تفسیر غریب القرآن (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | عنوان = تفسیر غریب القرآن | عنوان اصلی = | تصویر = IM010123.jpg | اندازه تصویر = 200px | از مجموعه = | زبان = عربی |زبان اصلی = | نویسنده = عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری | نویسندگان = | تحقیق یا تدوین...» ایجاد کرد)
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی
 
جز (جایگزینی متن - '| ناشر = انتشارات ' به '| ناشر = ')
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
| عنوان           = [[تفسیر]] [[غریب القرآن]]
| عنوان پیشین =
| عنوان اصلی     =  
| عنوان = [[تفسیر]] غریب القرآن
| تصویر           = IM010123.jpg
| عنوان پسین =
| اندازه تصویر   = 200px
| شماره جلد =
| از مجموعه   =  
| عنوان اصلی =  
| زبان           = عربی
| تصویر = IM010123.jpg
|زبان اصلی     =
| اندازه تصویر = 200px
| نویسنده         = [[عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
| از مجموعه =  
| نویسندگان         =  
| زبان = عربی
| تحقیق یا تدوین   =
| زبان اصلی =  
| زیر نظر           =  
| نویسنده = [[عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
| به کوشش           =
| نویسندگان =  
| مترجم             =
| تحقیق یا تدوین =  
| مترجمان           =
| زیر نظر =  
| ویراستار         =
| به کوشش =  
| ویراستاران       =
| مترجم =  
| موضوع           =  
| مترجمان =  
| مذهب           =  
| ویراستار =  
| ناشر           = [[انتشارات مکتبة الهلال]]
| ویراستاران =  
| به همت           =
| موضوع =  
| وابسته به         =  
| مذهب =  
| محل نشر   = بیروت - لبنان
| ناشر = مکتبة الهلال
| سال نشر       = ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش
| به همت =  
| تعداد جلد        = ۱
| وابسته به =  
| صفحه            = ۴۷۹
| محل نشر = بیروت - لبنان
| قطع            = وزیری
| سال نشر = ۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش
| نوع جلد        = 
| تعداد صفحات = ۴۷۹
| شابک           = 
| شابک =  
| رده‌بندی کنگره    =
| شماره ملی =
| رده‌بندی دیویی    =
| شماره ملی         =
}}
}}
'''[[تفسیر]] [[غریب القرآن]]''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات [[آیات قرآن]] می‌‏باشد. این کتاب اثر [[عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]] است و [[انتشارات مکتبة الهلال]] انتشار آن را به عهده داشته‌ است.<ref name=p1>[https://www.neelwafurat.com/itempage.aspx?id=lbb78227-38699&search=books وبگاه نیل و فرات]</ref>
'''[[تفسیر]] غریب القرآن''' کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات [[آیات قرآن]] می‌‏باشد. این کتاب اثر [[عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]] است و [[انتشارات مکتبة الهلال]] انتشار آن را به عهده داشته‌ است.<ref name=p1>[https://www.neelwafurat.com/itempage.aspx?id=lbb78227-38699&search=books وبگاه نیل و فرات]</ref>


== دربارهٔ کتاب ==
== دربارهٔ کتاب ==
این کتاب تألیف [[ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی]] است<ref>این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر.ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت {{عربی|و له غریب القرآن}} به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).</ref> که با شرح و پاورقی [[ابراهیم محمد رمضان]] و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه‍‌. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از [[کتاب‌های تفسیری]] موجود و باقی‌مانده از عصر [[غیبت صغرا]] به شمار آورد.
این کتاب تألیف [[ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی]] است<ref>این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر. ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت {{عربی|و له غریب القرآن}} به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).</ref> که با شرح و پاورقی [[ابراهیم محمد رمضان]] و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه‍‌. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از [[کتاب‌های تفسیری]] موجود و باقی‌مانده از عصر [[غیبت صغرا]] به شمار آورد.


از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف [[تأویل مشکل القرآن (کتاب)|تأویل مشکل القرآن]] نوشته است<ref>ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.</ref> و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>.
از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف [[تأویل مشکل القرآن (کتاب)|تأویل مشکل القرآن]] نوشته است<ref>ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.</ref> و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.</ref>.


