ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==منابع== * +==منابع== {{منابع}} * ))
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب: واگردانی دستی
 
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{امامت}}
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = ابوقیس بن فاکه قریشی| عنوان مدخل  = ابوقیس بن فاکه قریشی| مداخل مرتبط = [[ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن]] | پرسش مرتبط  = }}
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[ابوقیس بن فاکه قریشی]]''' است. "'''[[ابوقیس بن فاکه قریشی]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ابوقیس بن فاکه قریشی در قرآن]] - [[ابوقیس بن فاکه قریشی در تاریخ اسلامی]]</div>
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">


==مقدمه==
== ابوقیس در [[شأن نزول]] ==
او از تیره [[بنی‌مخزوم]]<ref> السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۶۴۱.</ref> و یکی از ۷ <ref> المغازی، ج۱، ص۷۲.</ref> یا ۵ تن <ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص‌۲۸.</ref> [[مسلمانی]] است که در [[مکّه]] به [[پیامبر]]{{صل}} گرویده؛ امّا هنگام [[هجرت]] [[حضرت]] به [[مدینه]]، از طرف [[پدران]] و [[اقوام]] خویش از هجرت باز‌داشته و [[زندانی]] شدند و اندک اندک فریفته شده،<ref>السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۶۴۱.</ref> یا در برابر شدت شکنجه‌های [[مشرکان]] تاب نیاورده، از [[اسلام]] برگشتند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج‌۲، ص‌۲۸.</ref> از جزئیات [[زندگی]] ابوقیس‌ در این دوره و پیش از آن، بیش از آن‌چه بیان شد، اطلاعی در دست نیست.
 
وی در [[سپاه مشرکان]] مکّه، در [[جنگ بدر]] حضور یافت و به دست [[حمزة بن عبدالمطلب]]<ref>المغازی، ج‌۱، ص‌۱۵۰.</ref> یا [[علی بن ابی‌طالب]] (به گفته [[ابن‌اسحاق]]) و یا به‌دست [[عمار بن یاسر]] (به گفته [[ابن‌هشام]])<ref>السیرة النبویه، ج‌۲، ص‌۷۱۱.</ref> کشته شد. [[واقدی]] چگونگی کشته شدنش را چنین گزارش می‌‌کند: چون بنی‌مخزوم در جنگ بدر، شدت [[خشم]] [[مسلمانان]] را درباره [[ابوجهل]] دریافتند، برای [[حفظ جان]] او، [[لباس]] جنگی‌اش را به تن عده‌ای کردند تا مسلمانان را بفریبند و [[ابوقیس]] یکی از افرادی بود که لباس ابوجهل بر تنش پوشانده شد و [[حمزه]]، به [[تصوّر]] اینکه ابوجهل است، بر او [[حمله]] برد و به قتلش رساند.<ref>المغازی، ج‌۱، ص‌۸۶.</ref> در هر صورت ابوقیس در جنگ بدر و در حال [[کفر]] کشته شد <ref>جمهرة‌انساب‌العرب، ص‌۱۴۴.</ref>.
 
==ابوقیس در [[شأن نزول]]==
[[مفسران]] در ذیل دو [[آیه]]، از ابوقیس [[سخن]] به‌میان آورده‌اند:  
[[مفسران]] در ذیل دو [[آیه]]، از ابوقیس [[سخن]] به‌میان آورده‌اند:  
#در ذیل آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷.</ref> [[طبری]] می‌گوید: [[آیه]] درباره عده‌ای از [[جوانان]] [[مرتد]]، از ‌جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] نازل شده است.<ref>جامع‌البیان، مج‌۴،، ج‌۵، ص‌۳۱۷و۳۱۹.</ref> [[طبرسی]] به [[نقل]] از [[ابوحمزه ثمالی]] آورده است که آیه درباره گروهی از [[مردم]] است که به [[اسلام]] گرویده بودند؛ امّا در [[بدر]] با [[مشرکان]] همراه شدند و گویا ابوقیس‌ بن فاکه از‌ جمله آنان بوده ‌است<ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۵۰.</ref>.
# در ذیل آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا}}<ref>«از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷.</ref> [[طبری]] می‌گوید: [[آیه]] درباره عده‌ای از [[جوانان]] [[مرتد]]، از ‌جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] نازل شده است.<ref>جامع‌البیان، مج‌۴،، ج‌۵، ص‌۳۱۷و۳۱۹.</ref> [[طبرسی]] به [[نقل]] از [[ابوحمزه ثمالی]] آورده است که آیه درباره گروهی از [[مردم]] است که به [[اسلام]] گرویده بودند؛ امّا در [[بدر]] با [[مشرکان]] همراه شدند و گویا ابوقیس‌ بن فاکه از‌ جمله آنان بوده ‌است<ref> مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۵۰.</ref>.
#طبری در ذیل آیه {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> از [[مجاهد]] نقل کرده است که آیه، درباره گروهی از [[قریش]] از‌ جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] است. <ref>جامع‌البیان، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۹.</ref> طبرسی <ref>مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۸۴۶.</ref> و [[آلوسی]] <ref>روح‌المعانی، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۳.</ref> نیز آیه را در همین باره دانسته‌اند. [[مجلسی]]، تفصیل داستان [[شأن نزول]] را چنین آورده است: عده‌ای از جوانان قریش در [[مکّه]] اسلام آوردند؛ امّا پدرانشان، آنان را [[زندانی]] کردند و مانع هجرتشان شدند. آنان هنگامه [[بدر]] با قریش خارج شدند؛ در‌حالی‌ که در تردید و [[نفاق]] بودند. از‌ جمله آنان ابوقیس‌ بن‌ فاکه بود. اینان چون به [[یاران]] اندک [[رسول خدا]] نظر کردند، گفتند: اینان تهی‌دستان‌اند و دینشان آنان را فریفته و هم اکنون کشته می‌شوند که [[خداوند]] این آیه را درباره آنان نازل فرمود<ref>بحارالانوار، ج‌۱۹، ص‌۲۵۵.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref>
# طبری در ذیل آیه {{متن قرآن|إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۴۹.</ref> از [[مجاهد]] نقل کرده است که آیه، درباره گروهی از [[قریش]] از‌ جمله [[ابوقیس‌ بن ‌فاکه]] است. <ref>جامع‌البیان، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۹.</ref> طبرسی <ref>مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۸۴۶.</ref> و [[آلوسی]] <ref>روح‌المعانی، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۳.</ref> نیز آیه را در همین باره دانسته‌اند. [[مجلسی]]، تفصیل داستان [[شأن نزول]] را چنین آورده است: عده‌ای از جوانان قریش در [[مکّه]] اسلام آوردند؛ امّا پدرانشان، آنان را [[زندانی]] کردند و مانع هجرتشان شدند. آنان هنگامه [[بدر]] با قریش خارج شدند؛ در‌حالی‌ که در تردید و [[نفاق]] بودند. از‌ جمله آنان ابوقیس‌ بن‌ فاکه بود. اینان چون به [[یاران]] اندک [[رسول خدا]] نظر کردند، گفتند: اینان تهی‌دستان‌اند و دینشان آنان را فریفته و هم اکنون کشته می‌شوند که [[خداوند]] این آیه را درباره آنان نازل فرمود<ref>بحارالانوار، ج‌۱۹، ص‌۲۵۵.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲، ص 45-46.</ref>


