|
|
| (۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{ویرایش غیرنهایی}}
| | #تغییر_مسیر [[صلوات بر محمد و آل محمد در قرآن]] |
| {{نبوت}}
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[صلوات]]''' است. "'''[[صلوات]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[صلوات در قرآن]] | [[صلوات در حدیث]] | [[صلوات در کلام اسلامی]]</div>
| |
| <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| |
| : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصلواتقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[صلوات (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
| |
| <div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
| |
| ==مقدمه==
| |
| این عنوان اهمیت ویژه‌ای در [[تعظیم شعائر]] [[دینی]] و توجه به تلاش [[پیامبر]] دارد. بدین‌جهت [[سلام]] و [[صلوات]] از نقاط برجسته [[فرهنگ دینی]] و شعاری [[مسلمانان]] محسوب می‌شود و نوعی ابراز وجود و کسب [[هویت]] و نشان دادن پیوند با [[پیامبر]] ختمی [[مرتبت]] و [[الگو]] قرار دادن او است. [[صلوات]] با دو تعبیر آمده، یکی [[سلام]] [[خدا]] یا به صورت کلی به همه انبیای مرسل است: {{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ}}<ref>«و درود بر پیامبران» سوره صافات، آیه ۱۸۱.</ref> و گاهی [[سلام]] به [[نبی]] خاص مانند [[یحیی]] و [[عیسی]] است: {{متن قرآن|وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ}}<ref>«و بر او روزی که زاده شد و روزی که خواهد مرد و روزی که او را زنده برانگیزند درود باد» سوره مریم، آیه ۱۵.</ref> و گاهی این [[سلام]] خاص به [[پیامبر اسلام]] است: {{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى إِلْ يَاسِينَ}}<ref>«و درود بر ال یاسین» سوره صافات، آیه ۱۳۰.</ref>. و گاهی [[صلوات]]. این [[صلوات]] به جز [[سلام]] است: {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref> و تنها [[درود]] [[خدا]] نیست، [[درود]] [[خدا]] و [[ملائکه]] و درخواست از [[مؤمنین]] است و گاهی [[خدا]] [[دستور]] میدهد که به هنگام کار خوب [[انسان‌ها]] و به ویژه دادن [[صدقه]] بر آنها [[صلوات]] و [[درود]] و [[دعا]] بفرستد: {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> که [[صلوات]] [[پیامبر]] برای آنان مایه [[آرامش]] است. از این‌رو [[فلسفه]] [[صلوات]]، بیان یک [[فرهنگ]] و [[ادب]] و شیوه [[دعا]] و [[تربیت معنوی]] و [[شعائر]] [[دینی]] و [[تعیین]] مسیر و [[نشاط]] [[دینی]] است.
| |
| #{{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند، ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref>. '''نکته''': [[خداوند]] و فرشتگانش بر [[پیامبر]] [[رحمت]] و [[درود]] می‌فرستند {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ}}<ref>«خداوند و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستند» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref> این [[پیام]] را می‌‌دهدکه [[مقام پیامبر]]{{صل}} آن [[قدر]] والا است که [[آفریدگار]] [[عالم هستی]] و تمام فرشتگانی که [[تدبیر]] این [[جهان]] به [[فرمان]] [[حق]] بر عهده آنها گذارده شده است بر او [[درود]] می‌فرستند، اکنون که چنین است شما نیز با این [[پیام]] [[جهان هستی]] هماهنگ شوید، “ای کسانی که [[ایمان]] آورده‌اید بر او [[درود]] بفرستید و [[سلام]] بگوئید و در برابر [[فرمان]] او [[تسلیم]] باشید {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«ای مؤمنان! بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref> او یک گوهر گرانقدر [[عالم آفرینش]] است، و اگر به [[لطف الهی]] در دسترس شما قرار گرفته مبادا ارزانش بشمرید، مبادا ارج و [[مقام]] او را در پیشگاه [[پروردگار]] و در نزد [[فرشتگان]] همه [[آسمان‌ها]] فراموش کنید، او یک [[انسان]] است و از میان شما برخاسته ولی نه یک [[انسان]] عادی، کسی است که یک [[جهان]] در وجودش خلاصه شده است<ref>تفسیر نمونه ج۱۷، ص۴۱۵.