این [[تفسیر]] یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح‌ حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم [[سعید لحام]] آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از [[صفات]] [[باری‌تعالی]] در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در [[قرآن]] به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به‌ بعد،
این [[تفسیر]] یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح‌ حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم [[سعید لحام]] آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از [[صفات]] [[باری‌تعالی]] در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در [[قرآن]] به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به‌ بعد،


مطالب کتاب به ترتیب [[سوره‌های قرآن]] است و از هر سوره‌ای آیاتی [[گزینش]] و کلمه یا جمله‌ای از آن [[آیات]] تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام [[سوره‌های قرآن]] در این کتاب آمده است. در [[تفسیر]] کلمات گاهی به [[آیات قرآن]]<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.</ref> و گاهی به اشعار [[عرب]]<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.</ref> و گاهی به سخن برخی [[مفسران]] یا لغت‌دانان پیشین<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.</ref> استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و [[نقد]] شده است<ref>ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).</ref>، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد<ref>برای نمونه ر.ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی {{متن قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الضَّالِّينَ}}، ص۴۱ (معانی {{متن قرآن|لَا رَيْبَ فِيهِ}}،{{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}، {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ}}، {{متن قرآن|وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}.</ref>.
مطالب کتاب به ترتیب [[سوره‌های قرآن]] است و از هر سوره‌ای آیاتی [[گزینش]] و کلمه یا جمله‌ای از آن [[آیات]] تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام [[سوره‌های قرآن]] در این کتاب آمده است. در [[تفسیر]] کلمات گاهی به [[آیات قرآن]]<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.</ref> و گاهی به اشعار [[عرب]]<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.</ref> و گاهی به سخن برخی [[مفسران]] یا لغت‌دانان پیشین<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.</ref> استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و [[نقد]] شده است<ref>ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).</ref>، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد<ref>برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی {{متن قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ}}، {{متن قرآن|الضَّالِّينَ}}، ص۴۱ (معانی {{متن قرآن|لَا رَيْبَ فِيهِ}}،{{متن قرآن|هُدًى لِلْمُتَّقِينَ}}، {{متن قرآن|الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ}}، {{متن قرآن|وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ}}.</ref>.


در برخی موارد، [[ضعف]] بلکه نادرستی [[تفسیری]] که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر {{متن قرآن|مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref> به زنانی که [[خدای متعال]] برای [[پیامبر]]{{صل}} [[حلال]] کرده است، و تفسیر {{متن قرآن|مُلْكًا عَظِيمًا}} به بودن ۱۰۰ [[زن]] برای [[حضرت داوود]]{{ع}} و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ [[کنیز]] برای [[حضرت سلیمان]]{{ع}} و تفسیر {{متن قرآن|أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} به [[فرماندهی]] که [[رسول خدا]]{{صل}} بر [[سپاهیان]] قرار می‌داد<ref>در تفسیر {{متن قرآن|أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}} گفته است: {{عربی|یعنی بالناس: النبی{{صل}}، علی کل ما احل الله له من النساء}} و در تفسیر {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}} در ادامه همان آیه آورده است: یعنی {{عربی|داوود النبی{{ع}} و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة}} و در تفسیر {{متن قرآن|وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نوشته است: {{عربی|یعنی الامراء الذین کان رسول الله{{صل}} یبعث بهم علی الجیوش}} (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).</ref>، از جملۀ آن موارد است<ref>برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر.ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۴۸۹-۴۹۰.</ref>
در برخی موارد، [[ضعف]] بلکه نادرستی [[تفسیری]] که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر {{متن قرآن|مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}}<ref>«به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.</ref> به زنانی که [[خدای متعال]] برای [[پیامبر]] {{صل}} [[حلال]] کرده است، و تفسیر {{متن قرآن|مُلْكًا عَظِيمًا}} به بودن ۱۰۰ [[زن]] برای [[حضرت داوود]] {{ع}} و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ [[کنیز]] برای [[حضرت سلیمان]] {{ع}} و تفسیر {{متن قرآن|أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} به [[فرماندهی]] که [[رسول خدا]] {{صل}} بر [[سپاهیان]] قرار می‌داد<ref>در تفسیر {{متن قرآن|أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ}} گفته است: {{عربی|یعنی بالناس: النبی {{صل}}، علی کل ما احل الله له من النساء}} و در تفسیر {{متن قرآن|فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا}} در ادامه همان آیه آورده است: یعنی {{عربی|داوود النبی {{ع}} و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة}} و در تفسیر {{متن قرآن|وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ}} نوشته است: {{عربی|یعنی الامراء الذین کان رسول الله {{صل}} یبعث بهم علی الجیوش}} (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).</ref>، از جملۀ آن موارد است<ref>برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر. ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.</ref><ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۴۸۹-۴۹۰.</ref>


== فهرست کتاب ==
== فهرست کتاب ==
خط ۴۹: خط ۴۷:


== دربارهٔ پدیدآورنده ==
== دربارهٔ پدیدآورنده ==
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.


== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۵۴: خط ۵۳:


== دریافت متن ==
== دریافت متن ==
*[https://lib.eshia.ir/41979/1/1 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت]
* [https://lib.eshia.ir/41979/1/1 دریافت متن دیجیتال کتاب از کتابخانه مدرسه فقاهت]
*[https://www.noor-book.com/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D9%86-%D9%82%D8%AA%D9%8A%D8%A8%D9%87-pdf دریافت متن PDF کتاب از مکتبة نور]
* [https://www.noor-book.com/%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%AA%D9%81%D8%B3%D9%8A%D8%B1-%D8%BA%D8%B1%D9%8A%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%A8%D9%88-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%86-%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85-%D8%A8%D9%86-%D9%82%D8%AA%D9%8A%D8%A8%D9%87-pdf دریافت متن PDF کتاب از مکتبة نور]
*[https://shamela.ws/book/3259 دریافت متن دیجیتال کتاب از مکتبة الشاملة]
* [https://shamela.ws/book/3259 دریافت متن دیجیتال کتاب از مکتبة الشاملة]
 
== پیوند به بیرون ==


[[رده:کتاب]]
[[رده:کتاب]]
[[رده:منبع‌شناسى دانشنامه مجازی امامت و ولایت]]
[[رده:منبع‌شناسى دانشنامه مجازی امامت و ولایت به زبان عربی]]
[[رده:کتاب‌شناسی دانشنامه مجازی امامت و ولایت به زبان عربی]]
[[رده:کتاب‌های عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
[[رده:کتاب‌های عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
[[رده:آثار عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
[[رده:آثار عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری]]
[[رده:کتاب‌شناسی امامت تک جلدی]]
[[رده:کتاب‌شناسی امامت با تعداد صفحات بیش از ۴۰۰]]
[[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت منتشر‌شده در ۱۳۷۰]]
[[رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های امامت انتشارات دار الکتب العلمیة]]
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]]
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]]
[[رده:کتاب‌های دارای فهرست]]
[[رده:کتاب‌های دارای فهرست]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن دیجیتال]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن دیجیتال]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن PDF]]
[[رده:کتاب‌های دارای متن PDF]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۳

تفسیر غریب القرآن
زبانعربی
نویسندهعبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری
ناشرانتشارات مکتبة الهلال
محل نشربیروت - لبنان
سال نشر۱۴۱۱ق، ۱۹۹۱ م، ۱۳۷۰ ش
تعداد صفحه۴۷۹

تفسیر غریب القرآن کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویلات آیات قرآن می‌‏باشد. این کتاب اثر عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری است و انتشارات مکتبة الهلال انتشار آن را به عهده داشته‌ است.[۱]

دربارهٔ کتاب

این کتاب تألیف ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه دینوری مروزی است[۲] که با شرح و پاورقی ابراهیم محمد رمضان و اشراف مکتب الدراسات و البحوث العربیة و الاسلامیة در سال ۱۴۱۱ ه‍‌. ق چاپ و منتشر شده است و ازاین‌رو، این کتاب را نیز می‌توان یکی از کتاب‌های تفسیری موجود و باقی‌مانده از عصر غیبت صغرا به شمار آورد.

از مقدمه مؤلف استفاده می‌شود که این کتاب را بعد از تألیف تأویل مشکل القرآن نوشته است[۳] و در مواردی از این کتاب نیز ارجاع به تأویل مشکل القرآن دیده می‌شود[۴].

