←پانویس
(←پانویس) |
|||
(۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
یکی از مهمترین و اساسیترین موضوعات در | یکی از مهمترین و اساسیترین موضوعات در عصر غیبت، موضوع [[ولایت]] و [[سرپرستی]] امور [[مسلمین]] است. از آغاز ظهور اسلام، مسئله [[ولایت]] و [[رهبری]]، [[امّت]]، مطرح بوده و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} و پس از او [[امامان معصوم]] {{ع}} علاوه بر اینکه [[دین]] و [[شریعت اسلام]] و معارف آن را بیان کردهاند، [[امام]] و ولی و [[رهبر]] [[امت]] نیز بودهاند؛ یعنی همه [[مسلمین]]، مکلّف به [[اطاعت]] از آنها در همه امور اجتماعی نیز بودهاند و هیچ [[مسلمان]] شیعهای در این [[حقیقت]]، تردیدی ندارد. سؤال اینجاست که پس از [[غیبت امام دوازدهم]]، [[رهبری]] و [[امامت]] بر [[امّت]] به عهده چه کسی است؟ آیا فرد یا افرادی بر [[امت اسلامی]] و [[شیعیان]] [[ولایت]] دارند؟ اگر [[ولایتی]] هست، محدوده آن چقدر است؟ در پاسخ این سؤال اساسی، از گذشته، بحث ولایت فقیه مطرح بوده است<ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۱۱-۲۲۰.</ref>. | ||
== معناشناسی [[ولایت]] و [[فقیه]] == | == معناشناسی [[ولایت]] و [[فقیه]] == | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
==== معنای لغوی فقیه ==== | ==== معنای لغوی فقیه ==== | ||
{{اصلی|فقه در لغت}} | {{اصلی|فقه در لغت}} | ||
واژه «[[فقیه]]» نیز در لغت از «[[فقه]]» گرفته شده و به معنای [[غلبه]] [[علم]] و | واژه «[[فقیه]]» نیز در لغت از «[[فقه]]» گرفته شده و به معنای [[غلبه]] [[علم]] و فهم و [[ادراک]] نسبت به چیزی<ref>خوری شرتوتی، سعید، اقرب الموارد، ج۶، ص۹۳۸.</ref> یا فهم و [[دانایی]] است که بیشتر در مورد علمِ به [[دین]] به کار میرود، لذا [[فقیه]] به معنای کسی است که فهمی عمیق و دقیق دارد، یعنی با توجه به [[دانش]] وسیعی که در حوزههای مختلف [[علوم]] به دست آورده میتواند [[حکم خدا]] را در مسائل فردی و [[اجتماعی]] از [[قرآن]] و [[روایات اسلامی]]، استخراج کند<ref>ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۳، مادۀ فقه.</ref>.<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۶۳- ۴۷۵؛ [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفر پیشه فرد، مصطفی]]، ولایت فقیه، ص۱۳و۱۴؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۲۱۱-۲۲۰.</ref> | ||
=== معنای اصطلاحی === | === معنای اصطلاحی === | ||
==== معنای اصطلاحی ولی و ولایت ==== | ==== معنای اصطلاحی ولی و ولایت ==== | ||
{{اصلی|ولایت}} | {{اصلی|ولایت}} | ||
در اصطلاح، «ولی» به کسی گفته میشود که عهدهدار کاری شده، بر آن [[ولایت]] یافته و مولا و ولی آن امر محسوب میشود؛ از این رو کلمه «[[ولایت]]» و هم ریشههای آن مانند «ولی»، «تولیت»، «متولّی» و | در اصطلاح، «ولی» به کسی گفته میشود که عهدهدار کاری شده، بر آن [[ولایت]] یافته و مولا و ولی آن امر محسوب میشود؛ از این رو کلمه «[[ولایت]]» و هم ریشههای آن مانند «ولی»، «تولیت»، «متولّی» و «والی» بر معنای [[سرپرستی]]، [[تدبیر]] و تصرّف، دلالت دارد<ref>ر.ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۶۳ ـ ۴۷۵؛ جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، ص۱۲۲.</ref>. | ||
