]] [[بخیل]] از [[خداوند]] و [[مردم]] دور و به [[جهنم]] نزدیک می‌باشد"<ref>{{متن حدیث| عَنِ البَاقِرِ {{ع}} عَنِ رَسُولِ اللَّهِ {{صل}}:‌ السَّخِيُّ قَرِيبٌ مِنَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ النَّاسِ قَرِيبٌ مِنَ الْجَنَّةِ وَ الْبَخِيلُ بَعِيدٌ مِنَ اللَّهِ بَعِيدٌ مِنَ النَّاسِ قَرِيبٌ مِنَ النَّارِ}}؛ بحار الأنوار، ج۷۰، ص۳۰۸.</ref><ref>[[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۲ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی]]، ج۲، ص ۳۷۷-۳۸۲.</ref>.