مصیبت در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-{{ویرایش غیرنهایی}} +)) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = مصیبت | |||
| عنوان مدخل = مصیبت | |||
| مداخل مرتبط = [[مصیبت در قرآن]] - [[مصیبت در سیره پیامبر خاتم]] - [[مصیبت در معارف و سیره حسینی]] - [[مصیبت در فقه سیاسی]] - [[مصیبت در معارف دعا و زیارات]] - [[مصیبت در معارف و سیره سجادی]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== مقدمه == | |||
==مقدمه== | |||
[[مصیبت]] به معنای [[سختی]]، [[بدبختی]]، نکبت و مکروهی است که به [[آدمی]] رسد<ref>لغت‌نامه دهخدا.</ref>. [[سعدی]] می‌نویسد: [[پارسایی]] را دیدم بر کنار دریا که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارو به نمی‌شد. مدت‌ها در آن رنجور بود و [[شکر]] خدای عزّوجلّ [[علی]] الدّوام گفتی. پرسیدندش به شکرِ چه می‌گویی؟ گفت شکرِ آنکه به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی<ref>گلستان سعدی.</ref>. | [[مصیبت]] به معنای [[سختی]]، [[بدبختی]]، نکبت و مکروهی است که به [[آدمی]] رسد<ref>لغت‌نامه دهخدا.</ref>. [[سعدی]] می‌نویسد: [[پارسایی]] را دیدم بر کنار دریا که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارو به نمی‌شد. مدت‌ها در آن رنجور بود و [[شکر]] خدای عزّوجلّ [[علی]] الدّوام گفتی. پرسیدندش به شکرِ چه می‌گویی؟ گفت شکرِ آنکه به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی<ref>گلستان سعدی.</ref>. | ||
[[امام سجاد]]{{ع}}، بزرگ‌ترین [[مصیبت]] عالم را، [[گرفتاری]] [[انسان]] به اعمالی که موجب [[خشم]] و [[غضب]] [[خدا]] و [[عذاب]] [[عالم آخرت]] شود، دانسته و فرموده است: بار خدایا!... هر مکروهی در برابر [[خشم]] تو ناچیز و هر مصیبتی در برابر [[غضب]] تو [[سهل]] است<ref>نیایش چهاردهم.</ref>. | [[امام سجاد]] {{ع}}، بزرگ‌ترین [[مصیبت]] عالم را، [[گرفتاری]] [[انسان]] به اعمالی که موجب [[خشم]] و [[غضب]] [[خدا]] و [[عذاب]] [[عالم آخرت]] شود، دانسته و فرموده است: بار خدایا!... هر مکروهی در برابر [[خشم]] تو ناچیز و هر مصیبتی در برابر [[غضب]] تو [[سهل]] است<ref>نیایش چهاردهم.</ref>. | ||
و نیز در دعای دیگری فرموده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ نَعُوذُ بِكَ مِنَ الْحَسْرَةِ الْعُظْمَى، وَ الْمُصِيبَةِ الْكُبْرَى، وَ أَشْقَى الشَّقَاءِ، وَ سُوءِ الْمَآبِ، وَ حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ}}<ref>نیایش هشتم.</ref>؛ «بار خدایا!... از بزرگ‌ترین [[حسرت]] و سنگین‌ترین [[مصیبت]] و بدترین شوربختی‌ها و بد سرانجامی‌ها یعنی [[محروم]] شدن از [[ثواب]] [[آخرت]] و گرفتار شدن به [[عقاب]] [[روز رستخیز]]، به تو [[پناه]] می‌بریم». | و نیز در دعای دیگری فرموده است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ... وَ نَعُوذُ بِكَ مِنَ الْحَسْرَةِ الْعُظْمَى، وَ الْمُصِيبَةِ الْكُبْرَى، وَ أَشْقَى الشَّقَاءِ، وَ سُوءِ الْمَآبِ، وَ حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ}}<ref>نیایش هشتم.</ref>؛ «بار خدایا!... از بزرگ‌ترین [[حسرت]] و سنگین‌ترین [[مصیبت]] و بدترین شوربختی‌ها و بد سرانجامی‌ها یعنی [[محروم]] شدن از [[ثواب]] [[آخرت]] و گرفتار شدن به [[عقاب]] [[روز رستخیز]]، به تو [[پناه]] می‌بریم». | ||