==== معنای اصطلاحی فقیه و فقاهت ==== | ==== معنای اصطلاحی فقیه و فقاهت ==== | ||
{{اصلی|فقه}} | {{اصلی|فقه}} | ||
در اصطلاح [[فقها]]، [[فقیه]] کسی است که قوّۀ استخراج [[احکام شرعی]] از کتاب، [[سنّت]]، [[اجماع]] و [[عقل]] را داشته باشد<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۶۳- ۴۷۵؛ [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفر پیشه فرد، مصطفی]]، ولایت فقیه، ص۱۳و۱۴.</ref>. | در اصطلاح [[فقها]]، [[فقیه]] کسی است که قوّۀ استخراج [[احکام شرعی]] از کتاب، [[سنّت]]، [[اجماع]] و [[عقل]] را داشته باشد<ref>ر. ک: [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگنامه مهدویت (کتاب)|فرهنگنامه مهدویت]]، ص۴۶۳- ۴۷۵؛ [[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفر پیشه فرد، مصطفی]]، ولایت فقیه، ص۱۳و۱۴.</ref>. | ||
در مجموع «ولایت فقیه» به معنای [[حاکمیت]] فقیه جامعالشرایط بر [[جامعه اسلامی]] و [[سرپرستی]] کلیه | در مجموع «ولایت فقیه» به معنای [[حاکمیت]] فقیه جامعالشرایط بر [[جامعه اسلامی]] و [[سرپرستی]] کلیه شؤون زندگی اجتماعی، توسط ایشان است<ref>[[مصطفی جعفرپیشه فرد|جعفر پیشه فرد، مصطفی]]، ولایت فقیه، ص۱۳و۱۴؛ [[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۲۲۳.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژهنامه فقه سیاسی (کتاب)|واژهنامه فقه سیاسی]]، ص ۱۸۴.</ref> | ||
== پیشینه تاریخی == | == پیشینه تاریخی == | ||
خط ۱۴۵: | خط ۱۴۶: | ||
اما باید دانست این دیدگاه که [[الهام]] گرفته از [[حکمت]] یونانی است<ref>رجوع شود به: حکمت و حکومت، زیر ساختهای فلسفی بحث، ص۱-۵۰.</ref> و در نگاه به [[انسان]] و جامعه، به فرد محوری میرسد و جامعه را مفهومی انتزاعی و جعلی قلمداد میکند؛ از همین رو نمیتواند مفهوم حکومت را به معنای “حاکمیت بر متغیرهای [[اجتماعی]] برای رسیدن به [[هدف متعالی]] و مطلوب” گرفته و موضوع آن را از مصادیق [[تکلیف]] که متوجه [[اولیا]] [[الهی]] است، به شمار آورد؛ همچنین در این دیدگاه [[مدیریت]] بر توسعه و روند [[تکامل]] اصولاً مفهومی ندارد<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۲۵۱.</ref>. | اما باید دانست این دیدگاه که [[الهام]] گرفته از [[حکمت]] یونانی است<ref>رجوع شود به: حکمت و حکومت، زیر ساختهای فلسفی بحث، ص۱-۵۰.</ref> و در نگاه به [[انسان]] و جامعه، به فرد محوری میرسد و جامعه را مفهومی انتزاعی و جعلی قلمداد میکند؛ از همین رو نمیتواند مفهوم حکومت را به معنای “حاکمیت بر متغیرهای [[اجتماعی]] برای رسیدن به [[هدف متعالی]] و مطلوب” گرفته و موضوع آن را از مصادیق [[تکلیف]] که متوجه [[اولیا]] [[الهی]] است، به شمار آورد؛ همچنین در این دیدگاه [[مدیریت]] بر توسعه و روند [[تکامل]] اصولاً مفهومی ندارد<ref>[[علی اصغر نصرتی|نصرتی، علی اصغر]]، [[نظام سیاسی اسلام (کتاب)|نظام سیاسی اسلام]]، ص ۲۵۱.</ref>. | ||
== [[شبهه]] ولایت فقیه و خطر [[دیکتاتوری]] | == [[شبهه]] ولایت فقیه و خطر [[دیکتاتوری]] == | ||
{{اصلی|شبهه استبداد ولی فقیه}} | {{اصلی|شبهه استبداد ولی فقیه}} | ||
