محمد بن عبدالله جعفر در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۳۲

مقدمه

محمد فرزند عبدالله جعفر طیار، و مادرش به نقل ابوالفرج اصفهانی، «خوصاء»^[۱] دخت "حفصة بن ثقیف" و مادر خوصاء "هند بنت سالم بن عبدالله بن عبدالله بن مخزوم" است^[۲] و مادر محمد بن عبدالله بن جعفر، «خوصاء» بوده است، ولی بنابر قول اکثر مورخان مادر عون بن عبدالله بن جعفر و محمد هر دو حضرت زینب (س) بوده است^[۳].

گفته‌اند: محمد، قبل از برادرش عون به میدان نبرد رفت و موقعی که مقابل دشمن قرار گرفت این رجز را می‌‌خواند:

أَشْكُو إِلَى اللَّهِ مِنَ الْعُدْوَانِ‏		فَعَالَ قَوْمٍ‏ فِي‏ الرَّدَى‏ عُمْيَانٍ‏
قَدْ بَدَّلُوا مَعَالِمَ الْقُرْآنِ‏		وَ مُحْكَمَ التَّنْزِيلِ وَ التِّبْيَانِ

از دشمنان به خدا شکایت می‌‌کنم، جنگ با مردمی که کورکورانه و در گمراهی‌اند، آنها دستورات قرآن را دگرگون کرده و آیات محکم الهی را به فراموشی سپردند^[۴].

وی در این نبرد ده نفر را به هلاکت رسانید، اما لشکر دشمن او را محاصره کردند و سرانجام «عامر بن نهشل تمیمی» او را به شهادت رساند^[۵].

«سلیمان بن قته»^[۶] در مصیبتی که برای امام حسین (ع) سروده از محمد بن عبدالله چنین یاد می‌‌کند: و همنام پیامبر میان آنها تنها ماند و آنها با شمشیر برنده و صیقل داده شده به سراغش آمدند، پس ای چشم من چون خواستی گریه کنی، سیلاب اشک را بر آنان فرو بریز^[۷].

در زیارت ناحیه مقدسه درباره این شهید آمده است: «اَلسَّلاَمُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلشَّاهِدِ مَكَانَ أَبِيهِ وَ اَلتَّالِي لِأَخِيهِ وَ وَاقِيهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اَللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ نَهْشَلٍ اَلتَّمِيمِيَّ»^[۸]؛ سلام بر محمد فرزند عبدالله بن جعفر، کسی که جایگاه پدرش را شاهد بود و همراه برادرش به شهادت رسید و بدنش را برای حفظ جان او قرار داد، خداوند قاتل او عامر بن نهشل تمیمی را لعنت کند^[۹].

جستارهای وابسته

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین

پانویس

↑ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹؛ دارالمعارف، مقاتل الطالبیین؛ دارالمعرفة، ص۹۱، ولی برخی منابع نام وی را حوط بنت حفصه گفته‌اند. (تذکرة الخواص ص۲۲۹)
↑ ر.ک: مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصار العین، ص۷۳.
↑ کامل بهانی، ج۲، ص۳۰۳، روضة الشهداء، ص۳۹۳؛ نشر نوید اسلام، ر. ک: به تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.
↑ ابصارالعین، ص۷۴.
↑ مناقب، ج۴، ص۱۱۵، ابصارالعین، ص۷۷؛ مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج۲، ص۲۶؛ مکتبة المفید، ولی در کتاب دایرة المعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶ و ناسخ، ج۲، ص۳۲۱ این رجز را این گونه آمده است: نشکوا الی الله من العدوان قتال قوم فی الردی عمیان قد ترکوا معالم القرآن و محکم التنزیل و التبیان و اظهروا الکفر مع الطغیان صاحب کتاب عشر کامله (ص ۴۳۲) این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.
↑ سلیمان بن قته از تابعین اصحاب و از قبیله خزاعه است و گفته می‌‌شود او از شیعیان بوده و نخستین کسی است که در کربلا بر امام حسین (ع) نوحه‌سرایی کرد و زمانی که به قتل‌گاه رسید به قدری گریست که نزدیک بود جان دهد. (الکنی و الألقاب، ج۱، ص۳۸۳).
↑ و سمی النبی غودر فیهم قد علوه بصارم مصقول فاذا ما بکیت عینی فجودی بدموع تسیل کل مسیل؛مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصارالعین، ص۷۴.
↑ زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۶۸.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص ۲۵۱-۲۵۲.

[1] تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹؛ دارالمعارف، مقاتل الطالبیین؛ دارالمعرفة، ص۹۱، ولی برخی منابع نام وی را حوط بنت حفصه گفته‌اند. (تذکرة الخواص ص۲۲۹)

[2] ر.ک: مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصار العین، ص۷۳.

[3] کامل بهانی، ج۲، ص۳۰۳، روضة الشهداء، ص۳۹۳؛ نشر نوید اسلام، ر. ک: به تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.

[4] ابصارالعین، ص۷۴.

[5] مناقب، ج۴، ص۱۱۵، ابصارالعین، ص۷۷؛ مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج۲، ص۲۶؛ مکتبة المفید، ولی در کتاب دایرة المعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶ و ناسخ، ج۲، ص۳۲۱ این رجز را این گونه آمده است: نشکوا الی الله من العدوان قتال قوم فی الردی عمیان قد ترکوا معالم القرآن و محکم التنزیل و التبیان و اظهروا الکفر مع الطغیان صاحب کتاب عشر کامله (ص ۴۳۲) این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.

[6] سلیمان بن قته از تابعین اصحاب و از قبیله خزاعه است و گفته می‌‌شود او از شیعیان بوده و نخستین کسی است که در کربلا بر امام حسین (ع) نوحه‌سرایی کرد و زمانی که به قتل‌گاه رسید به قدری گریست که نزدیک بود جان دهد. (الکنی و الألقاب، ج۱، ص۳۸۳).

[7] و سمی النبی غودر فیهم قد علوه بصارم مصقول فاذا ما بکیت عینی فجودی بدموع تسیل کل مسیل؛مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصارالعین، ص۷۴.

[8] زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۶۸.