[[امام زین‌العابدین]]{{ع}}، از [[خداوند]] [[قادر]] [[یکتا]] درخواست می‌کند که با [[قدرت]] بی‌نهایت خود هر [[مصیبت]] و رنجی را از بندگانش دفع کند و آنان را مقرون [[نیکی]] گرداند: «بار خدایا، تو بندگانت را از هر [[رنج]] و [[مصیبت]] نگه می‌داری و حسناتشان ارزانی می‌داری و هر چه خواهی کنی، که تو بر هر کاری [[توانایی]]»<ref>نیایش سی‌و‌دوم.</ref>. | [[امام زین‌العابدین]] {{ع}}، از [[خداوند]] [[قادر]] [[یکتا]] درخواست می‌کند که با [[قدرت]] بی‌نهایت خود هر [[مصیبت]] و رنجی را از بندگانش دفع کند و آنان را مقرون [[نیکی]] گرداند: «بار خدایا، تو بندگانت را از هر [[رنج]] و [[مصیبت]] نگه می‌داری و حسناتشان ارزانی می‌داری و هر چه خواهی کنی، که تو بر هر کاری [[توانایی]]»<ref>نیایش سی‌و‌دوم.</ref>. | ||
در نظر انسان‌های بزرگ [[ارزش]] [[زندگی]] به [[آسایش]] ظاهری و بهره‌مندی‌های [[مادّی]] صرف نیست، تا [[انسان]] به خاطر آن بخواهد از [[کمالات]] و [[فضایل]] [[حقیقی]] بی‌بهره ماند. از این رو در نظر [[امام سجاد]]{{ع}} [[طول عمر]] وقتی [[ارزش]] دارد که همراه با این [[ارزش‌ها]] باشد و به همین سبب از [[خدا]] می‌خواهد که [[طول عمر]] او به گونه‌ای نباشد که به [[قساوت قلب]] بینجامد یا حادثه‌ها و مصیبت‌هایی پیش آید که [[قدر]] و [[منزلت]] [[انسان]] را از بین ببرد: | در نظر انسان‌های بزرگ [[ارزش]] [[زندگی]] به [[آسایش]] ظاهری و بهره‌مندی‌های [[مادّی]] صرف نیست، تا [[انسان]] به خاطر آن بخواهد از [[کمالات]] و [[فضایل]] [[حقیقی]] بی‌بهره ماند. از این رو در نظر [[امام سجاد]] {{ع}} [[طول عمر]] وقتی [[ارزش]] دارد که همراه با این [[ارزش‌ها]] باشد و به همین سبب از [[خدا]] می‌خواهد که [[طول عمر]] او به گونه‌ای نباشد که به [[قساوت قلب]] بینجامد یا حادثه‌ها و مصیبت‌هایی پیش آید که [[قدر]] و [[منزلت]] [[انسان]] را از بین ببرد: | ||
«خداوندا! [[عمر]] مرا آن‌قدر دراز مکن که به [[قساوت]] قلبم انجامد؛ و مرا به حادثه‌ای دردناک و سخت که شکوهم از میان ببرد یا مقامی که [[قدر]] و منزلتم را حقیر گرداند یا نقیصه‌ای که [[مقام]] و [[مرتبت]] خویش از کف بدهم، گرفتار منمای»<ref>نیایش چهل‌وهفتم.</ref>. آن [[حضرت]] از [[خداوند بزرگ]] به خاطر [[نجات]] او از حوادث سخت و دشواری‌های جانفزا [[قدردانی]] کرده و می‌فرماید: «ای [[خداوند]]! [تو را [[سپاس]]] که بسیاری از ابرهای [[بلا]] را که بر سر من [[خیمه]] زده بود، پراکنده ساختی... و چشمان حوادثِ بسیاری را از من بردوختی و حجاب‌های [[غم]] و [[اندوه]] فراوانی را به یک سو زدی... چه بسا به سر در افتاده بودم و تو مرا بر پای داشتی و چه بسا [[مسکنت]] و [[بیچارگی]] که به یکباره از میان برداشتی»<ref>نیایش چهل‌و‌نهم.</ref>. | «خداوندا! [[عمر]] مرا آن‌قدر دراز مکن که به [[قساوت]] قلبم انجامد؛ و مرا به حادثه‌ای دردناک و سخت که شکوهم از میان ببرد یا مقامی که [[قدر]] و منزلتم را حقیر گرداند یا نقیصه‌ای که [[مقام]] و [[مرتبت]] خویش از کف بدهم، گرفتار منمای»<ref>نیایش چهل‌وهفتم.</ref>. آن [[حضرت]] از [[خداوند بزرگ]] به خاطر [[نجات]] او از حوادث سخت و دشواری‌های جانفزا [[قدردانی]] کرده و می‌فرماید: «ای [[خداوند]]! [تو را [[سپاس]]] که بسیاری از ابرهای [[بلا]] را که بر سر من [[خیمه]] زده بود، پراکنده ساختی... و چشمان حوادثِ بسیاری را از من بردوختی و حجاب‌های [[غم]] و [[اندوه]] فراوانی را به یک سو زدی... چه بسا به سر در افتاده بودم و تو مرا بر پای داشتی و چه بسا [[مسکنت]] و [[بیچارگی]] که به یکباره از میان برداشتی»<ref>نیایش چهل‌و‌نهم.</ref>. | ||
