نسیان الهی: تفاوت میان نسخهها
(۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | ||
== مقدمه == | |||
در لغت به معنای [[فراموشی]] است و مراد از آن در [[آموزههای دینی]]، حالی [[ناپسند]] است که در برابر ذکر جای دارد<ref>ر. ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی/ ۳/ ۳۰۰/ و ۱۲/ ۱۱۳.</ref>. [[انسان]] در این حال، [[خدا]] را به [[فراموشی]] میسپارد و به [[دنیا]] رو میکند و بُعد ملکوتی خویش را رها میسازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش میپردازد. نسیان [[حق]]، به سرنگونی [[قلب]] میانجامد و بدین روی گفتهاند میزان واژگونی [[قلب]]، [[غفلت]] از [[حق]] و توجه به [[دنیا]] است<ref>چهل حدیث، امام خمینی/ ۵۳۵.</ref>. [[معرفت]] و ذکر [[خدا]] آن گاه حاصل میآید که [[آدمی]] خویشتن را بشناسد؛ چنان که [[امام علی]] {{ع}} میفرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد"<ref>نهج البلاغه، خ ۷۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 444-445.</ref>. | |||
< | |||
نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است: | |||
# '''[[شیطان]]:''' بنابر آیاتی از [[قرآن کریم]]، چون [[شیطان]] بر [[آدمی]] [[سلطه]] یابد، او را رام میکند و [[یاد خدا]] را از او میگیرد<ref>{{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>. | |||
# '''دلبستگی به [[دنیا]]:''' اینکه [[آدمی]] مفتون [[دنیا]] شود و همواره در پی متاع [[دنیوی]] به این سوی و آن سوی رَود، از مهمترین عوامل نسیان است<ref>{{متن قرآن| الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.</ref>. | |||
#'''[[شیطان]]:''' بنابر آیاتی از [[قرآن کریم]]، چون [[شیطان]] بر [[آدمی]] [[سلطه]] یابد، او را رام میکند و [[یاد خدا]] را از او میگیرد<ref>{{متن قرآن|اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ }}؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.</ref>. | # '''[[گناه]]:''' از آن رو که [[گناه]] دیده [[بصیرت]] [[آدمی]] را برمیبندد و نیروی مشاهده را از او میگیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق، ۲۵۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>. | ||
#'''دلبستگی به [[دنیا]]:''' اینکه [[آدمی]] مفتون [[دنیا]] شود و همواره در پی متاع [[دنیوی]] به این سوی و آن سوی رَود، از مهمترین عوامل نسیان است<ref>{{متن قرآن| الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ}}؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.</ref>. | |||
#'''[[گناه]]:''' از آن رو که [[گناه]] دیده [[بصیرت]] [[آدمی]] را برمیبندد و نیروی مشاهده را از او میگیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد<ref>{{متن قرآن| الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق، ۲۵۲.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>. | |||
== | == نسبت نسیان به [[خدا]] == | ||
[[قرآن کریم]] به [[مؤمنان]] هشدار میدهد که همچون کسانی نباشید که [[خدا]] را فراموش کردند و [[خدا]] نیز آنان را دچار [[خودفراموشی]] ساخته است<ref>{{متن قرآن| وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ }}؛ سوره حشر، آیه ۱۹.</ref>. در اینکه مراد از نسبت نسیان به [[خدا]] چیست، چند احتمال برشمردهاند: | |||
# نسیان که [[خداوند]]، [[آدمی]] را به آن دچار میکند، از [[باب]]"مشاکله" است؛ زیرا [[تأدیب]] بدکاران، مشاکله در [[بدی]] است ولی بد نیست. | |||
# مراد، نسیان [[خداوند]] در [[علم فعلی]] است که از [[مقام]] فعل، انتزاع مییابد. بدین سان، نسیان، دریغ [[فیض]] است؛ زیرا [[خداوند]]، [[فیض]] خویش را تنها به شایستگان میرساند. | |||
# مراد از نسیان، انشاء است و معنای [[آیه شریفه]] چنین خواهد بود: آنان [[خداوند]] را فراموش کردند و [[خداوند]] نیز آنان را به [[خودفراموشی]] دچار ساخت<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 445.</ref>. | |||
== | == منابع == | ||
{{ | {{منابع}} | ||
{{ | #[[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:نسیان الهی]] | [[رده:نسیان الهی]] |
نسخهٔ کنونی تا ۷ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۴۸
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
در لغت به معنای فراموشی است و مراد از آن در آموزههای دینی، حالی ناپسند است که در برابر ذکر جای دارد[۱]. انسان در این حال، خدا را به فراموشی میسپارد و به دنیا رو میکند و بُعد ملکوتی خویش را رها میسازد و تنها به بعد ملکی و ناسوتی خویش میپردازد. نسیان حق، به سرنگونی قلب میانجامد و بدین روی گفتهاند میزان واژگونی قلب، غفلت از حق و توجه به دنیا است[۲]. معرفت و ذکر خدا آن گاه حاصل میآید که آدمی خویشتن را بشناسد؛ چنان که امام علی (ع) میفرماید: "هر که خویش را شناسد، خدای را شناسد"[۳][۴].
