کشاورزی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۵

مقدمه

کشاورزان، طبقه مهمی از طبقات جامعه و در زندگی اجتماعی، مؤثرترین آنهایند. در روزگار امام علی (ع) کشاورزان وسیع‌ترین طبقات بودند و مرکز ثقل جامعه را تشکیل می‌دادند، چنان که امروز این نقش را کارگران بر عهده دارند. در میان مشاغل گوناگون، کشاورزی از جمله شغل‌های سخت و طاقت‌فرساست. آنان در طول سال، همه روزه در مزرعه و یا در خانه در فراهم کردن ابزار لازم کشاورزی در تلاش‌اند. کار کشاورز در گرو مساعدت عوامل طبیعی است و در حقیقت او اسیر این عوامل است، از این رو باید پیوسته بیدار و هشیار باشد تا متناسب با شرایط عمل کند؛ زیرا وقتی سرنوشت کار او به این عوامل و عناصر بستگی دارد او نمی‌تواند پدیده‌های جهان طبیعت را به دلخواه در اختیار گیرد و بر آنان چیره شود، کوچک‌ترین بی‌توجهی و سستی در کار، زیان‌های سنگینی برای او به بار خواهد آورد.

وقتی که کار آنان، چنین طاقت‌فرساست باید سطح زندگی و مقدار درآمد نیز با آن متناسب گردد تا کشاورز احساس کند کارش در درجه اول به نفع خود اوست و ثمره زحماتش به جیب دیگران نمی‌رود.

امام علی (ع) می‌فرماید: «پس اگر مردم از سنگینی مالیات یا از آفت کشت یا قطع بهره آب، که در شهرها از رود آب می‌گیرند، یا از نرسیدن باران و شبنم در زمین‌هایی که از آب باران سیراب می‌گردد، یا از فاسد شدن دانه بر اثر غرقاب و خشکسالی شکایت کنند باید خراجی را که بسته‌ای بکاهی تا کارشان راست آید»^[۱].

در کتاب‌های روایی معتبر، احادیث زیادی از سیره امام علی (ع) در تشویق به کشاورزی و درختکاری وارد شده است که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:

امام علی (ع) در حدیثی طولانی می‌فرماید: «مردم معاش خود را از چند راه تأمین می‌کنند: پست‌های دولتی، کارهای عمرانی و کشاورزی، تجارت، اجاره و صدقات. تا آنجا که می‌گوید: اما کشاورزی، خداوند متعال می‌فرماید: اوست که شما را پدید آورد و به عمران و آبادی زمین دعوت کرده است. «خداوند متعال از آن رو انسان‌ها را به عمران و آبادانی زمین امر کرده است که از بهترین راه که کشاورزی است و محصولات آن از قبیل غلات، حبوبات و میوه‌ها است تأمین معاش نماید»^[۲].
امام صادق (ع) فرموده است: «امیرالمؤمنین (ع) همیشه به عمال و کارمندانش سفارش کشاورزان را می‌نمود...»^[۳].^[۴]

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت

پانویس

↑ «فَإِنْ شَكَوْا ثِقَلًا أَوْ عِلَّةً أَوِ انْقِطَاعَ شِرْبٍ أَوْ بَالَّةٍ أَوْ إِحَالَةَ أَرْضٍ اغْتَمَرَهَا غَرَقٌ أَوْ أَجْحَفَ بِهَا عَطَشٌ خَفَّفْتَ عَنْهُمْ بِمَا تَرْجُو أَنْ يَصْلُحَ بِهِ أَمْرُهُمْ»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳.
↑ « أَنَّ مَعَايِشَ الْخَلْقِ خَمْسَةٌ الْإِمَارَةُ وَ الْعِمَارَةُ وَ التِّجَارَةُ وَ الْإِجَارَةُ وَ الصَّدَقَاتُ إِلَى أَنْ قَالَ وَ أَمَّا وَجْهُ الْعِمَارَةِ فَقَوْلُهُ تَعَالَى ﴿هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا﴾ فَأَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ أَنَّهُ قَدْ أَمَرَهُمْ بِالْعِمَارَةِ لِيَكُونَ ذَلِكَ سَبَباً لِمَعَايِشِهِمْ بِمَا يَخْرُجُ مِنَ الْأَرْضِ مِنَ الْحَبِّ وَ الثَّمَرَاتِ وَ مَا شَاكَلَ ذَلِكَ مِمَّا جَعَلَهُ اللَّهُ مَعَايِشَ لِلْخَلْقِ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۹۵.
↑ «كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) يَكْتُبُ يُوصِي بِالْفَلَّاحِينَ خَيْراً...»؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۱۶.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت، ص ۴۰۴.

