دلالة در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۰۶

مقدمه

آنچه به معرفت بینجامد^[۱] (معرفت ‌نمودن)، راهنمون، اِبانه (پیدا کردن، آشکار کردن)^[۲]، نشان‌ دادن و شناساندن^[۳]. اصل آن "دَلّ" به معنای پیدا شدن (به اماره)^[۴].

هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ^[۵].

در قرآن کریم، دلالت و رهنمون ‌شدن به خداوند، شیطان و انسان نسبت داده شده است؛

دلالت الهی: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ^[۶]،

دلالت انسانی: إِذْ تَمْشِي أُخْتُكَ فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَنْ يَكْفُلُهُ^[۷]،

دلالت شیطانی: قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى^[۸].

دلالة به معنای رهنمون ‌شدن، نشان‌ دادن و آشکار کردن چیزی، بار ارزشی ندارد و مترادف معنای هدایت و ارشاد که نشان‌ دادن خیر و صلاح است، نمی‌باشد؛ بلکه صرفاً بر نشان ‌دادن آنچه هست، اطلاق می‌شود. دلالة الهی، به مقتضای شأن و حکمت الهی که خیر و صلاح محض است، با هدایت در مصداق مترادف است.

اینکه چرا به لفظ هدایت نیامده، مشعر به این معناست که مفاد آیه در واقع هست و تنها باید به نشانه‌های آن توجه کرد تا مدلول آن آشکار و پیدا شود (تشبیه معقول (هدایت) به محسوس (دلالت)).^[۹]

منابع

نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۱۶.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۳۵.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۵۳.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۵۹.
↑ «آیا (می‌خواهید) شما را به داد و ستدی رهنمون شوم که از عذابی دردناک رهاییتان می‌بخشد؟» سوره صف، آیه ۱۰.
↑ «ای مؤمنان! آیا (می‌خواهید) شما را به داد و ستدی رهنمون شوم که از عذابی دردناک رهاییتان می‌بخشد؟» سوره صف، آیه ۱۰.
↑ «(یاد کن) آنگاه را که خواهرت (نزد آنان) می‌رفت و می‌گفت: می‌خواهید شما را به کسی رهنمون شوم که او را سرپرستی کند؟» سوره طه، آیه ۴۰.
↑ «گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۲۸۳-۲۸۴.

[1] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۱۶.

[2] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۳۵.

[3] بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۵۳.

[4] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۵۹.

[5] «آیا (می‌خواهید) شما را به داد و ستدی رهنمون شوم که از عذابی دردناک رهاییتان می‌بخشد؟» سوره صف، آیه ۱۰.

[6] «ای مؤمنان! آیا (می‌خواهید) شما را به داد و ستدی رهنمون شوم که از عذابی دردناک رهاییتان می‌بخشد؟» سوره صف، آیه ۱۰.

[7] «(یاد کن) آنگاه را که خواهرت (نزد آنان) می‌رفت و می‌گفت: می‌خواهید شما را به کسی رهنمون شوم که او را سرپرستی کند؟» سوره طه، آیه ۴۰.

[8] «گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.

[9] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۲۸۳-۲۸۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 آنچه به [[معرفت]] بینجامد<ref>حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۱۶.</ref> (معرفت ‌نمودن)، راهنمون، اِبانه (پیدا کردن، آشکار کردن)<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۲۳۵.</ref>، نشان‌ دادن و شناساندن<ref>بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۵۳.</ref>. اصل آن "دَلّ" به معنای پیدا شدن (به [[اماره]])<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۲۵۹.</ref>.
@@ خط ۱۷: / خط ۱۷: @@
 '''دلالت [[انسانی]]:''' {{متن قرآن|إِذْ تَمْشِي أُخْتُكَ فَتَقُولُ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَى مَنْ يَكْفُلُهُ}}<ref>«(یاد کن) آنگاه را که خواهرت (نزد آنان) می‌رفت و می‌گفت: می‌خواهید شما را به کسی رهنمون شوم که او را سرپرستی کند؟» سوره طه، آیه ۴۰.</ref>،
-'''دلالت [[شیطانی]]:''' {{متن قرآن|قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى}}<ref>«گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود  راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.</ref>.
+'''دلالت [[شیطانی]]:''' {{متن قرآن|قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَا يَبْلَى}}<ref>«گفت: ای آدم! می‌خواهی تو را به درخت جاودانگی و (آن) فرمانروایی که فرسوده نمی‌شود راهبر شوم» سوره طه، آیه ۱۲۰.</ref>.
 [[دلالة]] به معنای رهنمون ‌شدن، نشان‌ دادن و آشکار کردن چیزی، بار ارزشی ندارد و مترادف معنای [[هدایت]] و [[ارشاد]] که نشان‌ دادن خیر و [[صلاح]] است، نمی‌باشد؛ بلکه صرفاً بر نشان ‌دادن آنچه هست، اطلاق می‌شود. [[دلالة]] [[الهی]]، به مقتضای [[شأن]] و [[حکمت الهی]] که خیر و [[صلاح]] محض است، با [[هدایت]] در مصداق مترادف است.