نسیان عوامل متعددی دارد و از آن جمله است:
- شیطان: بنابر آیاتی از قرآن کریم، چون شیطان بر آدمی سلطه یابد، او را رام میکند و یاد خدا را از او میگیرد[۵].
- دلبستگی به دنیا: اینکه آدمی مفتون دنیا شود و همواره در پی متاع دنیوی به این سوی و آن سوی رَود، از مهمترین عوامل نسیان است[۶].
- گناه: از آن رو که گناه دیده بصیرت آدمی را برمیبندد و نیروی مشاهده را از او میگیرد، در بروز حالت نسیان اثری تام دارد[۷][۸].
نسبت نسیان به خدا
قرآن کریم به مؤمنان هشدار میدهد که همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنان را دچار خودفراموشی ساخته است[۹]. در اینکه مراد از نسبت نسیان به خدا چیست، چند احتمال برشمردهاند:
- نسیان که خداوند، آدمی را به آن دچار میکند، از باب"مشاکله" است؛ زیرا تأدیب بدکاران، مشاکله در بدی است ولی بد نیست.
- مراد، نسیان خداوند در علم فعلی است که از مقام فعل، انتزاع مییابد. بدین سان، نسیان، دریغ فیض است؛ زیرا خداوند، فیض خویش را تنها به شایستگان میرساند.
- مراد از نسیان، انشاء است و معنای آیه شریفه چنین خواهد بود: آنان خداوند را فراموش کردند و خداوند نیز آنان را به خودفراموشی دچار ساخت[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک: التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مصطفوی/ ۳/ ۳۰۰/ و ۱۲/ ۱۱۳.
- ↑ چهل حدیث، امام خمینی/ ۵۳۵.
- ↑ نهج البلاغه، خ ۷۲.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 444-445.
- ↑ ﴿اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُوْلَئِكَ حِزْبُ الشَّيْطَانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّيْطَانِ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴾؛ سوره مجادله، آیه ۱۹.
- ↑ ﴿ الَّذِينَ اتَّخَذُواْ دِينَهُمْ لَهْوًا وَلَعِبًا وَغَرَّتْهُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فَالْيَوْمَ نَنسَاهُمْ كَمَا نَسُواْ لِقَاء يَوْمِهِمْ هَذَا وَمَا كَانُواْ بِآيَاتِنَا يَجْحَدُونَ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۵۱.
- ↑ ﴿ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُم مِّن بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمُنكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ نَسُواْ اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴾؛ سوره توبه، آیه ۶۷؛ توحید صدوق، ۲۵۲.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 445.
- ↑ ﴿ وَلا تَكُونُوا كَالَّذِينَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنسَاهُمْ أَنفُسَهُمْ أُوْلَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ ﴾؛ سوره حشر، آیه ۱۹.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 445.