</ref>. [[علامه طباطبایی]] می‌نویسد کلمه “صلاة” در اصل به معنای انعطاف بوده، و صلات [[خدا]] بر [[پیغمبر]] به معنای انعطاف او به وی است، به [[وسیله]] رحمتش، البته انعطافی مطلق، چون در [[آیه]] شریفه صلات را [[مقید]] به قیدی نکرده، و همچنین صلات [[ملائکه]] او بر آن جناب، انعطاف ایشان است بر وی، به اینکه او را [[تزکیه]] نموده و برایش [[استغفار]] کنند، و صلات [[مؤمنین]] بر او انعطاف ایشان است به [[وسیله]] درخواست [[رحمت]] برای او. و در اینکه قبل از امر به [[مؤمنین]] که بر او [[صلوات]] بفرستید، نخست صلات خود و [[ملائکه]] خود را ذکر کرده، دلالتی هست بر اینکه [[صلوات]] [[مؤمنین]] بر آن جناب به [[پیروی]] [[خدای سبحان]]، و متابعت [[ملائکه]] اوست، از طریق [[شیعه]] و [[سنی]] هم [[روایت]] بسیار زیاد رسیده، در اینکه طریق [[صلوات]] فرستادن [[مؤمنین]] بر آن جناب، این است که از [[خدا]] بخواهند بر او و [[آل]] او [[صلوات]] بفرستد<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۵۰۸.</ref>. | |
| #{{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ قُرُبَاتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلَا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند و آنچه هزینه می‌کنند مایه نزدیکی (خود) نزد خداوند و دعاهای خیر پیامبر می‌شمارند؛ آگاه باشید که این مایه نزدیکی آنهاست؛ به زودی خداوند آنان را در (کنف) بخشایش خود در می‌آورد که خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref>.
| |
| #{{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref>.
| |
| #{{متن قرآن|أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ}}<ref>«بر آنان از پروردگارشان درودها و بخشایشی است و آنانند که رهیافته‌اند» سوره بقره، آیه ۱۵۷.</ref>.
| |
| #{{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)- تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref>.
| |
| ==نکات==
| |
| درآیات فوق این محورها مطرح گردیده است:
| |
| # [[تأیید]] [[خداوند]] از عمل گروهی از عرب‌های بادیه‌نشین که [[ایمان به خدا]] و [[روز رستاخیز]] دارند {{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ}}<ref>«و برخی از تازیان بیابان‌نشین به خداوند و روز بازپسین ایمان دارند» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> به همین [[دلیل]] هیچگاه [[انفاق در راه خدا]] را غرامت و زیان، نمی‌دانند، بلکه با توجه به پاداش‌های وسیع [[الهی]] در این [[جهان]] و سرای دیگر، این کار را [[وسیله]] [[نزدیکی به خدا]] {{متن قرآن|وَيَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ قُرُبَاتٍ عِنْدَ اللَّهِ}}<ref>«و آنچه هزینه می‌کنند مایه نزدیکی (خود) نزد خداوند» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> و مایه توجه و [[دعای پیامبر]]{{صل}} که [[افتخار]] و [[برکت]] بزرگی است می‌دانند {{متن قرآن|وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ}}<ref>«و دعاهای خیر پیامبر