این تفسیر یک جلد است و ۴۷۹ صفحه دارد. در ۸ صفحۀ آغاز آن شرح‌ حال مختصری از مؤلف و مقدمه کوتاهی به قلم سعید لحام آمده است و پس از آن، مقدمه‌ای از مؤلف در ۳ صفحه و معنای ۲۶ عنوان از صفات باری‌تعالی در ۱۳ صفحه و تأویل و معنای ۴۰ کلمه از کلماتی که زیاد در قرآن به کار رفته در ۱۴ صفحه بیان شده است و از صفحۀ ۳۹ به‌ بعد،

مطالب کتاب به ترتیب سوره‌های قرآن است و از هر سوره‌ای آیاتی گزینش و کلمه یا جمله‌ای از آن آیات تفسیر و تبیین شده است و به این ترتیب، تفسیر یا بیان مختصری دربارۀ بخشی از کلمات تمام سوره‌های قرآن در این کتاب آمده است. در تفسیر کلمات گاهی به آیات قرآن[۵] و گاهی به اشعار عرب[۶] و گاهی به سخن برخی مفسران یا لغت‌دانان پیشین[۷] استناد شده و گاهی سخن برخی افراد پیشین در بیان معنای کلمات نقل و نقد شده است[۸]، ولی در بسیاری موارد معنای کلمات بدون مستند می‌باشد[۹].

در برخی موارد، ضعف بلکه نادرستی تفسیری که برای کلمات بیان شده، آشکار است. تفسیر ﴿مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ[۱۰] به زنانی که خدای متعال برای پیامبر (ص) حلال کرده است، و تفسیر ﴿مُلْكًا عَظِيمًا به بودن ۱۰۰ زن برای حضرت داوود (ع) و ۹۰۰ زن و ۳۰۰ کنیز برای حضرت سلیمان (ع) و تفسیر ﴿أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ به فرماندهی که رسول خدا (ص) بر سپاهیان قرار می‌داد[۱۱]، از جملۀ آن موارد است[۱۲][۱۳]

فهرست کتاب

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

دربارهٔ پدیدآورنده

در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.

پانویس

  1. وبگاه نیل و فرات
  2. این کتاب ظاهراً همان کتابی است که داوودی و عادل نویهض و بغدادی با عنوان غریب القرآن در شمار تألیفات ابن قتیبه ذکر کرده‌اند (ر. ک: طبقات المفسرین، ج۱، ص۲۴۵؛ معجم المفسرین، ج۱، ص۳۲۸؛ هدیة العارفین، ج۵، ص۴۴۱) و حاج خلیفة نیز با عبارت و له غریب القرآن به آن اشاره کرده است (کشف الظنون، ج۲، ص۱۲۰۴) ولی خود مؤلف در مقدمه، از آن با عنوان تفسیر غریب القرآن یاد کرده است (ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹).
  3. ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۹.
  4. برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۱، ۹۱، ۱۰۷، ۲۲۴ و ۲۲۵.
  5. برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۹ و ۱۰۵.
  6. برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۵ و ۳۶، ۴۱، ۱۱۵، ۱۱۶، ۱۲۲، ۱۲۳، ۲۲۳ و ۲۲۵.
  7. برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۷۳، ۳۷۶، ۳۷۷، ۳۸۲-۳۸۷ و ۳۹۳.
  8. ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۳۸۰ و ۳۸۱ (سخن فرّاء در بیان معنای آیات ۴۶ و ۵۴ سوره الرحمن).
  9. برای نمونه ر. ک: ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۴۰ (معانی ﴿صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ، ﴿الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ، ﴿الضَّالِّينَ، ص۴۱ (معانی ﴿لَا رَيْبَ فِيهِ،﴿هُدًى لِلْمُتَّقِينَ، ﴿الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ، ﴿وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ.
  10. «به آنچه خداوند با بخشش خویش به آنان داده است» سوره آل عمران، آیه ۱۷۰.
  11. در تفسیر ﴿أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ گفته است: یعنی بالناس: النبی (ص)، علی کل ما احل الله له من النساء و در تفسیر ﴿فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا در ادامه همان آیه آورده است: یعنی داوود النبی (ع) و کانت له مأة امرأة، و سلیمان و کانت له تسعمأة امراة و ثلثمأة سریّة و در تفسیر ﴿وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ نوشته است: یعنی الامراء الذین کان رسول الله (ص) یبعث بهم علی الجیوش (ابن قتیبه، تفسیر غریب القرآن، ص۱۱۴).
  12. برای آشنایی بیشتر با ویژگی‌های این کتاب ر. ک: عکش، ابن قتبیة الدینوری و جهوده اللغویة، ص۱۱۸-۱۲۴.
  13. بابایی، علی اکبر، تاریخ تفسیر قرآن، ص ۴۸۹-۴۹۰.

دریافت متن