ولایت فقیه بهترین و [[صالحترین]] مرکز [[تصمیمگیری]] برای [[جامعۀ اسلامی]] است منتها یکی از اشکالات عمدهای که از ناحیه منتقدین به “ولایت مطلقه فقیه”، وارد میشود، امکان تبدیل شدن [[نظام]] ولایت فقیه به [[حکومت استبدادی]] [[فقیه]] است. [[اعمال]] [[سلطه]] [[استبدادی]] از طرف [[حکومت]]، میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد که عبارتاند از: [[بحران]] [[مشروعیت]]؛ جدایی از [[مردم]]؛ نارسایی [[قوانین]]؛ فشار عوامل [[بیگانه]] و عوامل درونی مانند: [[خودخواهی]]؛ [[دنیاطلبی]] و عدم [[خداترسی]] و [[تقوی]]. | ولایت فقیه بهترین و [[صالحترین]] مرکز [[تصمیمگیری]] برای [[جامعۀ اسلامی]] است منتها یکی از اشکالات عمدهای که از ناحیه منتقدین به “ولایت مطلقه فقیه”، وارد میشود، امکان تبدیل شدن [[نظام]] ولایت فقیه به [[حکومت استبدادی]] [[فقیه]] است. [[اعمال]] [[سلطه]] [[استبدادی]] از طرف [[حکومت]]، میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد که عبارتاند از: [[بحران]] [[مشروعیت]]؛ جدایی از [[مردم]]؛ نارسایی [[قوانین]]؛ فشار عوامل [[بیگانه]] و عوامل درونی مانند: [[خودخواهی]]؛ [[دنیاطلبی]] و عدم [[خداترسی]] و [[تقوی]]. | ||
خط ۱۶۰: | خط ۱۶۱: | ||
{{پایان پرسش وابسته}} | {{پایان پرسش وابسته}} | ||
== پرسشهای وابسته == | |||
{{پرسمان ولایت فقیه در عصر غیبت}} | {{پرسمان ولایت فقیه در عصر غیبت}} | ||
خط ۱۹۶: | خط ۱۹۸: | ||
* [[ولایت از نائب سلطان عادل]] | * [[ولایت از نائب سلطان عادل]] | ||
* [[مشروعیت حکومت]] | * [[مشروعیت حکومت]] | ||
{{پایان مدخل وابسته}} | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
خط ۲۲۱: | خط ۲۱۶: | ||
# [[پرونده: 1100770.jpg|22px]] [[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|'''کلیات فقه سیاسی''']] | # [[پرونده: 1100770.jpg|22px]] [[اصغرآقا مهدوی|مهدوی، اصغرآقا]] و [[سید محمد صادق کاظمی|کاظمی، سید محمد صادق]]، [[کلیات فقه سیاسی (کتاب)|'''کلیات فقه سیاسی''']] | ||
# [[پرونده:1100759.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی]] و [[ابراهیم موسیزاده]]، [[بایستههای فقه سیاسی (کتاب)|'''بایستههای فقه سیاسی''']] | # [[پرونده:1100759.jpg|22px]] [[عباس علی عمید زنجانی]] و [[ابراهیم موسیزاده]]، [[بایستههای فقه سیاسی (کتاب)|'''بایستههای فقه سیاسی''']] | ||
# [[پرونده:1100618.jpg|22px]] [[حسین روحانینژاد|روحانینژاد، حسین]]، [[ولایتشناسی (مقاله)| مقاله «ولایتشناسی»]]، [[منظومه فکری امام خمینی (کتاب)|'''منظومه فکری امام خمینی''']] | |||
# [[پرونده:1100677.jpg|22px]] [[سید سجاد ایزدهی|ایزدهی، سید سجاد]]، [[فقه سیاسی امام خمینی (کتاب)|'''فقه سیاسی امام خمینی''']] | |||
# [[پرونده:IM009957.jpg|22px]] [[احمد مهدیزاده آری|مهدیزاده آری، احمد]]، [[ولایت فقیه - مهدیزاده آری (مقاله)| مقاله «ولایت فقیه»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱۰ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۱۰''']] | |||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
خط ۲۲۸: | خط ۲۲۶: | ||
{{حکومت}} | {{حکومت}} | ||
[[رده:ولایت | [[رده:ولایت]] | ||
[[رده:اصطلاحات فقهی]] | [[رده:اصطلاحات فقهی]] | ||
[[رده:مناصب شرعی]] | [[رده:مناصب شرعی]] |