در [[مکتب]] [[امام سجاد]]{{ع}} از دست دادن فرصت‌های مناسب [[عبادت]] و [[بندگی]]، به ویژه [[فرصت]] [[ارزشمند]] [[ماه رمضان]]، موجب [[اندوه]] و [[نگرانی]] است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِيبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِ عِيدِنَا وَ فِطْرِنَا}}؛ «بار خدایاا! [[درود]] بفرست بر [[محمد و خاندان او]] از سپری شدن [[رمضان]] اندوهگینیم، تو ما را بر [[اندوه]] این [[فراق]] [[پاداش]] [[خیر]] ده و این [[روز]] [[عید]] و [[روز]] [[روزه]] گشادن را بر ما [[مبارک]] گردان»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیه، امام زین‌العابدین{{ع}}،، قم، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ | در [[مکتب]] [[امام سجاد]] {{ع}} از دست دادن فرصت‌های مناسب [[عبادت]] و [[بندگی]]، به ویژه [[فرصت]] [[ارزشمند]] [[ماه رمضان]]، موجب [[اندوه]] و [[نگرانی]] است: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِيبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِ عِيدِنَا وَ فِطْرِنَا}}؛ «بار خدایاا! [[درود]] بفرست بر [[محمد و خاندان او]] از سپری شدن [[رمضان]] اندوهگینیم، تو ما را بر [[اندوه]] این [[فراق]] [[پاداش]] [[خیر]] ده و این [[روز]] [[عید]] و [[روز]] [[روزه]] گشادن را بر ما [[مبارک]] گردان»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>.<ref>الصحیفة السجادیه، امام زین‌العابدین {{ع}}،، قم، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ گلستان، مصلح‌الدین سعدی، قدیانی، تهران، ۱۳۷۰؛ لغت‌نامه، علی‌اکبر دهخدا، دانشگاه تهران، ۱۳۶۷.</ref>.<ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «مصیبت»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۴۰۷.</ref> | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «مصیبت»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | # [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «مصیبت»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']] | ||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:مصیبت | [[رده:مصیبت]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۶ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۳۳
این مدخل زیرشاخهٔ بحث مصیبت است. مصیبت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مصیبت در قرآن - مصیبت در سیره پیامبر خاتم - مصیبت در معارف و سیره حسینی - مصیبت در فقه سیاسی - مصیبت در معارف دعا و زیارات - مصیبت در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
مصیبت به معنای سختی، بدبختی، نکبت و مکروهی است که به آدمی رسد[۱]. سعدی می‌نویسد: پارسایی را دیدم بر کنار دریا که زخم پلنگ داشت و به هیچ دارو به نمی‌شد. مدت‌ها در آن رنجور بود و شکر خدای عزّوجلّ علی الدّوام گفتی. پرسیدندش به شکرِ چه می‌گویی؟ گفت شکرِ آنکه به مصیبتی گرفتارم نه به معصیتی[۲].
