بحث:ولایت فقیه

فهرست پیشنهادی

1. معناشناسی ولایت و فقیه
   1. معنای لغوی
   2. معنای اصطلاحی
2. پیشینه تاریخی
   1. پیشینه علمی
   2. پیشینه عملی
   3. خاستگاه نظریه ولایت فقیه
      1. ولایت فقیه، استمرار ولایت ائمه
   4. فقهی یا کلامی بودن
3. تفاوت حاکمیت فقیه با دیگر حکومت‌ها
4. ضرورت و فلسفه حاکمیت فقیه
5. مشروعیت ولایت فقیه
6. ادله اثبات ولایت فقیه
   1. دلیل عقلی
      1. لزوم رهبری شایسته برای اداره حکومت اسلامی (تشکیل حکومت)
      2. استمرار جریان امامت
      3. لزوم قانون الهی و مجری قانون
   2. ادله نقلی
      1. ادله قرآنی ولایت فقیه
      2. ادله روایی ولایت فقیه
         1. مرسله صدوق
         2. روایت علی بن حمزه
         3. روایت سکونی
         4. توقیع امام عصر(ع)
         5. مقبوله عمر بن حنظله
         6. روایت اسحاق بن عمار
   3. تجربه تاریخی
7. نظریه‌های مدعی جایگزینی ولایت فقیه
   1. نظریه «نظارت فقیه»
   2. نظریه «جواز تصرف عام فقها»
   3. نظریه «وکالت فقیه»
   4. نظریه «وکالت حکیم»
8. نقش مردم در انتصاب ولی فقیه
9. شرایط ولی فقیه (ویژگی‌های ولی فقیه)
10. شئون ولایت فقیه
11. وظایف و اختیارات ولی فقیه
12. قلمرو ولایت فقیه
    1. ولایت مطلقه فقیه
    2. ولایت مقید فقیه
13. دیدگاه‌های فقها در تداوم ولایت در عصر غیبت
14. شبهه ولایت فقیه و خطر دیکتاتوری (شبهه استبداد ولی فقیه)

مقدمه

ولایت فقیه جهانی و همیشگی بودن آیین اسلام، ایجاب می‌کرد که پس از رحلت پیامبر، حکومت دینی آن حضرت تداوم یابد و رهبری امت اسلامی پس از او در قالب امامت و ولایت امام معصوم، برعهدۀ اولی الأمر باشد. غدیر، فلسفۀ سیاسی اسلام بود و ضامن تداوم آن اهداف و نظام. به همان دلیل که با درگذشت پیامبر خدا(ع) اسلام پایان نیافت و رهبری به دوش امیر مؤمنان و امامان دیگر قرار گرفت، در عصر غیبت امام زمان(ع) نیز این رهبری بر دوش صالح‌ترین و دین‌شناس‌ترین و آگاه‌ترین رهبران اسلامی است که از آن به "ولایت فقیه" تعبیر می‌شود. .

مقدمه

• حق سرپرستی و رهبری که مجتهد عادل و جامع الشرایط، نسبت به مسلمانان دارد. "ولایت"، صاحب اختیار و سرپرست بودن است. در تفکر اسلامی، ولی و سرپرست مؤمنان خدا و پیامبر و امامان‌اند که حق همه گونه تصرف را در سرنوشت فردی و اجتماعی مسلمین دارند. البته این اختیارات، در چهارچوب قوانین اسلام و طبق مصلحت جامعه است.
• در دوران غیبت امام زمان(ع) این حق و منصب به فقَها سپرده شده که طبق روایات، از سوی امام زمان به عنوان حجت تعیین شده‌اند و این نوعی نظام سیاسی بر مبنای ولایت و پایه حکومت اسلامی است.
• از آنجا که اسلام، آیینی جاودان است و احکام اجتماعی و سیاسی آن باید تحت نظارت یک پیشوای شایسته اجرا شود، رهبری در عصر غیبت امام زمان(ع) لازم است. آن پیشوا باید هم شناخت کامل از اسلام داشته باشد، هم عادل و باتقوا باشد و هم از امور جامعه و مسائل سیاسی اجتماعی آگاه باشد. این همان "فقیه جامع الشرایط" است که ولایت دارد و اطاعتش لازم است. ولایت فقیه، تداوم ولایت امامان معصوم و محور وحدت و یکپارچگی امت است.

معنای لغوی ولایت فقیه

• واژه "ولایت"، که از ریشه "ولی" گرفته شده است، به فتح واو، بر "نزدیک بودن" دلالت دارد. امّا "ولایت" به کسر واو، به معنای قدرت و تسلط بر کاری است و یکی از معانی "ولایت" در دست گرفتن کاری و حاکمیت بر آن کار است.
• واژه فقیه در لغت به معنای کسی است که فهمی عمیق و دقیق دارد و از ریشه فقه گرفته شده که به معنای غلبه علم و فهم و ادراک نسبت به چیزی است؛ و در اصطلاح فقیه کسی است که بتواند احکام شرعی را از قرآن و روایات معصومین(ع) استنباط و استخراج کند.
• ولایت فقیه – همان‌طور که گذشت - شأنی از شئون ولایت تشریعی است که اصل این نوع ولایت نیز همچون ولایت تکوینی از آنِ خداست و او به اولیای خاص خود یعنی پیامبر و ائمه‌(ع) اعطا می‌کند؛ و فقیهان واجد شرایط در هر زمانی از جمله در عصر ما، از امام معصوم(ع) برخی شئون آنها به ویژه شأن "ولایت و رهبری" بر جامعه اسلامی را به ارث میبرند. به همین دلیل، مشروعیت اصل ولایت فقیه نیز به عنوان تداوم ولایت ائمه(ع) ـ از خدای متعال است.
• مراد از این نوع ولایت، سرپرستی امور مسلمانان و نظارت بر اجرای احکام اسلام و اداره کشور اسلامی است و قید "تشریعی" که به دنبال آن آورده شده، در مقابل "ولایت تکوینی" است.
• در حقیقت ولایت فقیه از ولایت امام و آن، از ولایت رسول خدا و آن هم از ولایت خدا سرچشمه می‌گیرد. به تعبیر دیگر، این ولایت‌ها که در چهار مرتبه بیان شده است در طول هم بوده و ولایت خدا، سرچشمه و خاستگاه ولایت در مراحل پایین‌تر است

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: