←چیستی اقتصاد و نظام اقتصادی
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
[[اختلاف]] دیگر [[نظام اقتصادی اسلام]] با [[سرمایه‌داری]] در اصول راهبردی است. مقصود از اصول راهبردی، قواعدی کلی است که از سویی نتیجه بینشی و از طرف دیگر در تعیین الگوهای [[رفتاری]] و کیفیت برقراری رابطه [[مردم]] با یکدیگر و [[دولت]] نقش اساسی دارد. یعنی اصولی که روش دستیابی به اهداف و برخورد با [[مشکلات]] را در نظام اقتصادی نشان می‌دهد. با توجه به تفاوت در [[فلسفه]]، مبانی و اهداف کلان نظام اقتصادی اسلام با سایر نظام‌های مادی روش و [[قواعد]] رسیدن به اهداف نیز متفاوت است<ref>ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، ص۲۰.</ref>.<ref>[[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۶۲۰.</ref> | [[اختلاف]] دیگر [[نظام اقتصادی اسلام]] با [[سرمایه‌داری]] در اصول راهبردی است. مقصود از اصول راهبردی، قواعدی کلی است که از سویی نتیجه بینشی و از طرف دیگر در تعیین الگوهای [[رفتاری]] و کیفیت برقراری رابطه [[مردم]] با یکدیگر و [[دولت]] نقش اساسی دارد. یعنی اصولی که روش دستیابی به اهداف و برخورد با [[مشکلات]] را در نظام اقتصادی نشان می‌دهد. با توجه به تفاوت در [[فلسفه]]، مبانی و اهداف کلان نظام اقتصادی اسلام با سایر نظام‌های مادی روش و [[قواعد]] رسیدن به اهداف نیز متفاوت است<ref>ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، ص۲۰.</ref>.<ref>[[احمد رضا صفا|صفا، احمد رضا]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - صفا (مقاله)| مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|منظومه فکری امام خمینی]]، ص ۶۲۰.</ref> | ||
==چیستی [[اقتصاد]] و | ==چیستی [[اقتصاد]] و نظام اقتصادی== | ||
[[جامعه]]، کلیتی است تام و منسجم که از ساختارها و عناصر متعددی تشکیل شده است. [[روابط]] بین این عناصر و اجزاء [[منضبط]] و مبتنی بر [[قواعد]] مشخصی است. حاصل این نوع روابط، شکل‌گیری نظام‌های [[خرد]] و کلان در عرصه‌های گوناگون [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[فرهنگی]] و [[اقتصادی]] است. نظام اقتصادی محصول همین نوع روابط قاعده‌مند بین عناصر مؤثر در شکل دهی به این [[نظام]] است اما این عناصر چیستند و چه تفاوت‌هایی با عناصر دیگر [[نظام‌ها]] دارند؟ [[اندیشمندان]] حوزه‌های گوناگون هر کدام داعیه‌ای را مطرح کرده و بر پایه مبانی و رویکردهای نظری منتخب، برخی از این عناصر را اصلی دانسته و برخی دیگر را ضمیمه یا تابع آن تعریف نموده‌اند. مارکسیست‌ها، ماهیت [[روابط اجتماعی]] را در شاخص‌های اقتصادی می‌بینند و ایده‌آلیست‌ها نظری درست عکس مارکسیست‌ها دارند. در عین حال، برخی تلاش نموده‌اند با اتخاذ رویکردی تلفیقی به [[زعم]] خود بین این رویکردها [[تعادل]] ایجاد کنند. | [[جامعه]]، کلیتی است تام و منسجم که از ساختارها و عناصر متعددی تشکیل شده است. [[روابط]] بین این عناصر و اجزاء [[منضبط]] و مبتنی بر [[قواعد]] مشخصی است. حاصل این نوع روابط، شکل‌گیری نظام‌های [[خرد]] و کلان در عرصه‌های گوناگون [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[فرهنگی]] و [[اقتصادی]] است. نظام اقتصادی محصول همین نوع روابط قاعده‌مند بین عناصر مؤثر در شکل دهی به این [[نظام]] است اما این عناصر چیستند و چه تفاوت‌هایی با عناصر دیگر [[نظام‌ها]] دارند؟ [[اندیشمندان]] حوزه‌های گوناگون هر کدام داعیه‌ای را مطرح کرده و بر پایه مبانی و رویکردهای نظری منتخب، برخی از این عناصر را اصلی دانسته و برخی دیگر را ضمیمه یا تابع آن تعریف نموده‌اند. مارکسیست‌ها، ماهیت [[روابط اجتماعی]] را در شاخص‌های اقتصادی می‌بینند و ایده‌آلیست‌ها نظری درست عکس مارکسیست‌ها دارند. در عین حال، برخی تلاش نموده‌اند با اتخاذ رویکردی تلفیقی به [[زعم]] خود بین این رویکردها [[تعادل]] ایجاد کنند. | ||
برای «اقتصاد» تعاریف مختلفی ارائه شده است. یکی از معانی اقتصاد در لغت، [[میانه روی]] و [[پرهیز از افراط و تفریط]] در هر کاری است. اقتصاد از کلمه «قصد» به معنای «[[میانه‌روی]]» آمده است<ref>جبران مسعود، الرائد، ترجمه: رضا اترابی‌نژاد، ج۱، ص۲۲۷.</ref>. ارسطو [[علم]] اقتصاد را [[مدیریت خانه]] می‌دانست. از نظر آدام اسمیت اقتصاد، علم بررسی ماهیت و علل [[ثروت]] [[ملل]] است. اس[[تورات]] میل [[معتقد]] است اقتصاد، عبارت است از بررسی ماهیت ثروت از طریق [[قوانین]] [[تولید]] و [[توزیع]] و آلفرد مارشال اقتصاد را مطالعه [[بشر]] در [[زندگی]] شغلی و حرفه‌ای می‌داند<ref>فریدون تفضلی، تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، ص۲۴.</ref>. در تعریف دیگر برخی علم اقتصاد را بررسی کردارهای [[انسان]] در جریان عادی زندگی اقتصادی یعنی [[کسب درآمد]] و [[تمتع]] از آن برای ترتیب دادن زندگی دانسته‌اند<ref>فریدون تفضلی، تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، ص۲۴.</ref>. | برای «اقتصاد» تعاریف مختلفی ارائه شده است. یکی از معانی اقتصاد در لغت، [[میانه روی]] و [[پرهیز از افراط و تفریط]] در هر کاری است. اقتصاد از کلمه «قصد» به معنای «[[میانه‌روی]]» آمده است<ref>جبران مسعود، الرائد، ترجمه: رضا اترابی‌نژاد، ج۱، ص۲۲۷.</ref>. ارسطو [[علم]] اقتصاد را [[مدیریت خانه]] می‌دانست. از نظر آدام اسمیت اقتصاد، علم بررسی ماهیت و علل [[ثروت]] [[ملل]] است. اس[[تورات]] میل [[معتقد]] است اقتصاد، عبارت است از بررسی ماهیت ثروت از طریق [[قوانین]] [[تولید]] و [[توزیع]] و آلفرد مارشال اقتصاد را مطالعه [[بشر]] در [[زندگی]] شغلی و حرفه‌ای می‌داند<ref>فریدون تفضلی، تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، ص۲۴.</ref>. در تعریف دیگر برخی علم اقتصاد را بررسی کردارهای [[انسان]] در جریان عادی زندگی اقتصادی یعنی [[کسب درآمد]] و [[تمتع]] از آن برای ترتیب دادن زندگی دانسته‌اند<ref>فریدون تفضلی، تاریخ عقاید اقتصادی (از افلاطون تا دوره معاصر)، ص۲۴.</ref>. | ||
