تفسیر غریب القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== دربارهٔ پدیدآورنده ==↵↵==' به '== دربارهٔ پدیدآورنده == در این مورد اطلاعاتی در دست نیست. ==') |
جز (جایگزینی متن - '| ناشر = انتشارات ' به '| ناشر = ') |
||
| (یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان = | | عنوان پیشین = | ||
| عنوان = [[تفسیر]] غریب القرآن | |||
| عنوان پسین = | |||
| شماره جلد = | |||
| عنوان اصلی = | | عنوان اصلی = | ||
| تصویر = IM010123.jpg | | تصویر = IM010123.jpg | ||
| خط ۱۸: | خط ۲۱: | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| مذهب = | | مذهب = | ||
| ناشر = | | ناشر = مکتبة الهلال | ||
| به همت = | | به همت = | ||
| وابسته به = | | وابسته به = | ||
| محل نشر = بیروت - لبنان | | محل نشر = بیروت - لبنان | ||
| سال نشر = | | سال نشر = ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش | ||
| تعداد صفحات = ۴۷۹ | | تعداد صفحات = ۴۷۹ | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| شماره ملی = | | شماره ملی = | ||
}} | }} | ||
'''[[تفسیر]] غریب القرآن''' کتابی است به زبان عربی | '''[[تفسیر]] غریب القرآن''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات [[آیات قرآن]] می‌باشد. این کتاب اثر [[عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]] است و [[انتشارات مکتبة الهلال]] انتشار آن را به عهده داشته است.<ref name=p1>[https://www.neelwafurat.com/itempage.aspx?id=lbb78227-38699&search=books وبگاه نیل و فرات]</ref> | ||
== دربارهٔ کتاب == | == دربارهٔ کتاب == | ||
این کتاب تألیف [[ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی]] است<ref>این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر.ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت {{عربی|و له غریب القرآن}} به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).</ref> که با شرح و پاورقی [[ابراهیم محمد رمضان]] و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از [[کتاب‌های تفسیری]] موجود و باقی‌مانده از عصر [[غیبت صغرا]] به شمار آورد. | این کتاب تألیف [[ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی]] است<ref>این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر. ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت {{عربی|و له غریب القرآن}} به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).</ref> که با شرح و پاورقی [[ابراهیم محمد رمضان]] و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از [[کتاب‌های تفسیری]] موجود و باقی‌مانده از عصر [[غیبت صغرا]] به شمار آورد. | ||
از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف [[تأویل مشکل القرآن (کتاب)|تأویل مشکل القرآن]] نوشته است<ref>ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.</ref> و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>. | از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف [[تأویل مشکل القرآن (کتاب)|تأویل مشکل القرآن]] نوشته است<ref>ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.</ref> و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>. | ||
این [[تفسیر]] یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم [[سعید لحام]] آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از [[صفات]] [[باری‌تعالی]] در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در [[قرآن]] به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به بعد، | این [[تفسیر]] یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم [[سعید لحام]] آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از [[صفات]] [[باری‌تعالی]] در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در [[قرآن]] به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به بعد، | ||
مطالب کتاب به ترتیب [[سوره‌های قرآن]] است و از هر سوره‌ای آیاتی [[گزینش]] و کلمه یا جمله‌ای از آن [[آیات]] تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام [[سوره‌های قرآن]] در این کتاب آمده است. در [[تفسیر]] کلمات گاهی به [[آیات قرآن]]<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.</ref> و گاهی به اشعار [[عرب]]<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.</ref> و گاهی به سخن برخی [[مفسران]] یا لغت‌دانان پیشین<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.</ref> استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و [[نقد]] شده است<ref>ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).</ref>، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی {{متن قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الضَّالِّينَ}}، ص۴۱ (معانی {{متن قرآن|لَا رَيْبَ فِيهِ}}،{{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}، {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ}}، {{متن قرآن|وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}.</ref>. | مطالب کتاب به ترتیب [[سوره‌های قرآن]] است و از هر سوره‌ای آیاتی [[گزینش]] و کلمه یا جمله‌ای از آن [[آیات]] تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام [[سوره‌های قرآن]] در این کتاب آمده است. در [[تفسیر]] کلمات گاهی به [[آیات قرآن]]<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.</ref> و گاهی به اشعار [[عرب]]<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.</ref> و گاهی به سخن برخی [[مفسران]] یا لغت‌دانان پیشین<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.</ref> استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و [[نقد]] شده است<ref>ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).</ref>، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی {{متن قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الضَّالِّينَ}}، ص۴۱ (معانی {{متن قرآن|لَا رَيْبَ فِيهِ}}،{{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}، {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ}}، {{متن قرآن|وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}.</ref>. | ||