می‌شمارند» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> و [[انفاق در راه خدا]] و توابع آن را - که همان [[درود]] و دعای [[رسول خدا]]{{صل}} به خیر و [[برکت]] است - همه را وسیله‌های [[تقرب]] به [[پروردگار]] می‌دانند. و [[خداوند]] این طرز [[فکر]] آنها را با تأکید فراوان [[تصدیق]] می‌کند و می‌گوید: [[آگاه]] باشید که این انفاق‌ها به طور [[قطع]] مایه [[تقرب]] آنها در پیشگاه [[خداوند]] است {{متن قرآن|أَلَا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ}}<ref>«آگاه باشید که این مایه نزدیکی آنهاست» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref> و به همین [[دلیل]] [[خدا]] آنان را به زودی در [[رحمت]] خود فرو می‌برد {{متن قرآن|سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ}}<ref>«به زودی خداوند آنان را در (کنف) بخشایش خود در می‌آورد» سوره توبه، آیه ۹۹.</ref>
| |
| # [[خداوند]] به [[رسول]] گرامی‌اش [[دستور]] میدهد که حتی در برابر انجام [[وظائف]] [[واجب]] باید از [[مردم]] تشکر و تقدیر کرد، و به آنها [[دعا]] کرد {{متن قرآن|وَصَلِّ عَلَيْهِمْ}}<ref>«و برای آنها (به نیکی) دعا کن» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> و مخصوصاً از طریق [[معنوی]] و [[روانی]] آنها را [[تشویق]] نمود، و کلمه - صَلِّ - از - صَلاة - و به معنای [[دعا]] است، و از سیاق استفاده می‌شود که مقصود از این [[دعا]]، [[دعای خیر]] به [[جان]] و [[مال]] ایشان است، همچنان که از [[سنت]] چنین به یادگار رسیده که آن جناب در برابر کسی که [[زکات]] می‌داده چنین [[دعا]] می‌کرده که: [[خدا]] به مالت خیر و [[برکت]] [[مرحمت]] فرماید. و در جمله {{متن قرآن|إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ}}<ref>«که دعای تو (مایه) آرامش آنان است» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref> کلمه “سکن” به معنای چیزی است که [[دل]] را [[راحتی]] و [[آرامش]] بخشد، و منظور این است که [[نفوس]] ایشان به دعای تو سکونت و [[آرامش]] می‌یابد و این خود نوعی تشکر از مساعی ایشان است، همچنان که جمله {{متن قرآن|وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«و خداوند شنوایی داناست» سوره بقره، آیه ۲۲۴.</ref> مایه آرامشی است که دل‌های مکلفینی که این [[آیه]] را می‌شنوند و یا می‌خوانند به وسیله آن سکونت می‌یابد. این [[آیه شریفه]] متضمن [[حکم]] [[زکات]] [[مالی]] است، که خود یکی از ارکان [[شریعت]] و [[ملت]] [[اسلام]] است، هم ظاهر [[آیه]] این معنا را می‌رساند و هم [[اخبار]] بسیاری که از طرق [[امامان اهل بیت]]{{عم}} و از غیر ایشان [[نقل]] شده است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۱۳.</ref>. جالب این که مأموران وصول [[مالیات]] موظف شده‌اند از [[مردم]] تشکر کنند، و این [[دستور]] به عنوان یک [[حکم]] مستحبّ در برنامه‌های [[اسلامی]] روشنگر عمق جنبه‌های [[انسانی]] در این [[دستورها]] است.
| |
| # [[لطف]] و [[رحمت]] عمومی [[خدای متعال]] شامل همه افراد می‌شود، ولی [[درود]] و [[صلوات]] و [[رحمت خاص خدا]] برای شکیبایان و [[صابران]] است. {{متن قرآن|أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ}}<ref>«بر آنان از پروردگارشان درودها و بخشایشی است» سوره بقره، آیه ۱۵۷.</ref> [[خدا]] [[صابران]] را [[غرق]] در [[رحمت]] ویژه خود می‌کند و [[تشویق]] [[صابران]] از طرف [[خدا]] به ما این نکته [[تربیتی]] را می‌آموزد که در [[جامعه اسلامی]]، [[احترام]] خاصی برای افراد [[صابر]] و مقاوم قایل شویم.
| |
| # [[خداوند]] بر شما [[درود]] وصلوات، [[رحمت]] می‌فرستد، و [[فرشتگان]] او نیز - برای شما تقاضای [[رحمت]] می‌کنند- {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلَائِكَتُهُ}}<ref>«اوست آنکه بر شما درود می‌فرستد- و فرشتگانش (نیز)-» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> تا شما را از [[ظلمات]] -[[جهل]] و [[شرک]] و [[کفر]] - بیرون آورد و به سوی [[نور]] - [[ایمان و علم]] و [[تقوا]] - رهنمون شود {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> چرا که او نسبت به [[مؤمنان]] [[رحیم]] و [[مهربان]] است {{متن قرآن|وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> و به همین [[دلیل]] [[هدایت]] و [[رهبری]] آنها را بر عهده گرفته و فرشتگانش را نیز [[مأمور]] [[امداد]] آنها نموده است. (آری این [[آیه]] بشارتی است بزرگ برای همه سالکان راه [[حق]] و به آنها نوید میدهد که از جانب [[معشوق]] کششی نیرومند است، تا کوشش [[عاشق]] بیچاره به جایی برسد! آری! این [[رحمت]] خاص خداست که [[مؤمنان]] را از [[ظلمات]] اوهام و [[شهوات]] و وساوس [[شیطانی]] بیرون می‌آورد و به [[نور]] [[یقین]] و [[اطمینان]] و [[تسلط بر نفس]] رهنمون می‌گردد که اگر [[رحمت]] او نبود این راه پرپیچ و [[خم]] هرگز پیموده نمی‌شد<ref>برگزیده تفسیر نمونه، ج۳، ۶۱۸.</ref>. و [[علامه طباطبائی]] ذیل [[آیه]] می‌‌نویسند معنای جامع کلمه “صلاة” - به طوری که از موارد استعمال آن فهمیده می‌شود - انعطاف است، چیزی که هست این معنای جامع به خاطر [[اختلاف]] مواردی که به آن نسبت داده می‌شود مختلف می‌شود، و به همین جهت بعضی<ref>روح المعانی، ج۲۲، ص۴۳.</ref> گفته‌اند: صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]]، و از [[ملائکه]] به معنای [[استغفار]]، و از [[مردم]] [[دعا]] است، لیکن این را نیز باید دانست که هر چند صلات از [[خدا]] به معنای [[رحمت]] است، اما نه هر [[رحمت]]، بلکه [[رحمت]] خاصی که [[ذخیره]] [[آخرت]] برای خصوص [[مؤمنین]] است، و [[سعادت]] [[آخرتی]] آنان و [[فلاح]] ابدیشان، مترتب بر آن می‌شود، و بدین جهت است که به دنبال جمله مورد بحث علت [[صلوات]] فرستادن [[خدای تعالی]] را چنین بیان کرده: {{متن قرآن|لِيُخْرِجَكُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًا}}<ref>«تا شما را به سوی روشنایی از تیرگی‌ها بیرون برد و با مؤمنان بخشاینده است» سوره احزاب، آیه ۴۳.</ref> [[صلوات]] می‌فرستد، تا شما را از تاریکی‌ها به سوی [[نور]] بیرون آورد، چون او همواره نسبت به [[مؤمنین]] [[رحیم]] است<ref>ترجمه تفسیر المیزان ج۱۶، ۴۹۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۵۸.</ref>.
| |
| | |
| == جستارهای وابسته ==
| |
| | |
| ==منابع==
| |
| # [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
| |
| | |
| ==پانویس==
| |
| {{یادآوری پانویس}}
| |
| {{پانویس2}}
| |
| | |
| [[رده:صلوات در قرآن]]
| |
| [[رده:مدخل]]
| |
