ثروت‌اندوزی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

ثروت‌اندوزی در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۰

۱۴٬۶۶۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ اکتبر ۲۰۲۳

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۸۶

ویرایش

@@ خط ۲۶۱: / خط ۲۶۱: @@
 به سخن دیگر، [[مؤمنان]] هماره می‌‌بایست توجه داشته باشند که کارهای [[افراطی]] همانند ثروت اندوزی می‌‌تواند آنان را به دام [[غرور]] و غفلت افکند و اندک اندک آنان را به سوی کفر و شرک براند. این همان معنای دقیق [[آیه]] نخست [[سوره تکاثر]] است که هشدار می‌‌دهد که [[تکاثر]] و ثروت اندوزی [[انسان]] را از مهماتی چون خدا، [[آخرت]]، اطاعت، [[حساب و کتاب]] باز می‌‌دارد و سرگرم [[زندگی دنیوی]] می‌‌کند.
 باشد با [[هوشیاری]] در دام ثروت اندوزی نیافتیم و سرانجامی چون [[طلحه]] وزیبر نیابیم که به سبب [[ثروت]] و [[قدرت]] خویش از [[اطاعت امام]] خارج شدند و در ششمیر بر روی [[امام]] به [[حق]] خویش کشیدند و از [[دین اسلام]] و [[اطاعت خداوند]] بیرون رفتند.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[غفلت و غرور برآیند ثروت اندوزی (مقاله)|غفلت و غرور برآیند ثروت اندوزی]].</ref>
+==تفاوت [[زهدورزی]] و [[تنبلی]]==
+برخی از [[مردم]] [[عادت]] کرده‌اند که دست از کار و [[تولید]] بشویند و تنبلی را به عنوان زهدورزی تعریف کنند. زهدورزی با تنبلی فرق دارد. [[زاهد]] کسی است که با آنکه داراست ولی از [[دارایی]] خویش کمترین استفاده را می‌‌کند و با [[احسان]] و [[ایثار]] [[اجازه]] می‌‌دهد تا دیگرانی که نیازمند هستند از آن بهره مند شوند. این [[نیازمندان]] [[ناتوانان]] و [[مساکین]] و فقیرانی هستند که به هر دلیلی چون [[ناتوانی]] جسمی یا فقدان [[سرمایه]] نمی‌توانند [[مال]] و ثروتی را داشته باشند و از [[نفقه]] سالانه خود و عیال خویش عاجز و [[ناتوان]] هستند.
+اما کسانی که تنبلی را زهدورزی دانسته‌اند، هم از نظر مفهومی و هم از نظر مصداقی به [[بیراهه]] رفته‌اند. [[اسلام]] به شدت با هرگونه تنبلی [[مبارزه]] می‌‌کند؛ زیرا [[خلیفه الهی]] یعنی [[جانشین]] او در [[مسئولیت‌ها]] می‌‌بایست به [[وظایف الهی]] خود [[قیام]] کند که سعی و تلاش برای [[آبادانی زمین]] با کار و [[کوشش]] از جمله این مأموریت‌ها در راستای ادای [[وظیفه]] [[خلافت]] است.<ref>{{متن قرآن|وَإِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ إِنَّ رَبِّي قَرِيبٌ مُجِيبٌ}} «و به سوی (قوم) ثمود برادر آنان صالح را (فرستادیم)، گفت: ای قوم من! خداوند را بپرستید که خدایی جز او ندارید، او شما را از زمین پدیدار کرد و شما را در آن به آبادانی گمارد پس، از او آمرزش بخواهید سپس به درگاه وی توبه کنید که پروردگار من، پاسخ دهنده‌ای است» سوره هود، آیه ۶۱.</ref>
+اسلام همه چیز را در [[دنیا]] و [[آخرت]] در گرو [[کسب و کار]] و سعی می‌‌داند و از [[انسان]] می‌‌خواهد که برای دست یابی به [[کمالات معنوی]] و مادی و [[دنیایی]] و [[اخروی]] [[کار و تلاش]] کند.<ref>نجم، آیات ۳۹ و ۴۰؛ مدثر، آیه ۳۶</ref>
+اسلام همان‌گونه که خواهان کار و [[تولید ثروت]] و سرمایه برای دستیابی به [[حکمت]] و [[فلسفه آفرینش]] است، همان اندازه از [[مال]] اندوزی [[بیزاری]] می‌‌جوید و هرگونه [[کنزاندوزی]] را [[حرام]] و [[گناه]] برمی شمارد؛ زیرا چنین رویکرد و حرکتی موجب می‌‌شود تا [[ثروت]] در دست یک عده انباشته شود و دیگران از [[نعمت]] و [[مواهب الهی]] [[محروم]] شده و نتوانند از آن برای [[رشد]] و تعالی خویش استفاده کنند و به [[کمالات]] [[شایسته]] و بایسته خود برسند و از [[آسایش]] و [[آرامش]] بهره مند شوند.<ref>{{متن قرآن|مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ كَيْ لَا يَكُونَ دُولَةً بَيْنَ الْأَغْنِيَاءِ مِنْكُمْ وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ}} «آنچه خداوند از (دارایی‌های) اهل این شهرها بر پیامبرش (به غنیمت) بازگرداند از آن خداوند و پیامبر و خویشاوند و یتیمان و مستمندان و در راه مانده است تا میان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید و از خداوند پروا کنید که خداوند، سخت کیفر است» سوره حشر، آیه ۷.</ref>.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[مال اندوزی تفاخرگران (مقاله)|مال اندوزی تفاخرگران]].</ref>
+==هماز و لماز مال اندوز==
+[[خداوند]] در [[آیات]] زیادی از [[قرآن]] بر [[تولید ثروت]] و [[سرمایه]] تاکید می‌‌کند و کار و [[تولید اقتصادی]] را به عنوان قوام [[جامعه]] موردتوجه قرار می‌‌دهد و به عنوان یک [[ارزش]] مهم [[تشویق]] و [[ترغیب]] می‌‌کند.<ref>{{متن قرآن|وَلَا تُؤْتُوا السُّفَهَاءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَامًا وَارْزُقُوهُمْ فِيهَا وَاكْسُوهُمْ وَقُولُوا لَهُمْ قَوْلًا مَعْرُوفًا}} «و دارایی‌هایتان را که خداوند (مایه) پایداری (زندگی) شما گردانیده است به کم‌خردان نسپارید و از در آمد آن، آنان را روزی و پوشاک رسانید و با آنان با زبانی شایسته سخن گویید» سوره نساء، آیه ۵.</ref> اما از [[انسان]] می‌‌خواهد که ثروت را به [[درستی]] در مورد خود و دیگران به کار ببرد. [[شکر نعمت]] آن است که از آن نعمت برای تعالی خود و جامعه استفاده شود. از این رو [[انفاق]] یعنی بخشیدن بخشی از [[مال]] و [[ثروت]] تولیدشده را در دستور کار قرار می‌‌دهد و به عنوان [[زکات]] و [[خمس]] از [[مردم]] می‌‌خواهد تا آن را به مجموعه [[نیازمندان]] با خصوصیات خاصی ببخشند.<ref>{{متن قرآن|ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ * الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ}} «این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است * همان کسانی که «غیب» را باور و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۲-۳ و آیات دیگر</ref> در [[سوره همزه]] [[خداوند]] به [[مال اندوزان]] اشاره می‌‌کند و وضعیت [[ملکوتی]] و [[باطنی]] آنان را در [[قیامت]] تبیین می‌‌کند و نشان می‌‌دهد که چگونه هماز و لماز با مال اندوزی خود [[آتش دوزخ]] را در [[دل]] و [[جان]] خویش ذخیره می‌‌کنند؛ چون اگر چشم برزخی و ملکوتی داشتند می‌‌توانستند آتشی را در دل‌های خود ببینند که چگونه از درون این حطام مادی [[دنیا]]، شعله می‌‌کشد و گر می‌‌گیرد و فروزان است.
+همز و لمز در لغت به معنای زدن است. تفاوت همز و لمز را می‌‌توان در نوع و شکل آن دانست؛ زیرا همز زدن آهسته و نهانی همراه با فشار است هنگامی که مهمیز به شکم اسب زده می‌‌شود تا اسب سرعت گیرد و [[شتاب]] ورزد. این واژه درباره کسی که [[عیب جویی]] نهانی دارد و [[غیبت]] می‌‌کند به شکل مجاز به کار رفته است؛ زیرا غیبت کننده با عیب جویی در [[نهان]]، ضربه ای به حیثیت شخص وارد می‌‌سازد.
+اما لمز به ضربه ای آشکار و ظاهر گفته می‌‌شود، مانند ضربه ای که با تازیانه به اسب زده می‌‌شود تا سریع‌تر حرکت کند و شتاب بگیرد. این واژه نیز درباره کسانی که آشکارا به عیب جویی از دیگران می‌‌پردازند به کار رفته است.
+اما [[پرسش]] این است که در سوره همزه چه ربطی میان هماز و لماز با [[مال]] اندوز است؟ هماز و لماز که با چشم و زبان یا اشاره و بیان، [[غیبت]] یا [[عیب جویی]] می‌‌کند با مال اندوزی چه ارتباطی دارد؟
