درآمد: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۶۵۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۳
خط ۱۰: خط ۱۰:


==[[درآمدهای عمومی]]==
==[[درآمدهای عمومی]]==
==درآمدهای عمومی==
منظور آن دسته از درآمدها و داد و ستدهای دولتی و کشوری است که [[ارزش]] [[خالص]] را افزایش می‌دهد و از محل تولیدات و [[ثروت‌های عمومی]] به دست می‌آید. مشخص شدن منابع درآمدهای عمومی به [[تنهایی]] برای تأمین [[هزینه‌های عمومی]] کافی نیست و به جز [[نظام اداری]] که دریافت و وصول درآمدهای عمومی را باید بر عهده بگیرد، اصولاً برنامۀ ویژه‌ای نیز لازم است که نحوه وصول درآمدهای عمومی را روشن می‌کند.
در [[نظام اسلامی]] منابع اصلی درآمدهای عمومی هر چند ثابت است و در برخی از موارد به مقتضای [[احکام حکومتی]] افزوده و یا کاهش می‌یابد اما برنامه‌ای که نحوۀ وصول درآمدهای عمومی را تعیین کند همواره در حال [[تغییر]] و به تناسب شرایط عمومی به ویژه شرایط [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و [[امنیتی]] در حال [[تحول]] خواهد بود و ممکن است این برنامه هر چند مدت یک بار تغییر یابد.
در ادوار مختلف [[تاریخ اسلام]] هر چند منابع اصلی [[درآمدهای عمومی]] به صورت ثابت عمل می‌شد و تنها «[[عشور]]» بود که از عصر [[خلیفۀ دوم]] بر [[منابع مالی]] عمومی افزوده شده، اما فقدان برنامۀ مشخص موجب می‌شد که نحوۀ وصول درآمدها به سلیقه و خواست [[حاکمان]] و مأموران جمع‌آوری آنها موکول شود و از این راه [[ظلم‌ها]] و اجحاف‌های زیادی بر [[مردم]] [[مسلمان]] و حتی [[اقلیت‌های دینی]] [[تحمیل]] شود<ref>الخطط (مقریزی)، الأموال (ابوعبید ابن سلام)، الخراج (ابویوسف)، تاریخ التمدن الاسلامی ۲ (جرجی زیدان)، الخروج و النظم المالیه (محمد ضیاءالدین الریسی) و التنظیم المحاسبی للاموال العامه (محمود المرسی)؛</ref>.<ref>فقه سیاسی، ج۷، ۶۲۵ و ۶۲۶.</ref>.<ref>[[عباس علی عمید زنجانی|عمید زنجانی، عباس علی]]، [[دانشنامه فقه سیاسی ج۲ (کتاب)|دانشنامه فقه سیاسی ج۲]]، ص۲۷.</ref>
==درآمدهای عمومی در اسلام==
==درآمدهای عمومی در اسلام==
براساس [[قانون زکات]] در [[اسلام]]، [[دولت]] [[امامت]] می‌تواند بخش معینی از درآمدهای حاصل از برخی از محصولات [[کشاورزی]] (غلاّت، خرما و کشمش) و دامی (گوسفند، بز، گاو و شتر) و [[سرمایه]] (طلا و [[نقره]]) را دریافت و در مصارف عمومی که مقرر شده هزینه نماید. با توجه به مصارف [[زکات]] که در [[قرآن]] در هشت نوع تعیین شده {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ}}<ref>«زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجویی‌شدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راه‌ماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref> می‌توان به این نکته رسید که زکات برای هزینه‌هایی که بر عهده [[دولت اسلامی]] و مقرر شده است. از سوی دیگر دریافت زکات در قرآن به صورت [[تکلیف]] بر [[پیامبر]]{{صل}} و در نتیجه متوجه به [[اولی الامر]] آمده: {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و سیرۀ عملی [[پیامبر اسلام]]{{صل}} نیز خود دلیل واضحی بر این [[حقیقت]] است که زکات از نظر درآمد و [[مصرف]] از [[شؤون]] [[حکومت اسلامی]] است.
براساس [[قانون زکات]] در [[اسلام]]، [[دولت]] [[امامت]] می‌تواند بخش معینی از درآمدهای حاصل از برخی از محصولات [[کشاورزی]] (غلاّت، خرما و کشمش) و دامی (گوسفند، بز، گاو و شتر) و [[سرمایه]] (طلا و [[نقره]]) را دریافت و در مصارف عمومی که مقرر شده هزینه نماید. با توجه به مصارف [[زکات]] که در [[قرآن]] در هشت نوع تعیین شده {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِنَ اللَّهِ}}<ref>«زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجویی‌شدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راه‌ماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref> می‌توان به این نکته رسید که زکات برای هزینه‌هایی که بر عهده [[دولت اسلامی]] و مقرر شده است. از سوی دیگر دریافت زکات در قرآن به صورت [[تکلیف]] بر [[پیامبر]]{{صل}} و در نتیجه متوجه به [[اولی الامر]] آمده: {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و سیرۀ عملی [[پیامبر اسلام]]{{صل}} نیز خود دلیل واضحی بر این [[حقیقت]] است که زکات از نظر درآمد و [[مصرف]] از [[شؤون]] [[حکومت اسلامی]] است.
۲۱۷٬۵۷۰

ویرایش