[9] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص ۲۵۱-۲۵۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{امامت}}
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[محمد بن عبدالله جعفر در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
-<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[محمد بن عبدالله بن جعفر در تراجم و رجال]] - [[محمد بن عبدالله بن جعفر در تاریخ اسلامی]]</div>
-<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-{{متن حدیث|اَلسَّلاَمُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلشَّاهِدِ مَكَانَ أَبِيهِ وَ اَلتَّالِي لِأَخِيهِ وَ وَاقِيهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اَللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ نَهْشَلٍ اَلتَّمِيمِيَّ}}<ref>زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۶۸.</ref>؛
+محمد فرزند [[عبدالله]] [[جعفر طیار]]، و مادرش به نقل [[ابوالفرج اصفهانی]]، «خوصاء»<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹؛ دارالمعارف، مقاتل الطالبیین؛ دارالمعرفة، ص۹۱، ولی برخی منابع نام وی را حوط بنت حفصه گفته‌اند. (تذکرة الخواص ص۲۲۹)</ref> دخت "حفصة بن ثقیف" و مادر خوصاء "هند بنت سالم بن عبدالله بن عبدالله بن مخزوم" است<ref>ر.ک: مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصار العین، ص۷۳.</ref> و مادر [[محمد بن عبدالله بن جعفر]]، «خوصاء» بوده است، ولی بنابر قول اکثر مورخان مادر [[عون بن عبدالله بن جعفر]] و محمد هر دو [[حضرت زینب]] {{س}} بوده است<ref>کامل بهانی، ج۲، ص۳۰۳، روضة الشهداء، ص۳۹۳؛ نشر نوید اسلام، ر. ک: به تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.</ref>.
-[[سلام]] بر [[محمد]] فرزند [[عبدالله بن جعفر]]، کسی که جایگاه پدرش را [[شاهد]] بود و همراه برادرش به [[شهادت]] رسید و بدنش را برای [[حفظ جان]] او قرار داد، [[خداوند]] [[قاتل]] او [[عامر]] بن [[نهشل]] تمیمی را [[لعنت]] کند.
+گفته‌اند: محمد، قبل از برادرش [[عون]] به میدان [[نبرد]] رفت و موقعی که مقابل [[دشمن]] قرار گرفت این [[رجز]] را می‌‌خواند:
-محمد فرزند [[عبدالله]] [[جعفر طیار]]، و مادرش به نقل [[ابوالفرج اصفهانی]]، «خوصاء»<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص۴۶۹؛ دارالمعارف، مقاتل الطالبیین؛ دارالمعرفة، ص۹۱، ولی برخی منابع نام وی را حوط بنت حفصه گفته‌اند. (تذکرة الخواص ص۲۲۹)</ref> دخت [[حفصة بن ثقیف]] و [[مادر]] خوصاء [[هند بنت سالم بن عبدالله بن عبدالله بن مخزوم]] است<ref>ر.ک: مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصار العین، ص۷۳</ref>. و مادر [[محمد بن عبدالله بن جعفر]]، «خوصاء» بوده است، ولی بنابر قول اکثر مورخان مادر [[عون بن عبدالله بن جعفر]] و محمد هر دو [[حضرت زینب]]{{س}} بوده است.<ref>کامل بهانی، ج۲، ص۳۰۳، روضة الشهداء، ص۳۹۳؛ نشر نوید اسلام، ر.ک: به تاریخ جیب السیر، ج۲، ص۵۳.</ref>.
-گفته‌اند: [[محمد]]، قبل از برادرش [[عون]] به میدان [[نبرد]] رفت و موقعی که مقابل [[دشمن]] قرار گرفت این [[رجز]] را می‌‌خواند:
 {{شعر}}
 {{ب|''أَشْكُو إِلَى اللَّهِ مِنَ الْعُدْوَانِ‏''|2=''فَعَالَ قَوْمٍ‏ فِي‏ الرَّدَى‏ عُمْيَانٍ‏''}}
 {{ب|''قَدْ بَدَّلُوا مَعَالِمَ الْقُرْآنِ‏''|2=''وَ مُحْكَمَ التَّنْزِيلِ وَ التِّبْيَانِ''}}
 {{پایان شعر}}
-:از [[دشمنان]] به [[خدا]] [[شکایت]] می‌‌کنم، [[جنگ]] با مردمی که [[کورکورانه]] و در گمراهی‌اند، آنها [[دستورات]] [[قرآن]] را دگرگون کرده و [[آیات محکم]] [[الهی]] را به [[فراموشی]] سپردند<ref>ابصارالعین، ص۷۴.</ref>.
+:از [[دشمنان]] به [[خدا]] [[شکایت]] می‌‌کنم، [[جنگ]] با مردمی که کورکورانه و در گمراهی‌اند، آنها [[دستورات]] [[قرآن]] را دگرگون کرده و [[آیات محکم]] [[الهی]] را به [[فراموشی]] سپردند<ref>ابصارالعین، ص۷۴.</ref>.
+وی در این نبرد ده نفر را به هلاکت رسانید، اما [[لشکر]] دشمن او را محاصره کردند و سرانجام «[[عامر بن نهشل تمیمی]]» او را به شهادت رساند<ref>مناقب، ج۴، ص۱۱۵، ابصارالعین، ص۷۷؛ مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ مقتل الحسین {{ع}}، خوارزمی، ج۲، ص۲۶؛ مکتبة المفید، ولی در کتاب دایرة المعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶ و ناسخ، ج۲، ص۳۲۱ این رجز را این گونه آمده است:
+{{عربی|نشکوا الی الله من العدوان قتال قوم فی الردی عمیان
+  قد ترکوا معالم القرآن و محکم التنزیل و التبیان
+  و اظهروا الکفر مع الطغیان}}
+صاحب کتاب عشر کامله (ص ۴۳۲) این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.</ref>.
-وی در این نبرد ده نفر را به [[هلاکت]] رسانید، اما [[لشکر]] دشمن او را محاصره کردند و سرانجام «[[عامر بن نهشل تمیمی]]» او را به شهادت رساند.<ref>مناقب، ج۴، ص۱۱۵، ابصارالعین، ص۷۷؛ مرکز الدراسات الاسلامیة لحرس الثورة؛ مقتل الحسین{{ع}}، خوارزمی، ج۲، ص۲۶؛ مکتبة المفید، ولی در کتاب دایرة المعارف الحسینیه، ج۶، ص۲۷۶ و ناسخ، ج۲، ص۳۲۱ این رجز را این گونه آمده است:
+«سلیمان بن قته»<ref>سلیمان بن قته از تابعین اصحاب و از قبیله خزاعه است و گفته می‌‌شود او از شیعیان بوده و نخستین کسی است که در کربلا بر امام حسین {{ع}} نوحه‌سرایی کرد و زمانی که به قتل‌گاه رسید به قدری گریست که نزدیک بود جان دهد. (الکنی و الألقاب، ج۱، ص۳۸۳).</ref> در مصیبتی که برای [[امام حسین]] {{ع}} سروده از [[محمد بن عبدالله]] چنین یاد می‌‌کند: و همنام [[پیامبر]] میان آنها تنها ماند و آنها با [[شمشیر]] برنده و [[صیقل]] داده شده به سراغش آمدند، پس ای چشم من چون خواستی [[گریه]] کنی، سیلاب [[اشک]] را بر آنان فرو بریز<ref>{{عربی|و سمی النبی غودر فیهم قد علوه بصارم مصقول فاذا ما بکیت [[عینی]] فجودی بدموع تسیل کل مسیل}}؛مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصارالعین، ص۷۴.</ref>.
-{{عربی|نشکوا الی الله من العدوان       قتال قوم فی الردی عمیان
-        قد ترکوا معالم القرآن       و محکم التنزیل و التبیان
-              و اظهروا الکفر مع الطغیان}}
-صاحب کتاب عشر کامله (ص ۴۳۲) این رجز را به جعفر بن محمد بن عقیل نسبت داده است.</ref>
-[[سلیمان بن قته]]<ref>سلیمان بن قته از تابعین اصحاب و از قبیله خزاعه است و گفته می‌‌شود او از شیعیان بوده و نخستین کسی است که در کربلا بر امام حسین{{ع}} نوحه‌سرایی کرد و زمانی که به قتل‌گاه رسید به قدری گریست که نزدیک بود جان دهد. (الکنی و الألقاب، ج۱، ص۳۸۳).</ref> در مصیبتی که برای [[امام حسین]]{{ع}} سروده از [[محمد بن عبدالله]] چنین یاد می‌‌کند: و همنام [[پیامبر]] میان آنها تنها ماند و آنها با [[شمشیر]] برنده و [[صیقل]] داده شده به سراغش آمدند، پس ای چشم من چون خواستی [[گریه]] کنی، سیلاب [[اشک]] را بر آنان فرو بریز<ref>{{عربی|و سمی النبی غودر فیهم قد علوه بصارم مصقول فاذا ما بکیت [[عینی]] فجودی بدموع تسیل کل مسیل}}؛مقاتل الطالبیین، ص۶۰؛ ابصارالعین، ص۷۴.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص:۲۵۱-۲۵۲.</ref>
+در [[زیارت ناحیه مقدسه]] درباره این شهید آمده است:  {{متن حدیث|اَلسَّلاَمُ عَلَى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلشَّاهِدِ مَكَانَ أَبِيهِ وَ اَلتَّالِي لِأَخِيهِ وَ وَاقِيهِ بِبَدَنِهِ لَعَنَ اَللَّهُ قَاتِلَهُ عَامِرَ بْنَ نَهْشَلٍ اَلتَّمِيمِيَّ}}<ref>زیارت ناحیه مقدسه، بحارالأنوار، ج۴۵، ص۶۸.</ref>؛ [[سلام]] بر [[محمد]] فرزند [[عبدالله بن جعفر]]، کسی که جایگاه پدرش را [[شاهد]] بود و همراه برادرش به [[شهادت]] رسید و بدنش را برای حفظ جان او قرار داد، [[خداوند]] [[قاتل]] او عامر بن نهشل تمیمی را [[لعنت]] کند<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[اصحاب امام حسین - ناظم‌زاده (کتاب)|اصحاب امام حسین]]، ص ۲۵۱-۲۵۲.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
 * [[عبدالله بن جعفر]] (پدر)
 * [[زینب بنت علی]] (مادر)
@@ خط ۳۲: / خط ۲۸: @@
 * [[عبدالله بن عبدالله بن جعفر]] (برادر)
 * [[عامر بن نهشل‌ تمیمی]] (قاتل)
+{{پایان مدخل وابسته}}
 == منابع ==
 {{منابع}}
@@ خط ۳۷: / خط ۳۵: @@
 {{پایان منابع}}
-==پانویس==
+== پانویس ==
 {{پانویس}}
-[[رده:محمد بن عبدالله بن جعفر]]
+[[رده:شهدای واقعه کربلا]]
-[[رده:مدخل]]
+[[رده:محمد بن عبدالله جعفر]]
-[[رده:اعلام]]