عرش در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (added Category:مفاهیم در کلام اسلامی using HotCat) |
|||
| (۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = عرش | عنوان مدخل = عرش| مداخل مرتبط = [[عرش در قرآن]] - [[عرش در حدیث]] - [[عرش در کلام اسلامی]] - [[عرش در معارف دعا و زیارات]] - [[عرش در معارف و سیره سجادی]] - [[عرش در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]] | پرسش مرتبط = }} | ||
'''عرش''' به معنای تخت و [[سلطنت]]، در اصطلاح [[دینی]] کنایه از [[حاکمیت]] و [[فرمانروایی]] مطلق [[خداوند]] بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای [[علم]] و [[قدرت الهی]] است و حامل آن دارای [[علم]] و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و [[پیامبران]] و [[اهل بیت]] {{عم}} حاملان این [[علم]] هستند. | |||
== معناشناسی == | |||
"[[عرش]]" به معنای جایی است که سقف دارد و نیز جایی که [[سلطان]] بر آن می‌نشیند<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ۳۲۹.</ref>؛ اما در اصطلاح [[دینی]] عرصه [[زمامداری]] [[خداوند]] را گویند. | |||
این اصطلاح کنایه از استیلای [[خداوند]] بر مُلک و [[قیام]] او به [[تدبیر امور]] عالَم است<ref>سوره یونس، آیه ۳.</ref>. [[عرش]] و پاره‌ای مفاهیم دیگر ـ همانند کرسی، [[لوح]] و قلم ـ مفاهیمی [[معنوی]] و مربوط به عالَم غیب‌اند که فهم [[انسان]] از راه یافتن به [[حقیقت]] آنها [[ناتوان]] است<ref>مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج۲، ص۶۶ و ۶۷.</ref>. از این رو، عده‌ای از [[مسلمانان]] پرسیدن درباره آنها را جایز ندانسته‌اند. با این حال، برخی [[مسلمانان]] از [[امامان شیعه]] {{ع}} پرسش‌هایی کرده‌اند و [[امامان]] به [[قدر]] [[توانایی]] و [[درک]] پرسندگان، مفاهیم یاد شده را توضیح و شرح داده‌اند<ref>ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ۳۸۲ ـ ۳۷۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۳۹-۳۴۰.</ref> | |||
== معانی [[عرش]] == | |||
گروه‌های [[مسلمان]] برای [[عرش]] معانی متعددی برشمرده‌اند: | |||
# مشبهَه، [[عرش]] را تختی همانند تخت‌های [[دنیایی]] دانسته‌اند که [[خداوند]] بر آن تکیه می‌زند<ref>الملل والنحل، ج۱، ص ۱۰۳ ـ ۱۰۸.</ref> | |||
# برخی [[مسلمانان]]، [[عرش]] را ـ مطابق با هیئت بطلمیوسی ـ فلک نهم دانسته‌اند که محیط بر عالم جسمانی است. | |||
# علمای [[شیعه]] بر قائل‌اند که [[عرش]]، جسم نیست؛ بلکه کنایه است از [[سلطنت]] و استیلای [[خداوند متعال]] بر عالم [[خلقت]]<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۶۶ ـ ۱۷۳.</ref>. | |||
بنابر معنای سوم، [[عرش الهی]] هم مُلک [[خداوند]] را در بر می‌گیرد که مراد از آن تسلط بر جمیع آفریدگان است و هم [[علم الهی]] را می‌پوشاند که مراد از آن، صورت همه حوادث و وقایع به گونه اجمال است<ref>مصنفات شیخ مفید، ۵/ ۱/ ۴۵ و ۴۶.</ref>. | |||
[[قرآن]] در چند جا از [[عرش]] یاد کرده است؛ از آن جمله است در آیه‌ای که می‌فرماید: "کسانی [[عرش]] [[پروردگار]] را حمل می‌کنند"<ref>{{متن قرآن| وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ}}؛ سوره الحاقه، آیه ۱۷.</ref>. در جای دیگر تصریح دارد که موجوداتی در پیرامون [[عرش]]، [[پروردگار]] خویش را [[تسبیح]] می‌گویند<ref>{{متن قرآن|وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يَفْعَلُونَ}}؛ سوره زمر، آیه ۷۰.</ref>. از این گونه [[آیات]] می‌توان دریافت که [[عرش]]، مقام رفیعی از [[مقامات]] [[پروردگار]] است که در آن [[تدابیر]] و [[اوامر الهی]] به دست موجوداتی آسمانی تحقق می‌پذیرند<ref>التوحید، ص۳۱۵ ـ ۳۲۱.</ref>. | |||
"کرسی" معنایی نزدیک به "[[عرش]]" دارد؛ با این تفاوت که آنچه در [[عرش]] به گونه اجمال وجود دارد، در کرسی به گونه تفصیل [[ظهور]] می‌یابد<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۴۰.</ref>. | |||
== پرسش‌های وابسته == | == پرسش‌های وابسته == | ||
{{پرسش‌های وابسته}} | |||
* [[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]] | * [[رابطه عرش با علم معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
* [[رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | * [[رابطه عرش با علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)]] | ||
{{پایان پرسش‌های وابسته}} | |||
== جستارهای وابسته == | |||
== | {{مدخل وابسته}} | ||
{{ | |||
* [[علم معصوم]] | * [[علم معصوم]] | ||
* [[علم غیب معصوم]] | * [[علم غیب معصوم]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | |||
==منابع== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده:1414.jpg|22px]] [[فرهنگ شیعه (کتاب)|'''فرهنگ شیعه''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:عرش]] | [[رده:عرش]] | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | [[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] | ||
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عرش است. عرش از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عرش در قرآن - عرش در حدیث - عرش در کلام اسلامی - عرش در معارف دعا و زیارات - عرش در معارف و سیره سجادی - عرش در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردعرش به معنای تخت و سلطنت، در اصطلاح دینی کنایه از حاکمیت و فرمانروایی مطلق خداوند بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای علم و قدرت الهی است و حامل آن دارای علم و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و پیامبران و اهل بیت (ع) حاملان این علم هستند.