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==
{{مدخل‌های وابسته}}
{{مدخل وابسته}}
* [[بنی مخزوم]] (قبیله)
* [[بنی مخزوم]] (قبیله)
{{پایان مدخل وابسته}}


==منابع==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
* [[پرونده:000053.jpg|22px]] [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۲''']]
#[[پرونده:000053.jpg|22px]] [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی (مقاله)|مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۲''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:ابوقیس بن فاکه قریشی]]
[[رده:ابوقیس بن فاکه قریشی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۶:۲۸

ابوقیس در شأن نزول

مفسران در ذیل دو آیه، از ابوقیس سخن به‌میان آورده‌اند:

  1. در ذیل آیه ﴿إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِيهَا فَأُولَئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءَتْ مَصِيرًا[۱] طبری می‌گوید: آیه درباره عده‌ای از جوانان مرتد، از ‌جمله ابوقیس‌ بن ‌فاکه نازل شده است.[۲] طبرسی به نقل از ابوحمزه ثمالی آورده است که آیه درباره گروهی از مردم است که به اسلام گرویده بودند؛ امّا در بدر با مشرکان همراه شدند و گویا ابوقیس‌ بن فاکه از‌ جمله آنان بوده ‌است[۳].
  2. طبری در ذیل آیه ﴿إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَؤُلَاءِ دِينُهُمْ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ[۴] از مجاهد نقل کرده است که آیه، درباره گروهی از قریش از‌ جمله ابوقیس‌ بن ‌فاکه است. [۵] طبرسی [۶] و آلوسی [۷] نیز آیه را در همین باره دانسته‌اند. مجلسی، تفصیل داستان شأن نزول را چنین آورده است: عده‌ای از جوانان قریش در مکّه اسلام آوردند؛ امّا پدرانشان، آنان را زندانی کردند و مانع هجرتشان شدند. آنان هنگامه بدر با قریش خارج شدند؛ در‌حالی‌ که در تردید و نفاق بودند. از‌ جمله آنان ابوقیس‌ بن‌ فاکه بود. اینان چون به یاران اندک رسول خدا نظر کردند، گفتند: اینان تهی‌دستان‌اند و دینشان آنان را فریفته و هم اکنون کشته می‌شوند که خداوند این آیه را درباره آنان نازل فرمود[۸].[۹]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. «از کسانی که فرشتگان جانشان را در حال ستم به خویش می‌گیرند، می‌پرسند: در چه حال بوده‌اید؟ می‌گویند: ما ناتوان شمرده‌شدگان روی زمین بوده‌ایم. می‌گویند: آیا زمین خداوند (آن‌قدر) فراخ نبود که در آن هجرت کنید؟ بنابراین، سرای (پایانی) اینان دوزخ است و بد پایانه‌ای است» سوره نساء، آیه ۹۷.
  2. جامع‌البیان، مج‌۴،، ج‌۵، ص‌۳۱۷و۳۱۹.
  3. مجمع‌البیان، ج۳، ص۱۵۰.
  4. «و (یاد کن) آنگاه را که منافقان و بیماردلان می‌گفتند: اینان را دینشان فریفته است در حالی که هر کس بر خداوند توکّل کند بی‌گمان خداوند پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۴۹.
  5. جامع‌البیان، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۹.
  6. مجمع‌البیان، ج‌۴، ص‌۸۴۶.
  7. روح‌المعانی، مج‌۶، ج‌۱۰، ص‌۲۳.
  8. بحارالانوار، ج‌۱۹، ص‌۲۵۵.
  9. واسعی، سید علی رضا، مقاله «ابوقیس بن فاکه بن مغیره قریشی»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۲، ص 45-46.