[[شهید مطهری]] در بیان چیستی اقتصاد می‌گوید: انسان برای بقا و [[حیات]] خود احتیاج دارد به چیزهایی از قبیل [[غذا]] و [[لباس]] و [[مسکن]] که «وسائل معاش» نامیده می‌شوند. [[انسان]] به غیر این امور نیز احتیاج دارد، از قبیل احتیاجات [[خانوادگی]]، یعنی [[زن]] و فرزند، احتیاجات [[فرهنگی]]، احتیاجات [[معنوی]] و [[دینی]]، احتیاجات [[سیاسی]]، یعنی [[حکومت]] و آنچه مربوط به [[شئون]] حکومت است، و احتیاجات [[اجتماعی]] از قبیل [[قضاوت]]. از نظر ایشان در میان احتیاجات انسان اولی‌ترین آنها احتیاجات [[اقتصادی]] است، یعنی اموری که انسان در [[حیات]] و بقای شخصی خود به آنها نیازمند است و بدون آنها [[قادر]] به ادامه حیات نیست<ref>شهید مطهری، مجموعه آثار، ج۲۰، ص۴۱۲.</ref>. برخی از محققان، | [[شهید مطهری]] در بیان چیستی اقتصاد می‌گوید: انسان برای بقا و [[حیات]] خود احتیاج دارد به چیزهایی از قبیل [[غذا]] و [[لباس]] و [[مسکن]] که «وسائل معاش» نامیده می‌شوند. [[انسان]] به غیر این امور نیز احتیاج دارد، از قبیل احتیاجات [[خانوادگی]]، یعنی [[زن]] و فرزند، احتیاجات [[فرهنگی]]، احتیاجات [[معنوی]] و [[دینی]]، احتیاجات [[سیاسی]]، یعنی [[حکومت]] و آنچه مربوط به [[شئون]] حکومت است، و احتیاجات [[اجتماعی]] از قبیل [[قضاوت]]. از نظر ایشان در میان احتیاجات انسان اولی‌ترین آنها احتیاجات [[اقتصادی]] است، یعنی اموری که انسان در [[حیات]] و بقای شخصی خود به آنها نیازمند است و بدون آنها [[قادر]] به ادامه حیات نیست<ref>شهید مطهری، مجموعه آثار، ج۲۰، ص۴۱۲.</ref>. برخی از محققان، نظام اقتصادی را مجموعه پیچیده و [[سازمان]] یافته‌ای از اجزای به هم وابسته می‌دانند که [[رفتار]] [[بشر]] را برای [[تولید]] و [[توزیع]] کالاها و خدمات با استفاده از منابع کمیاب، به منظور [[مصرف]] هماهنگ می‌کند<ref>ناصر جهانیان، اهداف توسعه با نگرش سیستمی، ص۷۵.</ref>. | ||
پس هر کدام از [[اندیشمندان]] از وجه خاصی به [[زندگی]] معیشتی و مسأله [[ثروت]] و [[پول]] توجه داشته‌اند. با بررسی مجموعه بیانات [[رهبر معظم انقلاب]] در خصوص [[اقتصاد]] و نظام اقتصادی می‌توان [[استنباط]] کرد که منظور ایشان از اقتصاد، امور مربوط به [[معیشت]] و تأمین [[حوائج]] مادی و رفاهی و شیوه [[اداره امور]] مرتبط با آن است.<ref>[[امیر سیاه‌پوش|سیاه‌پوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاه‌پوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۴۰.</ref> | پس هر کدام از [[اندیشمندان]] از وجه خاصی به [[زندگی]] معیشتی و مسأله [[ثروت]] و [[پول]] توجه داشته‌اند. با بررسی مجموعه بیانات [[رهبر معظم انقلاب]] در خصوص [[اقتصاد]] و نظام اقتصادی می‌توان [[استنباط]] کرد که منظور ایشان از اقتصاد، امور مربوط به [[معیشت]] و تأمین [[حوائج]] مادی و رفاهی و شیوه [[اداره امور]] مرتبط با آن است.<ref>[[امیر سیاه‌پوش|سیاه‌پوش، امیر]]، [[نظام اقتصاد اسلامی - سیاه‌پوش (مقاله)|مقاله «نظام اقتصاد اسلامی»]]، [[منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ (کتاب)|منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲]] ص ۸۴۰.</ref> | ||