[1] «فَإِنْ شَكَوْا ثِقَلًا أَوْ عِلَّةً أَوِ انْقِطَاعَ شِرْبٍ أَوْ بَالَّةٍ أَوْ إِحَالَةَ أَرْضٍ اغْتَمَرَهَا غَرَقٌ أَوْ أَجْحَفَ بِهَا عَطَشٌ خَفَّفْتَ عَنْهُمْ بِمَا تَرْجُو أَنْ يَصْلُحَ بِهِ أَمْرُهُمْ»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳.

[2] « أَنَّ مَعَايِشَ الْخَلْقِ خَمْسَةٌ الْإِمَارَةُ وَ الْعِمَارَةُ وَ التِّجَارَةُ وَ الْإِجَارَةُ وَ الصَّدَقَاتُ إِلَى أَنْ قَالَ وَ أَمَّا وَجْهُ الْعِمَارَةِ فَقَوْلُهُ تَعَالَى ﴿هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا﴾ فَأَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ أَنَّهُ قَدْ أَمَرَهُمْ بِالْعِمَارَةِ لِيَكُونَ ذَلِكَ سَبَباً لِمَعَايِشِهِمْ بِمَا يَخْرُجُ مِنَ الْأَرْضِ مِنَ الْحَبِّ وَ الثَّمَرَاتِ وَ مَا شَاكَلَ ذَلِكَ مِمَّا جَعَلَهُ اللَّهُ مَعَايِشَ لِلْخَلْقِ»؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۹۵.

[3] «كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) يَكْتُبُ يُوصِي بِالْفَلَّاحِينَ خَيْراً...»؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۱۶.

[4] ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت، ص ۴۰۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[کشاورزی در قرآن]] - [[کشاورزی در معارف و سیره علوی]] - [[کشاورزی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
+{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[کشاورزی در معارف و سیره علوی]] - [[کشاورزی در معارف و سیره معصوم]] - [[کشاورزی در معارف مهدویت]] | پرسش مرتبط  = }}
 == مقدمه ==
-منظور [[تشبیه]] [[پیامبر]] در [[انجیل]] به [[شکوفایی]] و [[رشد]] جوانه‌های کشاورزی است، که آرام آرام و به صورت تدریجی [[رشد]] می‌کند. این [[تشبیه]] به خاطر ایجاد [[اعتماد]] و [[امیدواری]] به [[رشد]] [[مسلمانان]] و رفع [[نگرانی‌ها]] است.
+کشاورزان، طبقه مهمی از طبقات جامعه و در زندگی اجتماعی، مؤثرترین آنهایند. در [[روزگار]] امام علی {{ع}} کشاورزان وسیع‌ترین طبقات بودند و مرکز ثقل [[جامعه]] را تشکیل می‌دادند، چنان که امروز این نقش را کارگران بر عهده دارند. در میان [[مشاغل]] گوناگون، کشاورزی از جمله شغل‌های سخت و طاقت‌فرساست. آنان در طول سال، همه [[روزه]] در مزرعه و یا در [[خانه]] در فراهم کردن ابزار لازم کشاورزی در تلاش‌اند. کار کشاورز در گرو مساعدت عوامل طبیعی است و در [[حقیقت]] او [[اسیر]] این عوامل است، از این رو باید پیوسته بیدار و هشیار باشد تا متناسب با شرایط عمل کند؛ زیرا وقتی [[سرنوشت]] کار او به این عوامل و عناصر بستگی دارد او نمی‌تواند پدیده‌های [[جهان]] طبیعت را به دلخواه در [[اختیار]] گیرد و بر آنان چیره شود، کوچک‌ترین بی‌توجهی و [[سستی]] در کار، زیان‌های سنگینی برای او به بار خواهد آورد.
-#{{متن قرآن|مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا}}<ref>«محمد، پیامبر خداوند است و آنان که با وی‌اند، بر کافران سختگیر، میان خویش مهربانند؛ آنان را در حال رکوع و سجود می‌بینی که بخشش و خشنودی‌یی از خداوند را خواستارند؛ نشان (ایمان) آنان در چهره‌هایشان از اثر سجود، نمایان است، داستان آنان در تورات همین است و داستان آنان در انجیل مانند کشته‌ای است که جوانه‌اش را برآورد و آن را نیرومند گرداند و ستبر شود و بر ساقه‌هایش راست ایستد، به گونه‌ای که دهقانان را به شگفتی آورد تا کافران را با آنها به خشم انگیزد، خداوند به کسانی از آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند نوید آمرزش و پاداشی سترگ داده است» سوره فتح، آیه ۲۹.</ref>.
+وقتی که کار آنان، چنین طاقت‌فرساست باید سطح [[زندگی]] و مقدار درآمد نیز با آن متناسب گردد تا کشاورز [[احساس]] کند کارش در درجه اول به نفع خود اوست و ثمره زحماتش به جیب دیگران نمی‌رود.
-'''نکات:'''
+امام علی {{ع}} می‌فرماید: «پس اگر [[مردم]] از سنگینی [[مالیات]] یا از آفت کشت یا قطع بهره آب، که در [[شهرها]] از رود آب می‌گیرند، یا از نرسیدن [[باران]] و شبنم در زمین‌هایی که از آب باران سیراب می‌گردد، یا از [[فاسد]] شدن دانه بر اثر غرقاب و خشکسالی [[شکایت]] کنند باید خراجی را که بسته‌ای بکاهی تا کارشان راست آید»<ref>{{متن حدیث|فَإِنْ شَكَوْا ثِقَلًا أَوْ عِلَّةً أَوِ انْقِطَاعَ شِرْبٍ أَوْ بَالَّةٍ أَوْ إِحَالَةَ أَرْضٍ اغْتَمَرَهَا غَرَقٌ أَوْ أَجْحَفَ بِهَا عَطَشٌ خَفَّفْتَ عَنْهُمْ بِمَا تَرْجُو أَنْ يَصْلُحَ بِهِ أَمْرُهُمْ}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳.</ref>.
-در این [[آیه]] از دو جهت [[تشبیه]] شده و [[مقام]] و [[موقعیت]] آن [[حضرت]] و برای [[مردم مدینه]] که به کشاورزی نیز آشنا بودند، مثال زده شده است، از سویی، آن [[پیامبری]] که قرار [[صلح]] را گذاشت، یک پیشوای عادی نبود که مناقشه کردن با او روا باشد. او [[رسول]] خدایی بود که او را از [[خطا]] کردن [[عصمت]] بخشید، و کسانی از بزرگان [[قوم]] که در پیرامون او بودند گرفتار [[سستی]] نشده بودند تا خود را مجبور به [[صلح]] ببینند، با این همه به [[صلح]] روی آورد. نکته دیگر آنان که [[رشد]] و [[شکوفایی]] حرکت این [[پیامبر]] را می‌دیدند، او را در حال بالا رفتن به مقامی کامل‌تر به صورتی [[منظم]] می‌دیدند، و از این لحاظ به درختی شباهت داد که از دانه کوچکی آغاز می‌شود و سرانجام پس از [[تکامل]] تدریجی درخت نیرومند و [[عظیم]] بر تنه خود با شاخه‌های بیرون آمده از آن می‌ایستد. {{متن قرآن|كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ}} همچون کشته‌ای است که سبزه نورسته خود را از [[خاک]] بیرون می‌فرستد، و به آن نیرو می‌دهد تا ستبر شود و بر ساقه‌های خود بایستد و برزگران را به شگفتی وا دارد و [[کفار]] را نسبت به ایشان [[خشمگین]] سازد. [[رهبر]] و [[پیشوایی]] که [[با تدبیر]] عمل می‌کند در سایه [[رهبری]] و اندیشه‌های خویش [[مردم]] خود را پرورش می‌دهد، از دیدن آنان شادمان می‌شود، اما [[دشمنان]] هر گاه کسی را ببینند که در سایه [[ارزش‌ها]] و اصول او [[رشد]] کرده، و به صورت [[رزمنده]] و [[رهبری]] مکتبی در آمده است که در [[راه خدا]] [[جهاد]] می‌کند، گرفتار [[خشم]] و [[غیظ]] خواهند شد<ref>تفسیر هدایت، ج۱۳، ص۳۴۸.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۲، ص ۵۱۹.</ref>.
+در کتاب‌های [[روایی]] معتبر، [[احادیث]] زیادی از [[سیره امام علی]] {{ع}} در [[تشویق]] به کشاورزی و درختکاری وارد شده است که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
+# امام علی {{ع}} در [[حدیثی]] طولانی می‌فرماید: «مردم معاش خود را از چند راه تأمین می‌کنند: پست‌های دولتی، کارهای عمرانی و کشاورزی، [[تجارت]]، اجاره و [[صدقات]]. تا آنجا که می‌گوید: اما کشاورزی، [[خداوند متعال]] می‌فرماید: اوست که شما را پدید آورد و به [[عمران]] و آبادی [[زمین]] [[دعوت]] کرده است. «خداوند متعال از آن رو [[انسان‌ها]] را به عمران و [[آبادانی زمین]] امر کرده است که از بهترین راه که کشاورزی است و محصولات آن از قبیل [[غلات]]، حبوبات و میوه‌ها است تأمین معاش نماید»<ref>{{متن حدیث| أَنَّ مَعَايِشَ الْخَلْقِ خَمْسَةٌ الْإِمَارَةُ وَ الْعِمَارَةُ وَ التِّجَارَةُ وَ الْإِجَارَةُ وَ الصَّدَقَاتُ إِلَى أَنْ قَالَ وَ أَمَّا وَجْهُ الْعِمَارَةِ فَقَوْلُهُ تَعَالَى {{متن قرآن|هُوَ أَنْشَأَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِيهَا}} فَأَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ أَنَّهُ قَدْ أَمَرَهُمْ بِالْعِمَارَةِ لِيَكُونَ ذَلِكَ سَبَباً لِمَعَايِشِهِمْ بِمَا يَخْرُجُ مِنَ الْأَرْضِ مِنَ الْحَبِّ وَ الثَّمَرَاتِ وَ مَا شَاكَلَ ذَلِكَ مِمَّا جَعَلَهُ اللَّهُ مَعَايِشَ لِلْخَلْقِ}}؛ وسائل الشیعه، ج۱۲، ص۱۹۵.</ref>.
+# [[امام صادق]] {{ع}} فرموده است: «[[امیرالمؤمنین]] {{ع}} همیشه به عمال و کارمندانش سفارش کشاورزان را می‌نمود...»<ref>{{متن حدیث|كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ {{ع}} يَكْتُبُ يُوصِي بِالْفَلَّاحِينَ خَيْراً...}}؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۱۶.</ref>.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]]، ص ۴۰۴.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
-# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر، محمد جعفر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی، سید محمد علی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:4432.jpg|22px]] [[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|'''تجلی امامت''']]
 {{پایان منابع}}
@@ خط ۱۶: / خط ۲۰: @@
 {{پانویس}}
-[[رده:کشاورزی]]
+[[رده:اقتصاد]]