+باید دانست که میان این دو اصطلاح یعنی غیبت کننده و [[عیب]] جو با بقیه [[سوره]] هیچ ارتباطی نیست؛ زیرا [[خداوند]] ویل و [[دوزخ]] را به هماز و لماز [[وعده]] می‌‌دهد و ایشان را می‌‌ترساند ولی غیبت کننده و عیب جو مگر چه کرده‌اند که سزاوار دوزخ هستند؟ هرچند که آنان [[گناهان]] بزرگی را مرتکب شده‌اند ولی هرگز منظور سوره بیان این معنا نیست؛ زیرا واژه الذی که [[صله]] است برای [[بیان حقیقت]] هماز و لماز آمده است.
+به نظر می‌‌رسد که کاربرد مجازی این دو واژه در غیبت کننده و عیب جو دراین سوره رهزن شده و [[مفسران]] را از [[حقیقت]] اصطلاح و [[هدف]] سوره بازداشته است.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[مال اندوزی تفاخرگران (مقاله)|مال اندوزی تفاخرگران]].</ref>
+==وای بر [[مال اندوزان]] عیب جو==
+با توجه به اینکه دو واژه هماز و لماز از سوی خداوند در [[آیات]] دیگر سوره [[تفسیر]] شده می‌‌توان گفت که مراد هر عیب جویی نیست، بلکه مراد از آن، مال اندوزانی است که دارای دو خصوصیت و ویژگی همز و لمز هستند. خداوند می‌‌فرماید: هماز و لماز کسی است که مال را جمع‌آوری می‌‌کند و سپس به شمارش آن می‌‌پردازد و [[گمان]] می‌‌کند که این [[ثروت]] و مال موجب [[جاودانگی]] اوست.درحالی که چنین [[تصوری]] نادرست است و هماز و لماز [[بینش]] و نگرشی نادرست دارند،؛ چراکه این مال چیزی جز حطمه نیست که [[آتش]] فروزان است که در سینه‌ها شعله می‌‌کشد.
+هماز، مال اندوزی است که در [[نهان]] [[ثروت‌ها]] را گرد آورده و در جایی کنز می‌‌کند و آن را تبدیل به سکه‌های زر و سیم کرده و با این کارش به دیگران عیب می‌‌زند.چنین شخصی همچون [[قارون]]، گنج هایش را در بانکی گذاشته و با [[تکاثر]] و نمایش تفاخری گنجینه‌های خود، [[مردم]] را [[خوار]] می‌‌شمارد و آنان را به مال اندوزی [[تشویق]] می‌‌کند.
+لماز نیز [[مال]] اندوزی است که آشکار مال خود را به شکل کاخ‌ها، ماشین‌های شیک، هواپیماهای شخصی و مانند آن درمی آورد و با نمایش آن، به [[عیب جویی]] [[مردم]] ندار می‌‌پردازد و آنان را به [[پیروی]] از مسلک خود [[دعوت]] می‌‌کند. در [[حقیقت]] هماز و لماز [[سرمایه]] داران و ثروتمندانی هستند که با مال اندوزی به دو شکل سکه و [[اموال منقول]] یا کاخ و [[اموال غیرمنقول]] به نمایش تفاخری از [[ثروت]] خود می‌‌پردازند و مردم ندار را بدان عیب جویی می‌‌کنند. از این رو [[خداوند]] به تصویرگری وضعیت آنان می‌‌پردازد که برخلاف آنچه که به ظاهر در [[تفاخر]] سکه‌ها و کاخ‌های آنان به چشم می‌‌آید، آنان سوخت [[آتش دوزخ]] [[جان]] خویش را فراهم می‌‌آورند.
+به سخن دیگر، دو اصطلاح همزه و لمزه را می‌‌بایست با توجه به توصیفاتی مورد ملاحظه و [[تفسیر]] [[قرارداد]] که در ادامه [[آیه]] آمده است. یعنی اینکه [[مال اندوزان]] سکه اندوز و کاخ نما که ثروت خویش را به نمایش می‌‌گذارند و تنها در [[فکر]] گردآوری و شمارش آن برمی آیند و در [[راه خدا]] [[انفاق]] نمی‌کنند، جز [[بدبختی]] برای خود چیزی نمی‌اندوزند و این ثروت نه تنها آنان را جاودان نخواهد ساخت و موجب [[آسایش]] و [[آرامش روح]] و [[جسم]] شان نخواهد بود بلکه [[روح]] و جسم شان را از درون می‌‌سوزاند و آسایش و [[آرامش]] [[ابدی]] را از آنها سلب می‌‌کند.<ref>[[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[مال اندوزی تفاخرگران (مقاله)|مال اندوزی تفاخرگران]].</ref>
 == منابع ==
@@ خط ۲۶۹: / خط ۲۹۴: @@
 # [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[باده سرمستی در سر ثروتمندان(مقاله)|'''باده سرمستی در سر ثروتمندان''']]
 # [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[غفلت و غرور برآیند ثروت اندوزی (مقاله)|'''غفلت و غرور برآیند ثروت اندوزی''']]
+# [[پرونده:11790.jpg|22px]] [[خلیل منصوری|منصوری، خلیل]]، [[مال اندوزی تفاخرگران (مقاله)|'''مال اندوزی تفاخرگران''']]
 {{پایان منابع}}
 == پانویس ==
 {{پانویس}}