در برخی موارد، [[ضعف]] بلکه نادرستی [[تفسیری]] که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر {{متن قرآن|مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref> به زنانی که [[خدای متعال]] برای [[پیامبر]]{{صل}} [[حلال]] کرده است، و تفسیر {{متن قرآن|مُلْكًا عَظِيمًا}} به بودن ۱۰۰ [[زن]] برای [[حضرت داوود]]{{ع}} و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ [[کنیز]] برای [[حضرت سلیمان]]{{ع}} و تفسیر {{متن قرآن|أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} به [[فرماندهی]] که [[رسول خدا]]{{صل}} بر [[سپاهیان]] قرار می‌داد<ref>در تفسیر {{متن قرآن|أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}} گفته است: {{عربی|یعنی بالناس: النبی{{صل}}، علی کل ما احل الله له من النساء}} و در تفسیر {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}} در ادامه همان آیه آورده است: یعنی {{عربی|داوود النبی{{ع}} و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة}} و در تفسیر {{متن قرآن|وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نوشته است: {{عربی|یعنی الامراء الذین کان رسول الله{{صل}} یبعث بهم علی الجیوش}} (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).</ref>، از جملۀ آن موارد است<ref>برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر.ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref><ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۴۸۹-۴۹۰.</ref> | در برخی موارد، [[ضعف]] بلکه نادرستی [[تفسیری]] که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر {{متن قرآن|مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref> به زنانی که [[خدای متعال]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[حلال]] کرده است، و تفسیر {{متن قرآن|مُلْكًا عَظِيمًا}} به بودن ۱۰۰ [[زن]] برای [[حضرت داوود]] {{ع}} و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ [[کنیز]] برای [[حضرت سلیمان]] {{ع}} و تفسیر {{متن قرآن|أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} به [[فرماندهی]] که [[رسول خدا]] {{صل}} بر [[سپاهیان]] قرار می‌داد<ref>در تفسیر {{متن قرآن|أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}} گفته است: {{عربی|یعنی بالناس: النبی {{صل}}، علی کل ما احل الله له من النساء}} و در تفسیر {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}} در ادامه همان آیه آورده است: یعنی {{عربی|داوود النبی {{ع}} و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة}} و در تفسیر {{متن قرآن|وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نوشته است: {{عربی|یعنی الامراء الذین کان رسول الله {{صل}} یبعث بهم علی الجیوش}} (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).</ref>، از جملۀ آن موارد است<ref>برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر. ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref><ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۴۸۹-۴۹۰.</ref> | ||
== فهرست کتاب == | == فهرست کتاب == | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۳
| تفسیر غریب القرآن | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری |
| ناشر | انتشارات مکتبة الهلال |
| محل نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش |
| تعداد صفحه | ۴۷۹ |
تفسیر غریب القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن می‌باشد. این کتاب اثر عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری است و انتشارات مکتبة الهلال انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
این کتاب تألیف ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی است[۲] که با شرح و پاورقی ابراهیم محمد رمضان و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از کتاب‌های تفسیری موجود و باقی‌مانده از عصر غیبت صغرا به شمار آورد.
از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف تأویل مشکل القرآن نوشته است[۳] و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود[۴].
این تفسیر یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم سعید لحام آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از صفات باری‌تعالی در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در قرآن به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به بعد،
مطالب کتاب به ترتیب سوره‌های قرآن است و از هر سوره‌ای آیاتی گزینش و کلمه یا جمله‌ای از آن آیات تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام سوره‌های قرآن در این کتاب آمده است. در تفسیر کلمات گاهی به آیات قرآن[۵] و گاهی به اشعار عرب[۶] و گاهی به سخن برخی مفسران یا لغت‌دانان پیشین[۷] استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و نقد شده است[۸]، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد[۹].
در برخی موارد، ضعف بلکه نادرستی تفسیری که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر ﴿مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ﴾[۱۰] به زنانی که خدای متعال برای پیامبر (ص) حلال کرده است، و تفسیر ﴿مُلْكًا عَظِيمًا﴾ به بودن ۱۰۰ زن برای حضرت داوود (ع) و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ کنیز برای حضرت سلیمان (ع) و تفسیر ﴿أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ به فرماندهی که رسول خدا (ص) بر سپاهیان قرار می‌داد[۱۱]، از جملۀ آن موارد است[۱۲][۱۳]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
پانویس
- ↑ وبگاه نیل و فرات
- ↑ این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر. ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت و له غریب القرآن به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).
- ↑ ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.
- ↑ ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی ﴿صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ﴾، ﴿الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ﴾، ﴿الضَّالِّينَ﴾، ص۴۱ (معانی ﴿لَا رَيْبَ فِيهِ﴾،﴿هُدًى لِلْمُتَّقِينَ﴾، ﴿الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ﴾، ﴿وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ﴾.
- ↑ «به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.
- ↑ در تفسیر ﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ﴾ گفته است: یعنی بالناس: النبی (ص)، علی کل ما احل الله له من النساء و در تفسیر ﴿فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا﴾ در ادامه همان آیه آورده است: یعنی داوود النبی (ع) و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة و در تفسیر ﴿وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ نوشته است: یعنی الامراء الذین کان رسول الله (ص) یبعث بهم علی الجیوش (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).
- ↑ برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر. ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.
- ↑ بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۴۸۹-۴۹۰.