معناشناسی
"عرش" به معنای جایی است که سقف دارد و نیز جایی که سلطان بر آن می‌نشیند[۱]؛ اما در اصطلاح دینی عرصه زمامداری خداوند را گویند.
این اصطلاح کنایه از استیلای خداوند بر مُلک و قیام او به تدبیر امور عالَم است[۲]. عرش و پاره‌ای مفاهیم دیگر ـ همانند کرسی، لوح و قلم ـ مفاهیمی معنوی و مربوط به عالَم غیب‌اند که فهم انسان از راه یافتن به حقیقت آنها ناتوان است[۳]. از این رو، عده‌ای از مسلمانان پرسیدن درباره آنها را جایز ندانسته‌اند. با این حال، برخی مسلمانان از امامان شیعه (ع) پرسش‌هایی کرده‌اند و امامان به قدر توانایی و درک پرسندگان، مفاهیم یاد شده را توضیح و شرح داده‌اند[۴].[۵]
معانی عرش
گروه‌های مسلمان برای عرش معانی متعددی برشمرده‌اند:
- مشبهَه، عرش را تختی همانند تخت‌های دنیایی دانسته‌اند که خداوند بر آن تکیه می‌زند[۶]
- برخی مسلمانان، عرش را ـ مطابق با هیئت بطلمیوسی ـ فلک نهم دانسته‌اند که محیط بر عالم جسمانی است.
- علمای شیعه بر قائل‌اند که عرش، جسم نیست؛ بلکه کنایه است از سلطنت و استیلای خداوند متعال بر عالم خلقت[۷].
بنابر معنای سوم، عرش الهی هم مُلک خداوند را در بر می‌گیرد که مراد از آن تسلط بر جمیع آفریدگان است و هم علم الهی را می‌پوشاند که مراد از آن، صورت همه حوادث و وقایع به گونه اجمال است[۸].
قرآن در چند جا از عرش یاد کرده است؛ از آن جمله است در آیه‌ای که می‌فرماید: "کسانی عرش پروردگار را حمل می‌کنند"[۹]. در جای دیگر تصریح دارد که موجوداتی در پیرامون عرش، پروردگار خویش را تسبیح می‌گویند[۱۰]. از این گونه آیات می‌توان دریافت که عرش، مقام رفیعی از مقامات پروردگار است که در آن تدابیر و اوامر الهی به دست موجوداتی آسمانی تحقق می‌پذیرند[۱۱].
"کرسی" معنایی نزدیک به "عرش" دارد؛ با این تفاوت که آنچه در عرش به گونه اجمال وجود دارد، در کرسی به گونه تفصیل ظهور می‌یابد[۱۲].
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، ۳۲۹.
- ↑ سوره یونس، آیه ۳.
- ↑ مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، ج۲، ص۶۶ و ۶۷.
- ↑ ر.ک: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ۳۸۲ ـ ۳۷۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص ۳۳۹-۳۴۰.
- ↑ الملل والنحل، ج۱، ص ۱۰۳ ـ ۱۰۸.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج۸، ص۱۶۶ ـ ۱۷۳.
- ↑ مصنفات شیخ مفید، ۵/ ۱/ ۴۵ و ۴۶.
- ↑ ﴿ وَالْمَلَكُ عَلَى أَرْجَائِهَا وَيَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمَانِيَةٌ﴾؛ سوره الحاقه، آیه ۱۷.
- ↑ ﴿وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَّا عَمِلَتْ وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَا يَفْعَلُونَ﴾؛ سوره زمر، آیه ۷۰.
- ↑ التوحید، ص۳۱۵ ـ ۳۲۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص ۳۴۰.