امام سجاد (ع)، بزرگ‌ترین مصیبت عالم را، گرفتاری انسان به اعمالی که موجب خشم و غضب خدا و عذاب عالم آخرت شود، دانسته و فرموده است: بار خدایا!... هر مکروهی در برابر خشم تو ناچیز و هر مصیبتی در برابر غضب تو سهل است[۳]. و نیز در دعای دیگری فرموده است: «اللَّهُمَّ... وَ نَعُوذُ بِكَ مِنَ الْحَسْرَةِ الْعُظْمَى، وَ الْمُصِيبَةِ الْكُبْرَى، وَ أَشْقَى الشَّقَاءِ، وَ سُوءِ الْمَآبِ، وَ حِرْمَانِ الثَّوَابِ، وَ حُلُولِ الْعِقَابِ»[۴]؛ «بار خدایا!... از بزرگ‌ترین حسرت و سنگین‌ترین مصیبت و بدترین شوربختی‌ها و بد سرانجامی‌ها یعنی محروم شدن از ثواب آخرت و گرفتار شدن به عقاب روز رستخیز، به تو پناه می‌بریم».
امام زین‌العابدین (ع)، از خداوند قادر یکتا درخواست می‌کند که با قدرت بی‌نهایت خود هر مصیبت و رنجی را از بندگانش دفع کند و آنان را مقرون نیکی گرداند: «بار خدایا، تو بندگانت را از هر رنج و مصیبت نگه می‌داری و حسناتشان ارزانی می‌داری و هر چه خواهی کنی، که تو بر هر کاری توانایی»[۵]. در نظر انسان‌های بزرگ ارزش زندگی به آسایش ظاهری و بهره‌مندی‌های مادّی صرف نیست، تا انسان به خاطر آن بخواهد از کمالات و فضایل حقیقی بی‌بهره ماند. از این رو در نظر امام سجاد (ع) طول عمر وقتی ارزش دارد که همراه با این ارزش‌ها باشد و به همین سبب از خدا می‌خواهد که طول عمر او به گونه‌ای نباشد که به قساوت قلب بینجامد یا حادثه‌ها و مصیبت‌هایی پیش آید که قدر و منزلت انسان را از بین ببرد: «خداوندا! عمر مرا آن‌قدر دراز مکن که به قساوت قلبم انجامد؛ و مرا به حادثه‌ای دردناک و سخت که شکوهم از میان ببرد یا مقامی که قدر و منزلتم را حقیر گرداند یا نقیصه‌ای که مقام و مرتبت خویش از کف بدهم، گرفتار منمای»[۶]. آن حضرت از خداوند بزرگ به خاطر نجات او از حوادث سخت و دشواری‌های جانفزا قدردانی کرده و می‌فرماید: «ای خداوند! [تو را سپاس] که بسیاری از ابرهای بلا را که بر سر من خیمه زده بود، پراکنده ساختی... و چشمان حوادثِ بسیاری را از من بردوختی و حجاب‌های غم و اندوه فراوانی را به یک سو زدی... چه بسا به سر در افتاده بودم و تو مرا بر پای داشتی و چه بسا مسکنت و بیچارگی که به یکباره از میان برداشتی»[۷]. در مکتب امام سجاد (ع) از دست دادن فرصت‌های مناسب عبادت و بندگی، به ویژه فرصت ارزشمند ماه رمضان، موجب اندوه و نگرانی است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْبُرْ مُصِيبَتَنَا بِشَهْرِنَا، وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِ عِيدِنَا وَ فِطْرِنَا»؛ «بار خدایاا! درود بفرست بر محمد و خاندان او از سپری شدن رمضان اندوهگینیم، تو ما را بر اندوه این فراق پاداش خیر ده و این روز عید و روز روزه گشادن را بر ما مبارک گردان»[۸].[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ لغت‌نامه دهخدا.
- ↑ گلستان سعدی.
- ↑ نیایش چهاردهم.
- ↑ نیایش هشتم.
- ↑ نیایش سی‌و‌دوم.
- ↑ نیایش چهل‌وهفتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌نهم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ الصحیفة السجادیه، امام زین‌العابدین (ع)،، قم، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ گلستان، مصلح‌الدین سعدی، قدیانی، تهران، ۱۳۷۰؛ لغت‌نامه، علی‌اکبر دهخدا، دانشگاه تهران، ۱۳۶۷.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «مصیبت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۰۷.